"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ آتاكُمْ مِنْ كُلِّ ما سَأَلْتُمُوهُ وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ «34»
و (خداوند) از هر آنچه كه از او خواستيد (و نياز داشتيد) به شما داده است، و اگر (بخواهيد) نعمت خدا را بشماريد، نمى‌توانيد آنها را به دقت شماره كنيد همانا انسان بسيار ستمگر و ناسپاس است.
نکته ها
در آيه 18 سوره‌ى نحل مى‌خوانيم: «إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ» اگر بخواهيد نعمت‌هاى خدا را بشماريد نمى‌توانيد. همانا خداوند بخشنده و مهربان است.
در آيات قبل خوانديم كه رهبران فاسد، مردم را به سوى غير خدا دعوت مى‌كنند. «جَعَلُوا لِلَّهِ أَنْداداً» اين آيه مى‌گويد: با آنكه از غير خدا هيچ كارى ساخته نيست و هر كه هر چه دارد از آنِ خداست، ولى انسان، بى‌توجّه و ناسپاس است.
«عد» يعنى شمردن، «احصاء» يعنى شمردن با دقت بگونه‌اى كه هيچ چيز از قلم نيافتد.
جلد 4 - صفحه 418
پیام ها
1- عوامل توليد در اختيار انسان است. (آب، خاك و نور خورشيد ...) اگر نارسايى و كمبودى وجود دارد به خاطر مديريّت غلط و توزيع نامطلوب است. وَ آتاكُمْ مِنْ كُلِ ... إِنَّ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ
2- خدايى كه بشر را آفريد، همه‌ى نيازهاى او را از راه درست برآورده ساخت، اما انسان به دنبال رفع نيازهاى خود از راه گناه است. آتاكُمْ مِنْ كُلِّ ما سَأَلْتُمُوهُ ... إِنَّ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ
3- انسان موجودى نيازمند و محتاج است. «سَأَلْتُمُوهُ»
4- انسان قدرت ندارد نعمت‌هاى خدا را بشمارد، چه رسد به اين كه بخواهد شكر آنها را به جاى آورد. «لا تُحْصُوها»
5- اگر انسان از نعمت‌هاى الهى درست استفاده نكند، بسيار ستمگر و كفران كننده است. «لَظَلُومٌ كَفَّارٌ»"
#تفسیر_سوره_ابراهیم_آیه_۳۴جز۱۳
#سوره_مبارکه_ابراهیم
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِناً وَ اجْنُبْنِي وَ بَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنامَ «35»
و (به ياد آور) زمانى را كه ابراهيم گفت: پروردگارا! اين شهر (مكه) را امن قرار ده و من و فرزندانم را از اينكه بت‌ها را بپرستيم دور بدار.
نکته ها
در اين آيه و آيات بعد، سيمايى از دعاهاى حضرت ابراهيم كه نشان دهنده‌ى سوز و روح بزرگ اوست مطرح است و شايد به دليل همين دعاها، اين سوره، «ابراهيم» ناميده شد.
ابراهيم عليه السلام در دو زمان براى مكه دعا كرد: بار اوّل زمانى بود كه اسماعيل و هاجر را در آن جا اسكان داد و گفت: «رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً» «1» پروردگارا! اين مكان را شهر امن قرار
«1». بقره، 126.
جلد 4 - صفحه 419
ده. بار دوم زمانى بود كه جمعيّتى به مكه آمد و در اين شهر مقيم شد، در اين جا هم ابراهيم دعا كرد و گفت: «رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِناً»
سؤال: آيا تمام افراد نسل ابراهيم به خاطر اين دعا موحّد شدند؟
پاسخ: دعا يك عامل است و اراده‌ى فرزندان عامل ديگر مى‌باشد. قصّه‌ى پسر نوح را فراموش نكنيم.
سؤال: چگونه ابراهيم عليه السلام از «مكه» به عنوان شهر ياد كرد با اين كه در آيات بعد مى‌گويد: «اين جا سرزمينى غير قابل كشت است»؟
پاسخ: شهر بودن مكه يا بعد از ورود قبايل به اين منطقه بوده كه اين دعا هم مربوط به آن وقت است و يا اينكه بگوييم: ميان شهر بودنِ يك منطقه و غيرقابل كشت بودن آن منافاتى وجود ندارد. الآن هم مكه شهرى غير قابل كشت است.
سؤال: با اين كه حضرت ابراهيم عليه السلام قهرمان توحيد بود، پس چرا دعا كرد كه خدايا! مرا از شرك دور كن؟
پاسخ: پيامبر اسلام نيز همواره در صراط مستقيم گام برمى‌داشت، با اين حال در هر نماز مى‌گفت: «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ» يعنى اگر كسى يقين هم دارد در راه راست قدم برمى‌دارد، باز بايد از خطر انحراف بترسد و از خداوند استمداد كند.
مراد از «جعل امنيّت»، قانونى است كه امنيّت مكه را تضمين كند، نه آنكه مكه در طول تاريخ امن بوده است، زيرا كعبه بارها مورد هجوم دشمنان قرار گرفت و در مكه خون‌ها ريخته شد و خود پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و يارانش شكنجه شدند و امام حسين عليه السلام به دليل ناامنى مكه، حج را رها كرد، ولى قانون الهى آن جا را منطقه‌ى امن قرار داده است.
پیام ها
1- دعا براى حفظ فكر و عقيده‌ى صحيح، از بهترين دعاهاست. «وَ اجْنُبْنِي وَ بَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنامَ»
2- مراكز عبادت بايد امنيّت داشته باشد. «هَذَا الْبَلَدَ آمِناً»
3- امنيّت، شرط لازم براى زندگى است. «الْبَلَدَ آمِناً»
جلد 4 - صفحه 420
4- رهبران جامعه بايد به فكر امنيّت مردم باشند. رَبِّ اجْعَلْ ... آمِناً
5- امنيّت، براى آزادى گناه و عياشى نيست، بلكه امنيّت بايد مقدّمه‌ى عبادت باشد. «آمِناً» «أَمْناً يَعْبُدُونَنِي» «1»
6- احتمال خطر شرك، از هيچ مقامى حتّى قهرمان توحيد و ابراهيم دور نيست. وَ اجْنُبْنِي وَ بَنِيَ ...
7- در دعاها، ديگران به خصوص فرزندان خود را نيز ياد كنيم. «وَ اجْنُبْنِي وَ بَنِيَّ»
«1». نور، 55."
#تفسیر_سوره_ابراهیم_آیه_۳۵جز۱۳
#سوره_مبارکه_ابراهیم
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي وَ مَنْ عَصانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ «36»
پروردگارا! همانا بت‌ها بسيارى از مردم را گمراه كرده‌اند، پس هر كه مرا پيروى كند، قطعاً او از من است و هر كس با من مخالفت كند، همانا تو بخشنده‌ى مهربانى.
نکته ها
سؤال: چگونه بت‌ها كه مجسمّه‌هايى از سنگ وچوب هستند، انسان را گمراه مى‌كنند؟
پاسخ: اولًا: بت‌ها هميشه جماد نيستند، گاهى انسان‌ها و طاغوت‌ها نيز بت مى‌شوند.
ثانياً: مسأله‌ى هنر و زيورآلاتى كه همراه بت‌ها بود جاذبه داشت.
ثالثاً: گاهى جهل سبب مى‌شود كه سنگ و چوب نيز ارزش پيدا كند.
اگر اين آيه را همراه با آيه‌ى قبل معنا كنيم نتيجه‌ى خوبى به دست مى‌آوريم، زيرا در آيه‌ى قبل ابراهيم گفت: «خدايا! فرندانم را از بت‌پرستى دور بدار.» در اين آيه مى‌گويد: «كسى كه موحّد و پيرو من بود از من است» بنابراين، تمام موحدان فرزندان مكتبى ابراهيم هستند.
«مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْراهِيمَ» همان‌گونه كه رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: «انا و على ابوا هذه الامة» «2» من و على پدران مكتبى اين امّت هستيم. ولى مشرك اگر فرزند پيامبر هم باشد خطاب مى‌شود:
«2». بحار، ج 16، 95.
جلد 4 - صفحه 421
«إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ» «1»
حضرت على عليه السلام فرمود: «ان ولى محمد من اطاع الله و ان بعدت لحمته و ان عدو محمد من عصى الله و ان قربت لحمته» «همانا دوست محمّد كسى است كه خدا را اطاعت كند، گرچه از نظر فاميلى و نَسب دور باشد و دشمن محمّد كسى است كه خدا را نافرمانى كند، گرچه از بستگان پيامبر باشد. «2»
پیام ها
1- هنرهايى مثل مجسمه سازى مى‌توانند منشأ انحراف شوند، چنانكه بت‌ها افراد بسيارى را گمراه كردند. «إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ»
2- ديندارى با شعار نيست با عمل و پيروى از دستورات است. «تَبِعَنِي»
3- ميان رهبران آسمانى و مردم مؤمن، رابطه‌ى مكتبى برقرار است. «فَإِنَّهُ مِنِّي»
4- انبيا حتّى نسبت به مخالفان خود دلسوز بودند و آنان را مأيوس نمى‌كردند. «مَنْ عَصانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ»
5- مخالفت با دستور پيامبر، مخالفت خداست. «مَنْ عَصانِي فَإِنَّكَ»
«1». هود، 46.
«2». بحار، ج 67، ص 25."
#تفسیر_سوره_ابراهیم_آیه_۳۶جز۱۳
#سوره_مبارکه_ابراهیم
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
رَبَّنا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِيُقِيمُوا الصَّلاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ «37»
پروردگارا! من (يكى) از ذرّيّه‌ام را در وادى (و درّه‌اى بى‌آب و) بى‌گياه، در كنار خانه‌ى گرامى و با حرمت تو ساكن ساختم. پروردگارا! (چنين كردم) تا نماز برپا دارند، پس دل‌هاى گروهى از مردم را به سوى آنان مايل گردان و آنان را از ثمرات، روزى ده تا شايد سپاس گزارند.
جلد 4 - صفحه 422
نکته ها
وقتى خداوند در زمان پيرى ابراهيم، اسماعيل را به او عطا كرد، او را فرمان داد كه اين كودك و مادرش را در مكّه اسكان دهد. ابراهيم فرمان الهى را اطاعت نمود و سپس براى آنان دعا كرد.
در روايات مى‌خوانيم كه امام باقر عليه السلام فرمود: ما اهل بيت رسول‌اللَّه صلى الله عليه و آله، بقيه ذرّيّه ابراهيم هستيم كه دل‌هاى مردم به سوى ما گرايش دارد، سپس اين آيه را تلاوت فرمودند: رَبَّنا إِنِّي أَسْكَنْتُ ... فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ
كعبه در منطقه‌اى بى‌آب و علف قرار گرفت تا مردم به واسطه‌ى آن آزمايش شوند. چنانكه حضرت على عليه السلام در خطبه‌ى قاصعه چنين بيان فرمود: اگر كعبه در جاى خوش آب و هوايى بود، مردم براى خدا به زيارت آن نمى‌رفتند.
دعاى انبيا مستجاب است. «وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَراتِ»، «حَرَماً آمِناً يُجْبى إِلَيْهِ ثَمَراتُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ» «1» حرمى امن كه همه گونه ثمرات در آن فراهم مى‌شود. امام باقر عليه السلام فرمود: هر ميوه‌اى كه در شرق و غرب عالم هست در مكّه يافت مى‌شود.
پیام ها
1- انتخاب مسكن انبيا بر اساس نماز وعبادت بود. «أَسْكَنْتُ- لِيُقِيمُوا الصَّلاةَ»
2- ديندارى، گاهى با آوارگى، هجرت، دورى از خانواده و محروميّت از امكانات رفاهى همراه است. «أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ»
3- كعبه واطراف آن در زمان حضرت ابراهيم نيز محترم و داراى محدوديّت و ممنوعيّت بوده است. «بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ»
4- محور و مقصد حركت ابراهيم نماز است. «رَبَّنا لِيُقِيمُوا الصَّلاةَ»
5- اهل نماز، بايد محبوب باشد. «لِيُقِيمُوا الصَّلاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ»
6- نماز در اديان قبل نيز بوده است. «لِيُقِيمُوا الصَّلاةَ»
«1». قصص، 57.
جلد 4 - صفحه 423
7- محبوبيّت و گرايش دل‌ها به دست خداست. فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً ...
8- همه‌ى مردم لياقت دوست داشتن اولياى خدا را ندارند. «مِنَ النَّاسِ»
9- مردان خدا، دنيا را براى هدفى عالى مى‌خواهند. «مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ»"
#تفسیر_سوره_ابراهیم_آیه_۳۷جز۱۳
#سوره_مبارکه_ابراهیم
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
رَبَّنا إِنَّكَ تَعْلَمُ ما نُخْفِي وَ ما نُعْلِنُ وَ ما يَخْفى عَلَى اللَّهِ مِنْ شَيْ‌ءٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي السَّماءِ «38»
پروردگارا! همانا تو آنچه را پنهان و يا آشكار كنيم، مى‌دانى و چيزى در زمين و در آسمان بر خداوند پوشيده نمى‌ماند.
نکته ها
اكنون كه همه چيز براى خدا روشن است و علم او به همه چيز و همه كار ما احاطه دارد بايد در محضر او گناه نكنيم و در مخلوقات او جز طبق رضا و دستورات او تصرف نكنيم.
پیام ها
1- در نزد خدا پنهان و آشكار معنا ندارد. «تَعْلَمُ ما نُخْفِي وَ ما نُعْلِنُ»
2- زمين و آسمان نزد علم خداوند يكسان است. ما يَخْفى ... فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي السَّماءِ"
#تفسیر_سوره_ابراهیم_آیه_۳۸جز۱۳
#سوره_مبارکه_ابراهیم
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْماعِيلَ وَ إِسْحاقَ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعاءِ «39»
ستايش خداوندى را كه در پيرى، اسماعيل و اسحاق را به من عطا فرمود. قطعاً پروردگارم شنونده دعاست (و آن را مستجاب مى‌كند.)
نکته ها
اسماعيل و اسحاق، از نعمت‌هاى ويژه‌ى خداوند هستند، زيرا:
الف: با دعاى پيامبر خدا ابراهيم به وجود آمدند.
ب: در زمان پيرىِ پدر به دنيا آمدند.
جلد 4 - صفحه 424
ج: اولاد صالح بودند.
د: سرسلسله‌ى انبياى بعدى شدند.
ضمناً آنچه مهم است، اولاد صالح است، چه از كنيز باشد و چه از غير آن. (اسماعيل از كنيز و اسحاق از آزاده بود)
پیام ها
1- به هنگام ذكر نعمت‌هاى الهى از خداوند تشكر كنيم. «الْحَمْدُ لِلَّهِ»
2- خدا را به خاطر دعاهاى مستجاب شده، شكر كنيم. «إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعاءِ»
3- فرزند، هديه الهى است. «وَهَبَ لِي»
4- براى اراده و قدرت الهى، هيچ مانعى وجود ندارد. «عَلَى الْكِبَرِ» پيرى مانع فرزنددار شدن نيست.
5- هنگام تشكّر از خداوند، نعمت‌ها را جداگانه ذكر كنيد. «إِسْماعِيلَ وَ إِسْحاقَ»
6- استجابت دعا سنت خداوند است. «إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعاءِ»"
#تفسیر_سوره_ابراهیم_آیه__۳۹جز۱۳
#سوره_مبارکه_ابراهیم
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ «40»
پروردگارا! مرا برپا دارنده نماز قرار ده و از نسل و ذريّه‌ام نيز. پروردگارا! دعاى مرا (نماز و عبادتم را) بپذير.
رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَ لِوالِدَيَّ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسابُ «41»
پروردگارا! مرا وپدر ومادرم را ومؤمنان را، روزى كه حساب بر پا مى‌شود ببخشاى!
نکته ها
در آياتى كه تاكنون درباره‌ى حضرت ابراهيم در اين سوره خوانده‌ايم، او از خداوند هفت درخواست دارد: امنيّت مكّه، دور ماندن از بت‌پرستى، توجّه قلوب و افكار مؤمنان نسبت به فرزندان و مكتب او، بهره‌مند شدن ذريّه‌ى او از ثمرات، توفيق اقامه‌ى نماز، قبول شدن
جلد 4 - صفحه 425
دعاها و آمرزش براى خود و والدين و همه‌ى مؤمنان.
«وَ هُوَ أَلَدُّ» تنها به پدر واقعى گفته مى‌شود، ولى «أب» به غير پدر از جمله به عمو و پدرزن نيز گفته مى‌شود. چون والدين ابراهيم مؤمن بودند، لذا در اين آيه حضرت ابراهيم به والدين خود دعا مى‌كند، ولى در آيات ديگر كه «أب» بكار رفته و مراد عموى ابراهيم است، به دليل مشرك بودن او، حضرت از او بيزارى مى‌جويد.
در آيه‌ى 133 بقره نيز خوانديم كه فرزندان يعقوب در پاسخ پدر كه پرسيده بود: «ما تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدِي» پس از من چه چيز را مى‌پرستيد؟ گفتند: «نَعْبُدُ إِلهَكَ وَ إِلهَ آبائِكَ إِبْراهِيمَ وَ إِسْماعِيلَ» ما پروردگار تو و پروردگار پدرانت ابراهيم و اسماعيل را مى‌پرستيم. با آنكه اسماعيل عموى يعقوب است، ولى به عمو «أب» گفته شده است.
پیام ها
1- تكرار «رب» در آغاز دعاهاى حضرت ابراهيم، نشانه تأثير آن دراستجابت دعا و يا يكى از آداب آن است. «رَبِّ اجْعَلْنِي»
2- براى اقامه‌ى نماز خود و فرزندانتان، از خداوند استمداد كنيد. «رَبِّ اجْعَلْنِي»
3- نماز، محور دعاهاى حضرت ابراهيم است. «رَبَّنا لِيُقِيمُوا الصَّلاةَ»، «رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاةِ»
4- با آنكه رسالت انبيا اقامه‌ى دين است اما دعا براى اقامه‌ى نماز به جاى آن، نشانه آن است كه نماز چهره و سيماى تمام‌نماى دين است. «مُقِيمَ الصَّلاةِ»
5- اقامه‌ى نماز، عِدل و همتاى رهبرى است. حضرت ابراهيم در دو مورد عبارت «وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي» را بكار برد: يكى درباره‌ى نماز نسل خود «مُقِيمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي» و يكى در مورد رهبرى نسل خود هنگامى كه خداوند به ابراهيم فرمود: «إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي» «1» من تو را امام مردم قرار دادم ابراهيم گفت: پروردگارا ذريّه مرا نيز به اين مقام برسان.
«1». بقره، 124.
جلد 4 - صفحه 426
6- در دعا هم به خود توجّه كنيد، «وَ اجْنُبْنِي- وَ اجْعَلْنِي- و اغْفِرْ لِي» و هم به ديگران. «وَ بَنِيَ- وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي- وَ لِوالِدَيَّ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ»
7- انسان، هم بايد به فكر نسل قبل باشد، «وَ لِوالِدَيَّ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ» و هم به فكر نسل بعد. «وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي»
8- در دعا، به فكر قيامت خود، فرزندان و جامعه باشيد. «يَوْمَ يَقُومُ الْحِسابُ»"
#تفسیر_سوره_ابراهیم_آیه_۴٠_۴۱جز۱۳
#سوره_مبارکه_ابراهیم
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As