▫️ وعده برپائی جامعه دینی
📣 وقتی مومنان بر خلافِ منافقانِ کارشکن، به فراخوانِ سوره مبارکه نور برای مبارزه با مفاسد اخلاقی در رکابِ رهبرِ دینی، قلباً و عملاً لبیک گفتند اینجا وعده الهی مبنی بر شکلگیریِ تمدنِ اسلامی و یک جامعه ایمانی با چهار شاخصه زیر تحقق می یابد:
1️⃣ لیَستَخلِفَنَّهُِم (برپائیِ حکومت): خداوند زمینه سلطنت، خلافت و فرمانروائیِ مومنان را در زمین فراهم میکند: "لَیَستَخلِفَنَّهُم فی الأرض"؛ واژه ی "ارض" چون با "الف لامِ جنس" همراه شده، بمعنایِ "کلِ زمین" و حکومتِ جهانی است. چنانچه نظیر این خلافت و جانشینی را قبلا برای قومِ نوح، سلیمان و برخی دیگر از امت های گذشته ایجاد کرد: "کَمَا استَخلَفَ الذینَ مِن قَبلِهِم"؛ و در آینده در حکومتِ سبزِ مهدوی رُخ خواهد داد. خلافتِ حقیقی از آنِ کسانی است که خَلف و پُشتِ رهبرِ الهی حرکت میکنند.
2️⃣ لیُمَکِنَنّ لَهُم (استقرار دیانت): حاکمیتِ مومنان بر زمین از نوعِ "حکومتِ دینی" خواهد بود که موردِ خوشنودی و رضایت خدای متعالی است: "لِیُمَکِّن لَهِمُ دینَهُم الذی ارتَضی لَهُم". تمکُنِ دینی در آیه شریفه بمعنایِ بر قراریِ دین و پابرجا شدنِ تعلیماتِ دینی است. خداوند به گونه ای به دینِ مردم ثُبات و استقرار میدهد که هیچگونه زوال، اضطراب و تزلزلی در بینشان دیده نشود.
3️⃣ لیُبُدِّلَنَّهُم ( بر قراری امنیت): تهدیداتِ دشمنانِ خارجی و مزاحمت هایِ داخلی، توسط خدا در حکومتِ دینی مَهار میشود و ترس و اضطراب جایش را به امنیتِ اجتماعی و آرامش میدهد: "و لَیُبَدِّلَنَّهُم مِن بعدِ خَوفِهِم أمناً".
4️⃣ یعبُدُونَنی (اقبال به عبادت): آخرین شاخصه جامعه دینیِ موعود، عبادتِ بی پیرایه و عاری از شرکِ خدای متعالی است: "یَعبدونَنی لایُشرِکونَ بی شیئا". این جمله در آیه 55 نقشِ حال دارد و چون بدونِ حرفِ عطف آمده، بنوعی در صددِ جمع بندیِ سه ویژگیِ پیش گفته است. قرار است جامعه ای شکل بگیرد که افرادِ آن، در حالِ اطاعت و بندگیِ خدا باشند. هر کسی که بعد از تحققِ تشکیلِ حکومتِ دینیِ امن، بدین نعمت کفران ورزد، از زیِّ بندگی خارج شده و در زمره نافرمانان قرار خواهد گرفت: "وَ مَن کَفَرَ بعدَ ذالِک، فأولئِکَ هُمُ الفاسِقونَ".
🔔 شرط شکلگیریِ حکومتِ دینیِ امنِ عبادی، در طلیعه آیه شریفه ذکر شده است: "وَعدَ اللهُ الذینَ آمنوا منکم و عَمِلوا الصالحات...". اگر آحادِ مردم ضمنِ "ایمان" به آموزه هایِ سوره نور "عملا" به توصیه هایِ صالح و سالمِ سوره نور پایبند باشند، جامعه اصلاح میشود. منتظرانِ صلاح و اصلاحات باید خود صالح باشند. مصداقِ عملِ صالح در این آیه، اقدامِ عملی برای اطاعت از فراخوانِ مبارزه با مفاسد اخلاقی در رکابِ رهبرِ الهی است که در آیه 48 بیانش گذشت.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه55
#فصل2
@TqNoor
▫️ وظایف منتظران برپائی جامعه دینی
🔔 تعبیرِ "منکم" در صدرِ آیه ی 55 و نیز تعابیرِ "أقیموا"، "ءاتوا" و "اطیعوا" در آیه 56 همگی با صیغه ی مخاطب آمده است. اما بینِ این دو آیه تمامِ تعابیر، غایبانه است: "لیستخلفنَّهُم"، "لَیُمکِنَنَّ لهم"، "لَیُبدّلَنَّهُم"، "خوفِهِم"، "یعبدوننی" و "یُشرکونَ". دلیلِ این تغییرِ تعبیر چیست؟!
✅ رویِ سخنِ صیغههایِ غایب به کسانی است که وعده ی الهیِ برپائیِ جامعه دینی برایشان محقق شده است: "وَ مَن کَفَرَ بعدَ ذالک، فاولئک هم الفاسقونَ". کسانی که بعد از تحقق وعده، کافر شوند فاسقند. رویِ سخنِ صیغه ی مخاطب اما به من و شمائی است که اکنون در انتظارِ تحقق وعده هستیم: "وَعَد اللهُ الذینَ آمنوا منکم...".
➕ پس ما اینجا با دو گروه روبرو هستیم. گروه اول کسانی که زیرِ سایه حکومتِ دینیِ امن زندگی میکنند که ویژگیِ بارزِ آنان، عبادتِ بدونِ شرک است: "یَعبُدونَنی لایُشرِکونَ بی شیئاً". گروه دوم مومنانِ اهلِ عملِ صالحند که وعده را شنیده اند و منتظرِ تشکیلِ حکومتِ الهیاند: "وَعَد اللهُ الذینَ آمنوا...".
❗️اما انتظارِ گشایش، گرچه لازم است و مطلوب، ولی کافی نیست. برای ظهورِ حکومتِ الهی، باید مومنان به سه مسئلهی مهم پایبندی عملی داشته باشند:
1️⃣ اقامه نماز: اگر ما دین را یک خیمه بدانیم، ستونِ آن نماز است: "الصلاةُ عَمودُ الدین". روزه، خُمس، زکات، عفاف، امر به معروف و نهی از منکر، جهاد، اطاعت از امام و... دستوراتی است که در خیمهی دین نهاده شده است.
اقامهی نماز یعنی نصبِ ستونِ خیمه، بپا داشتنِ همه ی دستوراتِ دینی و قرار دادنِ هر یک از مناسک در موضعِ خودش. بعبارتِ دیگر قرار است با نماز، خیمه دین را اقامه کنیم. معنیِ اصطلاحیِ "صلاة" نیز عرضه ی خود بر خدا و دنیاگریزی است.
2️⃣ ایتاء زکات: نمودِ عملیِ نماز و دنیاگریزی در "زکات" متجلی میشود. در واقع زکات و حرکت به سمتِ جدا شدن از دارائی ها، اقدامی است عملی که در پسِ شعارِ نماز و ادعایِ خداگرائی می آید. نماز و ارتباطِ با خدا، آن رویِ سکه اش زکات و جدائی از دلبستگی ها و تزکیه خود از دنیا است.
3️⃣ اطاعت از رسول: این مسیرِ نورانی، بدونِ ولایت و قبولِ تبعیت از رهبریِ دینی طی نمی شود. فراموش نکنیم که بحثِ سوره نور، مبارزه با مفاسد اخلاقی بود. اکنون مردمی که با اقامه نماز و ایتاء زکات، از دنیا و لذت هایش دل کنده اند، پا رکابِ رهبری قرار است مفاسد جنسی را ریشه کَن کنند.
🔔 اگر این سه گام را برداشتیم، اینجا خدای متعالی بر ما رحم میکند: "لعلکُم تُرحَمونَ" و به وعده ی خود مبنی بر تشکیلِ جامعه ایمانی، جامه ی عمل می پوشاند: "وَعَدَ اللهُ الذینَ آمنوا و عملوا الصالحاتِ لَیَستَخلِفَنَّهُم....".
➕ وعده ی خدا صادق است و هیچکس توانائیِ جلوگیری از اراده خدا را ندارد: "لا تحسبنَّ الذینَ کفروا مُعجزینَ فی الأرض". پس گمان نبرید که کافرانِ به فراخوانِ مبارزه با مفاسد اخلاقی، بتوانند خدا را در زمین به عجز و عقب نشینی وا دارند. علاوه بر شکستِ دنیوی، عذابِ آخرت و جایگاهی بد در انتظارشان خواهد بود: "و مأواهم النار و لَبِئسَ المصیر".
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه56
#آیه57
#فصل2
@TqNoor
⭕️ یادآوری
💫 لازم به یادآوری است که سوره مبارکه نور متشکل از سه فصل بود:
👈 فصل 1: احکام و قوانینِ عفاف زا [آیات 2 تا 33]
👈 فصل 2: فلسفه احکامِ مزبور [34 تا 57]
👈 فصل 3: خاتمه [58 تا 62]
🔔 از مجموعِ آیاتِ 2 تا 57 میتوان فهمید که مبارزه با مفاسد اخلاقی، یک نظامِ منسجم است و با فعالیت هایِ سطحی نمیتوان فرهنگِ عفاف را نهادینه کرد؛ نظامی که دارایِ زیر مجموعه هایِ زیر است:
👈 اجرایِ حد تازیانه
👈 سختگیری در مورد تهمت ها
👈 مقابله جدی با باندها، تشکیلات و سرکردگانِ فحشا
👈 هدایت مردم با افشاگری در موردِ جریاناتِ فاسد
👈 فقر زدائی و عفو و صفحِ دارامندان
👈 بیانِ آداب و قوانینِ حریم خصوصی و عمومی
👈 احکام نگاه و پوشش
👈 تسهیل امر ازدواج
👈 استعفاف
👈 توجه به اینکه عفاف، حرکت سمتِ نور است و فحشا، سرابی ظلمانی است
👈 فراخوانِ عمومی برای مبارزه با فحشا پا رکاب رهبر دینی
👈 وعده خدا مبنی بر استخلافِ مومنان و شکستِ موافقانِ فحشا
➕ و اکنون پس از جمعبندیِ دو فصل، واردِ خاتمه سوره (آیات 58 تا 62) میشویم با دو تکمله که اولی ناظر به فصلِ اول و دومی ناظر به فصلِ دوم است:
1️⃣ ادامه احکام و قوانین (آیات 58 تا 61): وقتی خدا در فصلِ اول دستورِ اجتناب از فحشا، اتهام، چشم چرانی، بی حجابی، تعرض به حریم خصوصی و... را داد، یعنی با جامعه ای مواجه هستیم که زیرِ خطِ استاندارد سوره است، حداقل های مدنظرِ خدا محقق نشده و آحادِ جامعه مرتکب معصیت شده اند.
➕ اما در تکمله اولِ فصلِ خاتمه، رویِ سخن با مومنانی است که از آسیب های مذکور مبرا هستند و معصیت نکرده اند؛ اما نیاز است با التفات به یک سری شئوناتِ اخلاقی در بستر خانواده و در بینِ محارم، سطح رعایتشان ارتقاء یابد تا در مسیر تعالی قرار بگیرند. همچنین تبصره ها و استثنائاتِ این بخش، تصورِ خُشکی و سفت و سخت بودنِ احکامِ ابتدایِ سوره را از بین می برد با این هدف که تبیین کند اسلام به دنبال عسر و حرج در جامعه نیست.
2️⃣ ادامه دعوت به تبعیت از رسول (آیات 62 تا 64): تکمله دوم نیز با لحنِ تکمله اول، خطاب به مومنان است و تاکید دوباره بر پیرویِ بی چون و چرا از رهبرِ دینی تا ریشه کنیِ مفاسد اخلاقی.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#فصل3
@TqNoor
▫️سلامت اخلاقیِ بردگان، کنیزان و نوجوانان خانه
🔔 روابطِ مُجاز و حلال بینِ زن و شوهر در خانه باید دارای چارچوبی باشد که به سلامتِ اعضای خانواده لطمه نزده و زمینه انحرافِ اهل خانه را فراهم نکند: "یا ایها الذینَ آمنوا لِیَستأذِنَکُم".
➕ فرهنگِ إستأذان و کسبِ اجازه برای ورود به خلوتِ زن و شوهر، باید مورد توجهِ خانواده های ایمانی قرار بگیرد. چرا که نقشِ مهمی در حفظِ پاکدامنیِ اهلِ خانه دارد.
🏠 اهلِ خانه شاملِ دو طائفه میشود. اول، کسانی که برای ارائه خدمات به خانه فراخوانده می شوند؛ و دوم اعضایِ خانواده که ساکنانِ خانه اند. کنیزان و بردگان جزء طائفه اولند: "الذینَ مَلَکَت أیمانُکُم".
👌از طائفه دوم نیز، به گروهِ سنیِ نوجوان اشاره شد تا مرزِ سنیِ حداقلیِ رعایتِ إستأذان مشخص شود: "و الذینَ لم یَبلُغُوا الحُلُمَ مِنکُم". نوجوان کسی است که به سنِ تشخیص خوب و بد رسیده و رعایتِ پوشیده ماندن روابط زناشوئی از دیدگانِ او ضروری است.
⏲ اهلِ خانه در سه نوبتِ شبانه روز، لازم است برای ورود به اتاقِ زن و شوهر، اجازه بگیرند: "ثَلاثَ مرّاتٍ":
1️⃣ "مِن قبلِ صَلاةِ الفَجرِ": قبل از نمازِ صبح و پیش از طلوعِ سپیده دم.
2️⃣ "و حینَ تَضعونَ ثِیابُکُم مِنَ الظَهیرة": و آنگاه که می کَنید لباس های رسمی تان را وقتِ نیمروز و تمایلی ندارید کسی شما را در آن حال ببیند.
3️⃣ "وَ مِن بعدِ صَلاةِ العِشاءِ". و پس از نماز عشاء.
✍️ "ثُلاثُ عُوراتٍ لَکُم". این ها سه زمانِ مخصوص به امورِ داخلی و خلوتِ است که زن و مرد، آشکار شدنش را عار و عیب میدانند.
☝️این سه زمان که تلویحا به اوقاتِ موردِ توصیه خدا برای روابط زناشوئی نیز اشاره دارد غالبا وقتِ خلوتِ زن و شوهر است و ورودِ دیگران به این فضا با حیایِ زنانه، غیرتِ مردانه و عفتِ مومنانه منافات دارد. بنابراین کسبِ اجازه ی اهلِ خانه برای ورود به اتاقِ زوجین، در سه وقتِ مزبور ضروری است.
👆 اما در غیرِ این سه زمان، نه بر زوجین و نه بر اهلِ خانه، ایرادی وارد نیست اگر بدونِ إستأذان، پیوسته نزدِ یکدیگر رفت و آمد کنند: "لیسَ علَیکُم و لا علیهِم جُناحٌ بعدهُنّ طوّافونَ علیکم بعضُکُم علی بعضٍ". چون رفت و آمدِ اهل خانه بر گِرد شما زیاد است و اجازه خواستنِ پی در پی ملال آور است.
➕ در این آیه خدای متعالی از بحران هایِ اخلاقیِ ابتدای سوره مثلِ زنا، اتهام زنی، باندهای فحشا و لحنِ عتاب آمیز، به لایه ای ظریف تر منتقل شد و با ادبیاتِ موعظه، فرهنگِ إستأذان را مایه سلامتِ اخلاقی خانواده معرفی کرد: "کذالک یُبیّن اللهُ لکُم الآیاتِ". این ها آیات الأحکام و سبکِ زندگیِ قرآنی است که برای تربیتِ اخلاقیِ اهلِ خانه از جانبِ خدائی که دارای علم و حکمت است بیان شده است. پس به او و توصیه هایش اعتماد کنید.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه58
#خاتمه
#اصل6
@TqNoor
▫️سلامت اخلاقیِ نو بالغان و بزرگسالان
🔔 بحثِ هر دو آیه ی 58 و 59 از سوره نور، درباره ی "سلامتِ اخلاقیِ اهلِ خانه" است؛ البته با دو تفاوت:
1️⃣ رویِ سخنِ آیه 58، به بردگان، کنیزان و نیز کودکانِ نابالغی که به سنِ تمییز رسیده اند می باشد. این سه طائفه از اهلِ خانه برای ورود به خلوتِ زن و شوهر باید اجازه بگیرند.
👈 اما مخاطبِ آیه 59، آن دسته از اهلِ خانه ای هستند که یا نو بالغند و تازه به سنِ بلوغ رسیده اند: "و إذا بَلَغَ الأطفالُ مِنکُم الحُلُم فلیستأذنوا"؛ و یا قبلا به سنِ بلوغ رسیده اند و اکنون بزرگسالند: "کما استأذَنَ الّذینَ مِن قَبلِهِم".
2️⃣ آیه 58، استأذان و اجازه گرفتنِ برده، کنیز و بچه ممیّز را اختصاص به سه وقت داد و در غیرِ این سه زمان، محدودیتی نیست. اما آیه 59، بدونِ تحدیدِ زمان و بشکلِ مطلق، استأذان را در همه اوقاتِ شبانه روز نه فقط آن سه وقت، ضروری دانسته است.
➕ "کذالک یُبیّن اللهُ لکُم الآیاتِ". این ها آیات الأحکام و سبکِ زندگیِ قرآنی است که برای تربیتِ اخلاقیِ اهلِ خانه از جانبِ خدائی که دارای علم و حکمت است بیان شده است. پس به او و توصیه هایش اعتماد کنید.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه59
#خاتمه
#اصل6
@TqNoor