ادامه تدبر 1️⃣
گفتیم
این آیه از آیاتی است که آشکارا ظرفیت معانی متعددی دارد؛
اهم این معانی بدین قرارند:
🌿الف. ناظر به حرف «لا»:
🌿ب. ناظر به تعبیر «مواقع النجوم»:
🍃ب.۱.ناظر به همین ستارگان آسمان است؛
🍃ب.2. «نجوم» روحانی باشد؛
اکنون ادامه آن:
🍃ب.3. «نجوم» استعارهای است برای قرآن کریم [شاید از آن جهت شباهت قرآن در هدایتگری با این نکته که راهیابی در بیابان بر اساس موقعیت ستارهها انجام میشد]؛ و شاهد بر این مدعا هم ادامه آیات است که میفرماید: «وَ إِنَّهُ لَقَسَمٌ لَوْ تَعْلَمُونَ عَظيمٌ؛ إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَريمٌ» (واقعه/76-77) آنگاه
🌱ب.3.1. مقصود از «نجوم قرآن»:
🌾ب.3.1.1. نزول تدریجی قرآن باشد که همانا «نجوماً» (قطعه قطعه و آیه آیه؛ همچون دانه دانه ستارگان) نازل شد. (ابن عباس، به نقل از مجمع البيان، ج9، ص341 ) بدین صورت که در شب قدر از آسمان اعلی به آسمان دنیا یکجا نازل شد؛ اما از آسمان دنیا به زمین «نجوما» (یعنی چند آیه چند آیه) نازل گردید. (ابن عباس، به نقل از الدر المنثور، ج6، ص161 )
🌾ب.3.1.2. استعارهای باشد برای محکمات قرآن. (ابن مسعود و مجاهد، به نقل از الدر المنثور، ج6، ص161 )
🌾ب.3.1.3. استعارهای باشد برای آیات مستقر قرآن کریم از اولش تا به آخرش (ابن عباس، به نقل از الدر المنثور، ج6، ص161 )؛
🌱ب.3.2. و مقصود از «مواقع» نجوم قرآن:
🌾ب.3.2.1. قلبهای بندگانش باشد؛ خواه فرشتگان یا خود پیامبران و مومنان صالح. (مفاتيح الغيب، ج29، ص426)
🌾ب.3.2.2. معانی قرآن و احکامی که در قرآن وارد شده، باشد. (مفاتيح الغيب، ج29، ص426 )
🍃ب.4. از آن جهت که در قدیم با ستارهها راهیابی در بیابان انجام میشد «نجوم» استعارهای است برای اهل بیت و امامان هدایت (در جلسه بعد احادیثی ناظر به این معنا خواهد آمد)؛ آنگاه مقصود میتواند این باشد که:
🌱ب.4.1. به خاطر جایگاه آنها نزد خداوند، به این جایگاه آنان قسم میخورم.
🌱ب.4.2. به خاطر باور نداشتن شما به موقعیتهای این ستارگان آسمان هدایت انسان، بدانها قسم نمیخورم.
💠تبصره:
🔺در روایات نبوی تعابیری نظیر «مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ النُّجُومِ فِي السَّمَاءِ كُلَّمَا غَابَ نَجْمٌ طَلَعَ نَجْم: مثل اهل بیتم مثل ستارگان در آسمان است که هر ستارهای غایب شود ستاره دیگری طلوع میکند» (الغيبة للنعماني، ص84؛ الأمالي (للصدوق)، ص269) آمده است که اهل بیت علیهم اسلام به ستارگان تشیه شده است؛ و احتمال فوق مبتنی بر این احادیث مطرح شد
🔻در ازای این احادیث، حدیثی جعل کردند و به پیامبر ص نسبت دادند که «أصحابى كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم: اصحابم همانند ستارگان آسماناند که به هریک اقتدا کنید هدایت میشوید».
♦️شواهد فراوانی بر جعلی بودن این حدیث هست:
🔸هم آیات متعدد قرآن کریم که بسیاری از کسانی را که همراه و مصاحب (= اصحاب) پیامبر ص بودند را منافق میخواند (اهل سنت هرکس که یکبار پیامبر ص را دیده باشد جزءاصحاب میدانند و میگویند منافقان افراد کاملا معینی بودند در حالی که قرآن صریحا میفرماید برخی از اهل مدینه منافقند که حتی توی پیامبر هم آنها را نمیشناسی؛ توبه/۱۰۱ )؛
🔸هم روایات متعدد از اهل سنت؛ بویژه روایاتی که از خود پیامبر ص نقل کردهاند که خداوند در قیامت خطاب به رسول الله میفرماید «يَا مُحَمَّدُ إِنَّكَ لَا تَدْرِي مَا أَحْدَثُوا بَعْدَكَ، إِنَّهُمْ كَانُوا يَمْشُونَ بَعْدَكَ الْقَهْقَرَى: ای محمد تو نمیدانی بعد از تو چه بدعتهایی پدید آوردند؛ آنها بعد از تو به پشت سرشان برگشتند» (مسند البزاز، ج۱، ص۳۱۴؛ تفسیر ابن کثیر، ج۵، ص۴۲۳، النهایة، ج۴، ص129)
🔸و هم اختلافی که بین اصحاب افتاد تا حدی که برخی تا آخر عمر با هم قهر کردند (قهر حضرت فاطمه با ابوبکر به تصریح عایشه فَهَجَرَتْهُ فَلَمْ تُكَلِّمْهُ حَتَّى تُوُفِّيَتْ صحیح بخاری۴/۱۵۴۹؛ صحیح مسلم۳/۱۳۸۰) و برخی به قتال با همدیگر پرداختند و انسانهای فراوانی در این قتال کشته شدند (مانند جنگ جمل و صفین) به خوبی نشان میدهد که این گونه نیست که هرکس از هر صحابیای پیروی کند حتما هدایت شود.
@yekaye