🍀عاشورا نگاری در«الارشاد»
شیخ مفید با دیدگاه کلامی، جریان کربلا را آورده است. او اوّلین فردی است که کلام و تاریخ را در هم آمیخته و سعی کرده با توجّه به آرای کلامی خود تاریخ را بازگو کند.
✅شیخ ابتدا خلاصه ای از وقایع عاشورا را بیان کرده و سپس به تشریح مطالب پرداخته است. او وقایع را از آغاز امامت امام حسین(ع) شروع می کند و پس از بیان خلاصه ای از دوران معاویه به دوران یزید و وقایع پس از آن می پردازد. فهرست مطالب بیان شده به شرح زیر می باشد:
1- فعالیت امام حسین(ع) بر علیه یزید و دعوت مردم به جهاد پس از مرگ معاویه؛
2- حرکت امام(ع) از مدینه به مکّه واز مکّه به کوفه بنا به دعوت شیعیان کوفه؛
3- نصایح محمّد حنفیه به امام(ع)؛
4- ماجرای مسلم بن عقیل و هانی بن عروه در کوفه؛
5- ماجرای کرایه کردن شتران قافله ای که از یمن می آمدند؛
6- وقایع روز عاشورا و پس از آن (تا برگشت اسراء به مدینه)؛
7- شمه ای از فضایل امام حسین(ع) و پیشگویی شهادت او و بیان اسامی افرادی از بنی هاشم که در کربلا شهید شدند.
#عاشورا_در_منابع_متقدم
#الارشاد
#شیخ_مفید
@tarikh_j
🌿از مباحث ارائه شده در ارشادچنین نتیجه گرفته می شود:
✅1. اهداف امام حسین(ع) از قیام عاشورا:
◀️الف . تشکیل حکومت:
امام حسین(ع) پس از مرگ معاویه، قصد داشت تا بر علیه حکوت یزید قیام کرده و حکومت تشکیل دهد. شیخ مفید مطالب خود را چنین شروع می کند:« پس از مرگ معاویه امام(ع) تلاش کرد تا به مردم آگاهی کافی را بدهد و آنان را نسبت به وظایف امامت خود آشنا سازد. پس از مدّتی عده ای به امام(ع) پیوستند. امام حسین(ع) مردم را به جهاد دعوت کرد و خود نیز برای جنگیدن با یزید و عوامل او، با خاندانش از حرم خدا و حرم رسول خدا به سوی کوفه حرکت کرد.»
◀️ ب . احیای امر به معروف و نهی از منکر:
تحرکات امام(ع) پس از مرگ معاویه، راه حلّ عملی زنده کردن امر به معروف و نهی از منکر می باشد. امام(ع) تصمیم گرفت جان خود و خاندانش را به خطر بیندازد تا دین خدا را بدین وسیله حفظ نماید.
#عاشورا_در_منابع_متقدم
#الارشاد
#شیخ_مفید
@tarikh_j
✅2 .جبری بودن کشته شدن امام حسین(ع) از سوی بنی امیه:
یزید در مجلسی که ترتیب داده بود به امام سجاد(ع) گفت:«پدرت برای به دست آوردن سلطنتی که حقّ من بود، قیام کرد و خدا با او چنین کرد.»
شیخ مفید با بیان چنین مطلبی می خواهد نوع نگرشی که بی امیه در جامعۀ آن روز ایجاد کرده بودند، بیان کند.
✅3. مأموریت باطنی امام حسین(ع):
با توجّه به مطالب الارشاد می توان نتیجه گرفت که امام(ع) بر اساس مأموریتی که داشت حرکت کرد.
هنگامی که امام(ع) از مکّه بیرون آمد، عبدالله بن جعفر پیش عمروبن سعید رفته و امان نامه ای برای امام(ع) از او گرفت و سپس خود را به کاروان امام(ع) رسانید و امان نامه را تقدیم ایشان کرد. پاسخ امام(ع) در قبال این امان نامه چنین بود:« پیامبر(ص) را در خواب دیدم، مرا به آنچه دنبال آن می روم مأمور کرده است.»
بر اساس مبانی کلامی شیخ مفید، این مأموریت بر اساس علم امام(ع) انجام شده است. یعنی خواب او مبنای حرکتش نبود بلکه تأکیدی بر درستی راه او بود. او بحث خود را از آماده شدن امام حسین(ع) برای جنگ با یزید و دعوت مردم به جهاد شروع میکند. به نظر شیخ مفید دعوت مردم کوفه جهت حرکت امام(ع) را مشخص کرد.
#عاشورا_در_منابع_متقدم
#الارشاد
#شیخ_مفید
پژوهشگر :سرکار خانم صغری فهیمی
@tarikh_j
الارشاد.docx
23.2K
تاریخ پژوهان بزرگوار جهت مطالعه متن کامل همراه با منابع فایل را ملاحظه بفرمائید.
متن اصلی جهت بارگذاری در کانال تلخیص می شود.
#عاشورا_در_منابع_متقدم
#الارشاد
#شیخ_مفید
پژوهشگر :سرکار خانم صغری فهیمی
@tarikh_j
محمد بن محمد بن نعمان در ۱۱ ذیالقعده سال ۳۳۶ق یا ۳۳۸ق در عُکبَری نزدیکی بغداد به دنیا آمد.
پدرش شغل معلمی داشت و بدین جهت شیخ مفید به «ابن المعلم» مشهور بوده است. عکبری و بغدادی نیز دو لقب دیگر او هستند.درخصوص ملقبشدن به مفید هم گفتهاند: در مناظرهای که با علی بن عیسی رُمانی دانشمند معتزلی داشت، توانست استدلالات طرف مقابل را باطل کند؛ پس از آن رُمانی او را «مفید» خواند.
در منابع تاریخی دو فرزند برای مفید ذکر شده است؛ یکی ابوالقاسم علی و دیگری دختری که اسمش در منابع نیامده و همسر ابویعلی جعفری بوده است.
#شیخ_مفید
-----------❀❀✿❀❀---------
@tarikh_j
تحصیلات
☘☘☘☘
مفید قرآن و علوم مقدماتی را نزد پدر فراگرفت. سپس برای ادامه تحصیل همراه او به بغداد رفت و توانست از محدثان، متکلمان و فقهای برجسته شیعه و سنی بهره ببرد.
شیخ صدوق (درگذشت ۳۸۱ق)، ابن جنید اسکافی (درگذشت۳۸۱ق)، ابن قولویه (درگذشت۳۶۹ق)، ابوغالب زراری (درگذشت۳۶۸ق) و ابوبکر محمّد بن عمر جعابی (درگذشت۳۵۵ق) از مشهورترین استادان شیعی او بودهاند.
شیخ مفید نزد حسین بن علی بصری معروف به جُعَل از اساتید بزرگ معتزله و ابویاسر شاگرد متکلم نامی ابوالجیش مظفر بن محمد خراسانی بلخی علم کلام آموخت. او همچنین به پیشنهاد ابویاسر در مجلس درس علی بن عیسی رمانی دانشمند معروف معتزلی شرکت کرد.
وی از حدود ۴۰ سالگی ریاست شیعیان را در فقه، کلام و حدیث عهدهدار شد و در دفاع از عقاید شیعه، با علماء دیگر مذاهب مناظره میکرد.
#شیخ_مفید
-----------❀❀✿❀❀---------
@tarikh_j
جایگاه علمی
شیخ طوسی در کتاب الفهرست، مفید را فردی تیزفهم و حاضرجواب و پیشتاز در دانشهای کلام و فقه معرفی کرده است. ابن ندیم از مفید با عبارت رئیس متکلمان شیعه یاد کرده، در علم کلام بر دیگران مقدم دانسته و بیهمتا توصیف کرده است.
شیخ مفید را نماینده مکتب کلامی بغداد و برجستهترین شخصیت آن شمردهاند که به نقد اندیشههای مکتب کلامی قم میپرداخت. گفته شده مکتب فکری بغداد در شیخ مفید به اوج رسید.گفته شده شیخ مفید، نه عقلگرای افراطی بود و نه حدیثگرای افراطی، بلکه وی، رویکردی اعتدالی و میانه داشت.
شیخ مفید شاگردان بسیاری پرورش داد که برخی از آنان علماء صاحبنام شیعه بودهاند.
#شیخ_مفید
-----------❀❀✿❀❀---------
@tarikh_j
روش جدید فقهی
شیخ مفید روشی متفاوت با دوره پیش از خود در فقه شیعه پایهگذاری کرد. به گفته سبحانی و گرجی، پیش از شیخ مفید دو روش فقهی رواج داشت: روش نخست به صورت افراطی بر روایات مبتنی بود و در آن درخصوص سند و متن روایات دقت کافی صورت نمیگرفت.روش دوم به روایات توجه لازم را نداشت و بیش از حد بر قواعد عقلی تأکید میکرد؛ هرچند مانند قیاس با نصوص دینی در تعارض باشند.شیخ مفید راه میانه را برگزید و روش فقهی جدیدی بنا کرد که در آن ابتدا به کمک عقل اصول و قواعدی برای استنباط احکام تدوین میشد. سپس به وسیله این اصول، استنباط احکام از متون دینی انجام میگرفت.بدین جهت وی را تدوینکننده دانش اصول فقه دانشتهاند.
پس از شیخ مفید، شاگردانش سید مرتضی در کتاب الذریعة الی اصول الشریعة و شیخ طوسی در کتاب العُدَّة فی الاصول، این راه را ادامه دادند.
#شیخ_مفید
-----------❀❀✿❀❀---------
@tarikh_j
درگذشت
شیخ مفید در جمعه، دوم یا سوم ماه رمضان سال ۴۱۳ق درگذشت. شیخ طوسی، ازدحام مردم از همه مذاهب برای نماز گزاردن و گریستن در مرگ او را بیسابقه توصیف کرده است. او چند سالی در خانهاش مدفون بود و سپس به سوی مقابر قریش، نزدیک قبر امام جواد(ع) برده شد.مقبره وی اکنون در حرم کاظمین قرار دارد.
#شیخ_مفید
-----------❀❀✿❀❀---------
@tarikh_j
.
گمان ابنالمعلم
✍نجمه صالحی
ابنالمعلم پایه گذار مکتب جدید کلامی است. استاد سید مرتضی و سید رضی. داستان خواب شیخ، جهت تعلیم این دو برادر، خواندنی است. جمع آوری کتاب نهج البلاغه مولاجانم علی(ع) توسط سید رضی و رهبر تشیع شدن سید مرتضی، نتیجه زحمات استاد بود.
بغداد آن زمان مهد علوم دینی بود و بهخاطر حضور دولت آل بویه فرصت خوبی شد که شیعیان کرسی تعلیم داشتهباشند. بعد از رحلت ابن المعلم، شیخ مفید(ره)، سید مرتضی، رهبری شیعیان را به عهده گرفت و بعد از او شیخ طوسی. شیعه وامدار تلاش بسیاری از علماست، آنهایی که در شرایط سخت برای نجات شیعه و بسط جریان تشیع مرارتها کشیدند. مانایی و پویایی تشیع به چنین بزرگوارانی مدیون است.
همزمانی شیخ مفید با اوایل دوران غیبت کبری و حکم خاص او درباره خمس جذبم کرد. به نظرم ایشان گمان میکرده غیبت کبرای امام زمان عجل الله فرجه خیلی طولانی نیست؛ چون معتقد است که خمس یا باید به دست خود حضرت برسد و یا به دست کسی امانت بدهیم که او حتما به دست خود امام برساند یا سهم امام دفن شود و...یا شیخ! شاید اگر میدانستی که سالها و حتی قرنها میگذرد و خبری از رویت یار نیست، این فتوا را نمیدادی!
روزها و سالها منتظر هستیم و او نیامد البته اگر بگوییم منتظر! شاید بهتر باشد بگوییم او منتظر تکمیل ۳۱۳ یار است! کاش لحظه لحظه زندگیمان غرق انتظار بود!
🍃اللّٰھـُم ؏جِّل لِوَلیڪَ الفَرَجْـ🍃
پ.ن: سوم رمضان سالروز رحلت #شیخ_مفید؛ معروفترین اثر او در علم فقه المقنعة، در کلام اوائل المقالات و در تاریخ الارشاد است.
سرکار خانم نجمه صالحی
@tarikh_j
#شیخ_مفید
به قصد مسجد، از خانه بیرون زده بود همه فکرش، مشغول خوابی بود که شب گذشته دیده بود. یعنی چه میشود؟ خواب من شیطانی نبود، این را مطمئنم. پس تعبیر آن چه میشود؟ من چگونه به حسنین(علیهماالسلام) تعلیم دهم؟ آنان امامِ برحق من هستند. با پاهایش سنگریزههای کوچهپسکوچههای کَرَخ را کنار میزد و با خود زمزمه میکرد: من کجا و بانوی دوعالم فاطمه کجا!؟ از من خواسته به فرزندانش تعلیم دهم؟ حتماً تعبیری دارد این خواب من. خدایا کمکم کن!
شیخ مشغول عوالم خود بود که خود را در جلوی مسجد کرخ بغداد یافت. بعد از نماز در گوشهای از مسجد درگیر رویای ناپیدای خود بود که بانویی عفیف به سمتش آمد. در حالیکه دستان پسران خردسال خود را گرفته بود، گفت:
- حضرت استاد عرضی داشتم خدمتتان.
- بفرمایید بانو درخدمتم.
- از شما میخواهم به این دوفرزندم علم بیاموزید و متعلم به علم دیانت کنید. اینان دو سید جلیلالنسب هستند. سیدمرتضی و سیدرضی.
نگاه شیخ با نگاه دو کودک معصوم تلاقی میکند و نور امید و علم را در چشمان آنان مییابد. یاد احوال آن روز خود میافتد، از پس خوابی نامعلوم که حالا به عینیت رسیده بود. برقی از رضایت در چشمان شیخ تابید، رو به مادر کرد و گفت:
- با کمال میل حاضرم آنان را به شاگردی بپذیرم. مادرشان سفارش آنان را کرده است.
سرکار خانم مستوره آباد
#شیخ_مفید
#اللهم_عجل_لولیک_الفرج
#انجمن_تاریخ_جامعه_الزهرا
-----------❀❀✿❀❀---------
@tarikh_j