💠 همایش واکاوی اندیشه‌های علامه نجفی لاری/ گزارش تصویری نشست بعدازظهر نشست بعدازظهر همایش «مرجعیت شیعه، حکمرانی و تمدن اسلامی با محوریت واکاوی اندیشه‌های مرحوم آیت الله العظمی سید عبدالحسین نجفی لاری»، که به ارائه‌ی مقالات علمی-پژوهشی پیرامون آرا، اندیشه ها و مجاهدت های این عالم ربانی اختصاص داشت، در سالن شهید آیت الله دستغیب حرم مطهر حضرت شاهچراغ علیه السلام برگزار شد. به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل آستان مقدس، در این نشست، حجت الاسلام والمسلمین منصور مهدوی، عضو هیئت علمی دانشگاه جهرم، پیرامون بازخوانی نظریه ولایت فقیه از منظر سیدعبدالحسین لاری و شیخ انصاری، علیرضا عطاری پیرامون بررسی عملکرد سیدعبدالحسین لاری در جایگاه مرجعیت، حجت الاسلام سید شمس الدین آیت اللهی پیرامون زندگی سیدعبدالباقی، حجت الاسلام محسن کارگر فرد پیرامون نقدِ "نقد سید جواد طباطبایی بر سید"، دکتر صفری عضو هیئت علمی دانشگاه جهرم پیرامون بازشناسی نقش صولت الدوله قشقایی در قیام سید، دکتر رضا موذن عضو هیئت علمی دانشگاه جهرم پیرامون دال مرکزی اندیشه سید به صورت حضوری مقالات خود را ارائه کردند. همچنین دکتر رضا ماحوزی عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی اجتماعی پیرامون بازخوانی نقش سیدعبدالحسین لاری و رهبران قیام جنوب در مبارزه با انگلستان در بستر تحولات بین‌المللی، به صورت ویدیویی مقاله خود را ارائه کرد. shahecheragh.ir/galleryview.aspx?id=154097 @SHAHECHERAGH

💠 بازدید رایگان از موزه حرم مطهر حضرت شاهچراغ علیه السلام، به‌مناسبت دهه کرامت به‌مناسبت دهه پرفضیلت کرامت، بازدید از موزه حرم مطهر در روز جمعه ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۳، مصادف با ولادت باسعادت حضرت معصومه سلام الله علیها، چهارشنبه ۲۶ اردیبهشت، مصادف با روز بزرگداشت حضرت احمدبن موسی الکاظم علیهماالسلام و روز دوشنبه ۳۱ اردیبهشت‌، مصادف با سالروز میلاد خجسته حضرت علی‌بن موسی الرضا علیه السلام، رایگان می‌باشد. به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل آستان مقدس حضرت احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ علیه السلام، در ایّام دهه کرامت، نمایشگاه «حرم در گذر تاریخ» در طبقه همکف موزه حرم مطهر دایر می‌باشد و علاقه‌مندان می توانند سیر تحولات عمرانی و معماری در قسمت های مختلف حرم مطهر را در قالب عکس، مشاهده و با تاریخچه توسعه حرم مطهر آشنا گردند. موزه آستان مقدس احمدی و محمدی علیهماالسلام، در دو طبقه در فضایی بالغ بر ۱۱۰۰ مترمربع، از موزه های فاخر جنوب کشور محسوب می‌شود که تعداد ۱۷ هزار اثر از ادوار مختلف تاریخی و همچنین نسخه های نفیس قرآنی و خطی را در گنجینه ارزشمند خود دارد. موزه آستان مقدس، همه روزه از ساعت ۸ تا ۲۰ ، پذیرای زائران و مجاوران گرانقدر می باشد. shahecheragh.ir/info.aspx?type=n&id=222053 @SHAHECHERAGH

صفحه ۱ از ۳ 💠 بررسی ابعاد فکری و شخصیتی و ریشه های مقاومت در مبارزات سیدعبدالحسین لاری، توسط دکتر سعدالله زارعی چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۳، همایش «مرجعیت شیعه، حکمرانی و تمدن اسلامی با محوریت واکاوی اندیشه‌های مرحوم آیت الله العظمی سید عبدالحسین نجفی لاری»، با حضور جمعی از مسئولان، اندیشمندان، پژوهشگران و اساتید حوزه و دانشگاه، در شبستان امام خمینی(قدس سره) حرم مطهر حضرت شاهچراغ علیه السلام برگزار شد. به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل آستان مقدس حضرت احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ علیه السلام، دکتر سعدالله زارعی، استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران و كارشناس مسائل بین‌الملل، در این نشست، اظهار کرد: با توجه به مقدار تتبّعاتی که در مورد این بزرگ‌مرد عالم تشیع داشتم، ایشان را شایسته به‌کار بردن نام «امام نجفی لاری» می‌دانم؛ چرا که در قیاس تمام چیزهایی که در مورد بقیه شخصیت‌هایی که با نام «امام» خطاب می‌شوند، و این شخصیت عظیم الشأن، می‌بینیم حد بالاتری از آن‌چه در شخصیت‌های دیگر است، در این شخصیت جلیل القدر وجود دارد. یک از آن‌ها، بُعد حکمت و نظریه است؛ ایشان صاحب نظریه است و آثار بسیار منسجم، راهبردی و کهنه‌نشدنی داراست. دیگری، در بُعد تشکیل حکومت و ورود کارآمد و پیشرو در حوزه سیاست است. سومین مورد، داشتن مدرسه و مکتب فراگیر است؛ تمام جزئیاتی که از حیث جهان‌بینی و ایدئولوژی لازم است، در مدرسه این شخصیت، مشاهده می‌شود. مورد چهارم، جهاد مستمر ایشان است که ۳۳ سال، از ۱۲۷۰ تا ۱۳۰۳ در میدان جهاد بودند. پنجمین مورد، مُبدع بودن ایشان است. ایشان دارای افکار ترجمه‌ای نبوده است، بلکه مُبدع یک مَشی و تفکر بزرگ بوده است. ششمین مورد، بُعد بین المللی این شخصیت است، ایشان از حیث تفکر، بین المللی بوده است. با کنار هم گذاشتن این موارد، قدرنشناسی است که از واؤه امام برای این شخصیت عظیم الشأن استفاده نکنیم. آثار این شخصیت در سطح ملی، بین المللی و منطقه‌ای کاملاً هویدا است. وی با بیان اینکه استان فارس، مدیون این شخصیت و فرزندان و شجره علامه نجفی لاری است، گفت: استان فارس در انقلاب اسلامی، سهمی برتر از استان‌های دیگر داشته است و در انقلاب، سه شهرستان این استان، تحت حکومت نظامی قرار گرفتند؛ و در زمان جنگ تحمیلی، تعداد تیپ و لشکرهای استان فارس از استان‌های دیگر، برتر بوده است. این روحیه جهادی از امثال همین شخصیت‌های بزرگ شکل گرفته است. افکار این شخصیت؛ در لار، جهرم، داراب، استهبان، نیریز و شهرهای مختلف، گسترش دارد. جای بررسی و تتبّع در مورد این شخصیت، در این استان خالی است و بایستی خیلی بیش از این کار شود.

صفحه ۲ از ۳ دکتر زارعی در خصوص اندیشه مقاومتی آیت الله لاری گفت: عملکرد امام نجفی لاری را می‌توان در دو بخش خلاصه کرد؛ یک بخش، مواجهه سید با کفار، منحرفین، مستبدین و به تعبیر خود ایشان، با قوای شیطانی است، و بحث مهم دیگر؛ بحث نهضت بازگشت به خویشتن اسلامی است ،که در واقع ترکیب "لا إله إلا الله" از اندیشه و عمل این سید بزرگوار است. سید لاری در بحث مواجهه خود با کفار، می‌گوید من هشتاد سال، تاریخ اخیر کشور را مطالعه کردم و دریافتم اساس و ریشه مشکلات ایران و بلکه جهان اسلام، نفوذ و غلبه کفار انگلیسی، روسی و اروپایی در شؤون مختلف مردم و جوامع اسلامی است، فلذا تا زمانی‌که این نفوذ و استیلا، به‌طور کامل در همه زمینه‌ها قطع نشود، امیدی به بهبود و اصلاح این امت وجود ندارد. وی ادامه داد: در خصوص مواجهه سید لاری با کفار و قوای شیطانی، بُعد سیاسی است، که ایشان دو نکته را مد نظر قرار می‌دهد؛ یکی، بُعد وابستگی افراد ایرانی به نیروها و جریانات خارجی است؛ و دیگر، کسانی‌که در باطنشان استبداد به خرج می‌دهند، یا همان مستبدین و وابستگان در بُعد سیاسی است. آیت الله لاری در بُعد مالی و تجاری معتقد است مسلمانان، تا کلیه روابط مالی، اقتصادی و تجاری خود را با دُول کفر، (ایشان از هند آن زمان که هند انگلیس و تحت اداره کمپانی هند شرقی است، روسیه و انگلیس به‌طور خاص نام می‌برد.) در همه زمینه‌ها، شکل‌ها و صورت‌ها قطع نکنند، نمی‌توانند مسیر نجات را بیابند. دیگری، در بُعد صنعتی و مصنوعات است. وی می‌گوید مسلمانان به آن‌چه که از غربی‌ها به ما می‌رسد، معتاد شده‌اند. این‌ها باید از میان مسلمانان برچیده شود. چای خارجی و قند وارداتی را نباید بخورند. ایشان معتقد بود، هر آن‌چه مردم را به مصرف کالای خارجی، معتاد می‌کند، بایستی از میان برداشته شود. استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران گفت: سخن وی در بُعد مذهبی چنین بود؛ عده‌ای می‌گویند اروپایی‌ها و روس‌ها مسیحی هستند و در قرآن نسبت به مسیحی‌ها دستور مودت داده شده است، پس چرا با آن‌ها ضدیّت دارید؟ پاسخ آیت الله لاری این بود: این‌ها نصارا نیستند، بلکه نحله و فرقه‌ای همچون بهائیت هستند؛ همان‎‌طور که بهائیت، دین و مذهب نیست؛ امروزه غرب، یک نحله و جریان انحرافی است که برای تسلط بر جوامع اسلامی جولان می‌دهد، فلذا در ردیف کفار و ابالیس هستند که باید با آن‌ها مبارزه شود. مورد بعد در مورد قوانین و حقوق است؛ در این خصوص، حدود پنجاه سال پیش، نظریه‌ای توسط جناب آقای دکتر داوری و دیگران مطرح شد مبنی بر این‌که، آن‌چه از غرب وارد می‌شود حتی اگر هواپیما باشد، با یک پیوست مشخصِ فرهنگی _تمدنی می‌آید. امکان ندارد از این هواپیما استفاده کرد و اسیر آن نکته فرهنگی تعبیه شده در آن نشد. مرحوم نجفی لاری، هم در بُعد قوانین و هم در بُعد اصول حکمرانی می‌فرماید، آن چیزی که به عنوان قانون و اصل حقوقی از غرب وارد می‌شود، باطل است. وی در توضیح این مطلب می‌گوید، دلیل بطلان آن این است که این قانون برای استیلا بر جوامع اسلامی تنظیم شده است و از مغز آلوده یک شیطان انسان‌نما، صادر شده است و لذا این اصل، مضرّ است، هر چند دارای ظاهری آراسته باشد.

صفحه ۳ از ۳ وی ادامه داد: نکته قابل توجه دیگر این است که در بُعد اجتماعی، نفوذ را در جامعه به سخت و نرم تقسیم می‌کنیم، همچنین جنگ، به جنگ نرم و جنگ سخت تقسیم می‌شود. دقیقاً مرحوم امام نجفی لاری در بُعد اجتماعی به این دو مسأله اشاره کرده و می‌گوید، ما یک دسته موضوعاتی داریم که دشمن به‌وسیله جنگ با ما، لشکرکشی به ما و تسخیر کشور ما، و گرفتن آب‌ها و بنادر ما، پیشروی می‌کند ،که در نتیجه، ما با آن به مبارزه می‌پردازیم؛ چرا که آن را با چشم می‌بینیم، اما غافلیم که دشمن در ابعاد حقوقی حتی از طریق پزشکی و نظیر آن، بر ما مستولی شده و ما را به انحراف کشانده و دچار انواع مشکلات می‌کند. آیت الله لاری برای حل این مشکل، راه حل ارائه می‌دهد و این راه حل با زمانه او تطبیق دارد و ممکن است امروز گفته شود که این راه حل، نوعی افراط است؛ اما اگر به صدر مشروطه و دوره ۱۲۷۰ تا زمان رحلت ایشان دقت کنیم و وضعیت ایران، عراق، هند آن زمان و منطقه را در نظر داشته باشیم، و متوجه فضای حاکم بر آن زمان باشیم، درمی‌یابیم که راه حل ارائه شده توسط سید لاری، بسیار هوشمندانه است. آیت الله لاری می‌گوید، راه خروج از اسارت نرم دشمن این است که تمام شریان‌هایی که به بیگانگان وصل است، قطع شود و برای تمام آن‌ها راه حل داشته باشیم. وی حتی با ورود قرآن‌هایی با چاپ عثمانی به ایران مخالفت می‌کند و معتقد است این قرآن در آلمان چاپ شده است و ارزی که به واسطه آن خارج می‌شود، در جیب دولتی که شیطانی است، وارد شده و موجب تقویت آن می‌گردد و تقویت آن دولت، باعث تضعیف مسلمانان می‌گردد. فلذا راه آن، قطع تمام شریان‌ها و در کنار آن، قرار دادن الگوی جایگزین است. دکتر زارعی اضافه کرد: سید لاری در این حوزه، بسیار از مرحوم سید جمال الدین اسدآبادی تأثیر پذیرفته است، و در جریان «بازگشت به خویشتن» که در تاریخ ادبیات ما با چهره‌هایی به نام سید جمال الدین شناخته می‌شود، بایستی مرحوم امام نجفی لاری را در ردیف یکی از برجسته‌ترین کسانی‌که در عصر خود، دعوت به خویشتن‌داری کرده است، قرار داد و این بُعد از اندیشه او را به حد کافی تشریح کرد. ان‌شاءالله ریشه‌ها و اساس اندیشه این شخصیت بزرگ، همچنان بر جان و ذهن و قلب ما ساری و جاری باشد. shahecheragh.ir/info.aspx?type=n&id=222054 @SHAHECHERAGH

صفحه ۱ از ۶ 💠 تولیت حرم مطهر: حاکم اسلامی در عصر غیبت، فقیهِ عادلِ شجاعِ زمان‌شناسِ مدیر و مدبّر است امروز پنج‌شنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، حجت الاسلام و المسلمین دکتر ابراهیم کلانتری، تولیت حرم مطهر حضرت احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ علیه السلام، در شصت و نهمین جلسه از سلسله مباحث «ولایت فقیه»، به ادامه بررسی روایات در موضوع «ولایت فقیه» پرداخت. به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل آستان مقدس، دکتر کلانتری در ابتدای این جلسه که در سالن شهید آیت الله دستغیب برگزار گردید، ضمن تبریک فرارسیدن دهه پر خیر و برکت کرامت، گفت: خواندن روایت، و بحث و بررسی آن، از نگاه علمای اسلام ارزشمند است و در مجامع دینی شیعه، عرف بر این بوده است که با قرائت و تدبر در احادیث و روایات اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام، تیمّن و تبرک می‌جستند. وی اظهار کرد: در جلسات گذشته، دو دسته از روایات در موضوع ولایت فقیه تشریح شد. در ابتدا، پنج روایت که مستقیماً فقیهان جامع شرایط را، حاکمان مشروع در عصر غیبت معرفی می‌کردند، مورد بررسی قرار گرفت و در ادامه، هفت روایتی که صریحاً به بیان شأن و جایگاه بی‌بدیلِ فقیهان پرهیزگار و توانا در اسلام، در خصوص هدایت مؤمنان و اداره جامعه اسلامی بود، به بحث گذاشته شد. در جلسه امروز، روایاتی منتخب در باب شرایط و صفات حاکم اسلامی، که با تکیه بر آن‌ها می‌توان به نگاه کلی اهل بیت (ع) در باب حکومت و حاکمیت مشروع در اسلام دست یافت، مورد توجه قرار می‌گیرد. عضو هیأت علمی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران، در ادامه به بیان نخستین روایت منتخب در باب شرایط و صفات حاکم اسلامی، پرداخت و گفت: اولین روایت از پیامبر گرامی اسلام(ص) است؛ «مَنْ أَمَّ قَوْماً وَ فِیهِمْ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ و اَفقَه لَمْ یَزَلْ أَمْرُهُمْ إِلَى سَفَالٍ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ»، «کسی که رهبری قومی را بر عهده گیرد در حالی‌که در آن قوم، عالِم‌تر و فقیه‌تر از او وجود دارد همواره امور آن قوم رو به پستی و انحطاط می‌گذارد تا روز قیامت.» (صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص۲۰۶). آنچه در این روایت، برای حاکم شرط شده عبارت است از: ۱) عالِم‌تر و ۲) فقیه‌تر. عالم‌تر به زمان، عالم‌تر به فنون مدیریت، و عالم‌تر به اوضاع و احوال قومی که می‌خواهد بر آن‌ها امامت کند. در واقع یک شرط این است، که آگاهی فرد، نسبت به زمان و نیازهای خود، و محدوده امامت خود و نیز قومی که می‌خواهد بر آن‌ها امامت کند، بیشتر باشد، و شرط دیگر این‌که در دین خدا، آگاه‌تر و فقیه‌تر باشد.

صفحه ۲ از ۶ تولیت حرم مطهر پیرامون دومین روایت گفت: روایت دوم، کلام امیرالمؤمنین علی علیه السلام، در خطبه ۱۳۱ نهج البلاغه است؛ «وَ قَدْ عَلِمْتُمْ أَنَّهُ لاَ يَنْبَغِي أَنْ يَكُونَ اَلْوَالِي عَلَى اَلْفُرُوجِ وَ اَلدِّمَاءِ وَ اَلْمَغَانِمِ وَ اَلْأَحْكَامِ وَ إِمَامَةِ اَلْمُسْلِمِينَ اَلْبَخِيلُ فَتَكُونَ فِي أَمْوَالِهِمْ نَهْمَتُهُ وَ لاَ اَلْجَاهِلُ فَيُضِلَّهُمْ بِجَهْلِهِ وَ لاَ اَلْجَافِي فَيَقْطَعَهُمْ بِجَفَائِهِ وَ لاَ اَلْحائِفُ لِلدُّوَلِ فَيَتَّخِذَ قَوْماً دُونَ قَوْمٍ وَ لاَ اَلْمُرْتَشِي فِي اَلْحُكْمِ فَيذْهَبَ بِالْحُقُوقِ وَ يَقِفَ بِهَا دُونَ اَلْمَقَاطِعِ وَ لاَ اَلْمُعَطِّلُ لِلسُّنَّةِ فَيُهْلِكَ اَلْأُمَّةَ»، یعنی «شما می‌دانید کسی که بر ناموس و جان و مال مردم، و احکام دین و پیشوایی مردم ولایت و حاکمیت می‌یابد، نباید بخیل باشد تا (به خاطر بخل) بر تصاحب اموال مردم حریص گردد، و نباید نادان باشد تا به واسطه نادانیِ خود مردم را به بیراهه ببرد، و نباید جفاکار و خشن باشد تا مردم را با خشونت خود گرفتار تشتت و افتراق نماید، و نباید حیف و میل کننده اموال [ = بیت‌المال] باشد تا بدینوسیله گروهی را بی‌جهت بر دیگران مقدم دارد، و نباید در حکم و داوری، رشوه خوار باشد تا حقوق مردم را ضایع کند و آن‌ را به صاحبش نرساند و نباید سنت‌های(حسنه و نیکو) را تعطیل کند، تا بدینوسیله امت را به هلاکت بیاندازد.» وی تصریح کرد: این روایت مربوط به صدر اسلام است، زمانی‌که گفته می‌شود شما می‌دانید، یعنی مسأله در عرف مسلمانان، کاملاً روشن است. در این روایت «مقَاطِع» به معنای پایان کار و امضای زیر حکم است که به واسطه آن، کار به سرانجام می‌رسد. اگر اهل رشوه باشد، توقف می‌کند و اجازه نمی‌دهد کار تمام شود. مانند شخص قاضی که می‌داند چه حکمی را باید صادر کند، اما تعلل کرده و اقدام نمی‌کند. در این صورت حاکم و محکوم هر دو معطل می‌مانند. گاهی یک پرونده، سال‌ها به طول می‌انجامد. در ادامه روایت، حیات امت‌ها را در همین سنت‌ها و ارزش‌های فرهنگی و دینی معرفی می‌کند، که اگر والی به تعطیلی این سنت‌ها بپردازد، امت هلاک می‌شود. چند نمونه از این ویژگی‌ها در رضاخان خلاصه می‌شود. وی مصداق بخیلی بود که در رأس امت قرار گرفت و توانست طی مدت ۲۰ سال، خود را از مرتبه فقیری که توانایی خرید یک نان نداشت، به بزرگ‌ترین مَلّاکی که صاحب هزاران روستا و مِلک بود، ارتقاء دهد؛ و نیز مصداق جاهلی بود که انحرافات زیادی را به واسطه جهلش در کشور، پایه‌گذاری نمود. در خلفای صدر اسلام نیز می‌توان از این ویژگی‌ها یافت؛ خلیفه سوم که به واسطه آشنایی، برخی را، علی‌رغم فساد، روی کار آورد و بیت‌المال را در اختیار آن‌ها قرار داد و امثال ابوذر را تبعید کرد و در تبعیدگاه به شهادت رساند. و تأثیر فساد و انحرافات آن خلفا، تا به امروز باقی است.

صفحه ۳ از ۶ دکتر کلانتری با اشاره به این موضوع که نکته مهمی که ابتدا باید از این سخن گرانسنگ امام علی علیه السلام مورد توجه قرار گیرد حدود و قلمرو حاکمیت سیاسی در اسلام است، گفت: این جمله امام(ع)؛ «اَلْوَالِي عَلَى اَلْفُرُوجِ وَ اَلدِّمَاءِ وَ اَلْمَغَانِمِ وَ اَلْأَحْكَامِ وَ إِمَامَةِ اَلْمُسْلِمِينَ»، که در آن از ولایت حاکم بر پنج حوزه سخن می‌گوید که شامل نوامیس مردم، جان شهروندان، مال مردم، احکام خداوند، و پیشوایی مسلمانان است، همان حدود و قلمرو ولایت و حکومت در اسلام می‌باشد. اهمیت ویژه و حساسیت خاص این امور چنان است که ولایت بر آنها اولاً و بالذات متعلِق به خداوند و ثانیاً و بالعرض متعلِق به انسان‌های برگزیده‌ای است که از ناحیه خداوند ـ مستقیم و یا با واسطه ـ مأذون به ولایت در آنها باشند. استاد دانشگاه تهران گفت: ادبیات اسلام و امام علی(ع) اینچنین است. مونتسکیو (Montesquieu)، اندیشمند فرانسوی در کتاب خود با نام روح القوانین، همین موارد را با ادبیات دیگر بحث می‌کند؛ تفاوت آن این است که امیرالمؤمنین(ع) ۱۴۰۰ سال پیش این موارد را فرموده، و مونتسکیو، دویست سال پیش آن را بیان کرده است. تمام حوزه حاکمیت سیاسی و حکمرانی سیاسی، پنج مورد مذکور است. ممکن است علت حاکمیت حاکم بر نوامیس مردم، مورد پرسش قرار گیرد؛ در پاسخ باید گفت، اتفاقاً حاکم، بر تمام نوامیس جامعه تسلط پیدا می‌کند. حرمسرای ناصرالدین شاه و دوران پهلوی، از مصادیق آن هستند. کتاب «حرمسرای قذافی» اثر آنیک کوژان، نیز فجایعی در این زمینه را بیان می‌کند. جان مردم، اموال، جنگ و صلح، امنیت و اجرای حدود، همه در دست حاکم است و دارای جنبه حکومتی است. در دولت اسلام، انفال( غنائم و موهبت‌های منقول و غیر منقول، که‌ از جانب‌ خدا در اختیار پیامبر(ص) و پس‌ از آن‌ حضرت‌ در اختیار امامان‌(ع‌) قرار گرفته‌ است‌. غنیمت‌های برجسته جنگ‌ها، قله کوه‌ها، دریاها، زمین‌های موات، بستر رودخانه‌ها و مال بدون وارث، از مصادیق انفال است.) نیز جزو مغانم است. رهبر جامعه و امام‌المسلمین، بیش‌ترین توانایی را برای اجرای احکام الهی و یا ضد آن، داراست. امامة‌المسلمین، بیشتر، هدایت‌گری و پیشوایی عمومی جامعه اسلامی است.

صفحه ۴ از ۶ رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی، به نتیجه‌گیری از شرایط سلبی مذکور در کلام امام علی(ع) پرداخت و گفت: می‌توان نتیجه گرفت که حاکم اسلامی باید واجد شش صفت بخشنده [= اهل جود]، عالِم به دین خدا، نرم‌خو و اهل مدارا، حافظ بیت‌المال، پاک دست، و برپادارنده سنت‌ها و ارزش‌های الهی باشد. نکته‌ای که در اینجا مطرح می‌شود، این است که، حال که حاکم بایستی دارای این همه شروط باشد، بهتر است نصب، از طرف خداوند باشد. اگر از نگاه نبی مکرم اسلام(ص) و اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع)، این همه دقت و شرایط برای حاکم اسلامی لازم است، پس در مقام ثبوت، بهتر است که نصب از طرف خداوند انجام شود. البته مردم نیز باید تشخیص دهند که به سمت چه افرادی بروند. وی در ادامه به بیان سومین روایت منتخب در باب شرایط و صفات حاکم اسلامی، پرداخت و گفت: روایت سوم از حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام است که می‌فرماید: «... فَلَعَمْري، ما الإمامُ إلّا الحاكمُ بالكِتابِ، القائِمُ بالقِسْطِ، الدّائِنُ بِدِينِ الحَقِّ، الحابِسُ نَفْسَهُ على ذاتِ اللّهِ»، «به جان خودم سوگند که پیشوای امت کسی نیست مگر اینکه بر اساس کتاب خدا حکومت کند، برپا دارنده قسط و داد باشد، خود به دین حق پای بند باشد و همه وجود خود را مطیع خداوند سازد.» (شیخ مفید، الارشاد، ص۳۸۱). بر اساس روایت مذکور، اهم ویژگی‌های حاکم اسلامی در نگاه امام حسین(ع) عبارتند از: حکومت بر اساس قرآن، عدالت ورزی، التزام عملی به اسلام و پرهیز و دوری کامل از هوای نفس. عضو هیأت علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: روایت چهارم از نامه ۶۲ نهج‌البلاغه از امام علی(ع) است؛ «... و لكنَّني آسى أنْ يَليَ أمرَ هذهِ الاُمّةِ سُفَهاؤها و فُجّارُها، فَيتّخِذوا مالَ اللّه ِدُوَلاً، و عِبادَهُ خَوَلاً، و الصّالِحينَ حَرْبا، و الفاسِقينَ حِزْبا»، که ترجمه فارسی آن می‌شود «اما من نگران آنم که حکومت این امت به دست نادانان و بدکاران آنان بیفتد و مال خدا را دست به دست در میان خود بگردانند و بندگان خدا را به بردگی بگیرند و با پرهیزگاران بجنگند و فاسقان را هم دست خود سازند.» . امام(ع) در این سخن از اینکه امر ولایت امت اسلام در دست سفیهان و بدکاران قرار گیرد اظهار تأسف می‌فرمایند. معنای این سخن این است که نادانان و بدکاران شایستگی حکومت بر جامعه اسلامی را ندارند، بلکه عالمانِ عادل و نیکوکار از چنین شایستگی برخوردارند. وی در ادامه، روایت پنجم را بیان کرد و گفت: امام باقر(ع) می‌فرماید: «قال رسول الله (ص): لا تـَصـْلَحُ الامـامـَةُ اِلاّ لِرَجُلٍ فيهِ ثَلاثُ خِصالٍ: وَرَعٌ يَحْجُزُهُ عَنْ مَعاصِى اللّهِ وَحِلْمٌ يَمْلِكُ بِهِ غَضَبَهُ وَ حُسْنُ الْوِلايَةِ عَلى مَنْ يَلى حَتّى يَكُونَ لَهُمْ كَالْوالِدِ الرَّحيمِ»، «صلاحیت پیشوایی بر امت را ندارد مگر انسانی که در او سه ویژگی جمع باشد. ۱- ورعی که او را از معصیت الهی دور دارد، ۲- حلمی که به هنگام غضب او را کنترل کند، و ۳- حسن سرپرستی بر شهروندان همچون پدری مهربان.» (کلینی، کافی، ج۱، ص۳۳۶)

صفحه ۵ از ۶ دکتر کلانتری با بیان اینکه پیامبر اکرم(ص) در این روایت، ورع، حلم و نیک‌رفتاری را از ویژگی‌های حاکم اسلامی دانسته‌اند، گفت: تفاوت ورع و تقوا این است که ورع، یک مرتبه بالاتر از تقواست، یعنی آن ملکه‌ای که در وجود انسان مؤمن رسوخ یافته، به‌گونه‌ای که حتی فکر گناه نیز در او به وجود نمی‌آید. تقوا عبارت است از انجام واجبات الهی و ترک معاصی، اگر چه انجام واجبات و ترک محرمات در وجود او به یک ملکه راسخ هم تبدیل نشده باشد. بسیاری از ما، دزدی نمی‌کنیم، به سراغ مال مردم نمی‌رویم. برخی از مؤمنان، مال مردم را چون آتش می‌بینند. بسیاری ممکن است مرتکب غیبت دیگران نشوند اما برخی دیگر، غیبت را، أکل لَحم میتة (خوردن گوشت مردار) می‌بینند و با تمام وجود آن را درک می‌کنند. اهل ورع کسی است که نه تنها غیبت نمی‌کند، بلکه آن را امر مذموم قلبی ‌دانسته و از آن فرار می‌کند. حلم، برای فردی که می‌خواهد در رأس جامعه قرار گیرد، مهم‌تر است. مولانا در مثنوی می‌گوید: او خدو انداخت در روی علی *** افتخار هر نبی و هر ولی آن خدو زد بر رخی که روی ماه *** سجده آرد پیش او در سجده‌گاه اقتضای انداختن آب دهان بر روی امام علی(ع)، غضب و عقاب بود، اما در هنگامه غضب، از آن عبور کرد؛ گفت من تیغ از پی حق می‌زنم *** بندۀ حقم نه مامور تنم شیر حقم نیستم شیر هوا *** فعل من بر دین من باشد گوا امیرالمؤمنین(ع) حقیقتاً پدر مهربان امت بود. یتیمان او را پدر خود می‌دانستند. حتی اشرار، او را شیر خدا می‌دانستند. تولیت حرم مطهر در ادامه به بیان ششمین روایت منتخب در باب شرایط و صفات حاکم اسلامی پرداخت و گفت: در روایت ششم امام علی(ع) می‌فرماید: «وَ الْوَاجِبُ‏ فِي‏ حُكْمِ‏ اللَّهِ‏ وَ حُكْمِ الْإِسْلَامِ عَلَى الْمُسْلِمِينَ بَعْدَ مَا يَمُوتُ إِمَامُهُمْ أَوْ يُقْتَلُ ضَالًّا كَانَ أَوْ مُهْتَدِياً مَظْلُوماً كَانَ أَوْ ظَالِماً حَلَالَ الدَّمِ أَوْ حَرَامَ الدَّمِ، أَنْ لَا يَعْمَلُوا عَمَلًا وَ لَا يُحْدِثُوا حَدَثاً وَ لَا يُقَدِّمُوا يَداً وَ لَا رِجْلًا وَ لَا يَبْدَءُوا بِشَيْ‏ءٍ قَبْلَ أَنْ يَخْتَارُوا لِأَنْفُسِهِمْ إِمَاماً، عَفِيفاً، عَالِماً، وَرِعاً، عَارِفاً، بِالْقَضَاءِ وَ السُّنَّةِ، يَجْمَعُ أَمْرَهُمْ وَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ»، «بر اساس حكم خدا و حكم اسلام، بر مسلمانان واجب است كه پس از آن كه پيشوايشان مى‌ميرد يا كشته مى‌شود، _گمراه باشد يا ره‌يافته، مظلوم باشد يا ظالم، خونش هدر باشد يا ريختن آن حرام‌ _كارى نكنند و دست به كارى نزنند و دست و گامى پيش ننهند و كارى را آغاز ننمايند تا آن گاه كه براى خويشتن، پيشوايى پاك دامن و دانا و پارسا و آشنا به قضاوت و سنّت‌های الهی، برگزينند تا امور آنان را به سامان برساند و ميانشان حكومت كند.» (مجلسی، بحار الانوار، ج ۳۳، ص ۱۴۴)