بدیع الزمان عبدالواسع بن عبدالجامع جبلی غرجستانی از شاعران و فرهنگیان مشهور پارسی‌گوی است که در قرن ششم هجری می‌زیست. وی در غرجستان که ولایتی در افغانستان و در شرق هرات است چشم به جهان گشود. عبدالواسع جبلی غرجستانی در حوزه‌های دینی تربیت یافت و بر علوم تفسیر، فقه، کلام و حدیث و نیز شعر فارسی و عربی تسلط داشت. جبلی از پیشروان تغییر سبک خراسانی به عراقی بوده است. وی در سال ۵۵۵ هجری قمری درگذشت. #معرفی_شاعر #عبدالواسع_جبلی 📜 @sheraneh_eitaa

نگار من چو بر سیمین میان زرین کمر بندد هر آن کاو را ببیند کی دل اندر سیم و زر بندد طمع باید برید از جان شیرین چون من آن کس را که بیهوده دل اندر عشق آن شیرین پسر بندد گهی از مشک زلف او حمایل در گل آویزد گهی از قیر جعد او سلاسل بر قمر بندد ز عشق او جهان من شود چون حلقهٔ خاتم چو زلف او ز عنبر حلقه اندر یکدگر بندد چو تیر و چون کمان گردد دهن باز و خمیده قد چون آن مشکین زره عمدا بر آن سیمین سپر بندد شود چون شمع زرین روی و ریزان اشک و سوزان دل هر آن کاو دل در آن شمع بتان کاشغر بندد از آنم چون گل و نرگس سلب چاک و سرافگنده که او بر سوسن تازه همی شمشادتر بندد بدان زنجیر مشکین و عقیق شکرین همچون دل من صدهزاران دل به روزی بیشتر بندد گهی خونم بدان زلف دوتاه پر شکن ریز گهی خوابم بدان چشم سیاه دل شکر بندد شود چون شکر از آب و چو مشک از آتش آن کاو دل در آن زنجیر پر مشک و عقیق پر شکر بندد گه از سنبل حجابی بر فراز پرنیان پوشد گه از عنبر نقابی بر طراز شوشتر بندد ز شوق روی او آید ز گِل هر ساله پیدا گل چو بیند روی او از شرم او بار سفر بندد #عبدالواسع_جبلی #شعر 📜 @sheraneh_eitaa

منسوخ شد مروت و معدوم شد وفا وز هر دو نام ماند چو سیمرغ و کیمیا شد راستی خیانت و شد زیرکی سفه شد دوستی عداوت و شد مردمی جفا گشته‌ست باشگونه همه رسمهای خلق زین عالم نبهره و گردون بی‌وفا هر عاقلی به زاویه‌ای مانده ممتحن هر فاضلی به داهیه‌ای گشته مبتلا وآن کس که گوید از ره دعوی کنون همی کاندر میان خلق ممیّز چو من کجا؟ دیوانه را همی‌نشناسد ز هوشیار بیگانه را همی‌بگزیند بر آشنا با یکدگر کنند همی کبر هر گروه آگاه نی کز آن نتوان یافت کبریا هرگز بسوی کبر نتابد عنان خویش هر ک آیت نخست بخواند ز هل أتی با این همه که کبر نکوهیده عادتیست آزاده را همه ز تواضع بود بلا گر من نکوشمی به تواضع نبینمی از هر خسی مذلت و از هر کسی عنا با جاهلان اگرچه به صورت برابرم فرقی بود هرآینه آخر میان ما مهر شهان ز قوت ستوران بود پدید گرچه زمرد است به دیدار چون گیا آمد نصیب من ز همه مردمان دو چیز از دشمنان خصومت و از دوستان ریا بر دشمنان همی نتوان بود مؤتمن بر دوستان همی نتوان کرد متکا قومی ره منازعت من گرفته‌اند بی‌عقل و بی‌کفایت و بی‌فضل و بی‌دها من جز به شخص نیستم آن قوم را نظیر شمشیر جز به رنگ نماند به گندنا با من بود خصومت ایشان عجیب‌تر زآهنگ مورچه به سوی جنگ اژدها زایشان همه مرا نبود باک ذره‌ای کز آبگینه ظلم نیاید بر آسیا گردد همی شکافته دلشان به کین من همچون مه از اشارت انگشت مصطفی چون گیرم از برای معانی قلم به دست گردد همه دعاوی آن طایفه هبا ناچار بشکند همه ناموس جادوان در موضعی که در کف موسی بود عصا ایشان به نزد خلق نیابند رتبتی تا طبعشان بود ز همه دانشی خلا زیرا که بی مطر نبود میغ را محل چونانک بی‌گهر نبود تیغ را بها با فضل من همیشه پدید است نقصشان چون عجز کافران بر اعجاز انبیا با عقل من نباشد مریخ را توان با فضل من نباشد خورشید را ذکا آنم که برده‌ام علم علم در جهان بر گوشهٔ ثریا از مرکز ثری شاهان همی‌کنند به فضل من افتخار واقران همی‌کنند به نظم من اقتدا با خاطرم منیرم و با رای صافیم کالبرق فی الدجیة و الشمس فی الضحی عالیست همتم به همه وقت چون فلک صافیست نسبتم به همه نوع چون هوا بر همت من است سخنهای من دلیل بر نسبت من است سخنهای من گوا هرگز ندیده و نشنیده‌ست کس ز من کردار ناستوده و گفتار ناسزا در پای جاهلان نپراگنده‌ام گهر وز دست سفلگان نپذیرفته‌ام عطا وین فخر بس مرا که ندیده‌ست هیچکس در نثر من مذمت و در نظم من هجا وآن را که او به صحبت من سر درآورد جویم بدل محبت و گویم به جان ثنا ور زلتی پدید شود زو معاینه انگارمش صواب و نپندارمش خطا اهل هری کنون نشناسند قدر من تا رحلتی نباشد ازین جایگه مرا مقدار آفتاب ندانند مردمان تا نور او نگردد از آسمان جدا آن گاه قدر او بشناسند بر یقین کآید شب و پدید شود بر فلک سها اندر حضر نباشد آزاده را خطر کاندر حجر نباشد یاقوت را بها با این همه مرا گله‌ای نیست زین قبل زین بیشتر قبول که یابد به ابتدا تا لفظ من به گاه فصاحت بود روان بازار من به نزد بزرگان بود روا لیکن چو صد هزار جفا بینم از کسی ناچار اندکی بنمایم ز ماجرا زآن است غبن من که گروهی همی‌کنند با من به دوستی ز همه عالم انتما وآن گه به کام من نفسی برنیاورند در دوستی کجا بود این قاعده روا آزار من کشند به عمدا به خویشتن زآن سان که که کشد به بر خویش کهربا در فضل من کنند به هر موضعی حسد در نقص من دهند ز هر جانبی رضا با ناصحان من نسگالند جز نفاق با حاسدان من ننمایند جز صفا ور اوفتد مرا به همه عمر حاجتی بی‌حجتی کنند همه صحبتم رها مرد آن بود که روی نتابد ز دوستی لو بست الجبال او انشقت السما #شعر #عبدالواسع_جبلی 📜 @sheraneh_eitaa

بر ماه روشن از شب تاری علم کشید وز مشک سوده بر گل سوری رقم کشید زنجیره‌ای ز قیر و طرازی ز غالیه بر عارض چو ماه و رخ چون بقم کشید آشوب خلق را خط مشکین خدای عرش بر روی چون شکفته گل آن صنم کشید در مهر او روانم و در هجر او دلم بسیار قهر دید و فراوان ستم کشید تا نامهٔ جمالش توقیع زد فلک بر نام نیکوان زمانه قلم کشید در عشق من فریدم و در خوبی او نظیر عز الذی و جل که ما را به هم کشید ناگه ز من ببرد به صد حیله و فسون آن دل که در هواش بسی رنج و غم کشید شد محترم به نزد بزرگان هر آن کسی کاو را عمل به خدمت آن محتشم کشید از پشت ماهی و ز نشیب ثری به علم بر روی ماه و اوج ثریا علم کشید زآن سان که سر کشد کشف اندر میان سنگ از جود او نیاز سر اندر عدم کشید ای صاحبی که رایت اقبال و جاه تو دولت بر آسمان جلال و همم کشید تا کرد ذوالجلال فزون آبروی تو حاسد بسی ز رشک تو باد ندم کشید در موجگاه بحر شریعت نهنگ‌وار شمشیر تو سفینهٔ بدعت به دم کشید هر کز هوای خط تو بیرون نهاد گام دست اجل روان ز تن او به غم کشید شاخ درخت دولت تو سایه‌دار گشت تا بیخ او ز ابر سخای تو نم کشید از هیبت بلارک خاراشکاف تو دشمن چو خارپشت سر اندر شکم کشید تخت تو در کنار ستاره وطن گرفت رای تو بر کنار مجره خیم کشید چون گور ماده عدل تو بشناخت بچه را از ایمنی به خانهٔ شیر اجم کشید شد راه سایلت چو ره کهکشان ز بس کاو از عطای تو سوی خانه درم کشید شد در پناه جاه تو آسوده هر کسی کز گردش زمانهٔ جافی الم کشید تا در نوادر قصص آید که ابرهه در کفر لشکری سوی بیت الحرم کشید بادی چنان که غاشیهٔ تو کشد فلک دایم چنان که باد همی تخت جم کشید #شعر #عبدالواسع_جبلی 📜 @sheraneh_eitaa

زهی شاهنشه اعظم زهی فرمانده کشور زهی دارندهٔ عالم زهی بخشندهٔ افسر زهی جمشید داد و دین زهی خورشید تحت دین زهی مولای انس و جان زهی دارای بحر و بر زهی شایستهٔ مسند زهی بایستهٔ خاتم زهی پیرایهٔ شاهی زهی سرمایهٔ مفخر زهی دستور تو دولت زهی مأمور تو گیتی زهی مقهور تو گردون زهی مجبور تو اختر عمار دولت قاهر جلال ملت باهر مغیث ملت زاهر معز دین پیغمبر تو آن شاهی که از ایام آدم تا بدین مدت چو تو هرگز نبوده‌ست و نخواهد بود تا محشر به چشم اندر کشد چون سرمه گرد موکبت خاقان به گوش اندر کند چون حلقه نعل و مرکبت قیصر بود زآسیب تیغ آب‌دارت سال ... آتش نهفته روی در آهن گرفته جای در مرمر اگر دارد کشف در دل وفاقت ساعتی پنهان وگر دارد صدف در تن خلافت لحظتی مضمر به نرمی چون فنک گردد کشف را بر بدن خارا به تیزی چون خسک گردد صدف را در دهن گوهر گه جود و عطا و بذل و احسانت تهی گردد زمین از گنج و بحر از در و کوه از سیم و کان از زر گه حرب و مصاف و حمله و کین تو پر گردد هوا از جان و چرخ از گرد و خاک از دشت و خون از سر بود پیوسته از بیم سنانت در تف هیجا بود همواره از ترس خدنگت در صف عسکر نهنگ تند چون سیماب لرزان در یم عمان پلنگ زوش چون سیمرغ پنهان در که بربر ایا شاهی کز آسیب سر شمشیر تو گردون کشد سر هر زمان چون خارپشت اندر خم چنبر اگر خنجر زنی گاه وغا بر پیکر کیوان کنی آن را به یک ضربت علی‌التحقیق دو پیکر بر اطراف ممالک قلعه‌ها داری برآورده همه بنیاد آن از سد ذوالقرنین محکمتر رسیده قعر خندقهای آن تا تارک ماهی گذشته سقف ایوانهای آن از گوشهٔ محور ندیمان و مشیران و سواران و غلامانت به انواع هنر هستند هر یک بهتر از دیگر ندیمانی همه فاضل مشیرانی همه عاقل سوارانی همه پردل غلامانی همه صفدر یکی با فطنت لقمان یکی با بهجت سحبان یکی با قوت رستم یکی با صولت حیدر ز ترک و دیلم اندر لشکرت هستند مردانی خروشان همچو پیل مست و جوشان همچو شیر نر غضنفرجوش و آهن‌پوش و گردون‌کوش و لشکرکش مصاف‌افروز و فتح‌اندوز و اعداسوز و جنگاور بود تنین و ثور و شیر و کرکس را همه ساله ز گرز و رمح و تیغ و تیرشان بر گنبد اخضر شکسته مهره اندر سر گسسته گردن اندر تن کفیده دیده اندر رخ دریده زهره اندر بر که دارد از سلاطین و ملوک مشرق و مغرب چنین پرداخته دولت چنین آراسته لشکر خداوندا کنون باید نشاط باده فرمودن که شد چون جنة‌المأوی جهان از خرمی یکسر گهی آراستن بر گوشهٔ رود روان مجلس گهی می خواستن بر نالهٔ رود روان‌پرور شکوفه بر سر شاخ است چون رخسارهٔ جانان بنفشه بر لب جوی است چون جرارهٔ دلبر سحاب گوهرآگین گشته نقاش گل ساده شمال عنبرآیین گشته فراش گل احمر کنون از لاله گردد باغ چون بیجاده‌گون مطرد کنون از سبزه گردد راغ چون پیروزه‌گون چادر گهی صلصل کند در بوستان چون عاشقان لاله گهی بلبل زند در گلستان چون مطربان مزهر سرشک ابر دُرّآگین فروغ مهر نورآیین رسول ماه فروردین نسیم باد صورتگر طرازد حلهٔ سوسن نماید طرهٔ سنبل فروزد چهرهٔ نسرین گشاید دیدهٔ عبهر سمن را گه کند گردن هوا پر رشتهٔ لؤلؤ چمن را گه کند دامن صبا پر تودهٔ عنبر در این ایام یک ساعت نباید زیست بی‌عشرت در این هنگام یک لحظت نشاید بود بی‌ساغر الا تا صورت مانی بود افروخته سیما الا تا لعبت آزر بود آراسته منظر ز خوبان باد بزم تو چو صورت‌نامهٔ مانی ز ترکان باد قصر تو چو لعبت‌خانهٔ آزر قضا رای تو را تابع قدر حکم تو را خاضع ملک مُلک تو را راعی فلک بخت تو را یاور #شعر #عبدالواسع_جبلی 📜 @sheraneh_eitaa

ای عارض تو چون گل و زلف تو چو سنبل من شیفته و فتنه بر آن سنبل و آن گل زلفین تو قیر‌ی‌ست برانگیخته از عاج رخسار تو شیر‌ی‌ست برآمیخته با مل بر دامن لعل است تو را نقطهٔ عنبر بر گوشهٔ ماه است تو را خوشهٔ سنبل تو سال و مه از غنج خرامنده چو کبکی من روز و شب از رنج خروشنده چو بلبل زلفین تو زاغی‌ست در آویخته هموار از ماه به منقار و ز خورشید به چنگل گر چند اسیرند ز عشق تو جهانی در زاویهٔ محنت و در بادیهٔ ذل از عشق تو من باک ندارم که دلم را بر مدحت خورشید جهان است توکل دریای هنر بوالحسن آن گنج فضایل کاو پیشه ندارد به جز احسان و تفضل بر حاشیهٔ سیرت او نیست تکدر در قاعدهٔ دولت او نیست تحول یک لحظه تغیر نپذیرد صفت او زآن گونه که حکم ملک‌العرش تبدل در عادت او گاه وفا نیست تردد در وعدهٔ او گاه عطا نیست تعلل ای دست تو اندر ازل از ایزد عالم ارزاق همه خلق جهان کرده تکفل هر مرتبه کز خدمت درگاه تو یابند آن را نبود تا ابدالدهر تنقل هر روز کند سجده چو سر برزند از کوه خورشید به درگاه تو از باب تفأل زآن خصم تو دون است و تو حری که نیابند از خاک تعالی و ز افلاک تسفل یابند خلایق ز لقای تو سعادت جویند افاضل به ثنای تو توسل شد صورت مه با کلف از بس که به هر وقت بر خاک نهد پیش تو چهره به تذلل هر کار که مشکل شود از جور زمانه آن را نبود جز به عطای تو تسهل گویی که ز یک نسبت و اصل‌ند به تحقیق با ناصح تو هدهد و با خصم تو صلصل ور نه گه خلقت ننهادی ملک‌العرش بر تارک آن افسر و بر گردن این غل داری تو ندیمان گزیده که بدیشان صدر همه احرار فزوده‌ست تجمل چو بحتری و اصمعی و جاحظ و صابی هر یک گه شعر و ادب و فضل و ترسل ای دست امل را به سخای تو تمسک وی چشم کرم را به لقای تو تکحل همواره فلک را ز کمال تو تعجب پیوسته ملک را به جمال تو تمثل آباد بر آن بارهٔ میمون همایون خوش‌گام چو یحموم و ره‌انجام چو دلدل صرصر تگ پولادرگ صاعقه‌انگیز گردون تن عفریت دل کوه تحمل دیو است گه جنگ و شهاب است گه سیر چرخ است گه زین و زمین است گل جل در معرکه اطراف زمین از حرکاتش چون نقطهٔ سیماب نماید ز تزلزل گر من فرسی یابم از این جنس که گفتم در حال کنم نزد تو زین شهر ترحل آیم به سوی حضرت میمون تو زیراک سیر آمدم از صحبت یاران سر پل چون آمدن من نشد این بار محیا پرداختم این شعر بدیهه به تمحل هر چند که شایسته و بایسته نیامد ارجو که بود عذر مرا روی تقبل زیرا که در اندیشهٔ این قافیهٔ تنگ از دست من آمد به فعان باب تفعل این مدحت من گر بنیوشی به تبرع این خدمت من گر بپسندی به تطول یک ساعت از این پس نکنم تا که توانم در مدح و ثنای تو تأنی و تکسل در خدمت تو بر عقب این دو قصیده صد خدمت آراسته گویم به تأمل تا نیست چو خورشید به تنویر ثریا تا نیست چو کافور به تأثیر قرنفل در دام اجل خصم تو را باد تقید بر اوج زحل تحت تو را باد تنزل همواره تو را از ادب و فضل تمتع پیوسته تو را با ادب و عیش توصل #عبدالواسع_جبلی #شعر 📜 @sheraneh_eitaa