.......: عدم توانایی عقل بر فهم مخترعات الهی قوله علیه السلام: وَ اخْتَرَعَهُمْ عَلَی مَشِیَّتِهِ اخْتِرَاعاً. یعنی هر فردی از افراد انواع موجودات را انشاء و ایجاد و اختراع نموده به اقتضای مشیت ازلیه خود بر نهج حکمت و مصلحت حاوی بر فنون حکم، بحیث لو اجتعموا حکماء العالم لم یبلغوا بعُشر من مِعشار حکمة التی یراعی فی خلقه فرداً من أدنی خلقه، کالبعوضة فی إیجاد أعضائها الرئیسة والمرؤوسة و قوائها الظاهرة و الباطنة، کالسمع و البصر و القلب و الکبد و الریة و الأوردة و الشرائین، که از غایت لطافت و صِغر آنها باصره با توسّط آلات و اسباب طبیعی قادر بر احساس آن نیست، چه رسد به ادراک حکم و مصالح او، و وضع هر چیز در موضوع له خود. لذا قال تعالی فی حقّ السماء و آیاتها: « فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَی مِن فُطُورٍ * ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ کَرَّتَیْنِ یَنقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خَاسِئًا وَ هُوَ حَسِیرٌ [۱] »، یعنی: اگر چندین مرتبه عقل و نظر و بصیرت خود را برای ملاحظه برگردانی که نقص و فتوری و فطوری در خلقت آنها تعیین نمائی، بالاخره برمی گردد نظر و عقل تو به تو در حال کلام و ملال و ذی حسرة والعجز و الأعیاء عن بلوغ عُشری از مِعشار حکمتهائی که ما در ایجاد آنها ملحوظ و منظور داشته ایم، کما قیل: وجود پشه دارد حکمت ای خام نباشد در وجود شیر [۲] و بهرام [۳] یعنی در صورتی که این همه غرائب حکمت در وجود پشه که اضعف موجودات است مندرج باشد، چگونه این حِکَم عدیده از وجود شیر و بهرام که اسامی بروج است که از اجتماع کواکب است حاصل شده، خالی باشد جلّ جلاله و عظم آیاته. ---------- [۱]: ۱ - سوره مبارکه ملک، آیات ۳ و ۴. [۲]: ۲ - مصدر: تیر. [۳]: ۳ - گلشن راز، شبستری، « قاعده تفکر در آفاق ». 📚✍ #شرحی بر صحیفه سجادیه میرزا ابراهیم سبزواری وثوق الحکماء https://eitaa.com/zandahlm1357