[#معاملات‏] سالک بایستی شروع كند در (#معامله‏ با حق) بسبب قوت يقين و ظهور علائم #انس ، تا از حظوظ آنها مستفيد ‏گردد و معاملات ده باب دارد: رعايت، #مراقبه، حرمت، اخلاص، تهذيب، #استقامت، #توكل، #تفويض، ثقه، تسليم. و مهم ‏ترين مقامات معاملات (اخلاص) است و آن تصفيه عمل قلبى و قالبى از انواع آلايش و شائبه است و (تهذيب و استقامت) در آن داخلند دوم مراقبه و آن اين است كه نظرگاه او ظاهرا و باطنا بطور دوام و پيوسته بر متوجّه اليه (حق تعالى) باشد. جلوه بر من مفروش اى ملك الحاج كه تو خانه مى‏بينى و من خانه خدا مى‏بينم‏ *** همه وقت عارفان را نظر است و ديگران را نظرى معاف دارند و دگر روا نباشد مراقبه عبارتست از دوام ملاحظه مقصود، و (رعايت و حرمت) يعنى تعظيم امر و نهى حق نه از براى خوف از عذاب بلكه براى وصول و احترام ذات حق در آن داخلند. (رعايت) نگاه داشتن نفس از مخالفت حق و تكثير اعمال در درجه اول، مراعات احوال و متهم داشتن حالات در درجه دوم، و مراعات وقت يعنى احكام مقامات را از خود سلب و بحق منتسب كند در درجه سوم. (حرمت) تنك گرفتن بر نفس و دور داشتن آن از مخالفت خداست براى تعظيم حق، و در درجه دوم عدم تاويل اخبار وارده و تعبد بر آن و در درجه سوم نگهداشتن حال انبساط از جرأت و اين درجه اهل مشاهده است. سوم (تفويض) است و آن سپردن رشته امور قبل از رجوع بحق، و بعد از آن بر اجراكننده امور است از لحاظ اينكه او داناتر است بر مصالح امور، و مهربان‏تر است بر شخص عارف كه حق تعالى مى‏فرمايد: (وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ) و ظهور اين حال اگر معلول علت و سببى باشد مانند اينكه افعال صادره از عباد را در فعل حق فانى ببيند و اهل عالم را در تحت قدرت حق مقهور و ناچيز شمارد و بدين جهت امور خود را به او بازگشت دهد و خود را در اختيار حق بگذارد (توكل) است زيرا فناء علل و اسباب را مى‏بيند و بعد بمسبب مى‏پردازد و اگر نظر اصلا بعلل و فناء آنها ندارد بلكه مستغرق در ذات حق است (ثقه) ناميده مى‏شود و در مقابل مزاحمت عقل و وهم (تسليم) گفته مى‏شود. پس همين‏كه انسان در اين مقامات با مداومت ذكر، ثبات و استقامت پيدا كرد و همت خود را متمركز و مجتمع در آن ساخت و خواطر را از خود دور كرد احكام كثرت زائل و اثر وحدت و جمعيت آن ظاهر شود، و آن قلب مختص بنفس انسانى است نه حقيقى، و حكم وحدت در سمع و بصر او ظاهر گردد، و بر كائنات با نظر خوش‏بينى نگاه كند زيرا فعل وحدانى حق در نظر او در جميع اشيا جلوه‏گر آيد. به نزد آنكه جانش در تجلا است‏ همه عالم كتاب حق تعالى است‏ و اين مرتبه تجلى افعالى و توحيد افعالى است كه سعدى مى‏فرمايد: در جهان خرم از آنم كه جهان خرم از اوست‏ عاشقم بر همه عالم كه همه عالم از اوست‏ و بسا براى سالك در اين مقام بحكم مناسبت فعليه و نسبت جمعيه، بر بعضى از مظاهر حسيه از صور انسانيه، تمايل پيدا شود و تجلى فعلى هرگز جز در صورت مظاهر بظهور نمى‏آيد و جلوه‏گر نمى‏شود. پس هنگامى كه حجب كثرت از جلو نفس سالك برداشته شد و آثار وحدت در او پديدار گشت از مقام اسلام بباطن آن انتقال پيدا كند و آن به‏منزله نور براى مردمك ديده ايمان است و علاقه بين نفس و روح و سر زيادتر شود. پس نشئه و محيط فعاليت نفس، عالم محسوس و حس است و حكم آن در مرتبه اسلام است و نشئه و محيط فعاليت روح، غيبيه اضافيه است و حكم آن مختص ايمان است و نشئه فعاليت و محيط سر، غيبيه ذاتيه است كه آن مختص بمقام احسان است و نشئه هركدام نسبت به‏آن ديگر غربت دارد و خارج‏ از محيط فعاليت اوست. مقامات عارفان، آيين رهروان تلخيص منازل السائرين(مقامات عارفان)، #خواجه_عبدالله_انصاری‏ 🆔 @sahife2