🌹 #کلمات_قصار_نهج_البلاغه 🌴 #شماره_67 وقال عليه السلام : لاَ تَسْتَحِ مِنْ إِعْطَاءِ الْقَلِيلِ، فَإِنَّ الْحِرْمَانَ أَقَلُّ مِنْهُ. از بخشش كم حيا مكن زيرا محروم ساختن از آن هم كمتر است! شرح و تفسير بخشش کم امام(عليه السلام) در اين سخن حکيمانه اش از محروم کردن نيازمندان به هر اندازه که ممکن باشد نهى مى کند و مى فرمايد: «از بخشش کم حيا مکن، زيرا محروم کردن از آن هم کمتر است»; (لاَ تَسْتَحِ مِنْ إِعْطَاءِ الْقَلِيلِ، فَإِنَّ الْحِرْمَانَ أَقَلُّ مِنْهُ). بسيارند کسانى که معقتدند بايد بخشش به مقدار قابل ملاحظه باشد و اگر انسان توان آن را نداشت، ترک کند، در حالى که بخشش کم (توأم با عذرخواهى و ادب) حد اقل دو فايده دارد: نخست اين که در بسيارى از موارد همين مقدار حل مشکلى مى کند و ديگر اين که دست رد به سينه درخواست کننده زدن نوعى اهانت است و اين کار جلوى اهانت را مى گيرد. اضافه بر اينها روح سخاوت را در انسان در تمام حالات پرورش مى دهد. تعبير به «إنَّ الْحِرْمانَ أقَلُّ مِنْهُ; محروم ساختن از آن کمتر است» نوعى کنايه و تشبيه است، زيرا محروم کردن قابل مقايسه با مقدار مالى که انسان مى بخشد نيست تا بگوييم اين از آن کمتر است. امام(عليه السلام) در واقع محروم کردن را نيز نوعى بخشش بسيار کم محسوب کرده که هر بخششى از آن بيشتر است. در حديثى از پيغمبر اکرم(صلى الله عليه وآله) مى خوانيم: «هر کار نيکى صدقه اى محسوب مى شود خواه به غنى باشد يا فقير، بنابراين صدقه را ترک نکنيد هرچند به نيمى از يک دانه خرما باشد و خود را از آتش دوزخ دور داريد هرچند به نيمى از يک دانه خرما باشد، زيرا خداوند متعال اين صدقه کوچک را براى صاحبش پرورش مى دهد، همان گونه که شما بچه اسب يا بچه شتر خود را پرورش مى دهيد و در روز قيامت پرورش يافته آن را به او باز مى گرداند تا جايى که بزرگ تر از کوه عظيمى خواهد بود; «کُلُّ مَعْرُوف صَدَقَةٌ إِلَى غَنِيّ أَوْ فَقِير فَتَصَدَّقُوا وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَة وَاتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ التَّمْرَةِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يُرَبِّيهَا لِصَاحِبِهَا کَمَا يُرَبِّي أَحَدُکُمْ فَلُوَّهُ أَوْ فَصِيلَهُ حَتَّى يُوَفِّيَهُ إِيَّاهَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى يَکُونَ أَعْظَمَ مِنَ الْجَبَلِ الْعَظِيمِ».(1) در گفتار حکيمانه 422 تعبير ديگرى از همين موضوع مهم آمده است مى فرمايد: «افْعَلُوا الْخَيْرَ وَلاَ تَحْقِرُوا مِنْهُ شَيْئاً; کار نيک را انجام دهيد و هيچ مقدار از آن را کم مشماريد». مهم اين است که انسان در انفاق خود، هرچند کم اخلاص داشته باشد. اين خلوص نيت کم را بسيار و کوچک را بزرگ مى کند. شاهد اين سخن داستانى است که در شأن نزول آيه 79 سوره توبه آمده است: لشکر اسلام براى مقابله احتمالى با دشمن در جنگ تبوک آماده مى شد. پيغمبر اکرم دستور به جمع آورى کمک هاى غذايى براى سربازان اسلام داد. هرکس به اندازه توانايى خود مقدارى خرما به عنوان زکات يا تبرع به مسجد مى آورد و کسانى که امکانات بيشترى داشتند مقدار فزون ترى مى آوردند. کارگر مسلمانى به نام «ابو عقيل انصارى» که از چاه هاى اطراف مدينه آب براى منازل مى آورد و با مبلغ مختصرى که از اين کار دريافت مى کرد هزينه زندگى خانواده خود را در حد پايين تأمين مى کرد نيز به فکر کمک به ارتش اسلام افتاد و چون اندوخته اى نداشت گفت: يک شب را اضافه کار مى کنم و درآمد آن را خدمت پيامبر مى آورم. محصول کار شبانه او دو من خرما بود که يک من آن را براى خانواده خود گذارد و يک من را خدمت پيامبر آورد. منافقان عيب جو هنگامى که ديدند «ابو عقيل» مشتى خرماى خشکيده در دامن ريخته خدمت پيامبر مى آورد او را به باد مسخره و استهزا گرفتند و سخن ها گفتند. آيه شريفه نازل شد، کار «ابو عقيل» را کاملاً ستود و استهزا کنندگان را به عذاب اليم الهى تهديد کرد: «(اَلَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِى الصَّدَقَتِ وَالَّذِينَ لايجِدُونَ إِلاّ جُهْدَهُمْ فَيَسخَرُونَ مِنهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ); کسانى که از صدقات مومنان اطاعت کار عيبجويى مى کنند، و آنهايى را که دسترسى جز به مقدار (ناچيز) توانائيشان ندارند مسخره مى نمايند خدا آنها را مسخره مى کند (کيفر استهزا کنندگان را به آنها مى دهد) و براى آنان عذاب دردناکى است».(2) ببخش مال و مترس از کسى که هرچه دهى *** جزاى آن به يکى ده ز دادگر يابى. البته گاه به هفتصد برابر و بيشتر مى رسد. (1). بحارالانوار، ج 71، ص 410، ح 16. (2). توبه، آيه 79 .