گزارش روز
📍اهداف ترکیه در شمال عراق
یکی از گفتمان‌های مهمی که بدون در نظر داشتن آن، نمی‌توان به فهم درستی از تحولات، اقدامات و رفتارهای سیاست خارجی ترکیه در عرصه‌های سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی دست یافت، «نوعثمانی‌گری» است. دولت ترکیه به‌ویژه در دوران حاکمیت حزب عدالت و توسعه، توجه ویژه‌ای به نوعثمانی‌گری از خود نشان داده و تا حد زیادی رویکردها و راهبردهای سیاست خارجی خود را با آن هماهنگ کرده است. حملات اخیر توپخانه‌ای ترکیه به یک مرکز گردشگری در استان دهوک واقع در شمال عراق، در این چهارچوب قابل ارزیابی است. ترکیه که 4 هزار نیرو و 105 پایگاه نظامی کوچک و بزرگ در کردستان عراق دایر نموده و تا عمق 100 کیلومتری این کشور نفوذ کرده است، در حالی مناطقی از شمال عراق ازجمله مرکز تفریحی و سیاحتی «زاخو» مورد حملات توپخانه‌ای خود قرار داده است که هنوز مسئولیت آن را بر عهده نگرفته و این حملات مرگبار را به پ‌پ‌ک نسبت داده است!
🔸گزاره‌های‌تحلیلی:
سه دسته اهداف برای مداخلات نظامی ترکیه در شمال عراق قابل‌شناسایی است: نخست، اهداف راهبردی و بلندمدتی که در ذیل نوعثمانی‌گری قابل‌تعریف است؛ ازجمله، افزایش عمق راهبردی در عراق، دسترسی آسان و ارزان به منابع نفت و گاز و تسلط بر شاخه‌هایی از کریدورهای تجاری و بازرگانی شرق به غرب که از عراق می‌گذرد. ترکیه با توجه به ادعای خود در مورد قرارداد 1925 کماکان اصرار دارد، سرزمین‌هایی وسیع از استان نینوا تا استان کرکوک و قسمت نفت‌خیز موصل باید متعلق به این کشور باشد؛ لذا به دنبال در اختیار گرفتن این مناطق است. دوم، اهداف «کوتاه‌مدت و فوری» که عمدتاً دربرگیرنده انگیزه‌های سیاسی و به‌خصوص انتخاباتی است. تجارب یک دهه اخیر نشان داده است که «نظامی سازی سیاست خارجی» و تشدید فعالیت‌های نظامی در خارج از کشور به‌صورت اقتضائی و مقطعی، نقش مؤثری در بازسازی جایگاه سیاسی حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان در ماه‌های منتهی به انتخابات دارد. سوم، اهداف «میان‌مدت و تاکتیکی» که برچیدن پایگاه‌های نظامی پ‌پ‌ک هم در زمره این اهداف قرار دارد که یک سیاست ثابت و پایدار در حوزه فعالیت‌های نظامی ترکیه در شمال عراق است.
سخن پایانی: عراق دیگر تحمل جنگ‌افروزی و حملات پراکنده ترکیه به خاک خود را ندارد. تنها اراده و تصمیم قاطع گروه‌های مقاومت و حشدالشعبی کافی است که در کمترین زمان ممکن تمام پایگاه‌های و مراکز تجمع ترکیه را از شمال عراق برچینند. اخیراً نیز گروه‌های مقاومت تأکید کرده‌اند اگر دولت آنکارا نیروهای خود را از عراق بیرون نبرد، برای اخراج ترکیه به روش‌های نظامی و زور متوسل خواهند شد. با توجه به تجربه‌ای که مقاومت اسلامی عراق در مواجهه با آمریکا دارد و در این دو سال اخیر نیز توانسته است بسیاری از نیروها و پایگاه‌های آمریکایی را از نقاط مختلف عراق جمع کند، برای این گروه‌ها، بیرون راندن ترکیه از عراق کار دشواری نیست.
✍️ #حمید_خوشایند
🔰گزارش روز
📌اشتباه محاسباتی باکو در قبال تهران
ارتباط با همسایگان همیشه خصوصا در دولت جدید که تلاش برای همگرایی با همسایگان و تقویت دیپلماسی اقتصادی در دستور کار است بسیار مهم است. آذربایجان به عنوان یک همسایه مسلمان با اکثریت جمعیت شیعی، از زمان استقلال تاکنون، از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی ایران برخوردار است. پیوندهای عمیق تاریخی، تمدنی، فرهنگی، زبانی، نژادی و... این کشور با ایران، باعث شده است که به خصوص در سال‌های اخیر رژیم صهیونیستی تلاش‌های زیادی برای تخریب روابط دو کشور انجام دهد.
🔸️گزاره‌های خبری: در روزهای گذشته الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان یکبار دیگر اقدام به طرح سخنان تحریک‌آمیز علیه ایران کرده است که برخلاف اصول همسایگی ارزیابی می‌شود. وی در این باره طی اظهاراتی گفته است: «من با سه رئیس‌جمهور ایران، خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی کار کرده‌ام، سال‌هاست که وضعیت هیچ‌گاه مانند امروز نبوده است. ایران هیچ‌گاه دو رزمایش نظامی متوالی در طی چند ماه در مرزهای ما انجام نداده است. هیچ گاه اظهاراتی پر از نفرت‌پراکنی و تهدید علیه آذربایجان مطرح نشده بود. ما همیشه به هرگونه اقدام ضد آذربایجانی پاسخ داده‌ایم و خواهیم داد، چه در کلام باشد و چه در عمل. بنابراین، ما مجبور شدیم در مرزهای‌مان با ایران رزمایش نظامی دهیم تا نشان دهیم که از ایران نمی‌ترسیم. ما نهایت تلاش‌مان را خواهیم کرد تا از شیوه زندگی‌مان، از مسیر سکولار توسعه و پیشرفت آذربایجان و آذربایجانی‌ها از جمله آذربایجانی‌هایی که در ایران زندگی می‌کنند، صیانت کنیم. آنها بخشی از ملت ما هستند!»
🔸️گزاره‌های تحلیلی: در خصوص رفتارهای اخیر رئیس‌جمهور آذربایجان و اظهارات و مطالب نامتعارفی که علیه جمهوری اسلامی ایران هر از گاهی بر زبان می‌آورد، نکات مهمی وجود دارد که لازم است تا مجدداً مورد یادآوری و تأکید قرار بگیرد.
1️⃣ امنیت و منافع ملی و مصادیق فرهنگی و تمدنی آن از جمله قومیت‌ها، زبان، مذهب و... جزو خطوط قرمز مهم و اساسی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود که نقض آن از جانب دولت‌های خارجی و کشورهای همسایه به هر دلیلی که صورت بگیرد، با واکنش جدی و قاطع مواجه می‌شود.
2️⃣سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال آذربایجان مبتنی بر پیشبرد روابط مسالمت‌آمیز و گسترش همکاری‌های دوجانبه و رعایت حسن همجواری است. متقابلاً از دولت آذربایجان نیز این انتظار وجود دارد، از اصول، اقدامات و سخنان مغایر با لزوم رعایت وجوه همسایگی خودداری نموده و تحت تأثیر القات بازیگران درون‌منطقه‌ای و برون‌منطقه‌ای دچار محاسبات اشتباه نشود.
3️⃣ رزمایش‌های نظامی جمهوری اسلامی ایران در مناطق مرزی، از قبل برنامه‌ریزی شده و یک امر طبیعی است که هر کشوری برای پیشگیری از تهدیدهای خارجی و تمرینات نظامی انجام می‌دهد. این رزمایش‌ها به نوعی پیام صلح و امنیت به منطقه در مقابل عوامل و عناصر و بازیگران ناامن‌ساز برون‌منطقه‌ای است. برخلاف برخی القائات خارجی، جمهوری اسلامی هیچ برنامه‌ای برای تقابل در حوزه میدانی، دفاعی و نظامی با کشورهای همسایه ندارد و براساس اصل سیاست همسایگی به دنبال تعمیق مناسبات منطقه‌ای است. در همین حال، ایران براساس یک سیاست دیرینه، امنیت آذربایجان را امنیت خود می‌داند لذا در قبال هرگونه عوامل ناامن‌ساز حساس است.
4️⃣ زبان مشترک مردم آذربایجان با بخش‌های از مردم ایران، نباید به عاملی برای تحریک گسل‌های قومی، واگرایی و تخریب روابط خارجی دو کشور و بهره‌برداری‌های سیاسی، امنیتی و... تبدیل شود. بلکه این مؤلفه و سایر اشتراکات فرهنگی، فرصت منحصربفردی برای همگرایی و ارتقاء مناسبات و روابط دوجانبه به سطح راهبردی است.
👈نکته پایانی؛ بازی در زمین رژیم صهیونیستی و گسترش تعاملات دوجانبه با این رژیم، تنها دربرگیرنده منافع کوتاه‌مدت برای آذربایجان است. قطعاً این مسئله در بلندمدت منافع و امنیت ملی آذربایجان را که یک کشور مسلمان و شیعه در جهان است تهدید خواهد کرد.
✍️ #حمید_خوشایند