.
4️⃣ «فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظیمِ»
کلمه «عظیم» هم میتواند صفت «رب» باشد و هم صفت «اسم» (تفسير كنز الدقائق، ج13، ص50)
و هردو معنا در احادیثی که ناظر به این آیه وارد شده مشاهده میشود (احادیث۱-3: اینکه این آیه ذکر رکوع (سبحان ربی العظیم و بحمده) را رقم زد بر این مبناست که عظیم وصف خود «رب» باشد؛ و اینکه امیرالمومنین اطلاعش بر اسم اعظم را به این آیه مرتبط نمود بر این مبناست که عظیم وصف «اسم رب» باشد)؛
و چهبسا بتوان آن را مضاف الیه برای اسم هم دانست:
🍃الف. اگر «عظیم» صفت رب باشد؛ آنگاه اشاره به عظیم بودن رب در این آیات بدین جهت است که:
🌱الف.۱. این افعالی که در آیات قبل گذشت همگی دلالت بر عظمت و کبریاء و انفراد او در آفرینش دارد (البحر المحيط، ج10، ص90 )
🌱الف.۲. فلسفه تسبیح را بیان کند؛ یعنی چون پروردگارت عظیم است تسبیح سزاوار اوست و حتی اسم او را هم باید تسبیح بگویی و منزه بداری.
🌱الف.۳. ...
🍃ب. اگر «عظیم» ناظر به «اسم رب» باشد؛ آنگاه عظیم بودن برای اسم رب:
🌱ب.۱. میتواند صفت توضیحی باشد؛ یعنی اساسا خداوند هر اسمی دارد، آن اسم هم به تبعِ عظمت خداوند، عظیم و شایسته تعظیم است؛
🌱ب.2. میتواند صفت احترازی باشد؛ یعنی خداوند اسماء مختلفی دارد که در میان آنها، اسمی هست که عظیم است؛
که با توجه به اینکه تعبیر تسبیح اسم خداوند در قرآن کریم فقط به دو صورتِ «فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظيمِ» (واقعه/۷۴ و ۹۶؛حاقه/52) و «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى» (اعلی/1) آمده است؛ دو احتمال به ذهن میرسد:
🌿ب.2.۱. در میان اسماء الله، خداوند اسمی دارد که عظیم است و اسم دیگری دارد که از این هم برتر است (اعلی صفت تفضیلی است اما عظیم خیر)
🌿ب.2.۲. خداوند یک اسم اعظم دارد که در این آیه با تعبیر عظیم و در آیه دیگر با تعبیر اعلی از آن یاد شده است. (موید این برداشت حدیث۲ است که با این آیه اشاره به اسم اعظم میکند)
🍃ج. اگر «عظیم» مضاف الیه «اسم» باشد؛ ؛ یعنی خود «العظیم» یکی از اسماء الله است؛ و آیه میفرماید: اسم «العظیم» که اسم پروردگارت است را تسبیح گوی و منزه بدار؛ که اینجا اسم خدا همان وصف خدا میتواند باشد و معنایش این میشود که عظمت پروردگارت را چنان جدی بگیر که هیچ گونه گردی بر غبار عظمت او ننشانی.
🍃د. ...
@yekaye