#شرح_صحیفه_سجادیه_انصاریان_دعا_6 دعای #ششم دعای سیدالساجدین (علیه السلام ) در #صبح و #شب: «4» يُولِجُ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا فِي صَاحِبِهِ وَ يُولِجُ صَاحِبَهُ فِيهِ بِتَقْدِيرٍ مِنْهُ لِلْعِبَادِ فِيمَا يَغْذُوهُمْ بِهِ وَ يُنْشِئُهُمْ عَلَيْهِ 🔸 سپاس مخصوص خداست ، ... که هر كدام ( از شب و روز ) را در درون ديگرى وارد مى‏كند، به سرنوشت و تقديرى كه از جانب او، براى بندگان مقرّر شده، تا آنان را به اين وسيله روزى رساند و رشد و پرورششان دهد. #دعا_ششم_4 #حقيقت_شب_و_روز #قدرت_غذا 🙏کانال انس با #صحیفه_سجادیه 🆔 @sahife2

#شرح_صحیفه_سجادیه_انصاریان_دعا_6 #دعا_ششم_4 #حقيقت_شب_و_روز 4 #قدرت_غذا 3 #انديشه_در_غذا 4 🔴 با نظرى كه قرآن به آن امر كرده و دانشمندان ناآشناى به قرآن به آن رسيده‏اند، هر دانه گياه ريز و درشت، سراپا دستگاه فعّال و كارخانه زنده‏اى است كه پيوسته با ريشه‏هايى كه در زمين خلانده، عناصر اصلى و آماده آن را پس از تحليل و تذويب، جذب مى‏كند. و از سوى ديگر برگ‏هاى گشوده خود را چون دست نيازمندان به سوى آسمان برمى‏آورد تا از فيض بى‏دريغ نور و هوا فراخور استعدادش برگيرد. آنچه از عناصر تذويب شده زمين و فيض نور و هوا مى‏گيرد در درون برگ‏ها تركيب شده و به صورت غذاى متناسب به اعضاى مختلف آن مى‏رسد و در نهايت ميوه‏هايى برمى‏آورد كه با رنگ‏ها و طعم‏ها و بوها، مواد غذايى متنوع انسان مى‏گردد و بالاى دست‏هاى خود در دسترس مى‏گذارد. اين همه بهره‏ها و ميوه‏هايى كه از جهت كمّيّت و رنگ و طعم و مواد غذايى متنوّع است چنان با دقت و كم و بيش نمودن عناصر محدود زمين و هوا تركيب و صورت‏بندى شده كه هر نوع آن داراى مواد غذايى و رنگ و طعم مخصوص به خود مى‏باشد. با آن كه اصول ساختمان گياهان يكسان است، اعضاى خاصّ جذب كننده عناصر و تركيب كننده و نگاهدارنده آب و هوا و ديگر عناصر، در سرزمين‏ها و آب و هواى خاص متفاوت مى‏باشد. گياهان و درختان بيش از آن كه دستگاه شيميايى زنده و حكيمانه براى تهيه غذاى بدن حيوان و انسان است، جمال و رنگ‏آميزى و خط و خال منقّش و منظم شكوفه و گل‏ها و سبزى و خرّمى و عطرانگيزى آنها، روح انسانى را برمى‏انگيزد وچون آيينه، جمال مطلق را منعكس مى‏نمايد و هر ورق و برگشان دفترى است از حكمت پروردگار. منظور قرآن از نظر؛ همين است: نظر در حكمت و جمال، نظر در حيات و پيدايش و اطوار آن، نظر در مواد و عناصرى كه به اين صورت‏ها برآمده و غذاى جسم و جان و بنيه ايمان شده است.» 👈 ادامه دارد ... تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏ 5 ، ص: 11 👌 دعای #ششم ◀️کانال انس با #صحیفه_سجادیه 🆔 @sahife2

#شرح_صحیفه_سجادیه_انصاریان_دعا_6 #دعا_ششم_4 #حقيقت_شب_و_روز 4 #قدرت_غذا 3 #انديشه_در_غذا 5 🔴 آثار شگفت‏انگيز مواد غذايى‏ «آخرين تجسّسات علمى نشان داده است كه غذاها بايد شامل مواد اصلى زير باشد تا بتواند سلامت و نموّ و تجديد حيات سلول‏هاى بدن را تأمين كند: 1- پروتيدها، يا مواد آلبومينوئيد كه آنها را مواد سازنده انساج مى‏دانند و در گوشت، تخم‏مرغ، ماهى، شير، پنير، بسيارى از ميوه‏جات، سبزيجات و بقولات از قبيل نخود، لوبيا، عدس، گردو، بادام، فندق و سيب‏زمينى موجود است. 2- ليپيدها (چربى‏ها) كه آنها را غذاهاى سوزاننده مى‏دانند و در شير و كره و پنير و چربى‏هاى حيوانى و نباتى و بسيارى از ميوه‏جات و سبزيجات و غلّات مانند زيتون و گردو و بادام و فندق و بادام كوهى و گندم و مانند آنها فراوان است. 3- گلوسيدها (هيدرات دو كربن و مواد نشاسته‏اى و قندها) كه آنها را جزو غذاهاى مولّد قوّه و انرژى مى‏دانند، در قند و عسل و اغلب ميوه‏جات شيرين مانند انگور و خرما و سيب و گلابى و سبزيجاتى مانند چغندر و غلّاتى مانند ذرّت و گندم‏ و جو و سيب‏زمينى و امثال آن زياد است. 4- املاح معدنى كه آنها را هم سازنده و هم توليد كننده قوا مى‏دانند و در اغلب سبزيجات و غلّات كه سردسته آنها گندم است؛ موجود است. 5- سلولزها كه آنها را جزء غذاهاى پاك كننده محسوب مى‏دارند و در اغلب سبزيجات و ميوه‏جات، به مقدار زياد يافت مى‏شود. 6- فرمان‏ها يا كاتاليزورها كه سبب آماده كردن غذاهاى ديگر براى هضم و جذب مى‏شود و در اغلب گياهان مخصوصاً به طور خام موجود است. 7- ويتامين‏ها كه آنها را جزء غذاهاى حياتى مى‏دانند در اغلب ميوه‏جات و سبزيجات موجود است. انسان در شبانه‏روز به طور متوسط 2400 كالرى مواد غذايى لازم دارد كه از سه نوع اصلى غذاها يعنى: پروتيدها، ليپيدها و گلوسيدها بايد به دست بيايد كه اين سه ماده اصلى غذايى بدون وجود مواد فرعى ديگر يعنى: املاح معدنى، فرمان‏ها و ويتامين‏ها و حتى سلولزها نمى‏توانند احتياجات بدن را رفع كنند و اغلب آن مواد به تنهايى قابل جذب بدن نيستند. و نيز بايد دانست كه تعادل بين غذاها از واجبات است و حتماً بايد مخلوط باشد نه اين كه فقط با خوردن پروتيد (مثل گوشت و تخم‏مرغ) و يا گلوسيدها (نان و پلو و ...) تأمين گردد. 👈 ادامه دارد ... تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏ 5 ، ص: 11 👌 دعای #ششم ◀️کانال انس با #صحیفه_سجادیه 🆔 @sahife2

#شرح_صحیفه_سجادیه_انصاریان_دعا_6 #دعا_ششم_4 #حقيقت_شب_و_روز 4 #قدرت_غذا 3 #انديشه_در_غذا 6 🔴 اكنون براى آن كه بهتر مشخص شود كه چگونه اصول بالا و مواد ضرورى براى تأمين تغذيه و رشد و نموّ و تجديد حيات سلول‏هاى بدن انسان و حيوان، در خوراكى‏هاى ياد شده در (آيات 24 تا 31 سوره عبس) ملحوظ گرديده به طور اختصار به شرح تركيب مواد اصلى سه‏گانه و املاح و ويتامين‏ها در صد گرم چند نمونه از خوراكى‏هاى مذكور مى‏پردازيم: الف- از دسته غلّات (حَبّاً)، نمونه: گندم. تركيب گندم در صد بدين شرح است: پروتئين 29/ 11، چربى 11/ 1، گلوسيد 98/ 74، پتاس 16/ 31، سود 07/ 2، آهك 25/ 3، منيزى 06/ 12، اكسيد دوفر 28/ 1، اسيد فسفريك 22/ 47، املاح معدنى ديگر 81/ 1، ويتامين 1 56/ ميلى گرم، ويتامين 2 12/ 0 ميلى‏گرم، نيكوتيل آميد 4/ 600 ميلى گرم، ويتامين 2/ 2 ميلى گرم و هر صدگرم گندم 352 كالرى ايجاد مى‏نمايد (ارزش غذائى). ب- از دسته سبزيجات و بقولات (قَضْباً)، از هر كدام يك نمونه: 1- تركيب نخود درصد بدين شرح است: پروتئين 5/ 24، چربى 0/ 1، گلوسيد 7/ 61، آب 10، سديم 42، پتاسيم 81 ميلى‏گرم، كالسيم 73، منيزيوم 14، منگنز 199/ 0، آهن 6، مس 802/، فسفر 397 ميلى‏گرم، گوگرد 196 ميلى‏گرم، كلر 44، ويتامين 37 واحد، ويتامين 1 87/ ميلى گرم، ويتامين 2 29/ ميلى‏گرم، نيكوتيل آميد 3 ميلى گرم، ويتامين- 2 ميلى‏گرم و هر صد گرم 354 كالرى ايجاد مى‏كند. 2- تركيب اسفناج درصد بدين شرح است: پروتئين 2/ 2، چربى 3/، گلوسيد 9/ 3، آب 1/ 92، سديم 84 ميلى‏گرم، پتاسيم 489 ميلى‏گرم، كالسيم 87/، منيزيوم 55، منگنز 828/، آهن 3، مس 197/، فسفر 45، گوگرد 27، كلر 67، اسيداوريك 72، پورين 24/ 90 ميلى‏گرم، اسيدماليك 800 ميلى‏گرم، اسيدسيتريك 892 ميلى‏گرم، اسيداكساليك 6000 واحد بين‏المللى، ويتامين 08/ 0 ميلى گرم، ويتامين 1 2/ ميلى‏گرم، ويتامين 2 5/ ميلى‏گرم، نيكوتيل آميد 5/ 21 ميلى‏گرم، ويتامين، مقدار جزئى، ويتامين مى‏باشد. هر صد گرم اسفناج تازه 22 كالرى توليد مى‏نمايد. ج- از دسته ميوه‏ها (فاكِهَةً) كه خود به دو دسته مهم، شيرين، چرب و نشاسته‏دار تقسيم مى‏شوند. 1- ميوه‏هاى شيرين كه خود به سه گروه منقسم مى‏گردند: اول: ميوه‏هاى شيرين كه خود ترش مزه هستند. از اين دسته به عنوان مثال، تركيب درصد انگور (عِنَباً) را ذكر مى‏كنيم: درصد گرم انگور 6/ 81 گرم آب، 8/ پروتئين 4/ گرم چربى، 7/ 16 گرم گلوسيد، 2 گرم سديم، 254 گرم پتاسيم، 17 گرم كلسيم، 7 گرم منيزيوم 83/ گرم منگنز، 6/ گرم آهن، 98/ گرم مس، 21 گرم فسفر، 9 گرم گوگرد، 2 گرم كلر، 80 واحد بين المللى ويتامين، 05/ ميلى‏گرم ويتامين 1، 03/ ميلى‏گرم ويتامين 2، 4 ميلى‏گرم نيكوتيل آميد و 4 ميلى‏گرم ويتامين وجود دارد و هر صد گرم انگور 74 كالرى توليد مى‏نمايد. دوم: ميوه‏هاى شيرينى كه از اين دسته به عنوان مثال، تركيب درصد خرما (نَخْلًا) را ذكر مى‏كنيم: در هر صد گرم خرماى خشك 20 آب، 2/ 2 پروتئين، 6/ چربى، 75 گلوسيد، 9/ سديم، 790 ميلى‏گرم پتاسيم، 65 كلسيم، 65 منيزيم، 1/ 5 آهن، 72 فسفر، 65 گوگرد، 283 ميلى‏گرم كلر، 180 واحد بين‏المللى ويتامين، 08/ ويتامين، 05/ ويتامين 2، 18/ 2 نيكوتيل آميد وجود دارد و هر صد گرم خرما 314 كالرى ايجاد مى‏نمايد. سوم- ميوه‏جاتى كه جزء سبزيجات محسوب مى‏گردند. به عنوان مثال، خيار را ذكر مى‏كنيم: درصد گرم خيار، 8/ پروتئين، 1/ چربى، 3 گلوسيد، 6/ 95 آب، 8/ سديم، 140 ميلى‏گرم پتاسيم، 10 كلسيم، 9 منيزيوم، 3/ آهن، 21 فسفر، 12 گوگرد، 30 كلر، 200 واحد بين‏المللى ويتامين، 04/ ويتامين 1، 05/ ويتامين 2، 18 نيكوتيل آميد، 10 ميلى گرم ويتامين و مقدار مختصر ويتامين 6 و ويتامين دارد. هر صد گرم خيار 13 كالرى ارزش غذائى دارد. 2- ميوه‏هاى چرب و نشاسته‏دار- در اين دسته ميوه‏هاى هسته‏دار وجود دارند كه به عنوان مثال، زيتون زَيْتُوناً و بادام را ذكر مى‏كنيم: درصد گرم بادام 7/ 4 آب، 6/ 18 پروتئين، 1/ 54 چربى، 6/ 19 گلوسيد، 3 سديم، 690 ميلى‏گرم پتاسيم، 254 كلسيم، 252 منيزيوم، 4/ 4 آهن، 475 فسفر، 150 گوگرد، 20 كلر، 25/ ويتامين 1، 67/ ويتامين 2، 5/ 4 نيكوتيل آميد وجود دارد، هر صد گرم آن 640 كالرى ارزش غذايى دارد. 👈 ادامه دارد ... تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏ 5 ، ص: 11 👌 دعای #ششم ◀️کانال انس با #صحیفه_سجادیه 🆔 @sahife2

#شرح_صحیفه_سجادیه_انصاریان_دعا_6 #دعا_ششم_4 #حقيقت_شب_و_روز 4 #قدرت_غذا 3 #انديشه_در_غذا 7 🔴 نكته ديگرى كه بايد مورد توجه باشد اين كه: تا به امروز تقسيم‏بندى جامع كاملى كه مشخّص تمام خواص و جهات مختلف خوراكى‏ها باشد به وجود نيامده است و تقسيم‏بندى‏هايى كه در علم غذاشناسى رايج شده است هر كدام به جهتى مورد استفاده است. مثلًا تقسيم‏بندى بر حسب منشأ ايجاد خوراكى‏ها (غذاهاى با منشأ حيوانى، غذاهاى با منشأ گياهى، غذاهاى با منشأ معدنى) يا تقسيم‏بندى بر حسب نوع عمل و اثر (غذاهاى مولّد نيرو و غذاهاى حمايت كننده) و از اين قبيل تقسيم‏بندى‏ها. به همين جهت در تحقيقات و نشريات غذاشناسى و علوم تغذيه تا به امروز از روشى استفاده شده كه در آيات مورد بحث به آن اشاره شده يعنى به ترتيب از: 1- غلّات حَبّاً/ گندم، جو، ذرّت، چاودار، برنج و ... و فرآورده‏هاى آنها. 2- سبزيجات و بقولات قَضْباً/ عدس، لوبيا، باقلا، نخود، سيب‏زمينى، هويج‏فرنگى، شلغم، ترب، چغندر، كلم‏پيچ، اسفناج، كاهو، كرفس، سير، پياز، تره، مارچوبه، كدو، خيار، گوجه فرنگى، بادنجان، ماش، جعفرى، بابونه، نعنا، تره‏خودرو، ريحان، شنبليله، قازياغى، گشنيز، موسير. 3- ميوه‏ها فاكِهَةً كه خود دو دسته‏اند: الف- ميوه‏هاى شيرين مثل انگور عِنَباً خرما نَخْلًا». ب- ميوه‏هاى چرب و نشاسته‏دار مثل زيتون زَيْتوناً». 4- گوشت و تخم‏مرغ پرندگان، شير و مشتقّات آن كه از فرآورده‏هاى حيوانى‏ است. (خود حيوانات براى تغذيه از علف‏ها و گياهان خودرو، ميوه‏ها، علوفه خشك أبّاً تغذيه مى‏كنند). بنابراين آيات مذكور ناظر به همه مواد غذايى لازم براى تغذيه انسان مى‏باشند.» مَتاعاً لَكُمْ وَ لأِنْعامِكُمْ تا مايه برخوردارى شما و دام‏هايتان باشد. اين بود گوشه‏اى از منافع شب و روز كه عامل حيات و ضامن تداوم بقا و علت پرورش و رشد انسان است. «فيما يَغْذُوهُمْ بِهِ وَ يُنْشِئُهُمْ عَلَيْهِ» شب براى موجودات زنده و به خصوص انسان، ظرف آرامش، استراحت، تأمين نيرو و سبب خوشى و خوشگذرانى مشروع و خلاصه تمدّد اعصاب است. «فَيَكُونَ ذلِكَ لَهُمْ جَماماً وَ قُوَّةً، وَ لِيَنالُوا بِهِ لَذَّةً وَ شَهْوةً» شب و روز و منافع آن كه در قرآن مجيد به عنوان نشانه‏هاى حق ذكر شده، براى هر صاحب عقلى مورّث حيرت و علّت تعجّب و شگفتى است. 👈 ادامه دارد ... تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏ 5 ، ص: 11 👌 دعای #ششم ◀️کانال انس با #صحیفه_سجادیه 🆔 @sahife2

طرح #برداشت_من هفته 29 از عبارات نورانی #صحیفه_سجادیه 👌صفحه ی ویژه اعضا در روزهای #جمعه ✳️ عبارت #منتخب اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَبْدِلْنِى مِنْ ... وَ مِنْ حُبِّ الْمُدَارِينَ تَصْحِيحَ الْمِقَةِ، وَ مِنْ رَدِّ الْمُلابِسِينَ كَرَمَ الْعِشْرَةِ، وَ مِنْ مَرَارَةِ خَوْفِ الظَّالِمِينَ حَلاوَةَ الْأَمَنَةِ خدایا چاپلوسى دوستان دروغين را به اخلاص، و قهر معاشران را به آميزشى خوش، و تلخى ترس را به شيرينى ايمنى تبديل فرما. https://eitaa.com/sahife2/5186 دعای #بیستم #مکارم_اخلاق #دعا_بیستم_7 👈 نظرات، دل نوشته ها و حرفهای صمیمانه ی شما درخصوص عبارت فوق که از هم اکنون برای ما ارسال شود، در این قسمت بارگذاری میشود ◀️ انشاالله سعی کنید در این طرح به عشق امام سجاد علیه السلام و انس بیشتر با این کتاب نورانی ولو درحد یک خط!! مشارکت فرمایید 👌 ادمین 👇 @yas2463 👈 میتوانید این دعای زیبا را با 🎙 صدای مداحان مختلف گوش دهید 👈 و متن آن را بخوانید ◀️ کانال انس با #صحیفه_سجادیه 🆔 @sahife2

👆 با تشکر از همه دوستانی که در این بحث ما مشارکت داشتند

#دعا_بیستم_7 ...ومن حب المدارین تصحیح المقة... (گفته شد)انسان اجتماعی آفریده شده است.اجتماعی بودن آرامش می طلبد.آرامش بامحبت شدید(عشق ورزی)به دست می آید. امام علیه السلام به همین نکته اشاره می فرماید،رابطه ای که مدارایی باشد کارساز نیست،بلکه باید عشق ورزی و دلدادگی بین افراد اجتماع باشد. دل انسان (فطرتا)نیاز به عشق ورزیدن دارد. ازآنجا که خانواده ، هسته مرکزی اجتماع است،باید بین همسران با یکدیگر وبین همسران و فرزندان ،عشق ورزی و دلدادگی برقرار باشد،تا کوچکترین خللی بین آنها ایجاد نشود. واین قضیۀ عشق ورزی است که راه صعود انسان را هموار می‌کند.البته دشوار است ،اما باید هزینه کرد برای هر چیز گران!!!! امام سجاد علیه السلام در ادامه می فرماید«بد اخلاقی و قهرها را به معاشرت کریمانه مبدل بفرما...و تلخی ترس از ظالمین را به شیرینی امنیت تبدیل فرما. این عبارت ،اهمیت امنیت را بیان میکند.دراحادیث آمده است....«امنیت» از مواردی است که تا هست قدر آن شناخته نمی شود.امنیت اجتماعی زمینه ساز رشد و تعالی انسانی است که قصد خدا کرده است.تا امنیت نباشد اهداف فردی و اجتماعی محقق نمی شود،...وبدون امنیت زندگی اجتماعی از هم گسسته می شود،مثلا معاشرت کریمانه یا عشق ورزی اعضای خانواده و.... طریق عشق طریقی عجب خطرناک است نعوذ بالله اگر ره به مقصد نبری به یمن همت حافظ امید هست که باز آری اسامر لیلای لیلة القمر

و من حب المدارين تصحيح المقه، و من رد الملابسين كرم العشره، و من مراره خوف الظالمين حلاوه الامنه. امام عليه‏السلام در پيشگاه الهى عرض مى‏كند: بار الها! دوستى كسانى را كه با مدارا برخورد مى‏كنند به محبت واقعى و آميزشهاى وهن ‏آور را به معاشرت هاى كريمانه و تلخى ترس از ستمكاران را به شيرينى امنيت و آرامش خاطر تبديل فرما.

امام (ع) از كلمه‏ى «مدارا» استفاده نموده و از مداراكنندگان نام برده است. «مدارا» در لغت عرب به معناى ملاطفت و ملايمت است و فارسى زبانان نيز از اين كلمه همان معنى را مى‏فهمند. كسى كه مى‏خواهد با دگرى مدارا كند : در مواجهه با او به گشاده ‏رويى برخورد مى‏نمايد و به نرمى و ملاطفت سخن مى‏گويد.

چند روایت درمورد " مدارا و رعايت آن در مواقع لازم " رسول گرامى فرمود: خداوند به من امر فرمود كه با مردم مدارا نمايم همانطور كه فرمان داده است و اجبات را انجام دهم. و نيز فرموده است: خداوند پيمبران را از اين جهت كه شديدا با دشمنان دين خدا مدارا مى‏كنند و براى حفظ برادران خويش در راه رضاى او به خوبى و شايستگى تقيه مى‏نمايند بر تمام مردم برترى و فضيلت داده است. على (ع) فرموده است: با مردم مدارا كن تا از برادرى آنان بهره‏مند شوى و با روى گشاده با آنان مواجه شو تا كينه‏ها در ضميرشان بميرد. مدارا با مردم اگر به منظور احترام و تكريم به شخصيت آنان باشد بسيار ارزنده و مهم است، چنين مدارايى نشانه ‏ى عقل بيدار و فكر روشن ‏بين است، چنين مدارايى مايه ‏ى محبوبيت و راه نفوذ در افكار دگران است. اولياى الهى به چنين مدارايى عنايت بسيار داشتند و پيروان خود را به رعايت اين دستور مفيد و ثمربخش تشويق مى‏نمودند. رسول گرامى فرموده است: عاقلترين مردم كسى است كه بيشتر با افراد مدارا مى‏كند و خوارترين مردم كسى است كه آنان را مورد تحقير و توهين قرار مى‏دهد. و نيز فرموده است: ما، جامعه‏ى پيمبران، ماموريت داريم كه با مردم مدارا نماييم همانطور كه به اداى فرايض الهى ماموريم.

كسانى كه عقلهاى خود را با پرده ‏هاى تعصب و تصلب، عناد و لجاج، و تقليدهاى كوركورانه پوشانده بودند هرگز به دين حق گرايش نمى‏ يافتند و دعوت پيمبران را اجابت نمى‏نمودند. خداوند در قرآن شريف فرموده: ان الذين كفروا سواء عليهم ءانذرتهم ام لم تنذرهم لا يومنون. كسانى كه كفر آورده و عقلهاى خود را پنهان نموده‏اند اگر به آنان اعلام خطر بنمايى يا ننمايى ايمان نمى‏آورند. ولى آنها كه داراى عقل آزاد بودند دعوت پيمبران را كه آميخته به مدارا و لطف كلام بود پذيرا مى‏شدند و از آنان پيروى و اطاعت مى‏نمودند.

گاهى مدارا نمودن به منظور #تقيه و براى مصون ماندن از شر دشمنان بى‏ايمان و مستبد است. اين قبيل مدارا در ايام امامت حضرت سجاد (ع) تا زمان امامت حضرت على بن موسى الرضا عليهماالسلام ضرورت داشت، از اين رو آنان خود تقيه مى‏ نمودند و به اصحاب و پيروان خود نيز اكيدا تقيه را توصيه مى‏كردند تا بدين وسيله از طرفى جان و مال و عرض و شرف آنان را از خطر مصون دارند و از طرف ديگر با رعايت تقيه بتوانند احكام الهى و معارف اسلامى را به وسيله‏ ى آنان به طور پنهان بين افراد مومن نشر دهند و تا جايى كه ممكن است دين خدا را از دستبرد خائنين و بدعتگزاران محافظت نمايند. امام (ع) فرموده است: مدارا نمودن با دشمنان خدا از بهترين و برترين صدقه‏ى آدمى براى نفس خود و براى برادران باايمانش مى‏باشد. ابن مسكان مى‏گويد: امام صادق (ع) به من فرمود: درباره‏ ى تو گمان دارم كه اگر در حضورت على عليه‏السلام مورد شتم و اسائه‏ ى ادب قرار گيرد، تو اگر بتوانى بينى او را با دندان مى‏گزى. عرض كردم: بلى والله فدايت شوم، من چنينم و اهل‏بيت من نيز اينچنين. حضرت فرمود: اينگونه مباش، قسم به خدا كه بسا مى‏شنيدم كسى به على (ع) بد مى‏گويد و بين من و او جز ستون مسجد فاصله ‏اى نبود. من خود را پشت ستون پنهان مى ‏نمودم و موقعى كه از نماز فارغ مى‏شدم از كنارش گذر مى‏كردم، به او سلام مى‏دادم و با وى مصافحه مى‏نمودم. در بعضى از روايات امر تقيه براى صيانت دين خدا آنقدر مهم شمرده شده كه امام (ع) تارك آن را فاقد ايمان خوانده است. امام صادق (ع) فرموده: بر دين خود پروا داشته باشيد و آن را در پس پرده ‏ى تقيه محجوب داريد، زيرا كسى كه تقيه ندارد ايمان ندارد. گاهى اختناق و فشار حكام جور به اوج خود مى‏رسيد و مضيقه آنقدر شديد مى‏شد كه كوچكترين غفلت از تقيه و گفتن چيزى كه نبايد گفته شود مرگ به بار مى‏آورد و به حيات كسى كه غفلت نموده يا آنكه در اين غفلت مورد سوءظن واقع شده خاتمه داده مى‏شد. كشته شدن معلى بن خنيس بر اثر غفلت از تقيه و افشا نمودن رازى بود كه امام صادق (ع) با او در ميان گذارده بود. حفص بن نسيب مى‏گويد: در ايام قتل معلى بن خنيس به محضر امام صادق (ع) شرفياب شدم، به من فرمود: اى حفص! به معلى حديث گفتم و او آن را نشر داد و بر اثر آن گرفتار عذاب شمشير گرديد. در پاره‏اى از مواقع وضع و محاذات اوضاع و احوال به گونه‏اى بود كه معرفى نمودن شخص و نام بردن از او موجب گرفتارى و ابتلا مى‏شد يا لااقل باعث هتك و توهين مى‏گرديد. روايت شده كه روزى امام صادق (ع) در بازار مدينه عبور مى‏كرد و فرزند بزرگوار معظمش حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام پشت سر آن حضرت بود. شخصى جامه‏ى فرزند را گرفت و كشيد و پرسيد: اين پيرمرد كيست؟ آنقدر شرايط محيط بد بود و احساس خطر مى‏شد كه حضرت موسى‏الكاظم ناچار شد در پاسخ آن مرد بگويد كه «او را نمى‏شناسم».

مدارا در اسلام از صفات حميده و خلقيات پسنديده است و پيمبران خدا در مقام تبليغ دين ماموريت داشتند كه با مردم به مدارا برخورد نمايند و با ملايمت سخن گويند. خداى بزرگ به موسى و هارون در ملاقات با فرعون چنين دستور داد: اذهبا الى فرعون انه طغى. فقولا له قولا لينا لعله يتذكر او يخشى. شما دو نفر نزد فرعون برويد كه او سخت طغيان نموده است. با وى به نرمى سخن بگوييد شايد به خود آيد و آگاه گردد يا از عذاب الهى بترسد و ستمگرى را ترك گويد.

مدارا نمودن در پاره‏اى از موارد با ملاطفت و ملايمت برخورد داشتن و با گشاده ‏رويى و نرمى سخن گفتن است، و در پاره‏اى از موارد به معناى حلم و بردبارى، لب فروبستن و سكوت، يا تغافل و ناديده گرفتن است، و مدارا با افراد تندخو و بداخلاق يا تقيه در مقابل مخالفين و افراد زيان‏رسان بدين معنى است. على (ع) فرموده: بدترين برادرانت كسى است كه معاشرت با او زيادتر به مدارا نمودن نيازمندت مى‏كند و به عذرخواهى بيشتر وادارت مى‏سازد. دوستى كه از خود راضى و زودرنج است و هر چه مى‏گويد انتظار دارد كه دگران بى‏چون و چرا گفته‏اش را قبول كنند و اگر نپذيرند آزرده ‏خاطر و رنجيده مى‏شود، دوستى كه در تمام امور خرده‏گير است و اگر سخنى گفته شود كه در نظرش ايهام داشته باشد ناراحت مى‏گردد و دوستيش تيره و تار مى‏شود،

دوستى كه اسير بدگمانى است و نسبت به دگران سوءظن مى‏برد و اگر در مجلسى دو رفيق به هم لبخند بزنند و آهسته با يكديگر سخنى بگويند او گمان بد مى‏برد و تصور مى‏كند كه وى را به باد مسخره و استهزا گرفته‏اند، اين قبيل دوستان براى كسانى كه نمى‏توانند قطع رابطه كنند مصيبتى بسيار سنگين و جانكاه است. بايد همواره با آنان مدارا نمايند و اگر در موقعى غفلت نمودند عذرخواهى كنند و آن نقطه ‏ى تاريك را از صفحه‏ ى خاطرشان بزدايند. در روايتى كه ذكر شد على (ع) اين قبيل دوستان بى‏ ارزش و مزاحم را بدترين دوست خوانده و در روايت ديگر از آنان سلب برادرى نموده است: على (ع) فرموده: آن كس كه براى حفظ برادريش به مدارا نياز داشته باشى براى تو برادر نيست.

#تقيه در حكومت جور و محيط اختناق، نوعى مدارا نمودن است، مداراى به معناى حلم و سكوت، مداراى به معناى تغافل و خوددارى از معارضه. در محيط تقيه، مدارا نمودن از مداراى با دوستان از خودراضى و پر توقع سخت‏تر و به مراتب زيانبارتر است، زيرا مدارا ننمودن با اين قبيل دوستان ممكن است باعث قطع رشته‏ى دوستى و منجر به جدايى آميخته به كدورت و احيانا مايه‏ى دشمنى و عداوت فردى گردد، اما در مورد تقيه ممكن است مايه‏ى بدبينى و خشم حاكم جبار گردد و بر اثر آن خونها ريخته شود، اموال و اعراض بر باد رود، و افراد شريف گرفتار زندان و شكنجه گردند. بنابراين در محيط تقيه مدارا نمودن امرى است ضرورى و لازم. از اين رو ائمه‏ى معصومين عليهم‏السلام اين موضوع را به دوستان خود اكيدا توصيه نموده‏اند و خاطرنشان ساخته‏اند كه اگر كسى برخلاف عمل كند و سخنان اهل‏بيت را در محيط خطر افشا نمايد در روايات، اين عمل به قتل عمد امام تعبير شده است. امام صادق (ع) فرموده: كسى كه چيزى از امر ما را بين مخالفين شايع نمايد همانند اين است كه ما را عمدا به قتل برساند نه آنكه به خطا ما را كشته باشد. امام (ع) و دوستان واقعيش در سخت‏ترين فشار و شديدترين مضيقه قرار داشتند و رعايت تقيه در آن شرايط ايجاب مى‏كرد سخنى كه از آن استشمام مخالفت و برداشت مقاومت مى‏شود به زبان نياورند و در تمام حركات و برخوردها با يكديگر حداكثر مدارا و احتياط را رعايت نمايند. از اين رو امام دست تمنى به پيشگاه الهى برداشته و حل مشكلات را از ذات اقدس او مى‏خواهد.

به نظر مى‏رسد سه جمله از دعاى «مكارم‏الاخلاق» كه موضوع امروز است ناظر به وضع دردناك و طاقت فرساى زمانه ی خود باشد و امام براى حل آن مضيقه سه درخواست از باريتعالى نموده كه اگر مقبول افتد و مستجاب شود موانع برطرف مى‏گردد و زندگى قابل تحمل خواهد بود. ایشان عرض مى‏كنند: و من حب المدارين تصحيح المقه. و من رد الملابسين كرم العشره. وَ مِنْ مَرَارَةِ خَوْفِ الظَّالِمِينَ حَلَاوَةَ الْاَمَنَةِ الْاَمَنَةِ

در عبارت بالا آمده : بار الها! دوستى كسانى را كه با مدارا برخورد مى‏كنند به محبت واقعى تبديل نما. شيعيان واقعى و دوستان حقيقى علاقه داشتند كه آزادانه حضور امام شرفياب شوند و دين خدا را آنطور كه هست بياموزند و بر معرفت خويش بيفزايند، آرزو داشتند كه امام را گاهى به منزل خود دعوت نمايند و از محضر مباركش بيش از پيش بهره‏مند گردند. ولى در شرايط فعلى كه غرق تقيه و مدارا هستند نمى‏توانستند چنين عملى را انجام دهند. اگر گاهى در رهگذر با امام برخورد مى‏نمودند ممكن نبود مانند دو دوست صميمى با گرمى به هم دست بدهند، مصافحه نمايند، و با يكديگر سخن بگويند بلكه در كمال مدارا و احتياط سلامى زير لب مى‏گفتند و چهره ‏ى ناشناخت به خود مى‏گرفتند تا مبادا مامورين مراقب روابط امام و او را گزارش دهند و گرفتارى و زحمت به بار آيد. امام عرض مى‏كند: بار الها! اين مداراى تلخ و رنج‏آور را كه ناشى از تقيه و معلول اختناق شديد است برطرف بنما و به دوستى واقعى كه منزه از تقيه و مداراى بدو ناگوار باشد تبديل فرما.

در جمله‏ى اول، حضرت سجاد (ع) از مداراكنندگان كه دوستان واقعى اهل‏بيت‏اند سخن مى‏گويد. اينان طبق دستورى كه از امام دريافت نموده‏اند موظف ‏اند تقيه كنند و برخوردشان با حضرت على بن الحسين عليهماالسلام با مدارا و احتياط باشد تا موجبات گرفتارى خودشان و زحمت براى امام فراهم نيايد. امام سجاد (ع) در جمله‏ى دوم دعا درخواست مى‏كند: و من رد الملابسين كرم العشره. بار الها! آميزشهاى وهن ‏آور را به معاشرتهاى كريمانه مبدل نما.

در حكومتهاى استبدادى هميشه بين مردم و عمال دولت افرادى پست و فرومايه وجود داشته‏اند كه به پيروى از حكومت جبار يا براى خشنودى حاكم مستبد و جلب توجه او مرتكب گناهان و ناروايى‏هايى مى‏شدند و در مواقعى اشخاص آزاده و طرفداران عدل و دادگرى را اذيت مى‏كردند و مورد تحقير و اهانت قرار مى‏دادند تا خود را طرفدار حكومت نشان بدهند يا عملشان به گوش فرمانرواى مستبد برسد، شايد مورد تشويق قرار گيرند، و اين كار در زمان حكومت بنى‏اميه و بنى‏عباس نسبت به ائمه‏ى معصومين عليهم‏السلام و اصحاب عاليقدرشان مكررا به وقوع پيوسته، ولى امامان بزرگوار به اصحاب خود تاكيد مى‏نمودند كه واكنشى نشان ندهند و مرتكب عمل حادى نشوند و در اينجا به طور نمونه سه مورد ذكر مى‏شود : اول: حماد بن عثمان مى‏گويد: در موقعى كه موسى بن عيسى در منزلش كه مشرف به مسعى بود ديد حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام سوار قاطرى است و از مروه مى‏آمد. در اين موقع ابن هياج به مردى از قبيله‏ى همدان كه در آنجا بود دستور داد برود لجام قاطر را بگيرد و بگويد: اين قاطر متعلق به من است، آمد و لجام را گرفت و گفت: من مالك اين قاطر هستم. امام (ع) پاى خود را از ركاب خارج نمود و پياده شد و به كسانى كه همراهش بودند فرمود: زين قاطر را برداريد و قاطر را به او بدهيد. مرد گفت: آن هم متعلق به من است. حضرت فرمود: ما شاهد داريم كه اين زين ملك حضرت باقر (ع) بوده است و اما قاطر را به تازگى خريدارى كرده‏ايم، تو مى‏دانى و آن را كه مى‏گويى. دوم : امام صادق (ع) در حيره بود، اراده فرمود به نقطه‏اى معروف به صالحى كه در ده فرسخى بغداد بود برود. دو نفر از اصحاب و دوستانش به نامهاى مرازم و مصادف در معيت حضرت بودند. اول شب به صالحى رسيدند. مردى كه در مدخل بلد مامور دولت در گرفتن عوارض و عشريه‏ى بار بود مانع ورود آن حضرت گرديد و گفت : اجازه نمى‏دهم وارد شوى. امام در آنجا توقف فرمود و چندين بار در فواصلى از مامور درخواست موافقت نمود و او همچنان مانع بود. مرازم و مصادف از اين مزاحمت نابجا سخت ناراحت شدند. مصادف به حضرت عرض كرد: اجازه بدهيد او را به قتل برسانيم و جنازه‏اش را در شط بيفكنيم. حضرت به شدت با اين عمل مخالفت فرمود و ممانعت مامور بلد همچنان ادامه داشت تا بيشتر وقت شب سپرى گرديد. آنگاه با ورود امام موافقت نمود. حضرت وارد محل شد. فرمود: مرازم! اين عمل بهتر بود يا آن را كه شما دو نفر گفته بوديد؟ عرض كرد: اين عمل. فرمود: مرد كارى مى‏كند تا از ذلت كوچك رهايى يابد و همان عمل او را گرفتار ذلت بزرگتر مى‏گرداند. سوم : يكى از فرزندان امام سجاد (ع) مى‏گويد: هشام بن اسمعيل فرماندار مدينه با من بدرفتارى مى‏كرد و پدرم على بن الحسين عليهماالسلام از وى اذيت و آزار بسيار ديد. موقعى كه از حكومت عزل شد وليد بن عبدالملك، خليفه‏ى وقت، دستور داد براى تحقير وى او را در مرئى و منظر مردم متوقف نمايند. امام سجاد (ع) روزى بر وى گذر كرد. موقعى كه او را بر در منزل مروان نگاهدارى مى‏كردند به حضرت سلام نمود. امام (ع) به كسانى كه در معيت آن حضرت بودند و از خواصش به شمار مى‏آمدند رو كرد و فرمود: احدى متعرض او نشود.

از اين سه قطعه‏ى تاريخى روشن شد كه ائمه‏ى معصومين عليهم‏السلام در زمان خلفاى بنى‏اميه و بنى‏عباس با چه مشكلاتى مواجه بودند و چگونه افراد پست از مردم عادى و مامورين دولت فرزندان پيمبر گرامى را اسائه‏ ى ادب مى‏نمودند و برخوردهاى موهن و تحقيرآميز با آنان داشتند. امامان مصلحت‏انديش و عطوف از تعرض دوستانشان نسبت به آنان مانع مى‏شدند و جلوگيرى مى‏كردند.