🚨 محاکمه اسرائیل ↩️ تحلیل حقوقی رسیدگی به شکایت آفریقای‌جنوبی از اسرائیل ✍️ #احمد_ترابی / استاد حقوق بین‌الملل 🔹 اولین جلسه رسیدگی به شکایت آفریقای‌جنوبی از اسرائیل روز پنجشنبه یازدهم ژانویه 2024 در دیوان بین‌المللی دادگستری International Court of Justice(ICJ) تشکیل شد و آفریقای‌جنوبی به‌عنوان شاکی پرونده خواهان صدور دستور فوری برای توقف اقدامات اسرائیل در غزه شده است. 🔹 اگرچه بررسی چنین پرونده‌هایی در این دادگاه معمولاً سال‌ها به طول می‌انجامد، با این‌حال در مرحله اول خواستار اقدام و به‌عبارتی دستور فوری ICJ برای برقراری آتش‌بس شده است. قبل از این شکایت هم، در ماه نوامبر نیز، دادگاه بین‌المللی کیفری International Criminal Court (ICC) که برخلاف دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) به جرائم اشخاص و افراد می‌پردازد، اعلام کرده بود براساس درخواست چند کشور از جمله آفریقای‌جنوبی به جرائم ارتکابی در این جنگ توسط اشخاص رسیدگی خواهد کرد و بنابراین در حال حاضر دو مرجع قضایی بین‌المللی با صلاحیت‌های متفاوت احتمالاً مسائل و موضوعات جنگ غزه را مورد رسیدگی قرار خواهند داد. 🔹 دیوان بین‌المللی دادگستری ICJ برخلاف دادگاه کیفری بین‌المللی ICC که حاصل معاهده منعقده در رُم بود، حاصل منشور سازمان ملل متحد است و به موجب ماده 92 منشور نهاد قضایی رسمی سازمان ملل متحد بوده و اساسنامه آن منضم به منشور ملل متحد می‌باشد. براساس ماده 93 منشور، تمام اعضای ملل متحد به خودی خود قبول‌کنندگان اساسنامه دادگاه بین‌المللی دادگستری هستند. 🔹 دیوان دارای دو نوع صلاحیت ترافعی Contentious Jurisdiction و مشورتی Advisory است. دیوان در رسیدگی‌های ترافعی به حل‌وفصل اختلافات میان دولت‌ها براساس حقوق بین‌الملل می‌‎پردازد و در عین حال صلاحیت دیوان در رسیدگی به هر دعوی مبتنی بر رضایت کشورهای طرف آن دعوی است و نخستین کاری که دیوان باید در هر دعوی به آن رسیدگی کند، احراز این رضایت است. بنابراین کشورها این حق را دارند که صلاحیت دیوان را به‌طور کلی یا در اختلافات معینی نپذیرند و یا بر عکس، صلاحیت دیوان را در اختلافات معینی بپذیرند. 🔹 نوع دیگر صلاحیت دیوان رسیدگی مشورتی است که بنابه درخواست مجمع عمومی و شورای امنیت یا سایر ارکان ملل متحد و آژانس‌های تخصصی در ارتباط با یک سوال حقوقی مبادرت به صدور رأی مشورتی می‌کند که البته این نوع نظریه اساساً غیرالزام‌آور است و لیکن این نظرات نقش مهمی در توسعه حقوق بین‌الملل دارند. 🔹 مبنای رسیدگی و اعمال صلاحیت دیوان دادگستری بین‌المللی هم چنان‌که در شکایت مفصل 84 صفحه‌ای آفریقای‌جنوبی آمده است، نقض کنوانسیون ژنو راجع به جلوگیری و مجازات جرم نسل‌کشی مصوب 1948 است که از سال 1951 اجرایی شده است. در بند 8 صفحه 4 شکایت آفریقای‌جنوبی به این نکته اشاره شده است که هر دو کشور اسرائیل و آفریقای‌جنوبی از اعضای سازمان ملل متحد هستند و بنابراین متعهد به اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری از جمله متعهد به بند یک از ماده 36 اساسنامه ICJ هستند. 🔹 مبنای صلاحیت دیوان بین‌المللی دادگستری در رسیدگی به موضوع شکایت آفریقای‌جنوبی از اسرائیل آن است که هر دو کشور عضو سازمان ملل متحد و بنابراین متعهد به اساسنامه ICJ هستند و از طرف دیگر هر دو کشور عضو کنوانسیون ژنو مربوط به نسل‌کشی هستند و هیچ حق تحفظی هم برای خود قائل نبوده‌‌اند. بر مبنای ماده 9 همین کنوانسیون اختلافات مربوط به مسئولیت یک دولت در مورد عمل ژنوسید به دیوان بین‌المللی دادگستری ICJ ارجاع می‌شود. 🔹 شکایت آفریقای‌جنوبی مربوط به نسل‌کشی در 84 صفحه با دقت فراوان و مستند به گزارش‌های مراجع بین‌المللی تنظیم شده است و نشان می‌دهد که آفریقای‌جنوبی به دور از هیاهوی رسانه‌ای برای تنظیم و تهیه آن زحمت زیادی را کشیده است و همچنین تیم حقوقی متبحر و باتجربه‌ای را برای دفاع از شکوائیه خودش در نظر گرفته و سعی کرده در تنظیم شکایت خود از مفاهیمی استفاده کند که نزدیک‌تر به آرای سابق دیوان بوده‌‌اند. 👇 🆔 ☫ @sardabir313 ☫