معرفی کتاب کشف المحجه لثمره المهجه👇

بسم الله الرحمن الرحیم 📕 معرفی کتاب «کشف المحجه لثمره المُهجه» 🔸🔸🔸 میراث ابن طاووس 📕 علی بن موسی بن جعفر نواده گرانقدر امام مجتبی علیه السلام، مشهور به «سید بن طاووس» از بزرگترین علمای تاریخ تشیع است. او هم فقیهی عالی مقام و هم عارفی به مقصد رسیده و به گفته برخی بزرگان از «کُمَّلین» عرفای اسلامی است. وی حائز مقام استادی مجدد فقه شیعه، علامه حلی است. جلالت و عظمت شأن او را پس از حدود 8 قرن می توان در آثار قلمی­اش به وضوح مشاهده کرد. در سلسله نوشته هایی بنا داریم بعضی کتب مهم جناب سید بن طاووس مانند: «کشف المحجه»، «الاقبال»، «فلاح السائل»، «جمال الاسبوع»، «فتح الابواب»، «فرج المهموم»، «الامان»، «الملاحم و الفتن»، «مهج الدعوات» و «الیقین» را معرفی کنیم. معرفی شخصیت این بزرگمرد - گرچه از توان چنین قلمی خارج است - در نوشته ای مجزا صورت خواهد گرفت. ان شاء الله 🔸🔸🔸کشف المحجه لثمره المهجه 📕 در این نوشته به معرفی کتابی از سید می پردازیم که از حیث قالب و ترکیب محتوایی در میان آثار فقها و علمای شیعه کم نظیر است. کتاب «کشف المحجه لثمره المُهجه» وصیت نامه عقیدتی، سلوکی، علمی و سیاسیِ سید بن طاووس به فرزندانش به خصوص «محمد» است که در زمان کتابت این اثر طبق بیان سید در فصل نهم، تنها هفت سال داشته است. این کتاب گرچه به عنوان وصیت به رشته تحریر در آمده، اما دوره ای از معارف شیعی را به خوبی در خود جای داده، برخی ظرائف سلوکی را تذکر داده و در زمانه خون و آتشِ نزاع حکومت عباسی و حمله مغول نسخه عملِ سیاسیِ پدر به فرزندان را نیز ارائه کرده است. خودِ مولف در فصل شانزده و فصل صد و بیست تذکر می دهد که این کتاب مختص به «محمد» فرزند او نیست بلکه تمامی پیروان مکتب اهل بیت می توانند از این وعظِ عام ابن طاووس بهره گیرند. این کتاب همانگونه که ابن طاووس در فصل نهم بیان کرده در سال 649 هجری قمری نوشته شده است. مولف در فصل صد و سی و چهارم اشاره می کند که هنگام نگارش این اثر، مقیم کربلای معلی بوده است. 🔸🔸🔸ساختار کتاب 📕 این کتاب در 159 فصل تدوین شده است. پانزده فصل ابتدایی به مقدمات و چرایی نگارش این کتاب می گذرد. مولف در هفتاد و هفت فصل بعدی به مباحث کلامی مهمی پیرامون توحید، نبوت و امامت می پردازد که بخش عمده کتاب را شکل داده است. در ادامه نیز مولف دستورالعمل هایی را پیرامون رعایت مسائل اخلاقی، اعتزال از ریاست و حضور در میان مردم، توجه تام به پروردگار، نحوه تدبیر امور منزل و چگونگی تعامل با حکام و ورود به مسائل سیاسی ارائه می کند. 🔸🔸🔸روش تربیتی کتاب 📕 از آنجا که این کتاب مخاطب مشخصی دارد. همّ و غم مولف، هدایت و اعتلای فکری اوست. به همین دلیل شفقت و اهتمام شدید جناب سید در تمامی استدلال­های عقیدتی و توصیه های اخلاقی این اثر نمایان است. این ویژگی، کتاب «کشف المحجه» را به نحو چشم گیری از بسیاری از آثار خشک کلامی و اخلاقی ممتاز می کند. برای مثال در مقام اثبات ولایت امیرالمومنین علیه السلام، مولف تمامی اشکالاتی که ممکن است در آن زمانه ذهن و ایمان فرزندش را مورد هجمه قرار دهد یک به یک حل می کند و در تمام این فصول با فرزند خود سخن می گوید. (برای مثال به فصل هفتادم کتاب مراجعه کنید.) یا در موارد متعدد به کتب مختلفی ارجاع می دهد که مجموعه آنها دوره ای تفصیلی از معارف اهل بیت را شامل می شود. اوج شفقت و رابطه ی زیبای سید بن طاووس با فرزندش را می توان در فصل صد و پنج به بعد مشاهده کرد، فصولی که توصیه می کنیم حتما مطالعه کنید. بر اساس آنچه گفته شد این کتاب را می توان اثری کاملا تربیتی دانست. 🔸🔸🔸اثر وضعیت تاریخی سید در این کتاب 📕 یکی از ویژگی های آثار سید بن طاووس، گزارش های بدیع او پیرامون جزییات حیاتش و وضعیت سیاسی و عقیدتی زمانه ای است که در آن زندگی می کند. سید هم عصرِ «المستنصر» خلیفه عباسی است که در پایان دوران عباسیان (میانه قرن هفتم) و در برابر هجمه و چپاول مغولان قرار دارد و چیزی از شکوه و قدرت افسانه ای بنی عباس در دستان او باقی نمانده است. از طرفی نحله های فکری بسیار متنوعی در میان اهل سنت و شیعه به راه افتاده است و هر کدام دل مشغول ترویج نگاه خود هستند. با مطالعه آثار سید، خصوصا این کتاب می توان اطلاعات تاریخی بسیار ارزشمندی به دست آورد. برای مثال سید در فصل نود و هشت تا صد و دو کتاب، گزارشی از پنج مناظره خود در دفاع از مکتب تشیع اثنی عشری ارائه می کند که بر اساس آن می توان وضعیت عقیدتی مخالفان تشیع در آن ایام را ارزیابی کرد. نقش سادات و مقام «نقابت طالبیین» در تعامل با حکومت عباسی نیز از نقاط مهم تاریخی دوره ایشان است که در کتاب به آن اشاره هایی شده است. در فصل صد و چهل نهم کتاب نیز سید به نزدیک شدن لشکر تاتار (مغول) به بغداد و سقوط خراسان اشاره به دست مغولان می کند.👇👇👇

🔸🔸🔸 دفاع پر حرارت از امیرالمومنین 📕 سید بن طاووس بخش مهمی از کتاب را به دفاع از امامت امیرالمومنین علیه السلام اختصاص می دهد. نحوه بحث سید بن طاووس تلفیقی از مباحث عقلی، حدیثی و احتجاجات تاریخی است. ایشان به تفصیل (بر خلاف طریق معهود کتاب) به حوادث پس از ارتحال نبی مکرم اسلام می پردازد و به برخی مناظرات خود با حنابله، زیدیه و ... می پردازد. ایشان با رفع استبعاد از عقاید شیعه، نشان می­دهد اعتقادات شیعه به طور کامل بر آمده از تعلیمات پیامبر اسلام است و آنچه سایر فرق پذیرفته اند مورد خدشه است. این بخش از کتاب (از فصل پنجاه و پنج تا صد و دو) بسیار شیرین و روان و در عین حال مستحکم نوشته شده است. نگارش این بخش توسط یکی از علمای قرن هفتم که در تعامل مستقیم با سایر فرق اسلامی بوده ارزشی دو چندان به این متن داده است. 🔸🔸🔸 توصیه مولف به اعتزال از ناس 📕 سید بن طاووس در توصیه های اخلاقی، به فرزند خود در اعتزال از مردم و کناره گیری از هرگونه ریاست و مقام و دوری مطلق از حکومت عباسی سفارشی اکید می­کند. ایشان ورود در دستگاه عباسی را شری شیطانی می داند: «ان اصعب المخالطات مخالطه العصاه سواء کانوا ولاه او غیر ولاه». مولف تلاش خود برای دوری از دستگاه مستنصر عباسی را در فصل صد و بیست و هفت به بعد شرح می دهد. سید در فصل صد و سی و چهارم کتاب نحوه انتقال خود را از حله به نجف و از نجف به کربلا و تصمیم او برای عزلت کامل و کوچ از کربلا به سامرا را بیان می کند. ایشان دلیل خود را عزلت بیشتر از اهل دنیا عنوان می­کند و پیرامون سامرا می­گوید: «کانه صومعه فی بریه». 🔸🔸🔸منظومه کتب سید بن طاووس 📕 سید در نقاط متعدد کتاب برای کمک به فرزند خود، به کتب متعددی که پیش از این کتاب نگاشته است ارجاع می دهد. نحوه ارجاع سید و تنوع آن نشان می دهد این مولف جلیل القدر مجموعه کتب خود را با طراحی خاصی به رشته تحریر در آورده است. و مجموعه آثار او مسیر زندگی یک مومن را هم از جهت عقیدتی در فروع و اصول و هم از جهت مادی و معنوی تامین می کند. برای مثال ایشان در فصل صد و سی و هفت و در آداب سفر به فرزندش توصیه می کند در هنگام اضطرار در سفرهای مادی ابتدا استخاره کند و برای این کار او را به کتاب «فتح الابواب» که در انواع استخارات نگارش شده است ارجاع می دهد: « فاستعن بالله جل جلاله فی قوتک علی التوفیق و استعمل ما ذکرناه فی کتاب «فتح الابواب»» سید در این اثر به کتبِ «الاصطفاء»، «ربیع الالباب»، «فتح الابواب»، «المهمات»، «الطرائف»، «الیقین» و ... ارجاع می دهد. اگر با این نگاه به آثار ابن طاووس بنگریم مطالعه مجموعه کتب این عالم بزرگوار ضروری می نماید. می توان گفت سید مجموعه آثار خود را با برنامه ای مشخص تالیف کرده است و در پس این سطور برنامه تربیتی خاصی تعبیه شده است. بر همین اساس مطالعه مجموعه مرقومات ابن طاووس بسیار مفید است. به همین دلیل سایر آثار مهم ایشان را نیز به تدریج معرفی خواهیم کرد. #سید_بن_طاووس #معرفی_کتاب #کشف_المحجه @taawus

ارجاعات متعدد سید در همبن کتاب مبنای مهمی است. یعنی منظومه ای از هر آنچه یک‌مومن به مکتب به اهل بیت برای زندگی ایمانی نیاز داشته در ذهن ایشان و در دورام نگارش این آثار وجود داشته است. خوب است تلاش کنیم در اینجا هم آثار ایشان بر همین اساس و ترتیب معرفی شود.

مزار منسوب به سید بن طاووس در حله است گرچه برخی میگویند این مزار فرزند ایشان است و خود سید در جوار امیرالمومنین علیه السلام دفن شده است.

در کتاب فلاح السائل سید بن طاووس به محل قبری که برای خود در جوار مزار حضرت امیر علیه السلام و در پایین پای پدر و مادرش، اختیار کرده، اشاره میکند.

☀️ چرا در کتاب اقبال صفات متعدد برای #سید_بن_طاووس ذکر شده است؟ 🔺شاید برای برخی که آثار سید بن طاووس را مطالعه کرده اند این سوال پیش آمده باشد که چرا در کتبی که خود ایشان مولف آنها است این مقدار از صفات برای سید به کار می رود؟ برای مثال در کتاب اقبال می خوانیم: 🔰 يقول سيدنا السيد الامام الأوحد البارع الورع الفاضل الكامل الفقيه العلّامة، أوحد دهره و فريد عصره علّامة الوقت رضي الدين ركن الإسلام شرف السادة جمال العارفين أفضل المجتهدين، سند الطائفة بن البتول و قرّة عين الرسول، ذو الحسبين أبو القاسم علي بن موسى بن جعفر بن محمد بن محمد الطاوس، أسعده اللّه بالإقبال و القبول و بلوغ المأمول بمحمد و آله. 🔺 خود سید در پایان تالیف این کتاب نکته ای بیان کرده که پاسخ به این سوال نیز هست، از قرار معلوم سید برخی آثار خود مانند اقبال را مکتوب نمی کرده بلکه املاء می کرده است یعنی ایشان نکات را می فرموده و کاتبی که احتمالا از شاگردان بوده مطالب را مرقوم می کرده است. این صفات که در کتاب آمده همگی محصول نگارش کاتبان است و در پایان این صفات، عین کلمات سید که مربوط به اصل کتاب است می آمده است. عبارت پایانی سید در کتاب اقبال در همین باب: (البته این عبارات نکات مهمی دیگری نیز دارد): 🔺 الثّماني مجلّدات لم يكن لها عندي مسوّدات، على عادة من يريد التنصيف و يرغب في التأليف، و انما كان عندنا ناسخ نملي ما يجريه اللّه جل جلاله على خاطرنا من المقال، و ما يفتحه على سرائرنا من أبواب الإقبال، أو نكتبه في رقيعات و ينقله الناسخ في الحال.و أمّا ما كنّا نحتاج إلى روايته من الاخبار المنقولات أو نذكره من الدعوات. فتارة كنّا نمليه على الناسخ من الكتاب الذي روينا عنه أو أخذناه منه.و تارة ندلّ النّاسخ على المواضع التي نريد خدمة اللّه جل جلاله فضل أطرافها و تكميل أوصافها فينقلها من أصولها كما عرفناه من تحصيلها، فالمبيضّة الّتي كتبها الناسخ هي مسوّدة المصنّفات المذكورات.فان وجد فيها خلل فلعلّ ذلك لأجل هذه القاعدة المخالفة لعادات المصنّفين. 📕 الإقبال بالأعمال الحسنة (ط - الحديثة)، ج‌3، ص: 369 ☀️ یک حمد نثار وجود نورانی ایشان ... #سید_بن_طاووس @taawus

فلاح السائل اثر مهم جناب سید بن طاووس در اعمال یک شبانه روز که متاسفانه اثری از جلد دوم آن که عمدتا به اعمال شب میپردازد در دست نیست.

سید در مقدمه فلاح السائل به کار بزرگ خود در تکمیل «مصباح المتهجد» شیخ طوسی با عنوان «مهمات في صلاح المتعبد و تتمات لمصباح المتهجد» اشاره میکند. ایشان اولین جلد از این تتمه را فلاح السائل میداند و پنجمین جلد آن را کتابی به نام اسرار الصلوات برمیشمارد که به نیت ایشان تا زمان فوت باید مخفی میمانده است و جز به اذن صاحب اذن منتشر نشود: «الجزء الخامس أسميه كتاب أسرار الصلوات و أنوار الدعوات أو كتاب مختار الدعوات و أسرار الصلاة و هذا الجزء الخامس إن أذن الله جل جلاله في تأليفه فإنني أصونه مدة حياتي إلا أن يأذن من له الإذن في بذله لأحد قبل وفاتي» فلاح السائل ص ۹

کتاب «جَمالُ الأُسْبوع بِکَمالِ العَمَلِ الْمَشْروع» اثر سید بن طاووس به اعمال و ادعیه و نمازها و اذکار روزهای هفته می پردازد. یعنی همانطور که کتاب اقبال، اعمال ایام سال، فلاح السائل اعمال یک شبانه روز، الدروع الواقیه اعمال روزهای ماه را بیان میکند این کتاب مختص ایام هفته است. @taawus

نمازی مخصوص شب جمعه در کتاب جمال الاسبوع: 🔰 ۲ رکعت: در هر کدام پس از حمد یک آیت الکرسی و ۱۵ بار سوره توحید و پس از فراغت از نماز ۱۰۰۰ بار این صلوات را بخواند: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ عَنْه (رسول الله) ص تَقْرَأُ فِي كُلِّ رَكْعَةٍ الْحَمْدَ وَ آيَةَ الْكُرْسِيِّ مَرَّةً مَرَّةً وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ خَمْسَ عَشْرَةَ مَرَّةً وَ يَقُولُ فِي آخِرِ صَلَاتِهِ أَلْفَ مَرَّةٍ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَى شَفَاعَةَ أَلْفِ نَبِيٍّ وَ كَتَبَ لَهُ عَشْرَ حِجَجٍ وَ عَشْرَ عُمَرٍ وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ قَصْراً فِي الْجَنَّةِ كَأَوْسَعِ مَدِينَةٍ فِي الدُّنْيَا‌ جمال الاسبوع ص ۱۱۹ @taawus

📙 جمال الاسبوع جلد چهارم از پروژه تکمیل کتاب مصباح المتهجد 🖋 سید بن طاووس در مقدمه کتاب «جمال الاسبوع» باز هم به بیان خود در مقدمه فلاح السائل اشاره می کند و این کتاب را جلد چهارم از تتمیم کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسی می داند: ⬅«فحيث فتح الله جل جلاله على يد مملوكه ناظم هذه الكلمات برحمة مولاه و جوده في سلك عقوده مقصوده كنوز ما صنفه في اتباع مراده و انتفاع عباده و تمم ثلاثة أجزاء من مهمات في صلاح المتعبد و تتمات المصباح المتهجد و هي كما ذكرناه الجزء الأول من كتاب فلاح السائل و نجاح المسائل و الجزء الثاني منه و الجزء الثالث كتاب زهرة الربيع في أدعية الأسابيع فها نحن شارعون بالله جل جلاله في هذا الجزء الرابع و هو كتاب جمال الأسبوع بكمال العمل المشروع و هذه فصول هذا الجزء الرابع على التفصيل أقدمها ليعلم الناظر فيها جملة ما يكون في التفصيل فيقصد إليه على التعجيل و اعلم أن من أسباب قصدي أيضا في تفصيل الفصول في جمع هذا الكتاب إظهار جواهر معاني ما يشتمل عليه الفصل من الأسباب لأني وجدت المعاني كالجواهر و اللؤلؤ في الأصداف » جمال الاسبوع ص 7 @taawus