⭕️ آيا احیای برجام کمکی به ما می‌کند؟
◀️سال ۹۵ و بعد از تصویب قانون تحریم ایران (ISA) در کنگره آمریکا و سخنرانی معروف به «#تقریبا_هیچ» رئیس بانک مرکزی یادداشتی نوشتم با عنوان چرا برجام، نافرجام شد که در آن تاکید شده است مهم ترین دلایل شکست برجام وجود «عدم توازن فاحش» در آن است. در این یادداشت همچنین ۵ نوع عدم توازن موجود در برجام شرح داده شده است.
🔻عدم توازن در برجام ابعاد چند گانه‌ای دارد که هر کدام از این ابعاد به تناسب و در زمان مناسب امکان بهره‌برداری را به آمریکا و متحدان غربی آن می‌دهد. به طور خلاصه مهم‌ترین ابعاد این عدم توازن به شرح زیر است:
1️⃣ عدم توازن در وزن تعهدات:
وزن و نوع تعهدات ایران در توافق چه در زمینه هسته‌ای (تعطیلی و توقف یا تخریب بخش عمده و اصلی فعالیت‌های هسته‌ای و تحقیق و توسعه) و چه در سایر حوزه‌ها مانند نظام دسترسی و بازرسی به شکل قابل توجهی سنگین‌تر از تعهدات طرف مقابل (توقف بخش اندکی از تحریم‌های وضع شده در دوره تنش هسته‌ای) است.
2️⃣ عدم توازن در زمان‌بندی انجام تعهدات:
از لحاظ زمان‌بندی در توافق، شروع اجرای تدریجی و ۱۰ ساله تعهدات غرب و آمریکا موکول به انجام کامل تعهدات ایران و تاییدیه آژانس مبنی بر انجام کامل آن شده است و از سیستم معقول اجرای گام به گام و متقابل تعهدات که مورد تاکید رهبری و صاحبنظران در دوران مذاکرات بود استفاده نشده است.
3️⃣ عدم توازن در شفافیت و روشن بودن تعهدات:
تعهدات ایران در برجام کاملا روشن و مشخص و قابل #راستی_آزمایی است، در حالی که تعهدات طرف مقابل از یک سو در ابعاد مختلف تفسیرپذیر و مبهم نگاشته شده است و از سوی دیگر با قیودی مانند «نهایت تلاش خود را می‌کند» یا «در حد اختیارات دولت» به اراده دولت حاکم بر ایالات متحده پیوند خورده است.
4️⃣ عدم توازن در نظام داوری:
در حالی که برای تایید انجام تعهدات ایران #آژانس بین المللی انرژی اتمی که خود شدیدا متاثر از کشورهای غربی است، به عنوان داور مشخص شده است، نه تنها هیچ داوری برای راستی‌آزمایی انجام تعهدات طرف مقابل مشخص نشده است که حتی در صورت شکایت ایران نیز رسیدگی به آن در صلاحیت کمیته‌ای است که از ۸ عضو آن، ۷ عضو از کشورهای طرف مقابل ایران در مذاکرات تشکیل شده‌اند و تایید این شکایت نیز تنها با حکم اجماعی هر ۸ عضو (از جمله عضو متشاکی!) و در صورت عدم نتیجه از طریق ارجاع به شورای امنیت سازمان ملل که اغلب اعضای ۵+۱ در آن دارای #حق_وتو هستند امکان‌پذیر است.
به عبارت دیگر حتی اگر ایران در #برجام از کشور دیگری شکایت کند داوری آن به عهده همان کشور مورد شکایت قرار خواهد گرفت.
5️⃣ عدم توازن در بازگشت‌پذیری:
به دلیل اینکه تعهدات ایران شامل جمع‌آوری یا تخریب بخش عمده‌ای از زیرساخت‌های هسته‌ای است در عمل بازگشت ایران به شرایط ماقبل توافق مشمول زمان زیادی است. اما آمریکایی‌ها با حفظ قوانین و زیرساخت‌های تحریم، امکان بازگشت سریع معدود تحریم‌های متوقف شده را برای خود فراهم کرده‌اند.
🔺توافق آتی یا هر گونه سند الحاقی به برجام نیز اگر نتواند این عدم توازن‌های فاحش را به شکل قابل توجهی کاهش دهد، حاصلی جز «#تقریبا_هیچ» نخواهد داشت.
#دکتر_میثم_ظهوریان
@teribon_ir
🔴عدول از سیاست قطعی و خسارت جدید
🔹با عنایت به ضرورت رعایت #سیاست_قطعی نظام که نباید از آن عدول کرد و همچنین #قانون اقدام راهبردی که مسئولیت بررسی رفع کامل تحریم‌ها را جهت تعیین تکلیف به #مجلس واگذار کرده است؛ به همراه جمعی از کارشناسان و نمایندگان، پیش‌نویس متن تهیه شده در #مذاکرات_وین مورد بررسی قرار گرفت.
🔸واقعیت این است آنچه تاکنون در متن ۲۷ صفحه‌ای پیش‌نویس توافق حاصل شده است، حاکی از عدم تحقق خطوط قرمز نظام و برخلاف قانون مجلس و تحمیل خسارت جدید به #منافع_ملی است. بطوریکه در این متن شاهد عدم تضامین عملی و واقعی برای رفع تحریم‌ها و عدم وضع #تحریم جدیدی علیه ملت #ایران هستیم.
🔸از سویی دیگر #فروش_نفت همچنان با محدودیت‌هایی همراه است و برخلاف سیاست قطعی نظام مبنی بر لغو کل تحریم‌ها جهت بازگشت ایران به تعهدات #برجام، در پیش‌نویس ۸ مارس تعهدات اصلی آمریکا به بعد از اقدامات ایران موکول شده و امکان #راستی_آزمایی رفع تحریم‌ها نیز برای ایران پیش‌بینی نشده است.
🔹لذا در حالی که طبق پیش‌نویس تهیه شده، فروش نفت و بازگشت پول نفت دچار مشکل است و آمریکا تضمینی برای رفع تحریم‌ها و وضع تحریم جدید علیه ایران نداده و ایران حق دخالت در راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها را ندارد؛ امکان تامین منافع ملی در #انتفاع_اقتصادی مردم از این توافق فراهم نشده است.
🔸به نظر می‌رسد یکی از اصلی‌ترین دلایل عدم توفیق در #مذاکرات برای رسیدن به #توافق_خوب، ناشی از عدم تغییر مسئولین اصلی مشغول در مذاکرات باشد. بطوریکه مسئولین کمیته‌های هسته‌ای، تحریم، تصمیم کمیسیون مشترک و ضمیمه بازاجرا عینا همان مسئولین اصلی تیم مذاکراتی جناب #محمدجواد_ظریف هستند.
#دکتر_علی_خضریان
@teribon_ir