#خمـس، واجب فراموش شده
(بخش اول)
🔸خمس یکی از واجباتی است که از فروع دین شمرده می شود و در ردیف نماز و زکات و حج و سایر فروعات قرار دارد.
- ولی امتیازاتی از واجبات دیگر نیز دارد :
1⃣ خمس علاوه بر اینکه #حق_الله است، #حق_الرسول و #حق_امام و #حق_سادات فقیر نیز در آن می باشد.
یعنی کسی که این واجب الهی را ادا نکند باید در روز قیامت به خدا و رسول و امام و سادات فقیر پاسخ گو باشد! فلذا در روایات امامان معصوم (علیهم السلام)کسی که خمس پرداخت نکند را خصم و #دشمن خود معرفی می کنند! و از چنین انسانی بیزاری می جویند.
2⃣ خمـس یک واجب چند بُعدی است، علاوه بر بُعد عبادت فردی، ابعاد سیاسی و اجتماعی هم دارد که انشاءالله اشاره خواهد شد.
کسانی که نگاه تحلیل گرانه به تاریخ و مسئله فیء و خمس و غصب فدک از فاطمه زهراء صلوات الله علیها داشته باشند، بخوبی ابعاد سیاسی این واجبات الهی برای آنها روشن می شود.
البته در بعضی احادیث نیز بدان تصریح شده:
وسائل الشيعة؛ ج9، ص: 489
🔸اما آنچه که در قرآن از راههاى معيشت مردم و اسباب آن خداوند سبحان، ما را آگاه كرده است پنج وجه است :
1- مال حكومت 2- مال عمران و آبادی 3- مال اجاره 4- مال كسب و تجارت 5- خيرات عمومى
مال حكومت همان است كه در آيه خمس فرموده است: «وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ ...» و خمس غنائم را از آن خداى متعال قرار داده است و خمس از چهار وجه است. از غنیمتهائی که مسلمانان از مشرکین می گیرند و از معادن و از گنجها و از غواصیها.
[عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ: وَأَمَّا مَا جَاءَ فِي الْقُرْآنِ- مِنْ ذِكْرِ مَعَايِشِ الْخَلْقِ وَ أَسْبَابِهَا- فَقَدْ أَعْلَمَنَا سُبْحَانَهُ ذَلِكَ مِنْ خَمْسَةِ أَوْجُهٍ وَجْهِ الْإِمَارَةِ وَ وَجْهِ الْعِمَارَةِ- وَ وَجْهِ الْإِجَارَةِ وَ وَجْهِ التِّجَارَةِ- وَ وَجْهِ الصَّدَقَاتِ فَأَمَّا وَجْهُ الْإِمَارَةِ - فَقَوْلُهُ وَ اعْلَمُوا أَنَّمٰا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ- فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ- وَ لِذِي الْقُرْبىٰ وَ الْيَتامىٰ وَ الْمَساكِينِ- فَجُعِلَ لِلَّهِ خُمُسُ الْغَنَائِمِ- وَ الْخُمُسُ يُخْرَجُ مِنْ أَرْبَعَةِ وُجُوهٍ- مِنَ الْغَنَائِمِ الَّتِي يُصِيبُهَا الْمُسْلِمُونَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ- وَ مِنَ الْمَعَادِنِ وَ مِنَ الْكُنُوزِ وَ مِنَ الْغَوْصِ.]
🔸بنابر این خمس یک واجب چند بعدی است ولی متأسفانه کسانی که از ادای این واجب الهی روی گردان هستند از روی غفلت به راهی می روند که حکومت غاصب بعد از پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) به آن راه رفت و فدک و فیء و خمس آل محمد (صلوات الله علیهم) را به ستم از آنها گرفت! فلذا لازم است یک مسلمان نگاهی جامع به این واجب الهی داشته باشند و آگاهی لازم را کسب کنند تا خدای ناکرده به بیراهه نروند.
@sagalein_hadadian 🌸
#خمـس، واجب فراموش شده
(بخش دوم)
❓آیا در قرآن آیه ای که دلالت بر وجوب خمس کند وجود دارد؟
پاسخ:
🔹آیات زیادی هستند که دلالت بر وجوب خمس میکنند ولی در سوره أنفال آیه 41 خداوند به صراحت حکم وجوب خمس را بیان می فرماید :
[وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكينِ وَ ابْنِ السَّبيلِ إِنْ كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلى عَبْدِنا يَوْمَ الْفُرْقانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدير. ]
🔺و بدانید هر چه را که به غنیمت بردید پس همانا یک پنجم آن برای خدا و رسول خدا و صاحبان قرابت و یتیمان و مستمندان و در راه ماندگان است اگر به خداوند و آنچه که بر بنده خود در روز فرقان روزى كه دو گروه يكديگر را ملاقات كردند، نازل کرده ایمان دارید است و خداوند بر هر چيز توانا است.
در این آیه خداوند به صراحت حکم خمس را بیان کرده و فرموده که هر غنیمتی باید تخمیس شود.
🔹اما اینکه مراد از غنیمت چیست؟
آیا مراد فقط غنائم جنگی است یا اینکه معنای گسترده تری دارد؟
در پاسخ باید گفته شود که مراد از غنیمت فقط غنائم جنگی نیست بلکه هر مالی است که انسان بدست می آورد، که شاهد بر این مطلب در لغت عرب و عرف و احادیث معصومین (علیهم السلام) وجود دارد
🔹لغـت :
در کتب لغت ماده (غَنِمَ) وضع شده برای هر چیزی که انسان بدست می آورد.
فلذا خداوند در سوره نساء آیه 94 می فرماید «فَعِنْدَ اللَّهِ مَغانِمُ كَثيرَة» نزد خداوند غنیمتهای بسیاری هست. و روشن است که منظور غنیمت جنگی نیست.
كتاب العين؛ ج4، ص: 426 و لسان العرب؛ ج12، ص: 445
غُنم یعنی دست یافتن به چیزی بدون مشقت
و الغُنْمُ: الفوز بالشي‌ء في غير مشقة.
🔹عُـرف :
عرفاً نیز واژه غنیمت معنای عامی دارد و به هر سودی اطلاق می شود فلذا در محاورات عرفی بسیار شنیده می شود که گفته میشود
این مطلب را بشنو و غنیمت بشمار
(خُذ فَاغتَنِم)
یا وقت خود را غنیمت بدان و ... .
🔹احـادیث :
در احادیث معصومین (علیهم السلام) نیز خمس مختص غنائم جنگی شمرده نشده بلکه موضوع خمس در روایات هر استفاده و سودی است که بدست می آید، البته بعد از استثناء مؤنه (مَخارج). فلذا امام معصوم علیه السلام فرمود (الخُمسُ بَعدَ المَؤُنَۀِ).
پس اگر خمس مختص غنائم جنگی بود، معصومین علیهم السلام فقط به همان اکتفاء می کردند و از سایر موارد خمس دریافت نمی کردند.
❗️یک نمونه :
وسائل الشيعة؛ ج9، ص 503
🔹وقتی از خمس سوال شد، امام فرمود در هرچیزی که مردم از ان بهره میبرند کم یا زیاد خمس وجود دارد.
عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع عَنِ الْخُمُسِ- فَقَالَ فِي كُلِّ مَا أَفَادَ النَّاسُ مِنْ قَلِيلٍ أَوْ كَثِيرٍ.
🔹بنابراین آیه خمس مختص غنائم جنگی نیست بلکه شامل هر استفاده و سودی بعد از کم کردن هزینه ها نیز می شود.
@sagalein_hadadian 🌹
#خـمس، واجب فراموش شده
(بخش سوم)
🔺 حکم تکلیفی اموالی که خمس آنها داده نشد :
از احادیث معصومین (علیهم السلام) استفاده می شود که اگر خمس پرداخت نشود، اموال انسان مخلوط به حرام است و اجازه تصرف در آن را ندارد.
بنابراین اگر از مال متعلق خمس، ملکی بخرد #غصبی است و تصرف در آن عُدوانی است و عبادات در آن باطل است. و اگر از اموال غیر مُخَمَّس صدقه یا زکات بدهد یا دیونش را بپردازد، ثواب محسوب نمی شود و تکلیف از گردن انسان ساقط نمی شود مگر اینکه خمس آن را فروشنده یا خریدار بپردازد. در این زمینه روایات زیادی هست که به چند نمونه اشاره می شود :
1⃣ من لا يحضره الفقيه؛ ج2، ص: 43
مردی نزد امیر المومنین (علیه السلام) آمد و گفت : مالی به من رسید که در حلال و حرامش دقت نکردم آیا راه توبه برای من هست؟ حضرت فرمودند : خمس آن را به من بده و او خمسش را پرداخت. حضرت فرمود آن خمس را بردار. حال که توبه کردی مال تو نیز به تو برگشت.
{... وَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَصَبْتُ مَالًا أَغْمَضْتُ فِيهِ أَ فَلِي تَوْبَةٌ قَالَ ائْتِنِي بِخُمُسِهِ فَأَتَاهُ بِخُمُسِهِ فَقَالَ هُوَ لَكَ إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا تَابَ تَابَ مَالُهُ مَعَهُ. }
در این حدیث چون امام {علیه السلام} آن مال را قبض کرد و برگرداند، حلال شد وگرنه تا خمس داده نمی شد اجازه تصرف در چنین مالی نبود.
2⃣ وسائل الشيعة؛ ج9، ص: 484
امام باقر علیه السلام فرمودند : حلال نیست برای احدی که مال خمس دار را بخرد مگر اینکه حق ما را بپردازد.
{... عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي حَدِيثٍ قَالَ: لَا يَحِلُّ لِأَحَدٍ أَنْ يَشْتَرِيَ مِنَ الْخُمُسِ شَيْئاً- حَتَّى يَصِلَ إِلَيْنَا حَقُّنَا. }
3⃣ وسائل الشيعة؛ ج9، ص: 484
امام باقر علیه السلام فرمودند : کسی که مال خمس دار را بخرد در نزد خداوند عذری ندارد، او مالی که حلال نبوده را خریده است.
{... عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَنِ اشْتَرَى شَيْئاً مِنَ الْخُمُسِ لَمْ يَعْذِرْهُ اللَّهُ- اشْتَرَى مَا لَا يَحِلُّ لَهُ. }
4⃣ وسائل الشيعة، ج9، ص: 542
کسی عذر ندارد مال خمس دار را بخرد و بگوید که از مال خودم خریدم مگر اینکه اهل خمس اجازه بدهند.
{ لَا يَعْذِرُ عَبْداً اشْتَرَى مِنَ الْخُمُسِ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ يَا رَبِّ اشْتَرَيْتُهُ بِمَالِي حَتَّى يَأْذَنَ لَهُ أَهْلُ الْخُمُسِ. }
5⃣ وسائل الشيعة، ج9، ص: 552
... امیر المومنین علیه السلام عرضه داشت یا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بعد از تو پادشاهان جابر خواهند بود و بر خمس مستولی خواهند شد ... و آن را خواهند فروخت. حلال نیست برای مشتری چون نصیب من در آن است.
{...أَنَّ نُبُوَّتَكَ هَذِهِ سَيَكُونُ بَعْدَهَا مُلْكٌ عَضُوضٌ وَ جَبَرِيَّةٌ فَيُسْتَوْلَى عَلَى خُمُسِي ... فَيَبِيعُونَهُ فَلَا يَحِلُ لِمُشْتَرِيهِ لِأَنَّ نَصِيبِي فِيهِ...}
@sagalein_hadaian 🌹
#خمـس، واجب فراموش شده
(بخش پنجم)
🔻عاقبت نپرداختن خمس در روز #قیامت
1⃣ شکایت امامان زمان عج در روز قیامت از کسانی که خمس اموالشان را پرداخت نمیکنند.
من لا يحضره الفقيه؛ ج2، ص: 43
محمد بن مسلم از امام باقر (علیه السلام) یا امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که:
[بدترین حالتی که انسانها در روز قیامت دارند این است که صاحب خمس قیام می کند پس به عنوان شکایت می گوید : خداوندا خمسم؟]
وَ رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ إِنَّ أَشَدَّ مَا فِيهِ النَّاسُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَنْ يَقُومَ صَاحِبُ الْخُمُسِ فَيَقُولَ يَا رَبِّ خُمُسِي ...
سر اینکه چنین افرادی در بدترین حالت گرفتار و معذبند این است که شافع آنها، به شاکی تبدیل شده و این به معنای یأس مطلق است
(وَیلٌ لِمَن کانَ شُفَعائُهُ خُصَمائُهُ).
2⃣ کسانی که خمس نمی دهند اهل جهنم هستند
وسائل الشيعة؛ ج9، ص: 483
ابو بصیر می گوید به امام باقر (علیه السلام) گفتم کمترین و آسانترین چیزی که انسان را به آتش می برد چیست؟ حضرت فرمودند : خوردن مال یتیم و منظور از یتیم ما هستیم.
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع مَا أَيْسَرُ مَا يَدْخُلُ بِهِ الْعَبْدُ النَّارَ- قَالَ مِنْ أَكْلٍ مِنْ مَالِ الْيَتِيمِ دِرْهَماً وَ نَحْنُ الْيَتِيمُ.
3⃣ کسانی که اموال متعلق به امام و سادات را بخورند در حقیقت آتش می خورند.
بحار الأنوار ج93 ؛ ص184
در نامه ای که امام زمان (علیه السلام) به محمد بن عثمان (از نواب خاص) نوشتند، چنین آمده :
[... کسانی که متلبس به اموال ما هستند و حلال می دانند چیزی از آنها را، در حقیقت آتش می خورند ...]
عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ يَعْقُوبَ فِيمَا خَرَجَ إِلَيْهِ مِنَ النَّاحِيَةِ الْمُقَدَّسَةِ عَلَى يَدِ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ الْعَمْرِيِّ وَ أَمَّا الْمُتَلَبِّسُونَ بِأَمْوَالِنَا فَمَنِ اسْتَحَلَّ مِنْهَا شَيْئاً فَأَكَلَهُ فَإِنَّمَا يَأْكُلُ النِّيرَانَ ... .
این حدیث بیانگر تجسم اعمال است
یعنی اموالی که خمس آن پرداخته نشود در حقیقت قطعه ای از آتش جهنم است که انسان سوزش آن را در دنیا حس نمی کند.
@sagalein_hadadian 🌹
#خمـس، واجب فراموش شده
(بخش ششم)
🔴 عاقبت بسیار بد برای کسانی که #خمس اموال را حلال میدانند و آن را نمی پردازند!
🔺(بحار الأنوار ج93 ؛ ص184)
از نامه هایی ای که امام زمان (علیه السلام) به محمد بن عثمان عمری (از نواب خاص امام زمان) نوشتند :
[ اما سوالی که پرسیدی درباره کسانی که اموالی را که از ما در دست آنهاست و آن را بدون اجازه و امر ما حلال می دانند و تصرف در آن می کنند، کسی که چنین کاری انجام دهد ملعون است و ما دشمنان او در روز قیامت هستیم.]
به تحقیق که پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود:
کسانی که حلال می دانند برای عترت من چیزهائی را که خدا حرام دانسته در زبان من و زبان هر پیامبر مستجاب الدعوتی ملعون هستند. پس کسی که به ما ستم کند در زمره ستمکاران بر ما هستند و لعنت خداوند بر آنها باد.
چون خداوند فرموده «أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ».
{... وَ أَمَّا مَا سَأَلْتَ عَنْهُ مِنْ أَمْرِ مَنْ يَسْتَحِلُّ مَا فِي يَدِهِ مِنْ أَمْوَالِنَا وَ يَتَصَرَّفُ فِيهِ تَصَرُّفَهُ فِي مَالِهِ مِنْ غَيْرِ أَمْرِنَا فَمَنْ فَعَلَ ذَلِكَ فَهُوَ مَلْعُونٌ وَ نَحْنُ خُصَمَاؤُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ قَدْ قَالَ النَّبِيُّ ص الْمُسْتَحِلُّ مِنْ عِتْرَتِي مَا حَرَّمَ اللَّهُ مَلْعُونٌ عَلَى لِسَانِي وَ لِسَانِ كُلِّ نَبِيٍّ مُجَابٍ فَمَنْ ظَلَمَنَا كَانَ فِي جُمْلَةِ الظَّالِمِينَ لَنَا وَ كَانَتْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَيْهِ لِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَ أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ.}
🔺مرحوم مجلسی در کتاب
( بحار الأنوار ج93، ص: 185)
روایت بسیار زیبایی را قریب به همین مضمون نقل می کند که علی بن الحسین از پدرش نقل می کند که نامه ای از امام زمان (علیه السلام) از دست محمد بن عثمان به دست من رسید که :
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ لعنت خداوند و فرشتگان و همه مردم بر کسانی که حلال می دانند از اموال ما حتی یک درهم.
ابو الحسین می گوید با خودم گفتم شاید این برای کسانی است که اموال امام زمان (علیه السلام) را حلال می دانند نه کسانی که می خورند ولی حلال نمی دانند. و با خود گفتم : این حکم برای همه کسانی است که اموال مردم را حلال می دانند پس چه فضیلتی مال امام زمان علیه السلام بر اموال دیگران دارد؟ بعد گفت قسم به خدائی که پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) را فرستاده به نامه نگاه کردم و دیدم که متن نامه عوض شده و آنچیزی است که من در ذهن خود سوال کردم. دیدم نوشته شده :
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ لعنت خدا و فرشتگان و همه مردم بر کسی که از اموال ما یک درهم به حرام بخورد.
{... بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلَائِكَةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِينَ عَلَى مَنِ اسْتَحَلَّ مِنْ أَمْوَالِنَا دِرْهَماً
قَالَ أَبُو الحسن [الْحُسَيْنِ] الْأَسَدِيُّ رَحِمَهُ اللَّهُ فَوَقَعَ فِي نَفْسِي أَنَّ ذَلِكَ فِيمَنِ اسْتَحَلَّ مِنْ مَالِ النَّاحِيَةِ دِرْهَماً دُونَ مَنْ أَكَلَ مِنْهُ غَيْرَ مُسْتَحِلٍّ لَهُ وَ قُلْتُ فِي نَفْسِي إِنَّ ذَلِكَ فِي جَمِيعِ مَنِ اسْتَحَلَّ مُحَرَّماً فَأَيُّ فَضْلٍ فِي ذَلِكَ لِلْحُجَّةِ ع عَلَى غَيْرِهِ قَالَ فَوَ الَّذِي بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ بَشِيراً لَقَدْ نَظَرْتُ بَعْدَ ذَلِكَ فِي التَّوْقِيعِ فَوَجَدْتُهُ قَدِ انْقَلَبَ إِلَى مَا كَانَ فِي نَفْسِي بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلَائِكَةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِينَ عَلَى مَنْ أَكَلَ مِنْ مَالِنَا دِرْهَماً حَرَاماً.}
@sagalein_hadadian 🌹
#خمـس، واجب فراموش شده
(بخش هفتم)
❓سوال:
آیا #بـورس هم متعلق خمس است؟
پاسخ:
در اسلام خمس متعلق به چند چیز است؛ که یکی از آنها #منفعت_کسب است.
پس هر چه که سود کسب حساب شود باید بعد از کم کردن هزینه ها خمس آن محاسبه شود.
🔺سهام در بورس و اوراق مشارکت هم از این قاعده مستثنی نیست.
بنابراین کسانی که سال خمسی ندارند باید خمس سود سهام را محاسبه کرده و بپردازند.
واگر اصل پول هم از اموالی بوده که باید خمس آن پرداخته شود باید خمس اصل آن نیز پرداخته شود.
و کسانی که سال خمسی دارند باید سر سال خمسی این سود را محاسبه کنند و پرداخت نمایند.
اگر کسی قدرت یا امکان پرداخت ندارد باید از دفتر مرجع خود یا نمایندگان آنها اجازه بگیرد تا سر فرصت پرداخت نماید.
استفتا از آیت الله خامنه ای درباره بورس
👇👇👇👇👇
https://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=221#2482
@sagalein_hadadian🌸
📚احکام خمس هدیه
💠 سؤال: آیا به #هدیه و #عیدی هایی که دریافت می کنیم اعم از عیدی از محل کار یا #عید_نوروز، #خمس تعلّق می گیرد؟
✅ جواب: عیدی و آنچه به عنوان هدیه پرداخت می شود، خمس ندارد.
🖊مقام معظم رهبری
#احکام_خمس #خمس_هدیه #خمس_عیدی
🆔 @sagalein_hadadian