#قدرت بینهایت خداوند :
وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۗ وَاللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ( #آل عمران ، ۱۸۹)
و مالکیّت و فرمانروایی آسمان ها و زمین فقط در سیطرهی خداست، و خدا بر هر کاری تواناست.
☆ آیات فراوانی از قرآن به قدرت بیپایان خداوند اشاره دارد. بزرگی ، گستردگی ، وسعت و بیشمار بودن پدیده های هستی نشانهی آشکار قدرت بیانتهای خداست. در آیهی فوق ، به حکومت و فرمانروایی خداوند بر پهنهی گیتی اشاره شده و تاکید گردیده است که خداوند بر هر کار ممکنی قادر و تواناست.
¤ امام صادق (ع) : خداوند به حدی از قدرت توصیف نمیشود ؛ مگر آنکه از آن بالاتر است. [حد و مرزی برای قدرت او نیست.]
https://eitaa.com/shamimequranmersad
#رحمت عام خداوند بر همهی مخلوقات :
.....وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ.... ( #اعراف ، ۱۵۶)
....ورحمتم همه چیز را فراگرفته است....
☆ خداوند دو گونه رحمت دارد : ۱-رحمت عام که شامل همهی مخلوقات عالم اعم از مومن و کافر ، نیکوکار و بدکار میباشد. صفت "رحمان" به این نوع رحمت خداوند اشاره دارد. ۲- رحمت خاص و ویژه که تنها به مومنان و نیکوکاران اختصاص مییابد. صفت "رحیم" به این نوع رحمت اشاره دارد. مقصود از رحمت عام ، همان مواهب گوناگون و گستردهی پروردگار بر بندگان است که ادامهی حیات را برای آنان ممکن میسازد؛ نعمت هایی نظیر وجود ، رزق و روزی و پاسخ به نیازهای مادی و روحی بشر. خداوند به مقتضای ربوبیت خویش ، رحمت عام خود را از بندگان کافر نیز دریغ نساخته است تا حجّت را بر همگان تمام کرده و زمینهی رشد و سعادت بندگان را فراهم نموده باشد.
¤ پیامبر اکرم (ص) : خداوند به داوود (ع) وحی کرد : " ای داوود! همانگونه که خورشید نور خود را از کسانی که زیر آن نشسته اند ، دریغ نمیکند ، رحمت من نیز هرکسی را که در آن داخل شود ، دربرمیگیرد. "
https://eitaa.com/shamimequranmersad
#رحمت خاص خداوند بر مومنان :
يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ يَشَاءُ ۗ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ( #آل عمران ، ۷۴)
هر که را بخواهد، به رحمت خود اختصاص می دهد و خدا دارای فضل بزرگ است.
☆سفرهی رحمت و فضل خداوند بر همهی مخلوقات جهان گسترده شده و همه را متنعم و بهرهمند میسازد، ولی در این میان، خداوند دارای فضل و احسان ویژهای نیز میباشد که مختص مومنان و اولیای الهی میباشد. از جلوههای بارز این رحمت میتوان به توفیق عبادت و بندگی بیشتر، ولایت اهل بیت (ع) ،بهرهمندی از پاداش اخروی و ... اشاره نمود. اختصاص این رحمت به مومنان از آن جهت است که آنان از رحمت عام الهی در مسیر صحیح استفاده کردهاند و از ظرفیت و قابلیت بیشتری برای کسب فیض و رحمت الهی برخوردار میشوند. به عبارت دیگر ، این کافران هستند که با ناسپاسی در برابر نعمتهای هدایتگر الهی درهای احسان خدا را بر خود بسته و از نعمت بیشتر محروم میگردند.
¤ امام حسن عسکری (ع) : خداوند رحمان است که بر بندگانش ترحم نموده و رزق آنان را میدهد ؛ حتی اگر او را اطاعت نکنند و رحیم است که بر مومنان در عباداتشان تخفیف داده است.
https://eitaa.com/shamimequranmersad
# رازقیت :
وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَيَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا ۚ كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُبِينٍ ( #هود ، ۶)
و هیچ جنبده ای در زمین نیست مگر اینکه رزق او برخداست، و [او] قرارگاه واقعی و جایگاه موقت آنان را می داند؛ همه [این امور] در کتابی روشن ثبت است.
☆ همهی آنچه در زمین و آسمان است ، برای خداست. پس تنها رازق اوست. این خدای یکتاست که رزق و روزی مخلوقات را از خزانهی بیانتهای رحمتش تقسیم مینماید. احدی توان جلب رزق بیشتر بدون ارادهی او را ندارد. عطا و منعش همه از روی حکمت است. البته روشن است که اعتقاد به رازقیت خداوند با تلاش برای جلب آن منافاتی ندارد؛ زیرا خود او دستور داده است تا بندگان برای کسب رزق حلال تلاش کنند.
¤ پیامبر اکرم (ص) : به اندازه های قطره های باران ، رزق از آسمان برای هر موجودی به همان میزان که خداوند برایش مقدر فرموده ، نازل میشود ، ولی خداوند اضافاتی نیز بر آن رزق دارد ، پس از فضل او رزق بیشتر طلب نمایید!
https://eitaa.com/shamimequranmersad
#برخی صفات سلبی :
بیمانند بودن خداوند
... لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ ... ( #شوری ، ۱۱)
... هیچ چیزی مانند او نیست ...
☆ خداوند در قرآن صفاتی مانند علم و قدرت و ... را به خویش نسبت داده است که نمونههای آن در انسانها نیز قابل مشاهده است ، ولی باید توجه داشت که میان اوصاف الهی و انسانی تفاوت وجود دارد؛ زیرا اوصاف انسانی غالباً همراه با نوعی نقص و محدودیت نیز هست که در ذات خداوند راه ندارد. از این رو ، خداوند دارای صفاتی است که بر منزه بودن وی از تشبیه و توصیف اینچنینی دلالت کند. به آن دسته از صفاتی که نقص و کاستی را از خداوند نفی میکند ، "صفات سلبی" گفته میشود ؛ مانند دیده نشدن ، جسم نداشتن ، شریک نداشتن و... بازگشت همهی صفات سلبی خداوند به وصف "بیمانند بودن" پروردگار است.صفات سلبی خداوند در مقابل "صفات ثبوتی" خداوند قرار دارد که کمال خاصی را برای خداوند اثبات میکند؛ مانند عالم ، حیّ ، قادر و ... شایان ذکر است به صفات ثبوتی و سلبی خداوند ، اوصاف "جمال" و "جلال" نیز گفته میشود.
¤ امام رضا (ع) - در پاسخ پرسشی پیرامون کمترین میزان شناخت خداوند- : [ کمترین شناخت خداوند ] اعتقاد به آن است که او شبه و نظیری [ در ذات و صفات ] ندارد.
https://eitaa.com/shamimequranmersad
#نفی رویت پروردگار :
لَا تُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصَارَ ۖ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ ( #انعام ، ۱۰۳)
چشم ها او را در نمییابند، ولی او چشم ها را درمییابد، و او لطیف و آگاه است.
☆ یکی از اوصاف سلبی خداوند ، دیده نشدن است. همانگونه که میدانیم خداوند متعال جسم نیست؛ زیرا لازمهی جسمانیت خداوند ، محدودیت او در زمان و مکان خاص میباشد. از سویی باید بدانیم که مشاهدهی حسی تنها در مورد جسم صورت میگیرد. بنابراین ، ذات پاک خداوند قابل رویت نیست و با چشم دیده نمیشود. با این توضیح ، تعبیر به "لقاءالله : ملاقات پروردگار" -که در برخی آیات و روایات وارد شده است- به معنای رویت قلبی یا مشاهده با چشم دل است. آیهی مذکور علاوه بر حقیقت فوق ، به علم و آگاهی دقیق خداوند از اعمال بندگان نیز اشاره نموده است.
¤ امام صادق (ع) : چشم ها جز آنچه را که دارای رنگ و کیفیت است نمیبیند؛ در حالی که خداوند ، خالق رنگها و کیفیتهاست. [پس دیده نمیشود.]
https://eitaa.com/shamimequranmersad
#نفی شریک، یاری کننده و فرزند
وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ ۖ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا ( #اسراء ، ۱۱۱)
و بگو: همهی ستایش ها ویژهی خداست که نه فرزندی گرفته و نه در فرمانروایی شریکی دارد و نه او را به سبب ناتوانی و ذلت یار و یاوری است. و او را بسیار بزرگ شمار.
☆ آیهی مذکور دربردارندهی چند صفت سلبی خداوند است. نخست ذات قدسی پروردگار را از داشتن فرزند منزه میدارد. این تاکید ناظر به اعتقاد باطل مسیحیان و یهودیان است که برای خداوند فرزندانی را در نظر گرفته اند. سپس داشتن شریک و همسان را از ساحت خداوند دور دانسته و اعتقاد مشرکان عرب را نیز باطل میسازد. آنگاه وجود کمککار و یاور را نیز در امور آفرینش و تدبیر مخلوقات نفی مینماید. به عبارت دیگر، در این آیه، موجود شبیه و همجنس با خداوند نفی شده است؛ چه پایین تر از او باشد، چون فرزند و چه مساوی و همرتبه، چون شریک و چه بالاتر و غالب، مانند ولی و سرپرست. در پایان آیه نیز، به پیامبر (ص) فرمان میدهد تا همواره خداوند را والاتر از هر وصف و وهم مخلوقات بداند.
¤ امام صادق (ع) : برترین اعمال اعتقاد به یگانگی خدا و بزرگترین گناه تشبیه آفریدگارت است.
https://eitaa.com/shamimequranmersad
"عدل و حکمت الهی"
#نفی ظلم از پروردگار :
إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ ۖ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا ( #نساء ، ۴۰)
یقیناً خدا به اندازه وزن ذرّه ای [به اَحدی] ستم نمی کند، و اگر [هم وزن آن ذرّه] کار نیکی باشد، آن را دو چندان می کند، و از نزد خود پاداشی بزرگ می دهد.
☆ اعتقاد به عدالت خداوند - با تفسیری که در کتب کلامی بیان شده است - از اختصاصات مذهب شیعه است. این اعتقاد بر این مبنا استوار است که عقل آدمی مستقلاً توانایی تشخیص زشتی یا خوبی برخی اعمال را داراست و در این موارد نیازی به حکم شرع نمیبیند. از این رو، حکم میکند که خداوند چون حکیم و عالم است ، هرگز مرتکب کار زشت و قبیح نمیگردد. مقصود از عدل این است که هر چیزی در جای خودش و به نحو شایسته به کار رود. نقطهی مقابل آن نیز ظلم است. با این معنا ، تمام کارهای نیک - از آن منظر که در جای خود قرار گرفتهاند - مصداق عدل و تمام کارهای قبیح - از این جهت که خروج از جایگاه شایستهاش است - نوعی ظلم شمرده میشود. دلیل نفی ظلم از ساحت پروردگار ، این است که منشاء اصلی هر ظلمی یا عجز است و یا جهل ؛ در حالی که هیچکدام از این دو در ذات الهی راه ندارد. پس دلیلی برای ظلم از ناحیهی خداوند باقی نمیماند.
¤ امام صادق (ع) : هرکس گمان کند خداوند کار قبیح میکند ، بر او دروغ گفته است.
https://eitaa.com/shamimequranmersad
#اختیار انسان :
إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا {۲}
إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا {۳}
(#انسان)
ما انسان را از نطفه آمیخته و مختلطی [از مواد و عناصر] آفریدیم و او را از حالتی به حالتی و شکلی به شکلی [از نطفه به علقه، از علقه به مضغه، از مضغه به استخوان تا طفلی کامل] درآوردیم، پس او را شنوا و بینا قرار دادیم. {۲}
ما راه را به او نشان دادیم یا سپاس گزار خواهد بود یا ناسپاس. {۳}
☆ یکی از مظاهر عدل الهی ، این است که خداوند -با وجود نشان دادن راه خیر و شر به بندگان- آنان را در انتخاب راه نیک یا بد آزاد گذاشته است؛ زیرا اگر خداوند بندگان را بر انجام اعمال مجبور ساخته و سپس آنان را به خاطر ارتکاب گناه مجازات نماید ، کار قبیح و ظالمانه ای انجام داده است. بنابراین ، چون خداوند عادل است و کار قبیح (ظلم) انجام نمیدهد ، انسان ها در انجام اعمال دارای اختیار میباشند.
¤ امام کاظم (ع) : شایسته و حکیمانه نیست که خداوند کریم بنده اش را به سبب آنچه انجام نداده ، عذاب کند.
https://eitaa.com/shamimequranmersad
#رابطهی عدل الهی با بلاها :
۱. بلا ؛ امتحان الهی
وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ حَتَّىٰ نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِينَ مِنْكُمْ وَالصَّابِرِينَ وَنَبْلُوَ أَخْبَارَكُمْ. ( #محمد ، ۳۱)
به یقین ما شما را امتحان می کنیم تا مجاهدان از شما و صابران را مشخص نماییم، و اخبار شما را نیز [که اعمال و اسرار شماست] می آزماییم [تا صدق و کذب شما را در همه امور معلوم بداریم.]
☆ هنگامی که سخن از عدالت خداوند به میان میآید ، گروهی از مردم به وجود شرور ، بلاها و ناعدالتیها در جهان معترض شده و میپرسند : "اگر خداوند عادل است ، پس چرا به برخی بندگان نعمت فراوان داده و برخی را در انواع مشکلات و بلاها غوطهور ساخته است؟!" در این بخش ، به پاسخ این پرسش و تبیین رابطهی عدل الهی با بلاها میپردازیم. نخست باید توجه داشت که سنت حتمی و حکیمانهی پروردگار ، این است که بندگانش را با انواع امتحانات و بلاها آزمایش کند تا میزان عبودیت و اطاعت آنان معلوم گردد. البته روشن است که خداوند خود از میزان صدق و کذب بندگانش آگاه است و هدف از امتحان آنان ، اتمام حجت بر خودشان است. بنابراین ، حکمت بسیاری از بلاها و مصائب ، امتحان و آزمایش بندگان است.
¤ امام علی (ع) : هیچکس نیست که مبتلا به فتنه و آزمایشی از سوی خدا نباشد.
https://eitaa.com/shamimequranmersad
#رابطهی عدل الهی با بلاها :
۲. برخی بلاها ؛ جزای اعمال
وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ ( #شوری ، ۳۰)
و هر آسیبی به شما رسد به سبب اعمالی است که مرتکب شده اید، و از بسیاری [از همان اعمال هم] درمی گذرد.
☆ سنت حتمی پروردگار عالم این است که اگر کسی در راه عبادت و بندگی او قدم بردارد ، عوامل و اسباب طبیعی عالم نیز او را یاری میکنند ؛ اما اگر کفر و نافرمانی پیشه ورزد ، از نعمت های طبیعی خداوند بیبهره خواهد شد. بنابراین ، عامل بسیاری از حوادث ناگوار طبیعی و غیرطبیعی ، شیوع فساد و جنایات بشری است و این موضوع منافاتی با عدل الهی ندارد.
¤ پیامبر اکرم (ص) : هر خراشی که از چوبی بر تن انسان وارد میشود ، و هر لغزش قدمی ، بر اثر گناهی است که از او سر زده است.
https://eitaa.com/shamimequranmersad