#خوف و #رجا يا بيم و اميد، دو عامل مهم عقلانى است كه چرخهاى اجتماع را می‏گردانند و زندگى مردم را در شئون مختلف اداره می‏كنند و هر كارى كه فاقد يكى از اين دو عامل باشد، اختلال و بى ‏نظمی در آن آشكار می‏گردد

چند مثال ساده (#خوف و #رجا : * محصل بايد به فراگرفتن دانش و نيل به مدارج علمی اميدوار باشد تا به مدرسه برود، و بايد از بيسوادى و عقب افتادگى بترسد تا مباحثه و مطالعه را ترك نگويد. * مريض بايد به درمان خويش اميدوار باشد تا به مطب پزشك برود و بايد از مزمن شدن بيمارى بترسد تا از خوردن غذاها و ميوه‏ها ى مضر پرهيز نمايد. * كشاورز بايد به برداشت محصول اميدوار باشد تا بذر موجود خود را در خاك بيفشاند و بايد از آفتها ى گوناگون بترسد تا مراقبتها ى لازم را معمول دارد. * بازرگان بايد به نفع تجارت اميدوار باشد تا نقد خود را به كشور صادركننده بفرستد و درخواست كالا نمايد، بايد از خطرات و زيانهاى گوناگون بترسد تا متاع خود را بيمه كند. ***در اسلام نيز افراد باايمان بايد در زمينه‏ ى پاداش و كيفر الهى همواره بين خوف و رجاء باشند، نه هرگز خويشتن را مايوس از رحمت الهى بدانند و نه خود را از مكر بارى تعالى در ايمنى پندارند كه اين هر دو از #گناهان_كبيره است.

ياس از رحمت الهى قرآن : و من يقنط من رحمه ربه الا الضالون. جز گمراهان كيست كه از رحمت پروردگار خود نااميد و مايوس است؟ روایت: على (علیه السلام) به مرد ى كه بسيارى گناه او مايه‏ ى ياسش از عفو و رحمت پروردگار شده بود فرمود: ايا هذا! ياسك من رحمه الله اعظم من ذنوبك. ا ى مرد! نااميديت از رحمت خداوند بزرگتر از گناهانى است كه مرتكب شده ‏اى.

ايمنى از مكر و عذاب خداوند: قرآن : فلا يامن مكر الله الا القوم الخاسرون. جز مردمان زيانكار، هيچ كس خويشتن را از مكر الهى ايمن نمی‏داند.

#اعتدال و #میانه_روی بين #خوف و #رجا

*على (علیه السلام) فرموده: خير الاعمال اعتدال الرجاء و الخوف. بهترين اعمال، نگاهدارى نمودن اعتدال بين رجاء و خوف است. *امام باقر (علیه السلام) فرمود: انه ليس من عبد مومن الا و فى قلبه نوران: نور خيفه و نور رجاء. لو وزن هذا لم يزد على هذا و لو وزن هذا لم يزد على هذا. هيچ بنده‏ ى مومنى نيست جز آنكه در قلبش دو نور است: نور خوف و نور رجا، و اگر اين دو نور وزن شوند، وزن هيچ يك بر ديگر ى زيادتر نيست.

*امام صادق (علیه السلام) : ارج الله تعالى رجاء لا يجرئك على معصيته و خف الله تعالى خوفا لا يويسك عن رحمته. #رجا و اميدت به رحمت خداوند در حدى باشد كه تو را در معصيت جرى و جسور نكند، و #خوف و ترست از خداوند به حدى باشد كه تو را از رحمت الهى مايوس و نااميد ننمايد.

*امام باقر (علیه السلام) به جابر جعفى فرمود: اياك و الرجاء الكاذب فانه يوقعك فى الخوف الصادق. بپرهيز از #رجا و اميد غيرواقعى و كاذب كه تو را در #خوف واقعى و صادق قرار خواهد داد.

دل آدمی از نظر تخلق به مكارم اخلاق و سجايا ى انسانى، همانند زمينى است كه واجد تمام شرايط طبيعى براى كشاورز ى است. صاحب زمين اگر بخواهد ملك خود را احيا كند و آباد نمايد، بايد مصمم شود و طبق برنامه‏هاى كشاورزى و با دستور افراد متخصص اقدام نمايد. صاحبان قلب نيز اگر بخواهند دل مرده‏ ى خويش را به حيات انسانى زنده كنند و از مزاياى آن برخوردار گردند، بايد طبق برنامه‏ های الهى عمل كنند و با تعاليم حيات‏بخش اسلام، آن را زنده نگاه دارند. قرآن شريف در اين باره فرموده: يا ايها الذين آمنوا استجيبوا لله و للرسول اذا دعاكم لما يحييكم. ا ى كسان ى كه ايمان آورده‏ايد! دعوت خدا و رسولش را اجابت كنيد وقتى شما را به چيز ى می‏خوانند كه احيائتان می‏كند و از زندگى انسانى بهره‏مندتان می‏سازد.

*اولين برنامه‏ ى احياى زمين ، شخم زدن و از ميان بردن خاكهاى متراكم است، و اولين برنامه برا ى احياى قلوب، آزاد ساختن آنها از تعصبهاى جاهلانه است، زیرا اشخاص لجوج تا وقتى كه پاى بند تقليدهاى جاهلانه‏ ى پدران نادان خويش هستند، هدايت را نمی‏پذيرند و راه سعادت را قبول نمی‏كنند.

*برنامه‏ ى دوم احياى زمين، افشاندن بذر خوب و سالم است، و برنامه‏ ى دوم احياى دلها نيز افشاندن بذر توحيد و يكتاپرستى و نابود ساختن ريشه‏هاى شرك است.

*برنامه‏ ى سوم احياى زمين، آبيارى صحيح و بموقع طبق دستور متخصص كشاورز ى است. با آبيار ى صحيح، بذر در زمين شكفته می‏شود، به صورت گياه ضعيفى از زمين بيرون می‏زند، تدريجا تبديل به ساقه و خوشه می‏گردد و رزق صاحب زمين را تامين می‏نمايد. اطاعت از اوامر الهى و اداى فرايض و نوافل برا ى تقويت بذر توحيد به منزله‏ ى آبيار ى است، هر قدر صاحبدل اطاعتش بيشتر باشد، بذر ايمانش شكوفاتر می‏شود و بهره‏اش فزونتر می‏گردد.