آقای بروجردی سال ۱۳۲۳ مدیریت حوزه را بدست گرفتند. به اعتقاد خیلی از بزرگان ، ایشون یه اعجوبهء مدیریتی در زمان خودش بود و خیییلی به شیعیان در سرتاسر ایران و خارج از ایران کمک کرد و باعث اعتلای شیعه شد.
در زمان ایشون ، شخص حضرت امام هم ، از اساتید حوزه بودند و بعدها در سال ۴۰ که آقای بروجردی فوت کرد یکی از گزینه های مطرح ، شخص حضرت امام بود.
در دوره آقای بروجردی از نظر سیاسی یه سری اتفاقات افتاد از جمله مسئله ملی شدن صنعت نفت و قیام شهید نواب صفوی.
مرحوم بروجردی برای ورود به این قضایا خیلی احتیاط میکردند. اما در عوض حکومت محمد رضا هم خیلی از وجود ایشون حساب میبرد و در بعضی مسائل از ایشون اجازه میگرفت.
اینکه مثلا ما بیاییم بگیم که چرا آیت الله بروجردی در مقابل شاه قیام نکرد و یااینکه چرا کاری که امام بعدها کرد ، آقای بروجردی نکرد ، یا چرا ایشون از اعدام نواب صفوی جلوگیری نکرد حرف منصفانه ای نیست.. خیلی اوضاع اون روز متشنج و خفقان بود. ما بیرون گود نشستیم و هی میگیم لنگش کن . اما هیچوقت جای آقای بروجردی بااون همه اشراف به مسائل مختلف نبودیم که بفهمیم چی درسته چی غلط.
اصولا قضاوت راجع به مسائل تاریخی کار سختیه و به این راحتی نیست چونکه ما در اون دورهء تاریخی نبودیم و حضور نداشتیم و میخوایم که از روی یه سری کتاب که در نیت نویسنده هم هزار انقلت هست قضاوت کنیم.
القصه آقای بروجردی اولین مرجعی بودند که تعلیم زبانهای خارجی را هم در حوزه متداول کردند و به قولی خودشون هم فرانسوی بلد بودند.
اولین مرکزشیعه در اروپا را هم ایشون در سال ۳۲ ساخت که همون مرکز اسلامی هامبورگ در آلمانه و خیلی معتبر و البته زیباست.البته ساخت این مرکز ۱۰ سال طول کشید و سال ۴۰ بعد از فوت ایشون افتتاح شد. اولین رییس این مرکز هم آیت الله محققی و بعدش آیت الله بهشتی بودند.
آیت الله بروجردی در فروردین سال۴۰ فوت کردند و مدیریت حوزه بعداز ایشون به مرحوم آیت الله گلپایگانی و آیت الله شریعتمداری واگذار شد
باسلام
خدمت شما عرض کردیم که در طول مدت سلطنت رضا شاه و خفقان ناشی از اون علیرغم تلاشهای آشیخ عبدالکریم حائری یزدی در توسعه حوزه علمیه قم ، تعداد طلاب خیلی کم شد و یه جو ناامیدی بین طلاب بوجود اومد.
بعدش که رضاخان با توسری اربابانش از مملکت اخراج شد و یه جو آزادتری توی مملکت درست شد، تعداد طلاب هم رو به ازدیاد نهاد. بعدهم که آقای بروجردی( از سادات طباطبایی ) رییس حوزه شدند یه تمشیت اساسی به حوزه قم دادند و وضعیت مدارک تحصیلی و شهریه ها و مجوزات را خیلی منظم کردند. و طلاب زیاد شدند . بعدش آقایون گلپایگانی و شریعتمداری رییس حوزه شدند و چند مرجع دیگر هم مثل حضرت امام و آقای نجفی مرعشی و آقای میلانی و خوانساری در مدیریت حوزه کمک میدادند.
وضعیت حوزه خوب و عادی و بدون تنش بود . اما وضعیت بیرون از حوزه ، انتظار وقایع و حوادثی را میکشید که حوزه حتما باید دخالت میکرد. در قبال این حوادث و روش مقابله بااین چالشها ، طرز فکرهای مختلفی در حوزه وجود داشت.هم در حوزهء قم و هم در حوزهء نجف.
حوزهء نجف که مدتها بود بعد از مبارزات مرحوم میرزای دوم و مهاجرت برخی علمای سیاسی مثل آیت الله کاشانی به ایران ، از حالت سیاسی خارج شده بود و بعدها که حضرت امام به نجف تبعید شدند خیلی از این خمودی و بی تفاوتی حرص میخوردند و در نامه به نمایندگان خودشون در کشورهای مختلف این مسئله را تذکر میدادند.
حتی در برخی منابع تاریخی نوشته است که وقتی از ظلم و استبداد محمدرضا برای اونا میگفتند در گوش شون را میگرفتند و میگفتند که غیبت نکنید.
البته در همون دوره هم استثنائا بزرگانی مثل شهید صدر و خانواده شون بودند که مبارزه میکردند اما اینها تک و تنها بودند و از حمایت عمومیت حوزه برخوردار نبودند.
اما در ایران که بحث اصلی ماست اگر بخواهم این جریانات حوزوی را توضیح بدم لازمه یه مقدمهء تفسیری کوتاهی خدمت شما بگم. این مقدمه هم سر این جمله حضرت امام است که فرمودند آمریکا شیطان بزرگ است.
به طور کلی در چند جا از قرآن کریم بحث شیاطین الجن و شیاطین الانس آمده است.
اولا به شکل اسم جمع اومده که بیانگر اینه که ما یک شیطان در دنیا نداریم و تعداد زیادی داریم.
ثانیا اینها هم در بین اجنه هستند و هم در بین انسانها و این فرموده قرآنه. و اینا مرتب در حال فریب دیگران هستند چه فریب اجنه و چه فریب انسانها.
ثالثا فعل شطن به معنای طغیان و سرکشیه. بنابراین به هرکسی که در مقابل خدا طغیان و سرکشی بکنه میگن شیطان.
اون ابلیس هم که اولین بار شیطان نامیده شد ، اوائل که بنده و عباد خدا بود ، اسمش عزازیل بود یعنی عزیز خدا ، یا عزیزالله.
این عزازیل سر یه نافرمانی ، شد طغیانگر یا شیطان.
و بعدش شد ناامید از رحمت الهی یا ابلیس.
واژه ابلیس از بَلَسَ گرفته شده و به معنی ناامید از رحمت الهیه. یعنی این آقا که طبق آیه ۵۰ سوره کهف از جنس جن هم بود و به واسطه عبادت زیادش در زمره فرشتگان ، حساب میشد ، الی الابد از رحمت الهی محروم شد.
خب حالا فرمانده و الگوی شیاطین کیه؟
شیاطین الجن که عمر طولانی دارن و مخصوصا ابلیس که الی یوم یبعثون از خدا فرصت حیات گرفت.
پس فرمانده و الگوی شیاطین الجن خود ابلیسه.
اما فرمانده و سرهء شیاطین الانس در هر دوره ای یکیه. چون اینها آدم هستند و عمرشون کوتاهه. ولذا هی عوض میشن. یه روز فرعون بوده یه روز نمرود یه روز ابوجهل یه روز ابوسفیان ، معاویه، یزید ، هارون الرشید، و......
وحالا در زمان فعلی ، فرمانده و پیشتاز و الگوی شیاطین الانس برروی زمین ، همان سران نظام سلطه هستند.
اینه که حضرت امام ره از اول و اون موقعی که علمای دیگر کمتر به این مسائل میپرداختند اومد و زد به ریشه و گفت آمریکا شیطان بزرگ است.
یعنی الان سران نظام سلطه که روسای جمهور آمریکا و اسراییل و کشورهای اروپایی و ملکه ها و عمله اکله شون هستند اینا سران شیاطین الانس هستن و اینا هستند که بقیه را هم فریب میدن.
اونوقت همهء اینها با شیاطین الجن هم در ارتباطند و اون شیاطین الجن هستند که به اینها میگن چکار بکنید چکار نکنید چی بگید چی نگید .
قرآن در رابطه با ارتباط اینا باهم دیگه خیلی آیه داره و مثلا در جایی میفرماید
وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَيَاطِينَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلَىٰ بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا ۚ وَلَوْ شَآءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُ ۖ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ
و این گونه برای هر پیامبری دشمنانی از شیاطین انس و جن قرار دادیم، كه برای فریب مردم همواره گفتاری باطل ولی به ظاهر آراسته و دلپسند به یكدیگر القاء می‌كنند، و اگر پروردگارت میخواست چنین نمی‌كردند، پس آنان و آنچه را به دروغ به هم می‌بافند واگذار.
انعام - 112
یکی از معانی وحی ، القاء کردنه یعنی به دل انداختن. بعد اون شیاطین الجن میان و به دل شیاطین الانس میندازن که چکار بکنید و چی بگید.
اینه که مثلا شما میبینید یه آدم دوزاری که فرق دست چپ و راستش را هم نمیدونه و در امور یومیهء خودشم مونده میاد یه شبهه ای مطرح میکنه که شاید هزارساله علما دارن روش بحث علمی میکنند و یا یه پست اینستا میذاره که خیلی استراتژیکه . این بدبخت سیه روز اصلا عقلش به این چیزا نمیرسه. و اینها را شیطان به دلش میندازه که بنویس یا یه شیطان الانس فریب خورده دیگه براش ارسال میکنه و میگه تو هم ارسال کن.
فرقی هم نمیکنه درس خونده باشی یا بیسواد یا دکترا یا روحانی یا.... هر کسی ممکنه فریب بخوره.
منم که الان دارم اینا را مینویسم ممکنه فریب بخورم و فردا بیام عکس اینا را بنویسم😄
تمام درد حضرت امام این بود که خیلی از عوام و علمای اون دوره قبول نداشتند که اینها جبهه شیطان هستند و ما موظفیم در مقابل این جبهه بایستیم. واگر این کار را نکنیم ، اگر در جبهه شیطان هم نباشیم ، قطعا در جبهه حق نیستیم. چون جبهه حق اهل مماشات با جبهه شیطان نیست. یعنی به عبارتی یا باید یزیدی باشی یا حسینی.
حالا انشالله این بحث شیطان را توی یه فرصت دیگه هم خدمتتون میگم
امام ره خیلی در نامه ها و سخنرانی هاشون به این مطلب اشاره میکردند. اما همون زمان علمایی هم بودند که حتی انتقاد به شاه را هم غیبت میدونستند و در گوشهاشون را میگرفتند که نشنوند. در نهایت امام ره بعنوان یک مصلح اجتماعی تنها راه نجات جامعه را احیای نظریهء ولایت فقیه تشخیص دادند.
اینکه میگم ، نظریه ، برای اینه که یک تئوری یا نظریه تا وقتی به بوتهء آزمایش سپرده نشه ، اصل علمی نیست و در حد نظریه است
ولایت فقیه که بلافاصله بعد از شروع غیبت کبری مطرح شد تا زمان انقلاب اسلامی ایران ، اجرایی نشده بود و علیرغم اینکه تمام مفاد و وظایف و اختیارات اون در مذهب شیعه و در روایات، مشخص شده بود اما به مرحل ظهور و تشکیل حکومت نرسیده بود که قبلا تاریخچه مربوطه را خدمت شما گفتیم.
علی ایحال وقتی امام ، مبارزه خودشون را شروع کردند سه جریان در این رابطه در حوزه بوجود اومد که من این سه تا را از روی کتاب ایران بین دوانقلاب از یرواند آبراهیمیان خدمت شما میگم.
از نظر این مورخ ایرانی ارمنی الاصل ساکن آمریکا این سه جریان عبارت بودند از
-جریان محتاط و غیرسیاسی
_جریان سیاسیِ میانه رو
-جریان سیاسیِ تندرو
دسته اول کسایی بودند که کلا بحث سیاسی را تعطیل کرده بودند و وظیفه روحانیت را فقط درس و کتاب و تبلیغ و عبادت و تحصیل و پرورش طلاب میدونستند
آبراهامیان توی کتابش از قول احمدآقای خمینی میگه که در ابتدای نهضت امام ، اغلب علما اینطور بودند.
مثل آیت الله خویی ، مرعشی نجفی و احمد خوانساری
دسته دوم روحانیونی بودند که باشاه مخالف بودند ولی اعتقادداشتند برای اصلاح امور باید با شاه تعامل کرد . اینها هنوز منتظر بودند که شاه متقاعد بشه که ۵ مجتهد بر مصوبات مجلس نظارت کنند. در ضمن معتقد به اینکه ولی فقیه در راس حکومت باشه نبودند بلکه معتقد به حاکمیت ملی بودند . یعنی همون دموکراسی.
اما مسئله اینجاست که شاه اصلا راضی به دموکراسی یا نظارت ۵ مجتهد بر قوانین مجلس و اینکارا نمیشد. از جمله این بزرگان عبارتند از مدیران حوزه علمیه یعنی آیت الله گلپایگانی و شریعتمداری.
البته در مورد آقای شریعتمداری بعدها اسنادی بدست اومد که جریان خاصی بوده و با ساواک همکاری میکرده و ایشون بعدها در کودتای نوژه مقصر تشخیص داده شد و حصر خانگی شد تا اینکه سال ۶۵ فوت کرد. من خودم ایشون را توی قم ملاقات کرده بودم😳
این از همون فریبهایی هست که گفتم هیچکس ازش در امان نیست. چه مردم عادی باشن و چه مرجع تقلید . فرقی نمیکنه. دام شیطان برای هممممه پهنه. آدم در هر مرتبه ای که باشه خودش باید حواسش جمع باشه که در این دام نیفته.
البته مرحوم حضرت آقای گلپایگانی سخنرانیهای خوبی هم در دفاع از انقلاب داشتند اما قطعا سیره ایشون در مبارزه ، باسیره حضرت امام تفاوت داشت.
اما دسته سوم ، موسوم به مخالف مبارز است.
این دسته بااساس سلطنت مشکل داشتن و خواستار برچیده شدن نظام شاهنشاهی و روی کار آمدن نظام ولایت فقیه بودند. یعنی کارشون از نظارت ۵ مجتهد بر مصوبات مجلس هم گذشته بود و به این نتیجه رسیده بودند که تا پارادایم ولایت فقیه در این کشور پیاده نشه ، کارها اصلاح نمیشه. و نمیشه که روحانیون و مراجع و به اصطلاح راویان حدیث که مرجع مراجعات مردم و نائب عام امام زمان عج هستند خودشون تحت امر یک نظام شیطانی زندگی کنند. این بود که شروع به مبارزه برعلیه جبهه شیطان کردند و در نهایت هم پیروز شدند.
لیدری این افراد با حضرت امام ره بود و یاران ایشون عبارت بودند از آیات عظام منتظری و میلانی و مطهری و بهشتی و رفسنجانی و خامنه ای و .....
اینها که عرض کردم سه دستهء اصلی جریان سیاسی حوزه بود. یه سری روحانی درباری هم داشتیم که تعدادشون کم بود و منافع دنیوی چشمشون را کور کرده بود. مثلا یکیشون همین سید حسن امامی است که قبلا خدمت شما گفتم و ایشون امام جمعه تهران بود و متخصص علم حقوق
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
خب ، حالا این کلیپ را هم ببینید تا متوجه بشید که تاریخ نگاری وابسته و مزدور ، چه بلایی بر سر مقدرات کشور میآورد.
فریادهای دکتر زرشناس بر سر سیاستگذاران فرهنگی کشور.
اینها باید محاکمه شوند.
اینها عامل جهالت و فریب جوانان ما هستند.
باسلام
خب حالا که بحث به اینجا کشیده شد بد نیست که یه بحثی هم در ارتباط با جریان های سیاسی قبل و بعد از انقلاب خارج از حوزه های دینی داشته باشیم.
این بحث البته خیلی مفصل هست و یه قسمتی از تاریخ معاصره که کمتر به اون پرداخته شده و اتفاقا به نظر من خیلی مهمه و بیشتر باید به اون پرداخت.
یعنی اینکه ما هی بیاییم و توی کتابهای تاریخ بگیم شاه بد بود و باید ساقط میشد و جاش نظام اسلامی تشکیل میشد ، دردی از جوان امروزی حل نمیکنه . اما اگه بیاییم در کنار تاریخ پهلوی ، تاریخ گروههای معاند و ضد نظام و منافق را هم بگیم اون موقع جوان ما نمیاد بگه اگه شاه بد بود و باید ساقط میشد خب حالا که ما کسایی را داریم که بدتر از شاهند و جنایات اونها بیشتر از شاهه . چرا اونا نباید ساقط بشن. بعدش میگیم مثلا کی؟ میگه حسن روحانی.
در حالیکه این جوان نمیدونه حسن روحانی نماینده یه جریانیه که اون جریان را همان ساواکیها و شاه دوستها و غربگداها و نظام سلطه ازش حمایت میکنند و اینها پیاده نظام اونها هستند.
پس عیب از نظام نیست. نظام یعنی چهارچوب. یعنی پارادایم.
خیلیها فکر میکنند نظام اسلامی یه تشکیلاته. و اگر عیبی جایی هست مشکل از نظامه.
در حالیکه اصلا اینجور نیست.
نظام نه یک تشکیلاته و نه یک ساختمان و نه یک نهاد. بلکه یک چهارچوبه که قوانین اصلی ما بر اون پایه است که همون قانون اساسیه.
این نظام تا حالا همیشه نمره ۲۰ گرفته و حتی یکبار هم ۱۹ نشده. اما اونی که مشکل داره افراد و جریانها هستند که اسلامشون کم و زیاد میشه و تمام مشکل ما سر همین افراد و جریانهاست.
خب حالا ما میخواهیم این افراد و جریانها را بشناسیم و ببینیم خطای هریک چی بوده. و برای اینکار از قبل از انقلاب شروع میکنیم. البته بسیار بسیار خلاصه
با سلام مجدد
اگر بخواهیم جریانهای فعال انقلابی در ایران را بررسی کنیم اصولا باید از نهضت تنباکو آغاز کنیم و بعدش نهضت مشروطه و بعد نهضت ملی شدن صنعت نفت و در نهایت انقلاب اسلامی ایران.
اینها ۴ تا از مهمترین رخدادهای سیاسی ۲۰۰ سال اخیر ایران هستند و برای شناخت زمینه های انقلاب اسلامی باید نهضتهای قبلی را هم بدونیم.
اما چونکه این قیامها هرکدوم خودش یه کتابه و بحث ممکنه طولانی و خسته کننده بشه ، من فقط مورد آخر را یعنی از سال ۴۲ به بعد توضیح میدم خدمتتون.
از سال ۴۲ یه نوع جنبش و بیداری خاصی در مردم بوجود اومد و یه زمینه هایی هم ایجاد شد و تمام اینها مرهون یک فرد بایک تفکر خاص بود و اون هم حضرت امام ره بود که با اعتراض و چندتا سخنرانی طوفانی مردم را نسبت به کلاهی که داره سرشون میره بیدار کرد.
براین اساس یه سری جریانهای سیاسی که یا اصلا نبودند ، بوجود اومدند یااینکه ازقبل بودند اما سرکوب و منزوی شده بودند دوباره زنده و فعال شدند.
مثل چریکهای فدایی خلق و یا هیات موتلفه اسلامی یا سازمان مجاهدین خلق و یا حزب ملل اسلامی و انجمنهای اسلامی و.....
تمام اینها در کشورهای دیگه هم خیزشهایی داشتند و به عبارت دیگه در تمام کشورهای اسلامی نهضتهای مختلف تشکیل شده بود تا به قول خودشون جامعه اسلامی را از این فلاکت و بدبختی نجات بدن. مثل نهضت جمال الدین اسدآبادی یا حسن الهضیبی یا حسن البنا و یا رشیدرضا و عبدالناصرو....
اما یا موقعیت زمانی و مکانی قیام اینها ، مناسب نبود و به پیروزی نرسیدند یااینکه افکار اونها ، مناسب تشکیل حکومت و استکبارستیزی نبود و حتی برخی از اونا اعتقادات وهابیگری داشتند.
القصه در ایران قضیه فرق میکرد و نهضتها همه دینی و شیعه و دارای الگو بودند. حتی اون مارکسیست اسلامیها هم برای مبارزاتشون یه الگو بنام امام حسین داشتند. اگر شما مثلا دادگاه مهدی رضایی یا خسرو گلسرخی را توی اینترنت سرچ کنید و مطالعه کنید متوجه میشید بااینکه ، حرکتشون اسلامی نبود و مارکسیستی بود اما الگوی قیامشون امام حسین ع بود.
اینه که من بارها گفتم که مهمترین امتیاز شیعه اینه که در هرکاری دارای یه الگو هست.
اگر بحث جنگ با منافقین و کفار و فتنه گران باشد امام علی ع الگو است.
اگر بحث صلح باشد امام حسن ع.
اگر بحث شهادت طلبی باشد امام حسین ع
اگر بحث تلاش علمی و مبارزه با فرق ساختگی باشد امامان صادقین ع
و قس علیهذا.
اما اهل سنت اینجور نیستند و الگو در مسائل یومیه ندارند و برای همین در مسائل نمیدونن که چکار کنن و لذا زود منحرف میشن.
ما زیر یه لحاف گرم و نرم بنام معارف اهلبیت هستیم و از این بابت خیلی بر اهل سنت که این لحاف گرم و نرم را ندارند مزیت داریم.
خلاصه بعد از سال ۴۲ ، چندتا حزب و گروه مبارز ساخته شد که بعضی از اونها را به طور خلاصه معرفی میکنم.
خب اولین جریان سیاسی که میخوام خدمت شما بگم همون حزب حاکم یا جریان سلطنت طلب هست.
اینها کسایی بودند که حکومت را در دست داشتند و از شاه و نظام شاهنشاهی حمایت میکردند.
مهمترین خصوصیات و مبانی فکری اینها عبارت بود از باستان گرایی و ناسیونالیسم ، غرب زدگی ، سکولاریسم ، شاه محوری و قدری دانستن قدرت و سلطنت شاه.
حالا اگه بخواهیم اینها را توضیح بدیم اینکه اینا به شاهان قبل از اسلام خیلی افتخار میکردند و اعتقاد داشتند که ما قبل از حملهء اعراب خیلی قوی و شکوهمند بودیم و اعراب باعث شدند که ما ضعیف و بدبخت بشیم. منتها حماقت و نفهمی اینا این بود که شکست شاهان اساطیری از آزیدهاک یا شکست داریوش سوم از اسکندر و حکومت یونانیها بر ایران و شکست چندباره ایران از روم و شکستهای خسروپرویز و شکستهای ایرانیان از اعراب .... و همچنین ضعف عجیب و باورنکردنی شاهان در انتهای دولت ساسانی را در نظر نمیگرفتند.
اگر دولتهای اشکانی و ساسانی اینقدر قوی بودند چرا از اعراب گرسنه و فقیر شکست خوردند؟
اگر امپراطوری ایران اینقدر قوی بوده چرا در پایان دولت ساسانی اینقدر ضعف و فتور بر کشور حاکم بود.
جالبه که بدونید یزدگرد سوم که آخرین پادشاه ساسانیان بود ، یکی از پادشاهان لایق ایران بود که حدود ۲۰ سال جلوی اعراب مقاومت کرد. اما اوضاع مملکت بقدری آشفته بود که در طی این ۲۰ سال مرتب در حال عقب نشینی بود و دست آخر هم در تدارک پناهندگی به چین بود که کشته شد.
هدف بنده از ذکر این مسئله آنستکه قطعا اگر اعراب به ایران حمله نمیکردند ، بااین میزان آشفتگی اوضاع سلطنت در ایران حتما روم شرقی حمله میکرد و اوضاع خیلی بدتر میشد.
اعراب ، ایران را از مستعمره شدن توسط روم شرقی نجات دادند و به یک کل بزرگتر که همون امپراطوری بزرگ اسلامی بود متصل کردند.
پس صرف نظام شاهنشاهی ، افتخاری نیست که خواهان ادامه آن باشیم.
واما در مورد گرایشات ناسیونالیستی این گروه باید گفت اولا ناسیونالیست واقعی کسی است که به دنبال استقلال کشور باشد نه وابستگی بیشتر به غرب
ثانیا این چه ناسیونالیستی است که در عین حال غربگرا هم هست و غربگرایی را برای خود افتخار میدونه.
مثل اینکه مشکل این جماعت فقط با عربها بوده اما در مقابل غرب همیشه سر به سجود داشته و اسم اون را ناسیونالیسم گذاشته بودند.
حزب ایران نوین ، کانون مترقی، حزب رستاخیز ،
حزب ملّیون و حزب مردم از مهمترین احزاب وابسته به این جریان بودند
جریان بعدی که میخوام براتون بگم ، جریان مذهبی و اسلامگرا هستند. این جریان خودش در دو سطح فعال بود
یکی در سطح طلاب و مراجع دینی
یکی هم تشکلهای مذهبی
در مورد طلاب و مراجع دینی قبلا به طور کامل خدمت شما توضیح دادم.
اما در مورد تشکلهای مذهبی که از سال ۴۲ به بعد فعال بودند باید خدمت شما بگم که اینها هم خودشون به چند گروه تقسیم میشن که در روش کار باهم اختلاف دارند.
یکی از قدیمیترین این گروهها که قبل از دهه ۴۰ بوجود اومد و فعال بود نهضت فداییان اسلام بود که روش اونها هم مبارزات مسلحانه و هم سخنرانی و روشنگری بود. هدف اصلی اینها تشکیل حکومت اسلامی بود و اصلا اولین بار اینها بودند که پیشنهاد تشکیل حکومت اسلامی دادند. در راس این حزب یا نهضت ، شهید سید مجتبی میرلوحی معروف به نواب صفوی قرار داشت که در جریان ملی شدن صنعت نفت خیلی باآیت الله کاشانی همراهی کرد. و بعداز اون هم روش ترور انقلابی را برگزید.
نهضت فداییان اسلام ، احمد کسروی و حاجی علی رزم آرا را به درک واصل کرد و قصد ترور حسین علا را هم داشت که نافرجام ماند.
بالاخره بعداز این ترورها،نواب صفوی و چند تن از اعضای این حزب دستگیر و در دیماه ۳۴ اعدام شدند
بقیه اعضای فداییان اسلام هم بعدها در هیئتهای موتلفه اسلامی که بعد خدمتتون میگم متحد شدند.
اما حزب بعدی ، حزب ملل اسلامی بود که روش اونها هم مبارزه مسلحانه بود و هدفشون هم براندازی نظام شاهنشاهی و تشکیل دولت اسلام بود.
اما اینها زود لو رفتند و فقط تونستند ۹ ماه فعالیت کند
حزب بعدی جمعیت هیات های موتلفه اسلامی بود که بیشتر اعضاش از همون باقیماندهء فداییان اسلام بودند . اینها همون هیاتهای مساجد از شهرهای مختلف بودند و لذا بهشون میگفتند جمعیت هیاتهای موتلفه.
این هیات موتلفه هم روش مبارزاتی داشت و یک مورد ترور هم انجام داد که همون ترور حسنعلی منصور بود.
بعد این قضیه خیلی از افرادش اعدام یا فراری شدند.
احزاب اسلامگرا خیلی بودند اما مهمترینشون اینا بودند که خدمت شما گفتم.
اما جریان بعدی ، جریان ملی گرا و به اصطلاح ناسیونالیست بود که یکی از قدیمیترین جریانهاست و با ظهور افرادی مثل فتحعلی آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی شروع شد ولی ماها شروع اون را از مصدق میدونیم و جریان ملی کردن صنعت نفت.
حالا من نمیخوام وارد این جریان صنعت نفت بشم ولی اونچه که مسلم هست اینه که بعد از شکست و زندانی شدن مصدق ، جریان ملیگرایی خیلی ضعیف شد و به چندشعبه تقسیم شد.
مثلا همونطور که شاهپور بختیار با اون عقایدش ، ملی گرا بود ، کریم سنجابی و ابوالحسن بنی صدر و بازرگان هم ملی گرا بودند.
علی ایحال اینها در زمان اوج انقلاب ، خودشون را به امام ره نزدیک کردند و نقش فعالی داشتند.
در مورد اینکه چرا حضرت امام ره ، اولین دولت بعد از انقلاب را دست ملی گراها یعنی بازرگان دادند نظرات زیادی داده شده ولی من هم یه نظری دارم مبنی بر اینکه این یک پولتیک خیلی موفق و نجاتبخشی بود. البته این نظر منه و از بین تاریخ انقلاب به این نتیجه رسیدم.
دلیلش هم اینه که آمریکا در اواخر رژیم شاهنشاهی یه شخصی به نام ژنرال هایزر را وارد ایران کرد. این آقا میخواست دقیقا کودتای ۲۸ مرداد سال ۳۲ را مجددا به اجرا بذاره و دوباره شاه را به کشور برگردونه.
اگر این اتفاق میافتاد خیلی خونریزی و کشتار در کشور راه میافتاد و تمام وقایع کودتای ۲۸ مرداد تکرار میشد.
امام با انتخاب بازرگان ، نقشه آمریکا و ژنرال هایزر را به باد داد. چون که اونها مطمئن شدند میتونند انقلاب را درو کنند و سوار بر دولت بازرگان بشن.
چون بازرگان و تیمش به شدت غربگرا بودند و آمریکا میدونست که اگر بازرگان بیاد مدافع حقوق آمریکا خواهد بود ومنافع آمریکا را تامین میکنه.
این بود که بلافاصله بعد از اعلام بازرگان به عنوان نخست وزیر موقت ، ژنرال هایزر ایران را ترک کرد.
همون ژنرال هایزری که اومده بود جویهای خون راه بیندازه و چند بار با سران ارتش جلسه گذاشته بود تا شرایط کودتا را فراهم کنند و شاه را برگردونند.
با اعلام نخست وزیری بازرگان ، آمریکا در حالت آرامش قرار گرفت و حتی در دیدار برژینسکی با بازرگان در الجزایر ، مطمئن شد که فقط شکل حکومت در ایران عوض شده وگرنه بازیگران صحنه همان قبلیها و باهمان افکار هستند.
اینه که آمریکا جلوی دولت بازرگان خیلی کوتاه اومد اما کمتر از یکسال بعد با تسخیر سفارت آمریکا در ۱۳ آبان سال ۵۸ و بلافاصله استعفای دولت بازرگان در ۱۵ آبان ، آمریکا متوجه شد که کار ازدستش خارج شده و شکست مفتضحانه ای خورده. و از همین تاریخ بود که تحریم و حمله نظامی (به طبس) را شروع کرد.
آمریکا تا قبل از اشغال سفارت هم خیلی به دولت ایران امیدوار بود ولی اشغال سفارت هم مسیر کشور را عوض کرد هم تکلیف ما باآمریکارا. برای همین هم بود که امام از تسخیر لانه جاسوسی تعبیر به انقلاب دوم کردند
خب حالا میریم سراغ جریان بعدی که در دوران قبل و بعد از انقلاب فعال بود و اون هم جریان مارکسیسم بود که از زمانهای قدیم در ایران فعال بود و در زمان رضاشاه دیگه با فعالیتهای دکتر تقی ارانی کاملا رسمی شد و حزب تشکیل دادند.
اینها ملغمه ای از عقاید مختلف بودند در زمینه های فلسفی و سیاسی و اقتصادی خط مشیها و اسامی مختلفی مثل بلشوویسم و کومونیسم و مارکسیسم و سوسیالیسم داشتند که بحث اینها خیلی مفصل و پیچیده است اما به قول یکی از اساتیدمون همه اینها در یک چیز خلاصه میشه و اونم اومانیسم هست . یعنی انسان محوری و خدازدایی.
انسان محور همه چیزه و توی این دنیا تمام تلاش بر سر تعالی مادی انسانه. خدا این وسط هیچکاره است.
دقیقا این حرف را نظام کاپیتالیسم یا همون سرمایه داری هم میزنه و هدف هردوی اینها یکی هست. اما به دو روش مختلف. یکی میگه کارگر و کشاورز ، محور اجتماعه و سیاستها را اون باید تعیین کنه و یکی میگه نه سرمایه دار ، محور اجتماعه و فرهنگ و سیاست و اقتصاد و .... را اون باید تعیین کنه و بقیه باید بردهء سرمایه دار باشن. اما در هردوی اینها خدا ، و قوانین الهی جایگاهی ندارن.
القصه توی ایران یه سریها مبلّغ تفکر مارکسیستی بودند. حزب توده و چریکهای فدایی خلق از این دسته بودند.که اولی مشی سیاسی داشت و دومی مشی مسلحانه.
حالا یه چیز جالب که میخوام خدمت شما بگم اینه که ما یه جریان التقاطی هم داشتیم که مسلمان بودند اما اصول مارکسیسم را هم قبول داشتند. به اینا میگفتن مارکسیسم اسلامی.
اینها هم خودشون به چند حزب تقسیم میشدند که مجاهدین خلق از مهمترین اینها بودند.
یه سری گروههای کوچیک هم داشتیم که همین تفکرات را داشتند. مثل حزب خلق مسلمان آذربایجان که میرحسین موسوی عضو همین حزب بود.
اونهایی که کاملا مارکسیست بودند نتونستند قبل از انقلاب نظر حضرت امام را جلب کنند اما اون دستهء مارکسیست اسلامیها بعد از انقلاب توی خیلی از سازمانهای انقلابی نفوذ کردند و مخصوصا در زمان بنی صدر سوار کار شدند .
حتی بعد از بنی صدر هم اینها با فشار و چانه زنی ، خودشون را بر نظام تحمیل کردند که یه نمونه اش بهزاد نبوی و میرحسین موسوی بودند.
بهزاد نبوی رسما کومونیست بود و در خاطراتش میگه من به دست شهید رجایی توی زندان مسلمون شدم
حجاریان ، ظریف، میرحسین موسوی و اغلب اصلاحطلبان امروزی رسما کومونیست یا لااقل مارکسیست اسلامی بودند
اون موقع به اینها میگفتند چپی.
اصلا همه جای دنیا، وابستگان به نظام کومونیستی و مارکسیستی را میگفتند چپی.
اینها اول انقلاب سوار برکار شدند و سیاستهای کومونیستی را اجرا کردند. اقتصاد کاملا دولتی ، ادغام بانکها ، سیاست انقباضی ، توزیع کوپن و سهمیه بندی از جمله سیاستهای این آقایون بود.
جالبه که اینها بلافاصله بعد از فروپاشی شوروی ، که مرکز و مبدا کومونیسم و بلشوویسم بود تغییر عقیده دادند و طرفدار نظام سرمایه داری شدند.
تمام این مشکلات امروزی ما سر همین مسئله است که اینها هیچوقت نخواستن قوانین اسلامی را اجرا کنند بلکه یه مدت قوانین کومونیستی را نصب العین خودشون قرار داده بودند و یه مدت هم قوانین کاپیتالیستی.
حالا اینکه چی شد چپی های اون روز یه مرتبه طرفدار نظام سرمایه داری و کاپیتالیستی شدند برمیگرده به خستگی جامعه ایران اون روز از نظام اقتصاد دولتی و نیاز به یک اقتصاد باز.
این تفکر التقاطی همیشه باعث گردش و تغییر هویت اینها میشد و منافق به همینها میگن.
آدم منافق همیشه باید وصل به یه قدرت باشه. اینها تا وقتی شوروی ، ابرقدرت بود کومونیست بودند و وقتی شوروی از هم پاشید افتادن روی کپه کاپیتالیسم. و با کلاسهایی که دکتر سروش در دفتر مجله کیان به طور هفتگی براشون میگذاشت با مبانی سرمایه داری و البته لیبرالیسم آشنا شدند.
حالا لیبرالیسم یعنی چه؟
خیلی خلاصه بخوام بگم یعنی آزادی فقط و فقط در محدودهء رای اکثریت. اصلا کلمه لیبریتی یعنی آزادی.
یعنی ما فقط مقید به قوانین مجلس هستیم. هرچی مجلس تصویب کنه قانونه و باید اجرا بشه. میخواد موافق شرع باشه میخواد مخالف شرع.
ما کاری با شرع نداریم. شرع هرچی میخوادبگه
اگه مثلا مجلس تصویب کرد که ازدواج با همجنس اشکال نداره ، پس اشکال نداره. به این میگن لیبرالیسم.
تمام مبارزات شیخ فضل الله با جریان لیبرال در زمان مشروطه سر همین مسئله بود.
خلاصه که آقایون اصلاحطلب فعلی یه روزی جمیعا کومونیست بودند و به این مسئله افتخار میکردند و حالا با یه چرخش ۱۸۰ درجه شدند طرفدار لیبرالیسم و نظام سرمایه داری.
خدا میدونه که اگه بعدا یه نظام دیگه حاکم برجهان بشه اینها چه چرخشی خواهند کرد.
اما مطمئن باشید قطعا مسلمون نمیشن. و دوروز دیگه که چین یا روسیه ، از قدرتهای جهانی بشن دوباره میرن طرف اونا. اما ایران اگر ابرقدرت بشه طرف ایران نمیان و همچنان بر طبل تحقیر و سیاهنمایی ایران و ایرانی خواهند کوبید . چون ذات منافق همینه.
حالا خلاصه به این دلیله که به اینها میگن چپی. چون قبلا طرفدار بلوک شرق یا همون مارکسیسم و کومونیسم بودند و لذا هنوز هم بهشون میگن چپی.
در مقابل اینها اصول گراها هستند که بهشون میگن راستی.
حالا چرا میگن راستی را بعد خدمت شما میگم.
خب تااینجا تقریبا تمام جریانهای مهم و تاثیر گذار در انقلاب را خدمت شما عرض کردم تااینکه رسیدیم به جریانهای چپ و راست.
بنده نمیخوام هیچ تعصبی به خرج بدم و به قولی نه چپی هستم و نه راستی. اما یک نکته که باید خدمت شما عرض کنم اینه که جریان چپ که قبل از انقلاب و چندسال بعداز انقلاب تمایلات مارکسیستی داشت با فروپاشی شوروی ،چرخش ۱۸۰ درجه پیدا کرد و رفت روی کپهء لیبرالیسم و سرمایه داری. اگر جریان ملی گرایی از همان اول ، لیبرال بود و هنوز هم لیبرال است اما جریان چپ مذبذب است و خودش هم تکلیف خودش را نمیداند و این مصداق بارز نفاق است و به قول قرآن
مُذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَٰلِكَ لَآ إِلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِ وَلَآ إِلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِ ۚ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا
منافقان میان كفر و ایمان متحیّر و سرگردانند، نه [با تمام وجود] با مؤمنانند و نه با كافران. و هر كه را خدا [به كیفر اعمال زشتش] گمراه كند، هرگز برای او راهی [به سوی هدایت] نخواهی یافت.
نساء - 143
اما جریان راست برهمان اصول اولیه خود پابرجاست و هنوز در حال دفاع از اصول و مبانی انقلابه و به همین دلیل ، اون جریان چپ اسمش عوض شد و شد اصلاحطلب. و جریان راست ، شد اصولگرا.
حالا البته ما راست سنتی و راست اعتدالی هم داریم که اگه بخواهیم واردش بشیم بحثمون خیلی طولانی میشه.
به نظر میرسه اولین اختلافاتی که بین راستی ها و چپیها افتاد در مورد تصویب قوانین اقتصادی مخصوصا قانون کار بود که در سالهای ۶۰ و ۶۱ بحث اون بالا گرفته بود
همانطور که گفتم چپی ها معتقد به سیاست اقتصادی بسته و کاملا دولتی و کنترل شده و سهمیه بندی و کوپن بودند اما راستیها اعتقاد به سیاست باز اقتصادی و کاهش نقش دولت داشتند و این در حقیقت نظر اسلام هم هست.
در زمینه قانون کار هم چپی ها خودشون را دلسوز کارگر و کشاورز نشون میدادند که بعدها کاملا برعکس شد.
ما نمیخواهیم قضاوت کنیم که حق با راستیها بود یا چپی ها اما یه نکته میتونه برای همیشه راهگشای ما باشه و اونم اینه که
چپیها یا همون اصلاحطلبان همیشه حامی سقوط نظام بودند ،با ولایت فقیه مشکل داشتند ، برای مذاکره با دشمن له له میزدند، تنها چیزی که براشون اهمیت نداره منافع ملیه و تنها چیزی که بهش فکر میکنند اشغال مراکز قدرته.
همیشه از لفظ نظام استفاده میکنند و به جای اینکه اشتباهات را به افراد یا سیستمها ربط بدن به کل نظام تعمیم میدن. در اغتشاشات همیشه جلودار هستند و در انجام تکلیف ساکت و گوشه گیر.
در حمایت از تروریستها سنگ تموم میگذارن و در تحلیل مسائل اساسی کشور ، بسیار ناتوان هستند.
در مصائب و مشکلات کشور فقط بار خاطر هستند و نه یار شاطر. اهل غر زدن و تشویق به غر زدن و سیاه نمایی و استخفاف ایران و ایرانی هستند و از شکستهای ایران لذت میبرند و در عوض از موفقیتهای کشور عصبانی میشوند . به قول اسراییل ، اینها سرمایه ها و پیاده نظام اسراییل در ایران هستند و هیچوقت هم این ادعای اسراییل را منکر نشدند و به قول قرآن
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هَٰٓؤُلَآءِ أَهْدَىٰ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا
آیا درباره كسانی كه بهره‌ای اندك از [دانش] كتابِ [تورات و انجیل] به آنان داده شده تأمل و اندیشه نكردی كه به هر معبودی غیر خدا، و هر طغیان گری ایمان می‌آورند؟! و درباره كسانی كه كافر شده‌اند، می‌گویند: آنان از كسانی كه ایمان [به قرآن و پیامبر] آورده‌اند راه یافته‌ترند.
نساء - 51
همه معاندین را زیر چتر خودشون میگیرن و اعتقادی به حجیت قرآن و اینکه دین ، حلال مشکلات است ندارند. تئورسینهای اونا مثل سروش و ملکیان و طباطبایی و حجاریان ، همگی از سران فتنه ۸۸ بودند که رهبر انقلاب فرمودند من به فتنه ۸۸ خیلی حساسم و هرچیز را فراموش کنم از این نخواهم گذشت.
خب بحث جریان شناسی را که خیلی خیلی خلاصه خدمت شما گفتم در همینجا تمام میکنم و انشالله که به دردتون خورده باشه
با سلام
یکی از نقاط عطف تاریخ کشور ما حملهء مغول به ایران بوده که باعث تعییرات زیادی در کشورمون شد..از اونجاییکه مدتهاست تم کانالمون سیاسی شده بود خوبه که یه کم به تم تاریخی برگردیم و راجع به مغولها و اینکه حمله اونها چه تاثیری روی اوضاع سیاسی اجتماعی کشورمون داشته بپردازیم.
در ابتدای بحث یه نگاهی به نقشه آسیای مرکزی میندازیم و بعد راجع به این منطقه صحبت میکنیم
وقتی که اعراب به ایران حمله کردند پادشاه ایران یزدگرد سوم بود. و در این زمان ۱۰ سال سن داشت.
اتفاقا یزدگرد سوم یکی از پادشاهان لایق ساسانی بود ولی اوضاع دولت ساسانی بقدری آشفته بود و کشتن شاهزادگان به قدری قحط الرجال ایجاد کرده بود از دست یزدگرد بالیاقت هم کاری برنمی آمد.
القصه فتح ایران بیشتر از فتح شام و مصر که قسمتی از بیزانس بودند طول کشید یعنی حدود ۱۸ سال. یعنی فتح ایران سخت تر از فتح شامات و مصر بود.
اما به هرحال هردو کشور ایران و بیزانس یا همون روم شرقی هم اینقدر ضعیف شده بودند که اعراب به راحتی هردو کشور رافتح کردند.
بعد از اون، ایران تحت تسلط خلفای اسلامی قرار گرفت و بعد از حکومت حضرت علی ع ، ایران رسما تحت تسلط شامیان اموی واقع شد.
یک نظریه ای که من در این رابطه دارم و از نکاتیه که خیلی از مورخین به اون توجه نکردند اینه که شامیها که اون موقع قسمتی از دولت روم شرقی بودند نگاهشون نسبت به ایرانیها و عراقیها نگاه بیزانس به ساسانیان بود.
یعنی وقتی معاویه بهشون میگفت بریم به جنگ عراقیها ، براشون مثل این بود که حاکم رومی بهشون بگه بریم جنگ با ساسانیان. اینه که معاویه از این امتیاز هم برخوردار بود و این دقیقا کاری بود که صدام با ارتش خودش کرد و ارتش عراق را شستشوی مغزی داده بود که بریم به جنگ زرتشتی های مجوس ایرانی. و خودش را سردار قادسیه نامید.
علی ای حال بعد از تشکیل خلافت اموی، ایرانیها تحت تسلط خلفای اموی قرار گرفتند.
امویها خیلی تمایلات ضد ایرانی داشتند و برای استانهای ایران استانداران وحشی و سفاک میفرستادند.
آخرالامر هم ایرانیها انتقام خودشون را گرفتند و با حمایت از عباسیان ، امویان را برانداختند.
اصلا عباسیان با سوء استفاده از دو مسئله اومدن و ایرانیها را با خودشون همراه کردند یکی دشمنی شدید بین ایرانیها و امویها. یکی هم عشق و علاقه زیاد ایرانیها به اهلبیت ع.
برای همین ، عباسیها که از بنی هاشم بودند شعارشون الرضا من آل محمد بود . یعنی ما برای جلب رضایت اهلبیت قیام میکنیم. ایرانیا هم فریب همین شعار را خوردند و به عباسیها کمک کردن.
القصه بعدش در سال ۱۳۲ ه. ق. امویها برافتادن و عباسیها اومدن سرکار.
در اوایل رفتار عباسیها باایرانیها بد نبود و حتی مرکز خلافت در زمان مامون به خراسان منتقل شد. و در نهایت در همان زمان مامون یه حاکم ایرانی بنام طاهر بن حسین برای خراسان انتخاب شد که مستقل ولی تحت امر خلیفه عباسی حاکم باشه.
این آقا دولت طاهریان را پایه گذاری کرد ولی این دولت و دولتهای بعدی در حقیقت یک امیرنشین بودند و خطبه بنام خلیفه عباسی بغداد میخوندند و سکه بنام اون میزدند.
بعد از دولت طاهریان ، چندتا دولت ایرانی دیگه هم اومدند که البته همشون ترک بودند و همونطور که قبلا خدمتتون گفتم هرچی ترک توی دنیا داریم از همین شرق ایران که بهش میگفتند ترکستان بوجود اومده. از اون ترکستان بزرگ قدیم ، الان ترکمنستان باقی مونده.
علی ایحال دولتهایی مثل سامانیان و غزنویان و غوریان و سلجوقیان و خوارزمشاهیان همه ترک بودند و کشورهای آسیای میانه که اون موقع جزئی از ایران بودند هم ملغمه ای از ترکی و فارسی و بعضا چینی بودند و ایران با چین و هندوستان هم مرز بود.
خود مغولها هم ترکیب نژاد ترک و چینی بودند و بهشون میگفتند تاتار.
البته مورخین قدیم اینها را یکی میدونستند. یعنی تاتار و مغول را یکی میدونستند اما مورخین جدید اعتقاددارن که تاتارها ترک تر بودند و مغولها چینی تر😄😳😄
باسلام و عرض ادب
مدتی بود که به علت کثرت مشغله ، فرصت بارگذاری مطلب نبود.
انشالله با ادامه بحث حمله مغول و تاثیرات اون در خدمت شما هستم
القصه یکی از دولتهایی که بعد از ضعیف شدن و انقراض سلاجقه روی کار اومد، دولت خوارزمشاهیان بود.
شهر خوارزم الان در ازبکستان قرار دارد و در آن دوره جزئی از کشور اسلامی و تحت نظر سلجوقیان اداره میشد و البته همونطور که قبلا گفتم خود سلاجقه هم تحت لوای خلیفه عباسی بغداد بودند و خطبه بنام اون می خوندند.
حاکمان شهر خوارزم که تحت امر سلجوقیان بودند، خودشون را خوارزمشاه مینامیدند و اولین اونا قطب الدین محمد بود که در سال ۴۹۰ به امر ابن تونتاق سلجوقی ، حاکم خوارزم شد.
اینها در اواخر دولت سلجوقی برعلیه سلطان سنجر سلجوقی شوریدند و اعلام استقلال کردند.
اولین اونها اتسز بود که در سال۵۳۰ بر سنجر شورید و اعلام استقلال کرد .
بعد از اتسز پسرش ایل ارسلان اومد و نسبت به سنجر اعلام وفاداری کرد.
بعدش سنجر مرد و از حاکمان خوارزم بعضی نسبت به سلجوقیان اعلام وفاداری میکردند و بعضی یاغی میشدند تااینکه بالاخره تکش خوارزمشاه شروع به کشورگشایی کرده و شهرهای ایران را یکی پس از دیگری به زیر بیرق خودش میآورد تااینکه بعد از چند پادشاه ، بالاخره ، پادشاهی ایران به سلطان محمد خوارزمشاه رسید که تقریبا برهمه ایران تسلط داشت. سال۶۰۰ ه. ق
یکی از اشتباهات سلاطین آخر خوارزمشاهی درافتادن با خلیفه عباسی بود. در زمان محمد ، خلیفه عباسی بغداد، ناصر لدین الله بود که از خوارزمشاهیان خیلی میترسید.
این بود که مرتب همسایه های شرقی ایران را تحریک به حمله به قلمرو سلطان محمد خوارزمشاه میکرد . از جمله سلاطین غور و اسماعیلیان قزوین و قهستان و قراختائیان را مرتب بر ضد سلطان محمد تحریک میکرد.
سلطان محمد به راحتی از عهده همه این فتنه ها براومد.
اما خبر نداشت که خلیفه بغداد به تشویق مغولان هم پرداخته.
همونطور که قبلا گفتم مغولها در زمان تموچین یاهمون چنگیز خودمون، خیلی قوی شده بودند و قسمتهای زیادی از چین را تسخیر کرده بودند.
چنگیز در اواخر عمرش با تشویق خلیفه عباسی ، تصمیم به حمله به ایران گرفت. اما ترس از قدرت خوارزمشاهیان مانع از حمله بود.چون سلطان محمد قدرت خودش را قبلا در سرکوب غوریان و قراختائیان نشون داده بود.
اما چند عامل باعث شد سلطان محمد جلوی مغولها شکست بخوره.
اولش خلیفه عباسی یه شخصی را به نام محمود یلواج را فرستاد پیش چنگیز برای تحریک و تشویق چنگیز به حمله.
بعدش این محمود یلواج از خودش لیاقتها نشون داد و حتی مشاور چنگیز و حاکم چین شمالی شد.
بعدش از طرف چنگیز اومد و یه سری هدایا برای سلطان محمد خوارزمشاه آورد و اعلام دوستی کرد.
بعدش یه سری بازرگان مغول هوس عبور از قلمرو خوارزمشاهیان کردند. مال التجاره مال خود چنگیز بود و در همین حین خلیفه عباسی مادر سلطان را تحریک به کشتن این بازرگانان کرد. مادر سلطان که ترکان خاتون نام داشت این کار زشت و هولناک را انجام داد و به واقعه اُترار معروف شد.
مادر سلطان محمد ، قبچاقی بود و یه آدم خودخواه و شهوت پرست و و خونخوار.
با کشته شدن بازرگانان مغول ، بهانه به دست چنگیز افتاد و به ایران حمله کرد. سال ۶۱۵.
یکی از اشتباهات سلطان محمد ، حمایت از کار زشت مادرش ، ترکان خاتون در قتل اون بازرگانها بود.
یکی دیگه از کارهاش براندازی دولت قراختائیان بود که اینها حائل بین ایران و مغولستان بودند. بابراندازی اینها، ایران با مغولستان همسایه شد. در حالیکه قبلش ، اگه قرار بود مغولها به ایران حمله کنند مجبور به فتح قلمرو قراختائیان میشدند و اونها هم مقاومت میکردن و اینا.
خلاصه یه کار زشت دیگه سلطان هم که باعث شد مردم ازش متنفر بشن قتل بدون توجیه عارف معروف و پرمرید ، شیخ مجدالدین شرف بن موید بغدادی بود.
باسلام
القصه، اشتباهات مکرر سلطان محمد خوارزمشاه بعلاوه خیانت مشاوران و درباریان و فشار دربار عباسی ، بالاخره باعث حمله چنگیز به ایران شد.
تهور و جسارت بیش از حد تصور ، در سربازان و فرمانده هان مغول و سخت کوشی و قساوت این لشگر جرار باعث شد لشکر سلطان محمد خوارزمشاه از اونا شکست بخوره و سلطان باآن همه شجاعت که داشت مرتبا از جلو مغولها فرار میکرد تا اینکه مغولان به نیشابور رسیده و طی زد و خوردهایی بالاخره نیشابور را فتح کردند.
سقوط نیشابور در سال ۶۱۸ هجری قمری بود و مغولان با نیشابور کاری کردند که ضرب المثل شد و اقدامات دولت روحانی در تخریب مملکت و آثار ما تاخر که از خود بجا گذاشت و هنوز مملکت گرفتار آن است را به واقعه نیشابور تشبیه میکنند.
نیشابوریان در جریان حمله مغول ، خیلی رشادت به خرج دادند و چندین بار مردانه جلوی اونا ایستادند و چون اونها را کافر میدونستند ، مروت بخرج داده و باهم عهد شهادت بستند ولی چون نیرو و پایداری مغولها زیاد بود و سلطان محمد هم هیچ کمکی به نیشابوریها نکرد بالاخره مغولها وارد شهر شدند و همه را قتل عام کردند و شهر را ویران کرده و در آن جو کاشتند.
سلطان محمد به معنای واقعی کلمه فرار کرد و به ری و بعد اصفهان و همدان رفت . مغولان در تعقیب وی بودند تااینکه به مناطق صعب العبور مازندران پناهنده شد.
مغولان که در پایداری و تعقیب و راهپیمایی و عبور از مناطق صعب العبور مهارت داشتند به سمت مازندران رفتند و سلطان محمد به جزیره ای در وسط دریای خزر به نام آبسکون فرار کرد و ۴ ماه در آنجا بود تااینکه از فرط غم و اندوه و بیماری وفات کرد
سلطان محمد که در شجاعت ، کم نظیر بود و قدرت و شوکت اون تا جایی رسیده بود که میخواست خلیفه عباسی را عوض کند و خلافت را به علویان بسپارد ، چنین عاقبتی پیدا کرد و دست آخر تنها و بی کس در جزیره آبسکون فوت کرد.
من در مطالعه تاریخ خیلی به تقدیر اعتقاد دارم و معتقدم وقتی قلم تقدیر برای کسی حرکت کرد ، تغییر اون خیلی سخته . به قول عربها میگن
جفّ القلم بما هو کائن الی یوم القیامه
انشالله اگر عمری بود و خواستم تاریخ اسماعیلیان ایران و مخصوصا حسنک وزیر را برای شما بگم بازم به این تقدیر در تاریخ اشاره خواهم کرد.
از نظر خود بنده ، حتی روی کار آمدن یه آدم بیلیاقتی مثل روحانی در شیعه خانه امام زمان هم تقدیری بود که ختم بخیر شد. چون حمله مغول که در مقابل مصیبت روحانی خیلی خفیف و کوچیک بود قتل و غارت زیادی به جا گذاشت اما مصیبت دولت روحانی که ضربات هولناکتری نسبت به مغول داشت ، قتل زیادی در پی نداشت و فقط منجر به غارت و ویرانی شد.
القصه یه کار خوبی که سلطان محمد ، این دم آخری کرد این بود که از بین چندتا پسری که داشت اون با لیاقت تره را جانشین خودش کرد و به این ترتیب جلال الدین منکبرنی را به جای اوزلاغ شاه که مورد حمایت مادرش بود به سلطنت برگزید.
این سلطان جلال الدین خیلی شجاع و متهور بود و جلوی مغولها خیلی رشادت بخرج داد که انشالله دفعه بعد خدمت شما میگم.
باسلام
بارها گفته ام و بازهم تکرار میکنم که مهمترین هدف از مطالعه تاریخ ، عبرت گرفتن از حوادث و وقایع و یاد گرفتن برخورد با موارد مشابه در حال و آینده میباشد.
در حمله مغول ، یک سری اشتباهات سلطان محمد بعلاوه یک سری تشویقها و تحریکهای خارجی ، باعث حمله مغول شد . بعد از اون هم اشتباهات مکرر سلطان محمد در دست کم گرفتن مغولها ، و فرار از جلوی آنها به جای بسیج نیروها باعث جری شدن مغولها شد . یه اشتباه راهبردی خلیفه عباسی ، الناصر لدین الله هم این بود که فکر میکرد مغولها فقط به براندازی خوارزمشاهیان بسنده میکنند . در حالیکه مدتی بعد از مرگ چنگیز و فروکش کردن جنگ ، دوباره مغولها به فرماندهی هلاکو حمله کردند و این بار تا بغداد و شامات هم رفتند و خلیفه عباسی که در اون دوره دیگه عوض شده بود و مستعصم بالله بود را کشتند و بساط خلافت عباسی را سرنگون کردند.
حالا مطلبی که میخواستم بگم در مورد همین مسئله بود که یه سری آشوب و اغتشاش در کشور ما بوجود اومده.
این آشوبها را چه کسی ایجاد کرده؟
من ۴ عامل برای این آشوبها خدمت شما میگم.
یکی دشمن خارجی که با هزینه کرد خیلی خیلی زیاد و پول پاشی بین اراذل و اوباش شناسنامه دار ، آتش فتنه را روشن و تجزیه ایران و قتل عام ایرانیان را اراده کرده است.
دیگری عده ای مزدور که با دشمن همراهی کرده و باالهام از دستورات اسراییل و پولهای عربستان مجری اوامر آنها شده و اجرای قتل عام ایرانیان را دستور کار خودشون قرار دادند.
دیگری عده ای از عوامل وضع موجود که تفاله های دولت قبل هستند و هنوز روی صندلیهای خودشون به خیانت و جنایت ادامه میدهند و قسمت زیادی از این اغتشاشات به خاطر جنگ صندلی هاست.
اینها برای حفظ پست و مقام و صندلیهای خودشون میلیارد میلیارد هزینه میکنند و قسمت اعظم هزینهء این اغتشاشات از جیب همینهاست.
وقتی اون آقای مختلس مجتمع فولاد مثلا هزار میلیارد سهم بهش رسیده خب مسلم هست که از هزینه کردن ده میلیارد تومن اون برای حفظ موقعیت و ادامه دزدیهاش ابایی نداره. و تا بااینها به عنوان ریشهء اغتشاشات برخورد نشه ، مشکل حل نمیشه.
مورد بعدی هم حزب الله نماها و انقلابی نماهایی هستند که در خیلی سازمانها از جمله مجلس مثلا انقلابی فراوان هستند و دین لقلقه زبانشون شده.
اینها عامدا یا جاهلا جاده صاف کن دشمن و جنایتکاران هستند. صحبت از مماشات با جانیان و اصرار بر رفع فیلترینگ رسانه های اسراییلی به جای حمایت از رسانه های داخلی نامش فقط و فقط نفاق است و لاغیر.
اگر جایی صحبت از مماشات میکنیم ، به معنای مماشات نیروهای نظامی نیست؛ چون در صورت بالا رفتن سطح امنیتی هیچگونه مماشات و مدارایی با آشوبگران نخواهد شد. منظور ما مماشات با بدنه‌ی رسانه دشمن است!
چرا باید مسئول سابق این مملکت، سلبریتی این کشور و کسب و کاری که در این کشور دارد کسب درآمد می‌کند به راحتی بنزین روی آتش بشود و هیچ برخوردی با او صورت نگیرد؟
چرا باید شبکه های اجتماعی که قلب این آشوب ها هستند با حداکثر کیفیت و سرعت در دسترس باشند؟ سرعت دانلود و آپلود ما در تلگرام و اینستاگرام بیشتر از ایتا و بقیه است. چرا بصورت سفت و سخت فیلترینگ سنگین و دائمی روی این شبکه ها و فیلترشکن ها صورت نمی‌گیرد؟ سال ۹۸ فتنه زود خوابید چون دسترسی ها به شبکه های بیگانه و دشمن کاملا گرفته شد.
عزیزی گفته بود چون میخواهیم مردم به نیت دشمن پی ببرند اینطور عمل میکنیم!
طبق آموزه‌های ما نجات جان یک نفر برابر با نجات جان تمام دنیاست با این تفسیر غلط شما یعنی ما جان مردم را فدای مصلحت ها میکنیم؟ چرا وقتی به جنبه‌های مختلف یک موضوع واقف نیستیم ادای تحلیلگر هارو در میاریم!
روز به روز افتراق و دوگانگی جامعه در حال افزایش است و این بخاطر ضعف بزرگ مسئولان در کنترل فضای مجازیست.
مطلع عرض میکنم که بسیاری از آشوبگران دستگیر شده توسط قوه‌قضاییه به راحتی آزاد میشوند و کینه‌آنها نسبت به نیروهای امنیتی بیشتر شده و تبعات سنگین تری را برای نیروهای امنیتی و مردم بوجود خواهند آورد.
حرف های دیگر بماند کوتاه گفتم و غیر محرمانه ...
باسلام
خب امشب باز گردیم به داستان مغول.
اما قبل از اون یه بار دیگه خدمت شما عرض میکنم که منظور بنده از مماشات نکردن ، اتخاذ راه درست برای خواباندن اغتشاش است.
الان همینجور از نیروهای خودی دارن شهید میشن اما سران فتنه آزادانه در حال لجن پراکنی هستند.
منظور از کنار گذاشتن مماشات ، این نیست که تفنگ را برداریم و هرکس اومد توی خیابون به رگبار ببندیم. اصلا این کار خودش باعث ایجاد جنگ داخلی میشه.
راهکارهای خواباندن اغتشاش زیاده. ما در جنگ با دشمن ، به دم شیر رسیدیم و دیگه آخرای کاره.
یکی از راهها اینه که دشمن را تهدید کنیم. تهدید اسراییل خیلی موثره. اگر ما تهدید کنیم که مثلا در صورت ادامهء اغتشاشات ، فلان کارخانه اسراییلی دود میشه میره هوا، یا آرامکو با خاک یکسان میشه ، یا مثلا اعلام کنید که از مردم عادی حیفا و تلاویو درخواست داریم تا پایان هفته ، شهر را تخلیه کنند ، یا مثلا اعلام کنیم اگر اغتشاشات تموم نشه به ازای هر هفته اغتشاش یک درصد غنی سازی را افزایش میدیم ، یا به ازای هرروز اغتشاش ، این نوع سلاح را به روسیه میفروشیم یا......
خلاصه هزارتا راه هست . بدون هزینه . بدون درگیری.
اگر تهدید کنیم قسم میخورم که خود اسراییل و عربستان ، پول به اغتشاش گرها میدن که برن خونه بشینن.
اون روزی که ترامپ تهدید کرد اگر ایران ، تلافی شهادت سردار سلیمانی را بکنه ۵۲ نقطه از ایران را میزنه، همین اسراییل نگذاشت.
واقعا آمریکا قصد داشت ۵۲ نقطه از ایران را بزنه. به اطلاع عوامل داخلی هم رسونده بود و شخص روحانی با خوشحالی وصف ناشدنی ، توییت رمزآلود ۵۲ نقطه میزد.
اما اونی که نگذاشت این اتفاق بیفته ، اسراییل بود.
دم نتانیاهو گرم که به موقع خودش را خیس کرد و نگذاشت جنگ بشه.
البته ما در صورت بروز جنگ ، آمادگی کامل داشتیم . اما حساب همه جا را کردیم و مطمئن شدیم اگه عین الاسد را بزنیم قطعا جنگ نمیشه.
خب بعدش.....
بعدش میاییم سراغ عوامل داخلی فتنه که در راس اونها اصلاحطلبهای اسراییلی مخصوصا خاتمی و روحانی و .... هستند.
اینها در قرآن از کفار بدتر معرفی شدند.
یعنی شخص روحانی و خاتمی از یک کافر حربی پست تر و رذل تره.
کجای قران گفته؟
اونجا که میفرماید
ان المنافقین فی الدرک الاسفل من النار
یعنی پایین ترین درجه جهنم متعلق به منافقین هست. و کفار تازه یه درجه بالاتر از اونها هستند.
وقتی اغتشاشات خوابید باید بیاییم سراغ این منافقین . البته ما هم سراغ اینها نیاییم ، خیلی زود شمشیر امام زمان گردن همه اونها را قطع خواهد کرد.
یعنی اصلا فرق حکومت پیامبر و ائمه علیهم السلام و نظام ما بااون حکومت اسلامی که امام زمان عج تشکیل میده همینه.
یعنی چی؟
یعنی پیامبر و ائمه اگر چه باطن افراد را هم میشناختند اما مامور به باطن نبودند. همینکه کسی شهادتین میگفت مسلمون بود . ولو از نوع منافق. مگر اینکه دست به شمشیر ببرد یا فتنه ایجاد کند.
اما در حکومت امام زمان عج ، منافقین هیچ جایگاهی ندارند و اینجور نیست که بایه شهادتین گفتن و نماز خوندن بیان و پست و مقام بگیرن. هرکس جلوی پیشرفت امام را گرفت قطع رءوس.
میخواد کافر باشه، میخواد مسلمان. دیگه وقت هدایتگری تموم شده. وقت عدالته. اینه که علما میگن امام زمان برای قتل و خونریزی نمیاد بلکه منظور اینه که هرکس در هر پستی جلو حکومت ایستاد حذف میشه. در حکومت امام ، فقط صالحین حضور دارند و اصلا نمیتونن منافق بازی در بیارن و مماشاتی در کار نیست.
حتی به قول آقای مکارم ممکنه اهل کتاب هم در اون دوره به دین خودشون باقی بمونن ولی حکومت دست صالحین هست .
ممکنه دزدی هم بشه ولی در مورد اون دزد حتما عدالت اجرا میشه.
فتنه هم رخ میده ولی حتما فتنه شکست میخوره . چون دیگه دشمن داخلی نداریم که آتش بیار معرکه بشه.
نظام ما هم مامور به باطن افراد نیست و باید بااینها مماشات کند . اما تا وقتی دست به سلاح نبرده و یا فتنه نکرده اند. خب حالا مثلا این آقایون ، چندبار دیگه باید فتنه کنند تا کلمهء نفاق بر اونها مصداق پیدا کنه؟
چندبار باید بااسراییل همنوا و همصدا بشن؟ چندبار باید به قرآن و اسلام توهین کنند؟ از چند قرآن سوزی و مسجد سوزی باید دفاع کنند؟
منظور من از عدم مماشات ، همینها هستند. وگرنه اونی که اومده کف خیابون و جو زده شده که با دوتا سیلی قبر تمام آبا و اجداد خودش را آباد میکنه.
نکته بعدی تصفیه بدنه نظام از عوامل وضع موجوده که دیگه از بس راجع بهش حرف زدم حالم بد شده و دیگه صحبتی نمیکنم.
انشالله از فرداشب بقیه داستان مغول را خدمت شما میگم
با سلام
حالا برگردیم به داستان مغول.
بعد از سلطان محمد خوارزمشاه ، جلال الدین منکبرنی جانشین اون شد. این آقا خیلی شجاعت داشت و چندبار جلوی مغولها مقاومت جانانه به خرج داد . یه بار هم در جنگ سند که بر سر تصرف کابلستان بود ، این جلال الدین حسابی مقاومت کرد و تقریبا همه یارانش کشته شدند و خودش از وسط لشکر مغول بااسب به سمت هندوستان فرار کرد و از رود سند گذشت و رفت هندوستان پیش طرفداران و هوادارانش
در همین حین ، یه کاری برای چنگیز پیش اومد و به چین برگشت. کلا چنگیز سه سال در ایران بود و البته توی این مدت هم خودش در شمال شرق ساکن بود و سرداران لشگرش را برای فتوحات میفرستاد.
چنگیز به چین برگشت و چهار سال بعد هم فوت کرد. سال ۶۲۴ ه ق. و سلطان جلال الدین منکبرنی یه نفس راحت کشید. و از هند برگشت و یه سری از سرزمینها را پس گرفت
بعدش حملات مغول یه مدت متوقف شد و بین جانشینانش یه اختلاف جزئی رخ داد.
بعدش حمله دوم مغولها در سال ۶۲۶ به فرماندهی جرماغون نویان شروع شد که زیر نظر اوگتای قاآن بود. این اوگتای قاآن پسر سوم چنگیز بود که فتوحات چنگیز در ایران به این آقا رسیده بود.
اینجا بود که جلال الدین خیلی جلو مغولها مقاومت کرد ولی این دفعه فرق میکرد و نیروی مغولها بیشتر شده بود. جلال الدین دو سال جلو مغولها مقاومت کرد و عقب نشینی میکرد تا دیگه رسید به آخر ایران😄
مغولها تقریبا تمام ایران را گرفتند و جلال الدین منکبرنی به کردستان رسید و اونجا به دست کردها به قتل رسید.
با مرگ جلال الدین ، حکومت خوارزمشاهی رسما به اتمام رسید و بعدش مغولها تا شما عراق هم پیش رفتند. و قصد تصرف بغداد را هم داشتند که موفق نشدند. لذا رفتند طرف گرجستان و ارمنستان و اونجاها را تصرف کردند.
بعدش جرماغون نویان فوت کرد و قسمتهای مختلف ایران حدود بیست سال کشمکش و جنگ بین اقوام مختلف با مغولها بود تا اینکه مرحله سوم حملات مغولها شروع شد.
توی این مرحله ، هلاکو ، نوهء چنگیز از طرف برادر بزرگترش یعنی منگوقاآن مسئول یکپارچه سازی ایران شد.
لذا راه افتاد و تمام قبائل را سرجای خودشون نشوند و حکومت ایلخانی را در ایران پایه گذاری کرد که حدود۸۰ سال طول کشید.
مهمترین حکومتهای محلی که هلاکو باهاشون جنگید ، اسماعیلیان بودند که در چند قلعه از جمله قلعه الموت و قلعه قهستان و رودبار ساکن بودند و در اون دوره امام شون شخصی بود بنام رکن الدین خورشاه.
در فتح قلاع اسماعیلی ، خواجه نصیرالدین طوسی هم به هلاکو خیلی کمک کرد و هم به اسماعیلیان.
یعنی واسطه شد که هلاکو اونها را قتل عام نکنه و اونها هم تسلیم بشن.
بعدش هلاکو راه افتاد برای فتح بغداد و خلیفه عباسی در این بین دستگیر شد.
علمای سنی مذهب بغداد که حیات خودشون را در بقاء خلیفه میدیدند ، هلاکو را ترسوندند که اگر خلیفه کشته بشه آسمون به زمین میاد و در کار افلاک اختلال پیش میاد و اصلا مگه میشه خلیفه را کشت و اینا.
هلاکو هم باور کرده بود.
خواجه نصیرالدین که شیعه بود به خلیفه گفت والا همه خلفای راشدین به جز ابوبکر را کشتند خبری هم نشد. تازه عمر و علی ع را در محراب عبادت کشتند.
اما هلاکو بازم میترسید . خواجه نصیر الدین هم یه پیشنهاد داد مبنی بر اینکه خلیفه المستعصم بالله بیلیاقت و بی کفایت را لای نمد بپیچید و بمالیدش تا یواش یواش بمیره. بعد هروقت دیدید آسمون داره به زمین میاد و هوا تیره و تار شد نمالیدش😂😂
و اینجوری بود که بساط خلافت عباسی برچیده شد.
یه شخص شیعه دیگه هم در برافتادن خلافت عباسی نقش داشت و اون هم ابن علقمی وزیر خلیفه بود.
در حکومت عباسیان ما چندتا خلیفه شیعه و چندتا وزیر شیعه داشتیم که اینها هروقت روی کار اومدند خیلی خدمات فرهنگی و عمرانی انجام دادند.
القصه هلاکو بعد از بغداد راه افتاد و تا مصر هم رفت و اون موقع دولت مملوکان در مصر حکومت میکرد که جانانه در مقابل مغولها مقاومت کردند و برای همیشه پیشرفت مغولها بلاک شد😳
هلاکو برگشت و مراغه را پایتخت خودش قرارداد و به فرمان برادرش قوبلای خان (که حاکم بزرگ امپراطوری مغول شده بود) خان بزرگ ایران شد و دولت ایلخانی را در سال ۶۵۵ ه ق. بنیان گذاشت که حدود ۸۰ سال تداوم داشت.
هلاکو خیلی به خواجه نصیرالدین علاقه داشت و کلا به علما احترام میگذاشت و به پیشنهاد خواجه هزینه احداث رصدخانه مراغه را داد و رصدخانه احداث شد و سالها مرکز علمی ایران در علوم مختلف بود.
در بین ایلخانان مغول ، بعضیهاشون روی مغولها را سفید کردند و خدمات علمی و عمرانی زیاد در ایران کردند از جمله الجایتو معروف به سلطان محمد خدابنده که مسلمان شد و حتی مدتی هم شیعه شد و یکی هم غازان خان که قبلا گفتیم چقدر خدمت کرد.
بسیاری از حاکمان مغول مسلمان شدند . برخی هم در عین اینکه کافر بودند ولی وزرای مسلمان داشتند.
تا اینجا ۳ تا حمله از مغولها را گفتیم
بعضی مورخین یه حملهء چهارم را هم حساب کردند که توسط تیمور و در سال ۷۸۰ شروع