"تفسیر نور (محسن قرائتی)
قالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعالَمِينَ «121»
(ساحران) گفتند: به پروردگار جهانيان ايمان آورديم.
رَبِّ مُوسى وَ هارُونَ «122»
(همان) پروردگار موسى و هارون.
نکته ها
جادوگرانى كه براى رسوا ساختن حضرت موسى و كسب مال و مقام نزد فرعون به صحنه آمده بودند، با ديدن معجزه‌ى موسى عليه السلام، ايمان آورده و آن را اعلام و به اصول توحيد، نبوّت و معاد اقرار كردند؛ توحيد و نبوّت را با جملات «آمَنَّا بِرَبِّ الْعالَمِينَ، رَبِّ مُوسى وَ هارُونَ» و ايمان به معاد را در آيه 125 با جمله‌ى «إِلى رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ» اعلام داشتند. در واقع فرعون با فراهم آوردن جادوگران، سبب شد كه آنان يكجا به موسى ايمان آورند. آرى،
«1». اعراف، 113.
جلد 3 - صفحه 141
عدو شود سبب خير، اگر خدا خواهد.
ساحران، موسى و هارون عليهما السلام را در كنار هم ذكر كردند و گفتند: «رَبِّ مُوسى وَ هارُونَ»، زيرا هارون نيز در كنار موسى در ارشاد آنان نقش داشته است و يا اگر مى‌گفتند: «رَبِّ مُوسى»، احتمال سوء استفاده فرعونيان داده مى‌شد، كه بگويند ربّ موسى، فرعون است، چون او سالها در خانه‌ى فرعون و تحت تربيت او بود تا بزرگ شد، چنانكه خود فرعون به موسى عليه السلام گفت: آيا ما تو را در كودكى تربيت نكرديم؟ «أَ لَمْ نُرَبِّكَ فِينا وَلِيداً» «1» لذا ساحران اين توطئه را نقش بر آب كردند و گفتند: «رَبِّ مُوسى وَ هارُونَ»
حضرت على عليه السلام فرمود: «كُن لما لا ترجو أرجى منك لما تَرجو»، به آن چيز كه اميد ندارى، اميدوارتر باش تا به چيزى كه اميدى در آن هست. چنانكه موسى عليه السلام حركت كرد تا براى خانواده‌اش آتش بياورد، امّا با مقام رسالت برگشت، ملكه‌ى سبأ براى ديدن حضرت سليمان عليه السلام از شهر خارج شد، امّا مؤمن برگشت، ساحران براى رسيدن به پست و مقام به دربار فرعون آمدند، امّا با ايمان و مؤمن بازگشتند. «2»
پیام ها
1- ساحران، قبل از مبارزه، محتواى دعوت موسى را شنيده بودند و لذا پس از ديدن معجزه‌ى آن حضرت، به همان شنيده‌ها اقرار كردند. «قالُوا آمَنَّا»
2- انسان، انعطاف‌پذير و آزاد است و مى‌تواند پس از فهميدن حقّ، عقيده و فكر خود را تغيير دهد. «قالُوا آمَنَّا»
3- توبه‌ى انحراف فكرى و شرك، ايمان است. «آمَنَّا»
4- ساحران، تفاوت معجزه و جادو را بهتر از ديگران فهميدند و لذا خيلى سريع ايمان آوردند. «آمَنَّا»
5- گاهى ايمان نياوردن مردم به دليل ناشناخته بودن حقّ است، همين كه حقّ روشن شد، گروهى ايمان مى‌آورند. «آمَنَّا»
«1». شعراء، 18.
«2». تفسير اثنى‌عشرى، تحف‌العقول، ص 208.
جلد 3 - صفحه 142
6- جلوى سوءاستفاده را بايد گرفت. براى اينكه فرعون نگويد: من همان «بِرَبِّ الْعالَمِينَ» هستم، ساحران گفتند: «رَبِّ مُوسى وَ هارُونَ»
7- در خالقيّت خداوند بحثى نيست، نزاع بر سر ربوبيّت خدا و تدبير جهان به دست اوست. «بِرَبِّ الْعالَمِينَ رَبِّ مُوسى وَ هارُونَ»"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۱۲۱_۱۲۲_جز۹
@tafsir_qheraati ایتا
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
قالَ فِرْعَوْنُ آمَنْتُمْ بِهِ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ إِنَّ هذا لَمَكْرٌ مَكَرْتُمُوهُ فِي الْمَدِينَةِ لِتُخْرِجُوا مِنْها أَهْلَها فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ «123»
فرعون (به ساحران) گفت: آيا پيش از آن كه به شما اجازه دهم به او ايمان آورديد؟ قطعاً اين نيرنگى است كه شما در اين شهر انديشيده‌ايد تا اهلش را از آن بيرون كنيد. پس به زودى خواهيد فهميد! (كه با چه كسى طرف هستيد و چه كيفرى خواهيد شد.)
پیام ها
1- در استعمار فرهنگى حكومت‌ها، آزادى انديشه و حقّ انتخاب عقيده از مردم سلب مى‌شود. «قالَ فِرْعَوْنُ آمَنْتُمْ بِهِ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ»
2- يكى از شيوه‌هاى طاغوت‌ها، تهمت‌زدن به مردان حقّ است. «إِنَّ هذا لَمَكْرٌ مَكَرْتُمُوهُ» حتّى به كارگزاران خود اعتماد ندارند و هر حركت معنوى را سياسى مى‌بينند، چنانكه در جاى ديگر، فرعون ساحران را شاگرد موسى مى‌شمرد.
«إِنَّهُ لَكَبِيرُكُمُ الَّذِي عَلَّمَكُمُ السِّحْرَ» «1»
3- طاغوت‌ها از حس وطن‌دوستى و عواطف مردم، در مسير اهداف خود سوءاستفاده مى‌كنند. «لِتُخْرِجُوا مِنْها أَهْلَها»
4- تهديد به قتل و شكنجه، از ابزار سلطه‌ى طاغوت‌هاست. «فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ»
«1». طه، 71.
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 143"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۱۲۳_جز۹
@tafsir_qheraati ایتا
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ مِنْ خِلافٍ ثُمَّ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعِينَ «124»
حتماً دست و پاهايتان را بر خلاف يكديگر (يكى از راست و يكى از چپ) قطع خواهم كرد، سپس همه‌ى شما را به دار خواهم كشيد.
قالُوا إِنَّا إِلى رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ «125»
(ساحران در پاسخ) گفتند: (مهم نيست، هرچه مى‌خواهى بكن) همانا ما به سوى پروردگارمان بازمى گرديم.
نکته ها
شبيه اين آيات را در سوره‌ى طه نيز مى‌خوانيم، البتّه در قرآن اشاره‌اى به عملى شدن اين تهديدها نيست، امّا به نقل روايات وتاريخ، فرعون، مؤمنان به موسى عليه السلام را قطعه قطعه كرد و به شاخه‌هاى درخت خرما آويخت. چنانكه طبرى مى‌گويد: «كانوا أوّل النّهار كفّاراً سحرة و آخر النّهار شهداء بَررَة» اوّل روز، كافرانى ساحر و آخر روز، شهيدانى نيكوكار بودند.
فرعون و فرعونيان با آن همه‌ى تداركات و سر و صدا، سرانجام تحقير شدند، «انْقَلَبُوا صاغِرِينَ»، امّا ساحران بر اثر ايمان، به رشد و سعادت رسيده و مرگ در راه عقيده‌ى حقّ را بر زندگى تحت سلطه‌ى فرعون ترجيح دادند. «إِلى رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ»
پیام ها
1- خشونت و تهديد، از حربه‌هاى زورگويان وقدرتمندان است. «لَأُقَطِّعَنَّ»
2- طاغوت‌ها، براى جلوگيرى از نفوذ انديشه‌هاى اصلاحى و انقلابى، پيشتازان انقلاب را تهديد، شكنجه و به قتل مى‌رسانند. «لَأُصَلِّبَنَّكُمْ»
3- انسان، محكوم نظام‌ها و محيطها نيست و با ايمان و اراده مى‌تواند در برابر همه‌ى آنها مقاومت كند. «لَأُقَطِّعَنَ- قالُوا»
4- آنكه با بصيرت ايمان آورد، با امواج مختلف دست از ايمان بر نمى‌دارد و از تهديد نمى‌ترسد. «قالُوا إِنَّا إِلى رَبِّنا» آرى ايمان، انسان را دگرگون و ظرفيّت او
جلد 3 - صفحه 144
را بالا مى‌برد. ساحرانى كه ديروز در انتظار پاداش فرعون بودند، امروز به خاطر ايمان، آن چيزها برايشان ارزشى ندارد.
5- مرگ در راه حقّ، بهتر از زندگى در راه باطل است. «إِلى رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ»
6- سابقه‌ى بد را نبايد ملاك قرار داد، گاهى چند ساحر و كافر با يك تحوّل، ايمان آورده و از مؤمنان ديگر سبقت مى‌گيرند. «إِلى رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ»
7- در شيوه‌ى تبليغ، از جوانمردى‌هاى گذشتگان ياد كنيم. قالُوا ...
8- ايمان به معاد ويادآورى آن در مقابل خطرها وتهديدها، انسان را بيمه مى‌كند. «إِلى رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ» چنانكه به فرعون گفتند: هر كارى انجام دهى، سلطه‌ى تو تنها در محدوده‌ى اين دنياست. «فَاقْضِ ما أَنْتَ قاضٍ إِنَّما تَقْضِي هذِهِ الْحَياةَ الدُّنْيا» «1»
9- از هدايت افراد منحرف حتّى رهبران آنها مأيوس نشويم، چه بسا توبه كرده و يك دفعه عوض شوند. «قالُوا إِنَّا إِلى رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ»"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۱۲۴_۱۲۵_جز۹
@tafsir_qheraati ایتا
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ ما تَنْقِمُ مِنَّا إِلَّا أَنْ آمَنَّا بِآياتِ رَبِّنا لَمَّا جاءَتْنا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ «126»
و (اى فرعون!) تو از ما عيب و ايرادى سراغ ندارى جز اينكه ما به آيات (و معجزات) پروردگارمان كه براى ما آمد ايمان آورده‌ايم. پرودگارا! بر ما صبر و شكيبايى فرو ريز و ما را مسلمان و فرمان‌بردار بميران.
نکته ها
اين آيه، پاسخى به جوسازى‌ها وتهمت‌هايى است كه از سوى فرعون نسبت به مؤمنان و همراهان حضرت موسى انجام مى‌گرفت و در آيات گذشته به آنها اشاره شد، از قبيل اينكه شما توطئه‌گر هستيد وقصد تصاحب وطن و كاشانه مردم و اخراج آنان را داريد. آنان گفتند:
شما نيز مى‌دانيد كه عيب ما تنها ايمان ماست، نه آنچه شما مى‌گوييد.
«1». طه، 72.
جلد 3 - صفحه 145
امام صادق عليه السلام فرمود: كسى‌كه خود را برتر از ديگران بداند مستكبر است. به حضرت گفتند: گاهى انسان به دليل آنكه ديگران مشغول گناهند و او گناه نمى‌كند خود را برتر مى‌داند! حضرت فرمودند: شايد او توبه كرده و بخشيده شده است، ولى تو خبر ندارى و هنوز او را چنان مى‌بينى. مگر داستان ساحران را نشنيده‌اى كه با انگيزه‌ى شكست موسى آمدند، ولى توبه كرده و هدايت شدند و پايان خوبى داشتند. «1»
پیام ها
1- ايمان به خدا و زير بار طاغوت نرفتن، بى‌دردسر نيست. «وَ ما تَنْقِمُ»
2- ايمانى كه براساس برهان و پس از ديدن نشانه‌هاى حقيقت باشد، از ارزش بهترى برخوردار است. «آمَنَّا بِآياتِ رَبِّنا لَمَّا جاءَتْنا»
3- طاغوت‌ها با فكر و عقيده‌ى توحيدى مخالفند، نه با آدم‌ها. «إِلَّا أَنْ آمَنَّا»
4- نشانه‌ى مؤمنان راستين، آرامش، مقاومت، صراحت، شجاعت، تضرّع و دعا بخصوص در هنگام سختى‌هاست. آمَنَّا ... رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً
5- در دعا به ربوبيّت خداوند متوسّل شويم. «رَبِّنا»
6- بهترين شيوه در برابر تهديد طاغوت‌ها، دعا و توكّل بر خدا و حفظ ايمان و پايدارى است. «رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ»
7- وقتى تهديدها سنگين باشد، صبر و مقاومت بيشترى هم مى‌طلبد. ساحران گفتند: «أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً» دل ما را پر از صبر كن ونگفتند: «أُنْزِلَ عَلَيْنَا»
8- حسن عاقبت، نياز به دعا، استمداد وتوفيق الهى دارد. رَبِّنا ... تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ
«1». تفسير نورالثقلين.
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 146"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۱۲۶_جز۹
@tafsir_qheraati ایتا
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ أَ تَذَرُ مُوسى وَ قَوْمَهُ لِيُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَ يَذَرَكَ وَ آلِهَتَكَ قالَ سَنُقَتِّلُ أَبْناءَهُمْ وَ نَسْتَحْيِي نِساءَهُمْ وَ إِنَّا فَوْقَهُمْ قاهِرُونَ «127»
و اشراف قوم فرعون (به او) گفتند: آيا موسى و قومش را رها مى‌كنى تا در زمين فساد نمايند و موسى، تو و خدايانت را رها كند؟! (فرعون) گفت: به زودى پسرانشان را مى‌كشيم و زنانشان را (براى كنيزى) زنده نگاه مى‌داريم و ما بر آنان تسلّط كامل داريم.
نکته ها
فرعون پس از شكست در برابر موسى، از آن حضرت وبنى‌اسرائيل دست برداشت. در اين مدّت تبليغات پيروان موسى زياد شد تا آنجا كه اشراف قوم فرعون از سكوت او احساس خطر كرده و خواستار جلوگيرى و برخورد با آنان شدند.
فرعون خود را خالق نمى‌دانست، بلكه «ربّ» مى‌پنداشت: «أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلى» «1» و مى‌گفت: براى شما معبودى جز خود سراغ ندارم، «ما عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرِي» «2» ولى او و مردمش معبودهايى داشتند و آنها را به عنوان مظاهرى از خالق مى‌پرستيدند. «آلِهَتَكَ»
پیام ها
1- بخشى از مفاسد طاغوت‌ها، به خاطر فساد اطرافيان است. «وَ قالَ الْمَلَأُ»
2- رژيم‌هاى باطل طاغوتى، در مواجه با حقّ و مردان حقّ، دچار تصميم‌هاى متضادّ و سردرگم مى‌شوند. لذا فرعون گاهى تصميم به قتل موسى مى‌گيرد، «ذَرُونِي أَقْتُلْ مُوسى» «3» و گاهى او را آزاد مى‌گذارد تا آنجا كه مورد اعتراض اطرافيان قرار مى‌گيرد. «أَ تَذَرُ مُوسى وَ قَوْمَهُ»
3- حركت اصلاحى پيامبران از ديد طاغوت‌ها، فساد، فتنه، اغتشاش و خلاف
«1». نازعات، 24.
«2». قصص، 38.
«3». غافر، 26.
جلد 3 - صفحه 147
مصالح عمومى است. «لِيُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ»
4- حذف پسران و حفظ زنان، يك سياست فرعونى است تا جوانمردى و غيرت از مردان رخت بربندد و زنان، ابزار برنامه‌ها و سياست‌هاى آنان شوند. مثل سياست استعمارى امروز. «سَنُقَتِّلُ أَبْناءَهُمْ وَ نَسْتَحْيِي نِساءَهُمْ»"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۱۲۷_جز۹
@tafsir_qheraati ایتا
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَ اصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُها مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ «128»
موسى به قوم خود گفت: از خداوند يارى بجوييد و صبر و مقاومت كنيد، زيرا زمين از آنِ خداوند است كه آن را به هر يك از بندگانش كه بخواهد به ارث مى‌گذارد و فرجام (نيك) از آنِ پرهيزكاران است.
نکته ها
در اين آيه دو فرمان همراه با دو بشارت مطرح است: فرمان به استعانت و صبر، بشارت به وراثت زمين و پايان نيك براى متّقين.
امام باقر عليه السلام از حضرت على عليه السلام نقل مى‌كند كه فرمودند: من و اهل‌بيتم مصداق اين آيه هستيم. و امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه فرمودند: «فما كان للّه فهو لرسوله و ما كان لرسول اللّه فهو للامام بعد رسول اللّه» «1» بنابراين، اگر آيه مى‌فرمايد: زمين براى خداوند است، يعنى رسول خدا صلى الله عليه و آله و امامان عليهم السلام وارثان زمين از سوى خدا هستند.
پیام ها
1- رهبر، در مواقع حسّاس، امّت را دلدارى مى‌دهد. قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ ... حضرت موسى نابودى فرعونيان و تسلّط مؤمنان بر آنان را به يارانش مژده داد.
2- از عوامل پيروزى و بيمه شدن در برابر تهديدها، استمداد، توكّل، مقاومت و تقواست. «اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَ اصْبِرُوا» (هم از او كمك بگيريم و هم خود صبر كنيم.)
«1». تفسير نورالثقلين.
جلد 3 - صفحه 148
3- نابودى حكومت‌هاى ستمگر و جانشينى مؤمنانِ صابر، با اراده و مشيّت خداوند حتمى است. «يُورِثُها مَنْ يَشاءُ»
4- شرط رسيدن به حاكميّت، صبر و مقاومت و استعانت از خداوند است.
«اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَ اصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُها مَنْ يَشاءُ»
5- استعانت از خداوند و صبورى، نمودى از تقوا و پرهيزكارى است. اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَ اصْبِرُوا ... وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ
6- اهل تقوا، هم در دنيا پايان نيك دارند، «يُورِثُها مَنْ يَشاءُ» و هم در آخرت، برندگان اصلى‌اند. «وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ»
7- اميد به آينده‌ى روشن، وعده‌ى اديان الهى از جمله اسلام است. «وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ»"
#تفسیر_سوره_اعراف_آیه۱۲۸_جز۹
@tafsir_qheraati ایتا