📝یادداشت کوتاه سردبیر: 15نکته کوتاه درباره یک خط دعای عرفه/«عَمِیَتْ‌ عَیْنٌ لَا تَرَاکَ» در دعای عرفه یعنی چه ؟ محمد ادریسی/بدون تعارف گفته می‌شود،همان‌گونه که امام حسین (ع) شبیه هیچ امامی نیست، دعای عرفه نیز شبیه هیچ دعای دیگر نیست.جمله حضرت أباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام در روز عرفه، که این‌گونه دعا می‌کنند و می‌فرماید: (عَمِیَتْ‌ عَیْنٌ لَا تَرَاکَ)نه تحقیر است و نه توهین است به کسانی که خدا را نمی بینند بلکه بیان یک واقعیت است. نکته قرآنی واضح است که آدمی دو چشم دارد و حضرت در اینجا حضرت بیان نداشت که: (عَمِیَت‌عَیْنَیْن)کور باد دو چشم کسی که خدا را نبینید بلکه مفرد بکاربرده است(عَیْنٌ)کور باد یک‌چشم کسی که خدا را نبیند و در قرآن سوره بلد آیه شریفه هشتم هم پرسیده می‌شود که (أَلَمْ نَجْعَل لَهُ عَیْنَیْن)آیا به او دو چشم ندادیم؟ شما شنیده‌اید که دجال یک‌چشم دارد و چشم دیگر او کور است و شاید منظور جریان دجال در آخرالزمان باشد که کور شود چشم دیگر او چون خدا را باهمان یک چشم هم نمی‌بیند. نکته ساده و همه‌فهم مسلماً چشم ظاهری چیزی جز آثار و نشانه‌ها را نمی‌بیند پس معلوم می‌شود حضرت با چشم دیگری می‌بیند که چنین می‌گوید. نکته عقلی دیدن خدا محال است و هر آنچه محال باشد یقیناً مقدور نیست و انتقال ناپذیر است. نکته منطقی منظور از(عَمِیَتْ‌ عَیْنٌ لَا تَرَاکَ)نادیده گرفتن نعمت ها و خوبی‌های است که نزد خداست که همه میبینند وگاهی انکار می کنند که با این صغرا و کبرا و نتیجه‌گیری بیان می‌شود: صغرا:هر آنچه نزد ما است از بین رفتنی است. کبرا: تمام خوبی‌ها نزد خداست. نتیجه:خوبی‌های که نزد خداست از بین رفتنی نیست. نکته تاریخی تفکر جاهلی در گذشته بر این بود که حتماً باید خدا را مثل بت‌ها با چشم ظاهری دید و اعتقادی به چشم معنوی نداشتند لذا این فراز از دعا بیان‌شده است تا ردی بر اعتقاد باطل آن‌ها باشد. نکته کلامی مراد از کلام(عَمِیَتْ‌ عَیْنٌ لَا تَرَاکَ) در #دعای_عرفه رؤیت قلبی است که برای اولیا خدا جای تردیدی در آن نیست نه رؤیت عینی. نکته اصولی امام حسین(ع) در این دعا غرق در مقام شهود است و برای بیان‌کننده که او باشد حقیقی و برای ما که شنونده هستیم مجازی است. نکته حلی (عَمِیَتْ‌ عَیْنٌ لَا تَرَاکَ) نفرین نیست بلکه دعای خیراست و به نوعی تشویق و تحریض است که به‌مراتب بالای عرفانی دست پیدا کنیم و نظام هستی را بررسی کنیم. نکته نحوی (عَمِیَتْ‌ عَیْنٌ لَا تَرَاکَ) جمله‌ای خبری است و نه انشایی و می‌توان هم گفت که جمله‌ای تعجبیه است. نکته بلاغی این جمله‌ی حضرت امام حسین(ع)که فرموده است:(عَمِیَتْ‌ عَیْنٌ لَا تَرَاکَ)برای تفخیم و تعظیم و اجلال است که برای استنکاری ها بیان شده است. نکته نقضی این فراز از دعا (عَمِیَتْ‌ عَیْنٌ لَا تَرَاکَ) برای مشرکان است که مبدأ و معاد را نمی‌نگرند نه مسلمان و شیعیان که خدا و معاد و مبدأ را باور دارند. نکته عرفانی دیده آن دلی بی‌نور شود که محبّت تو را ندارد چون سرمایه را باخته و کور است و چون آثار تو را نمی‌بیند کور است. نکته روایی در نهج البلاغه خطبه ۱۷۹ بیان‌شده است که منظور از دیدن پروردگار مشاهده حقایق به‌وسیله ایمان است(لا تدرکه العیون بمشاهده العیان، ولکن تدرکه القلوب بحقائق الإیمان) نکته فقهی عدم وصول بیان شارع برای دیدن خداوند در نماز دلیل براین است که در عبادات مخصوصاً نماز،شرط نیست و ضرورت فقهی ندارد که خدا را ببینم بلکه همین‌که بدانیم خداوند ما را می‌بیند و ادب و خشوع و حضورقلب داشته باشیم کفایت می‌کند و خداست که ناظر بر افکار و کردار ماست گرچه مولای همه عوالم وجود، حضرت علی(ع)درباره نماز خود می‌فرمایید:(لَمْ اَعْبُدْ رَبّآ لَمْ اَرَهُ)خدای ندیده (با آینه دل)را اصلاً عبادت نکرده‌ام. نکته تمثیلی بعدازاینکه امام حسین(ع)می‌فرماید که: (عَمِیَتْ‌ عَیْنٌ لَا تَرَاکَ)کلمه (رَقیباً) بکار رفته است یعنی اینکه حال آدمی همواره باید مثل کسی باشد که در حال امتحان دادن است و همیشه دیده‌اید که برای امتحانات دانش آموزان و طلاب و دانشجویان مراقب و رقیب می‌گذارند تا مواظب باشد تخلف و گردن کشی نشود و همچنین یک تاجر معمولی هم باید بداند که چه می‌خرد و چه می‌فروشد و حساب‌وکتاب را یادداشت و محاسبه کند و مراقبت نماید تا بجای سود، ضرر نکند. چه خدا را ببینیم و چه نبینیم او جود دارد پس بنابراین اوامر و نواهی او را مراقبه می‌کنیم و به این جمع‌بندی می‌رسیم که: ۱)احساس می‌کنیم که خدا مراقب ماست و ما را می‌بیند و اوست که خیر و سعادت ما را می‌خواهد. ۲)بعدازاینکه وجود او در زندگی ما احساس شد سبک زندگی ما متفاوت می‌شود و شادمان‌تر می‌شویم. ۳)همواره به سبب اعمال ناشایست که در محضر دیدگان او صورت می‌گیرد احساس شرمندگی داریم. ۴)احساس می‌کنیم که می‌خواهیم متعهد شویم و تلاش می‌کنیم آنچه را او دوست ندارد انجام ندهیم.