🌹 #کلمات_قصار_نهج_البلاغه 🌴 #شماره_85 وقال عليه السلام : مَنْ تَرَكَ قَوْلَ: لاَ أَدْري، أُصِيبَتْ مَقَاتِلُهُ. كسى كه جمله «نمى دانم» را ترك كند خود را به كشتن خواهد داد. (اظهار اطلاع در همه چيز سبب گمراهى و گمراه ساختن و مايه هلاكت دنياو آخرت خواهد شد). شرح و تفسير خطرات ترک «نمى دانم» امام(عليه السلام) در اين گفتار حکيمانه سخنى را که در حکمت 82 آمده بود به صورت جالب ديگرى بيان مى کند و مى فرمايد: «کسى که جمله «نمى دانم» را ترک کند مواضع آسيب پذير خود را در معرض ضربه هاى خطرناک (مخالفان) قرار داده است»; (مَنْ تَرَکَ قَوْلَ «لاَ أَدْرِي» أُصِيبَتْ مَقَاتِلُهُ). اشاره به اين که با اين کار خود را به هلاکت مى افکند و اين هلاکت ممکن است جنبه دنيوى داشته باشد در آنجا که سخنان نسنجيده و خطرآفرين است و يا جنبه اخروى، در آنجا که سخنانش لطمه به حيثيت و آبروى اشخاص وارد مى کند يا مردم را به گمراهى مى کشاند. «مقاتل» جمع «مقتل» است. ارباب لغت آن را به مواضعى از بدن که اگر ضربه بر آن وارد شود حيات انسان به مخاطره مى افتد تفسير کرده اند; مانند سر و سينه و امثال آن. ابن ابى الحديد در شرح اين سخن حکيمانه داستان جالبى از بوذرجمهر نقل مى کند که زنى نزد او آمد و از مسئله اى سؤال کرد. بوذرجمهر گفت: نمى دانم. زن عصبانى شد. گفت: پادشاه هر سال آلاف و الوفى به تو مى دهد که بگويى نمى دانم؟ بوذرجمهر گفت: آنچه را به من مى دهد در برابر چيزهايى است که مى دانم و اگر مى خواست در برابر آنچه نمى دانم چيزى به من بدهد تمام بيت المال او نيز کفايت نمى کرد (اشاره به اين که مسائلى را که ما نمى دانيم بسيار بيشتر از آن است که مى دانيم). نيز از بعضى فضلا نقل مى کند که اگر کسى در برابر چيزهايى که نمى داند بگويد: نمى دانم، او را تعليم مى دهيم تا بداند و اگر بگويد: مى دانم، امتحانش مى کنيم تا بگويد نمى دانم (و رسوا شود).(1) شبيه اين سخن را مرحوم مغنيه در فى ظلال نهج البلاغه از کتاب «الحکمة الخالده» نقل مى کند که دانشمندى مى گفت: گفتن «لا أدرى» (نمى دانم) را ياد بگيريد، چرا که اگر بگوييد نمى دانم به شما تعليم مى دهند تا بدانيد و اگر بگوييد مى دانم از شما سؤال مى کنند و نمى دانيد و رسوا مى شويد. سپس مى افزايد: احدى از ياران رسول خدا(صلى الله عليه وآله)ادعا نکرد که همه چيز را مى داند و به طور مطلق نگفت: «سلونى» (از من بپرسيد) به جز على بن ابى طالب(عليه السلام)(2). در همين رابطه ضرب المثلى نقل شده است که آن نيز محتواى کلام امام را دارد: «مَقْتَلُ الرَّجُلِ بَيْنَ فَکَّيْهِ» موضع آسيب پذير انسان در ميان دو فک او قرار دارد (يعنى زبان او مايه هلاکت او مى شود).(3) مرحوم شوشترى از قتاده (فقيه معروف اهل سنت) نقل مى کند که روزى ادعا کرد که من هر چه را تا به حال شنيده ام يا به حافظه سپرده ام هرگز فراموش نکرده ام. بعد از اين سخن به خدمتکارش گفت: کفش مرا بياور بپوشم. خدمتکار گفت: کفش شما در پاى شماست (وى از آن ادعا و اين عمل سخت شرمنده شد).(4) (1). شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 18، ص 236. (2). فى ظلال نهج البلاغه، ج 4، ص 266. (3). شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 7، ص 90. (4). شرح نهج البلاغه علامه شوشترى، ج 6، ص 359.