.
1️⃣ «فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظیمِ»
در آیات قبل هشدارهایی داد به انسان که آیا منیای که پدید میآورید، گیاهانی که میکارید، آبی که مینوشید، و آتشی که میافروزید را شما پدید آوردهاید یا ما؟
و برای اینکه کسی ادعای بیهودهای نکند بعد از هریک تذکر داد که چگونه زمام این امور به دست خداست و اگر بخواهد آن را کاملا دیگرگون میسازد؛ اکنون در این آیه میفرماید: حال که چنین است و امور عالم همه به دست پروردگارت است پس نام پروردگارت که عظیم است را منزه بدان و اسم او را تسبیح گوی.
مقصود از این تعبیر چیست؟
🍃الف. آیات قبل در مقام برشمردن شواهدی بود در دفع منکران معاد و اینکه خداوند بر هر کاری تواناست؛ و اینجا در جمعبندی آن آیات میفرماید حال که چنین است خداوند را از آنچه دربارهاش میگویند و سزاوار او نیست منزه بدان. (مجمع البيان، ج9، ص338 )
🍃ب. معنایش این است که اکنون «بگو سبحان ربی العظیم» و شاهد بر این مدعا روایاتی است از پیامبر که وقتی این آیه نازل شد فرمود آن را در رکوعتان قرار دهید. (به نقل از مجمع البيان، ج9، ص339 )
🍃ج. یعنی اکنون که این شواهد ربوبیت خداوند بیان شد و آنان باز بر تکذیب آخرت اصرار میورزند پس تو هم در مقابل آنها موضع بگیر و با استعانت و یاری گرفتن از اسم پروردگار عظیمت [= یاد کردن از عظمت پروردگارت] و یا همراه با ذکر نام او، او را از شرکی که آنها میورزند منزه بدار. (الميزان، ج19، ص136 ؛ تفسير كنز الدقائق، ج13، ص50 ) یعنی میفرماید:
گر جمله عالم همه کافر گردند بر دامن کبریاش ننشیند گرد
یا به تعبیر دیگر، میخواهد بفرماید: خداوند آنچه را براى رفع استبعاد معاد بود ذكر كرد، خواه اثر كند يا نكند. اى پيامبر! وظيفه تو همان است که با تسبیح خداوند خودت را در مسیر خدا قرار دهی و علم و عملت در قبال پروردگارت را کامل کنی. (تفسير نور، ج9، ص439؛ مفاتيح الغيب، ج29، ص423 )
🍃د. تسبیح خداوند بعد از شمردن این نعمتهای بدیع و لطفهای او در حق انسانها، میتواند بنوعی بیانگر تعجب از کار این افراد کافر و مکذب است که در این نعمتها غوطهورند با این حال او را تکذیب میکنند. (تفسير كنز الدقائق، ج13، ص50) و سبحان الله گفتن در مقام تعجب امری است که در قرآن هم سابقه دارد؛ مثلا: «قُلْ سُبْحانَ رَبِّي هَلْ كُنْتُ إِلاَّ بَشَراً رَسُولا» (اسراء/۹۳)
🍃ه. امر به تسبیح خداوند بعد از شمردن این نعمتهای بدیع و لطفهای او در حق انسانها، میتواند از باب شکر بر این نعمتهایی باشد که خداوند داده است (تفسير كنز الدقائق، ج13، ص50) بویژه اگر توجه کنیم که در بسیاری از موارد قرآن کریم نشان داده است که یکی از مهمترین راههای حمد و سپاس گفتن، تسبیح کردن خداوند است: «سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ» (طه/۱۳۰؛ غافر/۵۵؛ ق/39؛ طور/۴۸)
🍃و. ...
@yekaye