✍️جای خالی فقه فرهنگ 🔺بیستم مهرماه آخرین مصوبات و موضوعات دروس خارج #فقه_معاصر برای سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ از سوی آیت الله اعرافی مدیر #حوزه_های_علمیه ابلاغ گردید. 🛎 این یادداشت فقط در صدد است تعجب خود را از عدم ذکر #فقه_فرهنگ در میان عناوین دروس خارج فقه معاصر نشان دهد. فقه #بورس، #پولشویی، ورزش، العربون، اوراق الیانصیب، قراردادهای کاهش ریسک و … از جمله موضوعات مطروحه برای خارج فقه معاصر هستند اما ظاهرا حوزه فرهنگ قرار است همچنان مظلوم واقع شود. 🔹 #فرهنگ عرصه تبلور کنش های انسانی است. به عبارت دیگر فرهنگ فارغ از تعاریف متعدد و پیچیدگی های نظری اش محل بروز کنش فرهنگی انسان امروز می باشد. این کنش تعبیر دیگری برای اعمال و تکالیف است. 📎 و همه می دانیم فقه نیز برای کشف و تبیین اعمال و تکالیف انسان مسلمان تلاش می کند. به بیان دیگر اگر موضوع فقه، #فعل_مکلف است و فرهنگ نیز نمود عینی کنش و فعل انسان باشد پس فقه فرهنگ می تواند یکی از مهم ترین فقه های مضاف باشد. 🖊حجت الاسلام دکتر احمد اولیایی متن کامل یادداشت در سایت #صدای_حوزه: v-o-h.ir/?p=27771 🆔 @sedayehowzeh

🔊 پاسخ مدیردفتر فقه معاصر به یادداشت حجت الاسلام اولیایی درباره جای خالی فقه فرهنگ 🛎 در برخی از سایت های حوزوی نقدی منتشر شده است که چرا #فقه_فرهنگ جزء دروس خارج #فقه_معاصر اعلام نشده و ... 1⃣ محضر مبارک اساتید به عرض می رساند که بخشی از مسائل فقهی در حوزه فرهنگ در ذیل عناوین دیگر اعلامی همچون فقه حکمرانی(حاکمیت و فرهنگ)، فقه عدالت(عدالت و توسعه در فرهنگ)، فقه اخلاق، فقه تربیت، فقه روابط اجتماعی و ... قرار می گیرد. که نویسنده محترم هم وقتی خواستند موضوعاتی از فقه فرهنگ را مثال بزنند به عناوینی اشاره کرده اند که غالبا در موضوعات ابلاغی جای دارد. 2⃣ در متن مصوبه ابلاغی تصریح شده است که اگر هر یک از اساتید عزیز دروس خارج، موضوعات دیگری را مناسب تدریس در سطح خارج حوزه می دانند (و نه مناسب برای تحقیقات و کارهای پژوهشی که خود مقوله ای جداگانه و مورد حمایت دفتر فقه معاصر است)؛ فقط کافی است عنوان درس به همراه سرفصل ها و سوالات اصلی و منابع را تحت نامه ای به مدیر محترم حوزه های علمیه پیشنهاد دهند و ایشان بعد از بررسی در صورت موافقت به عنوان درس رسمی ابلاغ خواهند نمود. 3⃣ موضوعات ابلاغی دروس خارج فقه معاصر هر یک از اهمیت خاصی برخوردار هستند. و شامل مسائل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، #فضای_مجازی، #هوش_مصنوعی و پزشکی می شوند و سعی شده است جامعیت مناسبی داشته باشد. اما مسلما این آغاز #تحول_اجتهادی در این حوزه است که باید طبق سنت های حوزوی با متانت جلو برود. و قطعا با کمک علمی همه فضلا نیز ارتقا خواهد یافت. 🖊 مدیر دفتر فقه معاصر حوزه های علمیه 🆔 @sedayehowzeh

🎥ببینید|به اسم مسائل مستحدثه عمر طلبه ها را صرف کنید که پیچ تلویزیون چطور باز می شود و ماهیت پول چیست،چه ربطی به اجتهاد دارد؟! 🔹سوالاتی درباب دیدگاه حجت الاسلام والمسلمین احمدی‌شاهرودی را در نفی ضرورت #موضوع‌شناسی‌احکام و اطلاع از اقتصاد‌نوین که باعث ایجاد سوالاتی در ذهن ما شد، خدمت طلاب و اساتید و پژوهشگران حوزوی تقدیم می‌کنیم و صرفا از باب پرسش‌های طلبگی، طرح مسائلی صورت می‌گیرد تا ابعاد این مساله در فقاهت روشن شود. 🔸خوب است که اساتید #فقه_معاصر که در مسائلی چون بورس و رسانه و بانک و بیع و...ورود اجتهادی داشته‌اند، نسبت به این رویکرد استاد احمدی شاهرودی، اتخاذ موضع کرده و مباحثات طلبگی و کرسی‌های آزاداندیشی را با همین بهانه،رونق بیشتری بخشند. 🔹چه بسا که باعث شود، طرح مسائل یکطرفه در دروس خارج نیز بسط و امتداد بیشتری یافته و رونق فقه‌ و فقاهت را در دورهمی‌های طلبگی، بیش از پیش شاهد باشیم. 1️⃣ اگر بناست با #مسائل_مستحدثه کاری نداشته باشیم،تکلیف فقه حکومتی چه می‌شود و با این اوصاف،چه تعبیری از آن صحیح است؟ 2️⃣ آیا این سبک اجتهاد، باعث انزوای فقه و محدود شدن دایره فقاهت نمی‌شود؟ آیا ابتکار عمل را از دست فقها خارج نمی‌کند و باعث فاصله گرفتن از واقعیت‌های جامعه نمی شود؟ 3️⃣ آیا تبیین مساله و موضوع فردی یا اجتماعی از جانب یک فقیه با یک متخصص یا یک فرد عادی، هیچ تفاوتی نمی‌کند و مبانی و رویکردها و ارتکازات یک پردازشگر و موضوع‌شناس، دخلی در شناسایی و تبیین ابعاد و فروعات مساله ندارد؟ از نقد و نظر و یادداشت طلاب و اساتید در این موضوع استقبال می‌کنیم: @vohadmin 🆔 @sedayehowzeh

🔺 نقدی بر یک نقد اخیراً متنی از جناب حجت‌الاسلام دکتر احمدحسین شریفی در نقد وضعیت دروس خارج منتشرشده است که نکاتی درباره آن تقدیم می‌شود: 1️⃣ خلط معنای فقه فردی و اجتماعی وی می‌نويسد: "معلوم می‌شود هنوز هم حجم عظیمی از دروس خارج فقه، به فقه فردی اختصاص دارد" سپس به ارائه آمار دروس خارج صوم و صلاة و حج و طهارت می‌پردازد. نویسنده گویا مایز فردی و اجتماعی را موضوع می‌داند در حالی‌که تفاوت و تمایز اصلی بین فقه فردی و اجتماعی علاوه بر موضوع، عنصر رویکرد و روش است. این خلط موجب شده است وی گمان کند کثرت دروسی با موضوعات صوم و صلاة به‌معنای غلبه رویکرد فردی است و اگر مثلا فردا 200 درس خارج با موضوعات اجتماعی داشته باشیم، به مرحله موفقیت در فقه اجتماعی رسیده‌ایم. در حالی‌که حتی اگر روزی 400 درس خارج با موضوعات اجتماعی داشته باشيم، اما رویکرد تغییر نکرده باشد، ما همچنان گرفتار فقه فردی هستیم. رهبر معظم انقلاب دراین باره می‌فرمایند: "فقه ما از طهارت تا دیات، باید ناظر به اداره‌ی یک کشور، اداره‌ی یک جامعه و اداره‌ی یک نظام باشد. شما حتّی در باب طهارت هم که راجع به ماء مطلق یا فرضاً ماءالحمام فکر می‌کنید، باید توجه داشته باشید که این در یک جا از اداره‌ی زندگی این جامعه تأثیری خواهد داشت؛ تا برسد به ابواب معاملات و ابواب احکام عامه و احوال شخصی و بقیه‌ی ابوابی که وجود دارد. بایستی همه‌ی اینها را به عنوان جزیی از مجموعه‌ی اداره‌ی یک کشور استنباط بکنیم. این در استنباط اثر خواهد گذاشت و گاهی تغییرات ژرفی را به وجود خواهد آورد." 2️⃣ عدم تفکیک بین درس خارج آموزشی و درس خارج پژوهشی بسیاری از دروس خارج ماهیت آموزشی دارند. در درس خارج آموزشی طلبه با روش اجتهاد و تفقه آشنا می‌شود. اتفاقا بهترین ابواب برای آموختن و سیاه مشق اجتهاد، ابواب عباداتند که کثیرالروایه و کثیرالرساله هستند. اما دروس خارج پژوهشی که با رویکرد تولید علم صورت می‌پذیرد حلقات محدودتری را شامل می‌شود و به افرادی اختصاص دارد که از مرحله آموزش عبور کرده و در آستانه اجتهاد قرار دارند. هم‌اکنون دروس خارجی در این مستوی و با موضوعات جدید نیز برقرار است. نقد بی‌مهابای دروس خارج متعددی که بستر تربیت مجتهدان آینده را فراهم می‌کند، و نشان پویایی حوزه است، حکایت "یکی بر سر شاخه بن می‌برید" است. مگر می‌توان بدون تکیه به عنصر اصیل #اجتهاد گام در مسیر حل موضوعات نوپدید گذاشت؟ اگر زیرساخت روش‌شناختی سست باشد، محصولی جز قیاس یا التقاط یا استحسان نصیب جامعه اسلامی نخواهد شد. از سوی دیگر امروز بیش از 20 مرکز تخصصی فقهی در قم دایر است که در دو سطح به تربیت طلبه می‌پردازند. سطح اول درس خارج عمومی است که روش اجتهاد را می‌آموزد و سطح دوم درس خارج تخصصی که اجتهاد عملی در موضوعات جدید را کار می‌کند. 3️⃣ عدم التفات به تدریجی بودن تحول متأسفانه عزیزان توجه ندارند که تحول امری زمان‌مند و تدریجی است. اینکه طی یک دهه اخیر و تدابیر ریاست جدید حوزه آیت‌الله اعرافی چنين تغييری رقم خورده است، آن هم باتوجه به اقتضائات بوم سنتی حوزه، امری مهم، روبه جلو و قابل تقدیر است. 4️⃣ عدم اشراف کامل نسبت به میدان اولا گویا ایشان نسبت به تنوع موضوعات دروس خارج نیز اشراف نداشته و مواردی را پیشنهاد می‌دهد که امروز درس خارج متناظر با آن موجود و دایر است. از جمله: فقه شهرسازی فقه پوشش فقه محیط زیست فقه روابط بین ادیان و مذاهب ثانیاً ازسوی دیگر ایشان در طلیعه سخن به‌نوعی دروس خارج جدید را توصیف می‌کند که گویی مربوط به چندسال اخیر بوده و با تعداد کمی برگزار می‌شود درحالی‌که برخی از دروس خارج چون فقه الاداره، فقه پزشکی، فقه سیاسی، فقه اقتصادی و... دارای سابقه قریب به 20 سال و برخی بیشتر هستند. ثالثاً برخی از این دروس امروز با تعداد شرکت کنندگان بسیار زیاد برگزار می‌شود. همچنين تنها برخی دروس به‌صورت یک روز در هفته بوده و بسیاری به‌عنوان درس اصلی و به‌صورت روزانه برگزار می‌شود. 5️⃣ لزوم پاسخگویی نسبت به عملکرد شخصیت حقوقی باتوجه به ریاست ایشان بر دانشگاه قم که بستر مناسبی برای ایجاد زمینه تحول در علوم انسانی است، اما عملکرد ایشان موجب شده برخی اعضای هیئت علمی دانشگاه نسبت به مدیریت وی نقدهای راهبردی داشته باشند. لذا خوب است گزارشی از عملکرد در دانشگاه ارائه شود تا اگر موفقیتی بوده، حوزه از تجارب ایشان استفاده کند. 6️⃣ مصب نقد اما آیا روند موجود قابل نقد نیست؟ آیا #فقه_معاصر می‌تواند پاسخگوی نیاز حکومت دینی باشد؟ آیا صرف تحول در موضوعات دروس خارج مشکل را حل می‌کند؟ اینجا نکات و #نقد_راهبردی وجود دارد که انشاالله بعدا درباره آن خواهم نوشت. #نقد_ضعیف و اشتباه گرفتن وجه قوت و ضعف باهم، موجب می‌شود راه برای نقدهای اساسی مسدود شود./ نام محفوظ ✌️ شما هم صدای حوزه باشید! 🆔 @sedayehowzeh