🔹 آغاز گامی نو در پیوند بین فقه و تخصص 🌱 یادداشت #علی_صفدری با عنوان: #اولین_روز_زمستان_۱۴۰۲ ◽️طولانی‌ترین شب سالِ امسال را توفیق داشتیم با تاخیر چند ساعته پرواز، به زیارت حضرت علی بن موسی الرضا علیه¬السلام مشرف شویم. صبح جمعه اول دی ماه به همراه برخی از اساتید عالی دروس خارج حوزه خراسان به مجتمع مفتاح رفتیم. ◽️حضرات اساتید حوزه خراسان حدود سه سال، یک هفته در میان گرد هم می‌آمدند و به بحث تعیین صلاحیت می‌پرداختند. مسئله تعیین صلاحیت یکی از مسائل مهمی است که در عرصه حکمرانی به شدت به آن نیازمندیم و این تلاش فقهی حضرات، گام استواری در این عرصه محسوب می‌شود که قرار است ماحصل آن جلسات به صورت مکتوب نیز منتشر گردد. ◽️پس از به پایان رسیدن موضوع پیشین جلسات فقهی، قرار شد موضوع جدیدی در دستور کار قرار گیرد که پس از ارزیابی‌های انجام شده، مسئله سایبر که از مسائل مهم امروزین ماست مطرح شد. از همین رو از کارشناسی متخصص در حوزه سایبر دعوت به عمل آمد تا روز جمعه را به طرح مسئله پرداخته و حضرات فقهاء برای ورود به مسائل این حوزه، آشنایی لازم را داشته باشند. ◽️استاد دوره از مشاورین ارشد وزیر ارتباطات بوده و از متخصصین طراز عرصه سایبری کشور محسوب می‌شود. از همین رو با توجه به تجارب ارزنده‌ای که داشت توانست مطالب خود را به خوبی تبیین کند. البته که گستره سایبر وسعت بسیار دارد و در پایان مقرر شد که چندین جلسه دیگر با حضور ایشان برگزار شده تا مباحث تکمیل گردد. ◽️آنچه که اهمیت دارد و همواره ما در موسسه دین و تمدن مطرح کرده‌ایم آنکه در پیوند بین #فقه_و_تخصص ، لزوم همنشینی بین فقیه و متخصص بسیار ضروری است، زیرا شناخت مسائل و پیچیدگی‌های آنها و چالش‌های موجود در عرصه‌های گوناگون، از جمله مطالبی است که فقیه به آن احاطه ندارد و واجب است که برای برداشتن این گام از متخصص استفاده کند. حضور متخصصی زبردست در عرصه سایبر نیز گامی در همین جهت است. مسائلی که ایشان مطرح کرد، نکاتی بود که ما در حوزه‌های علمیه به آنها آگاهی نداریم و برای ورود به این عرصه لازم و ضروری است که بدانها التفات پیدا کنیم. ◽️جلسه روز جمعه از صبح زود تا غروب به طول انجامید. استاد دوره در پنج مرحله سخنان خود را مطرح نمود. ابتدا پیرامون چیستی سایبر سخن گفت. مسئله مناسبات بین انسان و ماشین، و همچنین ماشین و ماشین. در مرحله دوم پیرامون تاریخچه سایبر و روند رشد آن مطالبی طرح شد. در مرحله سوم از وضعیت فضای سایبر در داخل کشور و کشورهای گوناگون سخن به میان آمد. در مرحله چهارم ابعاد گوناگون فضای سایبر تشریح شد؛ همانند مسئله هویت دیجیتال، تهاجم و تدافع سایبر و... . در مرحله پنجم به هوش مصنوعی و بلاکچین و متاورس اشاراتی شد. ◽️آنچه من از سخنان چند ساعته استاد جلسه دستگیرم شد، مطالب بسیاری بود که با آنها آشنایی نداشتم. درباره کلیت فضای مجازی یا سایبر هر کدام از ما نکاتی را می‌دانیم و با توجه به حضور همگی‌مان در این فضا، گمان می‌کنیم که آشنایی به نسبت خوبی در این عرصه داریم؛ اما مسائل و پیچیدگی‌های زیادی وجود دارد. مسائل فقهی بسیاری وجود دارد که مغفول مانده‌اند. چالش‌های زیادی که نیاز به تدبر فقیهانه دارند. ◽️من از لابه‌لای مباحث مطرح شده، قریب چهل موضوع یادداشت کردم که در درختواره موضوعات موسسه بگنجانم؛ موضوعات ریز و درشتی که نیازمند بررسی‌های فقهی است و مجری فعالیت‌های سایبری نیازمند نظر فقه در عملکرد خود است. مسائلی از قبیل میزان ورود حاکمیت در عرصه سایبر، چرخه شایعات و احکام بسیار زیاد پیرامونی آن، تهاجم سایبری و استفاده هدفمند از ظرفیت‌های دولت‌های دیگر، هویت دیجیتال و استفاده از هویت دیگران در فضای سایبر، عملیات سایبر و دیپلماسی سایبر و تدافعات سایبری، وجود مرز یا قلمرو در عرصه سایبر، اصل بیست و پنجم و فضای سایبر و مسائل دیگری از این دست. 🔅امیدوارم این مباحث ادامه یافته و در این عرصه نیز گامی به خوبی برداشته شود. 💠 موسسه دین و تمدن ➕ @DinVaTamadon