ایرانشان ایرانشان (ایرانشاه) ابن ابی الخیر از شاعران اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری قمری و هم‌عصر با سلطان ملکشاه سلجوقی بود. گویا ایرانشان بیش از سال ۵۱۱ ه. ق. نزیسته باشد. وی داستان بهمن بن اسفندیار را در قالب بحر متقارب در حدود سال ۵۰۰ هجری قمری یا اندکی پس از آن به نظم درآورده است. قدیمی‌ترین اشارات به نام شاعر، در دست‌نوشته‌های مجمل التواریخ و القصص است؛ در مجمل التواریخ و القصص، نسخهٔ کتابخانهٔ فؤاد کورپولو در ترکیه، نام شاعر «انشاه» و در نسخهٔ هایدلبرگ آلمان، نام وی «ایرانشاه» و در دست‌نوشته‌های پاریس و چستربیتی از مجمل التواریخ و القصص، «ایرانشان» ضبط شده‌است. پیرامون زادگاه وی اگرچه جلال متینی مصحح کوش‌نامه، در مقدمهٔ آن دربارهٔ زادگاه «ایرانشان» سخنی به میان نیاورده‌است؛ اما رحیم عفیفی در پیشگفتار بهمن‌نامه، برپایهٔ شواهدی چنین پنداشته‌است که شاید ایرانشان، برادر «شهمردان بن ابی‌الخیر» نویسندهٔ نزهت‌نامهٔ علایی برادر و در نتیجه رازی (اهل ری) بوده‌باشد. دو اثر منظوم ایرانشان، بهمن‌نامه و کوش‌نامه است. بهمن‌نامه پیش از کوش‌نامه سروده شده‌است. #معرفی_شاعر #ایرانشان 📜 @sheraneh_eitaa

بدین سر همه دانش آموز و بس که جز دانشت نیست فریادرس به دانش به یزدان توانی رسید چو دانش جهان آفرین نافرید درختی ست دانش به پروین سرش همه راستکاری ست بار و برش که سرمایه ی مرد دانش بود دل دانشی پر ز رامش بود ز دانش گریزان بود اهرمن ز دانش فروزان بود انجمن اگر دانش از خود بدانستمی به مینو رسیدن توانستمی خرد پرور و هوش و آموزگار رسیدن بدین هر سه زی کردگار چنین گفت شاگرد را سند باد که شاگرد شو تا شوی اوستاد چه گفته ست پیغمبر پاکدین که دانش بجوی ار بیابی به چین #ایرانشان #شعر 📜 @sheraneh_eitaa

وزآن پس جهاندیده کوش سترگ رها کرد راه بد و خوی گرگ چو برگِرد آن پادشاهی بگَشت به فرمان او شد همه کوه و دشت ز هر کشوری ساو و باژ آمدش که هر ماه گنجی فراز آمدش ز مغرب سوی قرطبه بازگشت به آرام بنشست و دمساز گشت به چیز کسان در نیاویختی نه با کودک و با زن آمیختی اگر داد جُستی کسی زانجمن همه داد دادی میان دو تن همه ساله دور از بد بدگمان شده زیر دستان او شادمان #شعر #ایرانشان 📜 @sheraneh_eitaa

سر داستانهای شاهان پیش که خسرو همی داشتی پیش خویش همه دانش و رای و فرهنگ و سنگ همه چاره و پند و نیرنگ و رنگ ز خواندن بیفزایدت رای و هوش ز دیدن شگفت آیدت روی و گوش نبشته به یونانی و پهلوی چنین یافتم گر زمن بشنوی که چون بر سکندر جهان گشت راست یکی گرد گیتی همی گشت خواست ز دارای ایران وز فور هند بپرداخت گیتی به هندی پرند سوی خاور آمد جهانجوی شاه سپاهی که بر باد بربست راه همی رفت تا پیش دریا رسید که خورشید گردد از او ناپدید لب ژرف دریا و مردم گروه که گردد ز دیدارشان دل ستوه برهنه سراپای و چرمی سیاه بسان دل مردم کینه خواه دهنشان و دندانشان همچو سگ ز سگ برگذشتند، هنگام تگ ز زوبینشان بود ساز نبرد همی یکدگر را دریدند و خورد سپاه سکندر بدیدند زود ز زین هر یکی مر یکی را ربود بخوردند بسیار مرد از سپاه به زوبین بسی گشت مردم تباه همی بر دریدند مانند سگ نماندند گوشت و پی و پوست و رگ سکندر سوی آسمان کرد روی همی گفت کای چاره ی چاره جوی تویی آفریننده ی نیک و بد تویی پروراننده ی دام و دد دل من بدین دشمنان شاد کن سپاه مرا از بد آزاد کن وز آن پس بفرمود تا چون تگرگ ز پیکان برایشان ببارید مرگ سپاهش به ترکش چو دست آختند زمین از سیاهان بپرداختند بکشتند چندان که دریا به رنگ چو خون گشت، تیره شب آمد به تنگ سپاه سیاهان پراگنده گشت سکندر از آن جایگه درگذشت #شعر #ایرانشان 📜 @sheraneh_eitaa

در آن بیشه، آن مردمان روز و شب گریزان، خلیده‌دل و خشک‌لب ببودند یک چند، تا شاه چین سوی رزم مهراج شد پر ز کین به مهراجیان اندر آمد شکست از آن نامداران سواری نرست پسرش اندر آن رزمگه کشته شد سر تخت مهراج برگشته شد از آن درد، یک چند بیمار گشت به چشم همه سرکشان خوار گشت سگالش همی کرد تا چون کند که خنجر ز ماهنگ پر خون کند ز کارآگهانش کسی بازگفت که دخترش جمشید را بود جفت دو فرزند دارد از او همچو ماه نهان گشته هر سه در ایوان شاه نه بینند هر سه به روز آفتاب نه از بیم ضحاک یابند خواب چو مهراج بشنید برجست زود به گوینده بر مهربانی فزود بدادش بسی جامه و سیم و زر چه اسب و ستام و کلاه و کمر بدو گفت کاکنون رسیدم به کام خورش خواست و رامشگر و رود و جام به ضحّاک جادو یکی نامه کرد فروغ دروغ از سر خامه کرد اگر چه نکوهیده باشد دروغ رهاننده باشد چو گیرد فزوغ دروغ از بنه هیچ نتوان شنود خنک هر که کم گفت اگر کم شنود #شعر #ایرانشان 📜 @sheraneh_eitaa

چو نامه بدادند، بر خواند زود فرستاد هر جا که لشکرش بود به درگاه خواند او سپاهی گران گزین کرد پانصد هزاران سران فرستاد نزدیک مهراج شاه چو مهراج دید آن گزیده سپاه بر آراست لشکر، سوی چین کشید ز ماهنگ وز لشکرش کین کشید میان دو لشکر بسی بود رزم تهی کرده گردان سر از خواب و بزم پس از کابل و زابل آمد سپاه فراوان مدد پیش مهراج شاه چو با شاه چین شد زمانه درشت مر او را به خون پسر باز کُشت چو کُشتی تو همچون خودی را نژند چنان دان که کشتندت، ای مستمند همه گنج ماهنگ برداشت پاک وز آن شهرِ خرّم برآورد خاک زن و بچه و گنج او هر چه بود فرستاد نزدیک ضحّاک زود وز آن جا سوی شهر خود بازگشت زمانه چنو خواست دمساز گشت جهان را چنین است آیین و کار گهی دشمن است و گهی دوستدار گهی با تو و گاه با تو نبود گهی نیکخو، گاه بدخواه بود چو شد نونک و فارک آگاه از این برفتند و بگذاشتند آن زمین گریزان برفتند یک ماهه راه به جُستن بدان بیشه آمد سپاه کسی را ندیدند و گشتند باز جهان را دگرگونه تر بود ساز چو آگاهی آمد به ضحاک از این که شد کشته دارای ماچین و چین #شعر #ایرانشان 📜 @sheraneh_eitaa