▫️عفت انسان آزاد
✍️ آخرین دستور از مجموعه دستوراتِ پنج گانه ی سیاقِ چهارم، که پایان بخشِ مباحثِ فصلِ اولِ سوره نور می باشد، عبارت است از توصیه به "استعفاف" و طلبِ پاکدامنی. از ابتدا تا اینجایِ سوره نور، شرحِ احکام، قوانین و آدابِ عفت زا بود. آیه 34 طلیعه فصل دومِ سوره است که بیانگرِ فلسفه و علتِ قوانینِ ماقبل است.
➕ از بجائیِ قیدِ "الذین لایَجدونَ نکاحاً" میتوان دریافت که راهِ حلِ اصلیِ حفظِ پاکی و نجابت، اقدام به ازدواج است. بنابراین آحادِ جامعه ایمانی و حاکمانِ اسلامی که دغدغه جامعه ای عاری از مفاسد اخلاقی دارند، باید مبتنی بر فرمانِ "أنکحوا الایامی" در آیه ماقبل، نسبت به تزویجِ جوانان احساسِ مسئولیت کنند.
➕ از بجائیِ لحنِ آمرانه ی "و لیَستعفِف" نیز میتوان فهمید که حفظِ عفت حتی در فرضِ مهیا نبودنِ شرایط ازدواج، امری مقدور و ممکن است. چرا که خدا تکلیفِ خارج از وُسع و طاقت به دوشِ بندگانش نمی نهد: "لا یُکلِّفُ اللهُ نفساً إلا وُسعَها". بعبارتِ دیگر اگر حفظِ عفت در ایامِ مجردی امری غیرِ ممکن بود، قطعا خدا آن را واجب نمی کرد. حفظِ عفت و بطور کلی تقید به تکالیفِ الهی، ممکن است سخت باشد اما محال نیس.
☝️ پایبندیِ عملی به توصیه های ماقبلِ سوره میتواند از مبادیِ انحراف جلوگیری کرده و تضمین کننده عفتِ دختران و پسرانِ مجرد است. بنابراین نبودِ همسر، مجوزِ موجهی برای خروج از دایره پاکدامنی نیست. تلاشِ مومنینِ مُجرد باید تا وقتی ادامه یابد که خدا آن ها را از فضلِ خود غنی کند: "حتی یُغنِهِِمُ اللهُ مِن فَضلِه". این جمله وعده ای امیدبخش است برای کسانی که در نبودِ شرایط ازدواج، با تمامِ سختی هایش از عفت و نجابتشان صیانت می کنند. پایان این مجاهدت، یا ازدواج است و یا هدایایِ ارزنده معنوی که از بابِ فضلِ الهی به آنها داده می شود.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه33
#فصل1
#اصل6
@TqNoor
▫️ عفتِ برده و کنیز
✍️ اقدام برایِ حفظ عفت نه تنها در میانِ افرادِ آزادِ وطنی که حتی بین بردگان که در واقع اسرای جنگی هستند و زیر سایه لطف حکومت اسلامی زندگی میکنند نیز حائز اهمیت است. چرا که اعضای جامعه ایمانی یک پیکره به هم پیوسته اند و دودِ فسادِ یکی از افراد، به چشم دیگران نیز می رود. قبولِ قراردادِ مکاتبه از جانبِ صاحبِ برده و نیز عتابِ کسانی که کنیزانِ جوان را وادار به زنا میکنند، توصیه هایی در همین راستا می باشد.
1️⃣ عفت بردگان:
برده هائی که طالبِ تشکیلِ زندگیِ مستقلند و صلاحیت و شایستگی استقلال را نیز دارند، میتوانند دستمُزدشان را آزادی خود قرار دهند. این قرارداد، اصطلاحا مکاتبه نامیده می شود: "و الذین یَبتَغونَ الکتابَ ممّا مَلَکَت أیمانُکُم فکاتبوهم إن عَلِمتُم فیهم خیراً". به این شکل که برده از مولاى خود درخواست كند مالى را از او بگيرد و او را آزاد کند. حتی هنگامِ آزادی، مالی مقرر از زکات بفرموده آیه 60 سوره توبه از بابِ "فی الرِّقاب" به آنان داده میشود تا بتوانند با تشکیلِ یک زندگی مستقل، ازدواج کرده و پاکدامنی شان را حفظ کنند: "و آتوهُم مِن مالِ اللهِ الذی آتاکُم".
2️⃣ عفت کنیزان:
ممکن است عده ای اقدام به سوء استفاده مالی از کنیزان زیبارو کنند و آنان را به طمعِ درهم و دینار، وادار به زنا کنند. بخشِ پایانیِ آیه 33 به کنیز داران، عتاب میکند: "و لاتُکرِهوا فَتَیاتِکُم علی البغاء إن أرَدنَ تَحَصُناً". یعنی وقتی کنیزانِ جوان تمایل به پاکی و نجابت دارند، چرا آنان را بخاطرِ مطامعِ مادی و دنیوی، مانند کالا معامله می کنید: "لِتَبتَغوا عَرَضَ الحیاةِ الدنیا"؟ آگاه باشید! هر کس آنان را اجبار به زنا کند، مورد غضب الهی قرار می گیرد. البته خدا نسبت به این کنیزان که مورد تجاوز بعنف قرار گرفته اند، مهربان و آمرزنده است.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه33
#فصل1
#اصل6
@TqNoor
▫️سلامت اخلاقیِ بردگان، کنیزان و نوجوانان خانه
🔔 روابطِ مُجاز و حلال بینِ زن و شوهر در خانه باید دارای چارچوبی باشد که به سلامتِ اعضای خانواده لطمه نزده و زمینه انحرافِ اهل خانه را فراهم نکند: "یا ایها الذینَ آمنوا لِیَستأذِنَکُم".
➕ فرهنگِ إستأذان و کسبِ اجازه برای ورود به خلوتِ زن و شوهر، باید مورد توجهِ خانواده های ایمانی قرار بگیرد. چرا که نقشِ مهمی در حفظِ پاکدامنیِ اهلِ خانه دارد.
🏠 اهلِ خانه شاملِ دو طائفه میشود. اول، کسانی که برای ارائه خدمات به خانه فراخوانده می شوند؛ و دوم اعضایِ خانواده که ساکنانِ خانه اند. کنیزان و بردگان جزء طائفه اولند: "الذینَ مَلَکَت أیمانُکُم".
👌از طائفه دوم نیز، به گروهِ سنیِ نوجوان اشاره شد تا مرزِ سنیِ حداقلیِ رعایتِ إستأذان مشخص شود: "و الذینَ لم یَبلُغُوا الحُلُمَ مِنکُم". نوجوان کسی است که به سنِ تشخیص خوب و بد رسیده و رعایتِ پوشیده ماندن روابط زناشوئی از دیدگانِ او ضروری است.
⏲ اهلِ خانه در سه نوبتِ شبانه روز، لازم است برای ورود به اتاقِ زن و شوهر، اجازه بگیرند: "ثَلاثَ مرّاتٍ":
1️⃣ "مِن قبلِ صَلاةِ الفَجرِ": قبل از نمازِ صبح و پیش از طلوعِ سپیده دم.
2️⃣ "و حینَ تَضعونَ ثِیابُکُم مِنَ الظَهیرة": و آنگاه که می کَنید لباس های رسمی تان را وقتِ نیمروز و تمایلی ندارید کسی شما را در آن حال ببیند.
3️⃣ "وَ مِن بعدِ صَلاةِ العِشاءِ". و پس از نماز عشاء.
✍️ "ثُلاثُ عُوراتٍ لَکُم". این ها سه زمانِ مخصوص به امورِ داخلی و خلوتِ است که زن و مرد، آشکار شدنش را عار و عیب میدانند.
☝️این سه زمان که تلویحا به اوقاتِ موردِ توصیه خدا برای روابط زناشوئی نیز اشاره دارد غالبا وقتِ خلوتِ زن و شوهر است و ورودِ دیگران به این فضا با حیایِ زنانه، غیرتِ مردانه و عفتِ مومنانه منافات دارد. بنابراین کسبِ اجازه ی اهلِ خانه برای ورود به اتاقِ زوجین، در سه وقتِ مزبور ضروری است.
👆 اما در غیرِ این سه زمان، نه بر زوجین و نه بر اهلِ خانه، ایرادی وارد نیست اگر بدونِ إستأذان، پیوسته نزدِ یکدیگر رفت و آمد کنند: "لیسَ علَیکُم و لا علیهِم جُناحٌ بعدهُنّ طوّافونَ علیکم بعضُکُم علی بعضٍ". چون رفت و آمدِ اهل خانه بر گِرد شما زیاد است و اجازه خواستنِ پی در پی ملال آور است.
➕ در این آیه خدای متعالی از بحران هایِ اخلاقیِ ابتدای سوره مثلِ زنا، اتهام زنی، باندهای فحشا و لحنِ عتاب آمیز، به لایه ای ظریف تر منتقل شد و با ادبیاتِ موعظه، فرهنگِ إستأذان را مایه سلامتِ اخلاقی خانواده معرفی کرد: "کذالک یُبیّن اللهُ لکُم الآیاتِ". این ها آیات الأحکام و سبکِ زندگیِ قرآنی است که برای تربیتِ اخلاقیِ اهلِ خانه از جانبِ خدائی که دارای علم و حکمت است بیان شده است. پس به او و توصیه هایش اعتماد کنید.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه58
#خاتمه
#اصل6
@TqNoor
▫️سلامت اخلاقیِ نو بالغان و بزرگسالان
🔔 بحثِ هر دو آیه ی 58 و 59 از سوره نور، درباره ی "سلامتِ اخلاقیِ اهلِ خانه" است؛ البته با دو تفاوت:
1️⃣ رویِ سخنِ آیه 58، به بردگان، کنیزان و نیز کودکانِ نابالغی که به سنِ تمییز رسیده اند می باشد. این سه طائفه از اهلِ خانه برای ورود به خلوتِ زن و شوهر باید اجازه بگیرند.
👈 اما مخاطبِ آیه 59، آن دسته از اهلِ خانه ای هستند که یا نو بالغند و تازه به سنِ بلوغ رسیده اند: "و إذا بَلَغَ الأطفالُ مِنکُم الحُلُم فلیستأذنوا"؛ و یا قبلا به سنِ بلوغ رسیده اند و اکنون بزرگسالند: "کما استأذَنَ الّذینَ مِن قَبلِهِم".
2️⃣ آیه 58، استأذان و اجازه گرفتنِ برده، کنیز و بچه ممیّز را اختصاص به سه وقت داد و در غیرِ این سه زمان، محدودیتی نیست. اما آیه 59، بدونِ تحدیدِ زمان و بشکلِ مطلق، استأذان را در همه اوقاتِ شبانه روز نه فقط آن سه وقت، ضروری دانسته است.
➕ "کذالک یُبیّن اللهُ لکُم الآیاتِ". این ها آیات الأحکام و سبکِ زندگیِ قرآنی است که برای تربیتِ اخلاقیِ اهلِ خانه از جانبِ خدائی که دارای علم و حکمت است بیان شده است. پس به او و توصیه هایش اعتماد کنید.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه59
#خاتمه
#اصل6
@TqNoor
▫️استثنائاتِ حکمِ حجاب (در سوره نور)
✋لازم به یادآوری است که در آیه سی امِ سوره نور، لزومِ رعایتِ حجاب در برابرِ 12 طائفه استثناء شده بود. بعبارتِ دیگر بانوان اجازه دارند با رعایتِ شرایطی که گذشت، در برابرِ این 12 گروه کشفِ حجاب کنند:
👈1. شوهر
👈2. پدر
👈3. پدر شوهر
👈4. فرزند
👈5. پسرِ شوهر
👈6. برادر
👈7. پسرِ برادر
👈8. پسر خواهر
👈9. در جمعِ زنان
👈10. برده
👈11. کسی که شهوت ندارد
👈12. کودک غیرِ ممیز
➕و اکنون در آیه 60 که در واقع ادامه ی آیه سی ام است، استثنائی دیگر در حکمِ حجاب تشریع میشود. آن دسته از زنانِ سالخورده ای که از قاعدگی و بارداری مأیوس شده اند، تمایلاتِ جنسی شان از بین رفته و رغبتی به ازدواج ندارند، اجازه کشفِ حجاب در برابرِ نامحرمان را دارند: "و القَواعُدُ مِنَ النِساءِ الّاتی لایَرجونَ نِکاحاً".
✍️ این گروه البته مشروط بر آشکار نکردنِ زینت هایشان، مُجاز به کَندنِ لباس هستند: "فَلَیسَ علیهِنَّ جُناحٌ أن یَضَعنَ ثِیابَهُنَّ غَیرَ مُتَبَرِّجاتٍ بِزینَةٍ". حد و حدودِ آزادیِ پیرزنان در روایتِ امام صادق، کنار گذاشتن مقنعه و روپوش است و نه برهنگی. کتاب اصول كافى/ج 5/ص522
➕ حفظِ حجاب در کهنسالی شاید اندکی دشوار باشد؛ علاوه بر اینکه نگاهِ شهوانی به پیرزن تقریبا منتفی است و بدلیلِ پیری کسی تمایل به ازدواج با اینان را ندارد. لابد دلیلِ تخفیفِ آیه شریفه برای زنانِ مُسن همین است. با این وجود، رعایتِ عفاف و حجاب حتی برای این گروه، بهتر است: "وَ أن یستعفِفنَ خیرٌ لهُنّ".
🔔 در رعایتِ تمامیِ احکام و قوانینِ الهی، باید خدا را حاضر و ناظر بدانیم: "و اللهُ سمیعٌ علیمٌ". این عبارت، پشتوانه رعایتِ صحیحِ حکمِ مزبور و مانعِ سوء استفاده های احتمالی است. خدا نیتِ آن پیرزن را از کنار گذاشتنِ روسری میشنود و به نحوه تعاملِ او با نامحرمان آگاه است. پس خودپوشی و حفظِ عفاف بعنوانِ یک اصلِ ثابت، در هر حال برای این زنان، خیر است.
❗️لازم به ذکر است که داماد به مادر شوهر و نیز فرزندِ رضاعی به زن، مَحرم هستند که حکمِ محرمیتشان، در آیه 23 از سوره نساء آمده است. ضمن اینکه در آیه 30 از سوره نور درست است که عمو و دايي به عنوان محارم ذكر نشده اند اما نقطه مقابلشان يعني فرزند برادر(بَنی إخوانِهنّ) و فرزند خواهر(بَنی أخُواتِهِنّ) به عنوان محارم ذكر شده اند. این تعبیر، بشکلِ غیر مستقیم به محرمیتِ عمو و دایی اشاره دارد.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه60
#خاتمه
#اصل6
@TqNoor
▫️عفت، همراهِ صمیمیت
🔔 از ابتدایِ آیه 58 ذیلِ "تعبیرِ یا ایها الذینَ آمنوا" تا آیه 60 سه حکمِ شرعی توسط خدا بیان شد:
1️⃣ إستأذانِ برده، کنیز و بچه ممیز در 3 نوبت
2️⃣ إستأذانِ بالغ ها در تمامِ اوقات
3️⃣ آزادیِ حجابِ کهنسالان با شرایطش
✍️ دو موردِ اول، تکمله مبحثِ حریمِ خصوصی است که اصلِ بحثش در آیات 27 تا 29 باز شد. موردِ سوم نیز، تکمله مبحثِ حجاب است که در آیات 30 و 31 بحثش گذشت.
➕و حالا تکه ی اولِ آیه 61 در امتدادِ بحثِ حجاب است: "لیس علی الأعمی حرجٌ و لا علی الأعرجِ حرجٌ و لا علی المریضِ حرجٌ". نابینا، لنگ و بیمار، به تناسب مشکلی که دارند شاید در برخی موارد از حفظِ حجابِ کامل عاجز شوند.
👀 نابینا از نظر در آینه معذور است و به شرایطِ اطراف کاملا مسلط نیست.
🚶🏻♂️لنگ نمیتواند متوازن راه برود و ناخودآگاه ممکن است حجابش سلب شود.
🤕 بیمار هم بدلیلِ ضعفِ جسمی گاهی نمیتواند خود را خوب بپوشاند.
❗️در این شرایط، هیچ حرج و گناهی بر آنان نیست اگر قادر به رعایتِ حجابِ کامل نیستند.
🔔تمامِ احکامی که در سوره، ذیلِ بحثِ حریم خصوصی و حجاب بیان شد، نباید منجر به سردیِ روابط بینِ اقوام و آشنایان شود. به همین دلیل خدای متعالی در یک آیه ی نیم صفحه ای مومنان را با بیانی خاص به صمیمیت و برادری با یکدیگر دعوت میکند:
❤️ "و لا علی أنفسکم أن تأکلوا مِن بیوتِکُم و بیوتِ آبائِکم أو...". یعنی جایز است مومنان طعام بخورند از خانه خود، پدر، مادر، برادر، خواهر، عمو، عمه، دایی، خاله، دوست و نیز اماکنی که اختیارش به ایشان سپرده شده است.
☝️این تعابیر که حاکی از اوج صمیمیت است با این جمله، جمع بندی میشود: "لیسَ علیکُم جُناحٌ أن تأکلوا جمیعاً أو أشتاتاً". یعنی اشکال ندارد که دسته جمعی یا جدا جدا از این بیوت، طعام بخورید. تعبیر "مِن بیوتِکم" را میتوان به دو صورت معنا کرد:
❌ معنای اول: "اشکال ندارد که از خانه‌ی خودتان غذا بخورید". اگر مُراد آیه این باشد که نیاز به بیان نبود! این واضح است که هر کس از خانه‌ی خودَش میتواند غذا بخورد! بیان این نکته، لغو است و دانشی به ما اضافه نکرد!!
✅ معنای دوّم: "اشکال ندارد که از خانه‌ی عزیزانتان غذا بخورید". بفرموده‌ی رسول خدا، فرزند و اموالَش از آنِ پدر است: "أنتَ و مالُكَ لِـــأبيكَ".
➕با توجّه به اینکه آیه‌ی مورد بحث در مورد "صمیمت با اقوام" است، قلّه‌ای این صمیمیت با پدر است. پدر و فرزند، یک روحَند در دو بدن. خانه‌ی من، متعلق به پدرم است و نیازی به گرفتن اجازه نیست.
☝️بنابراین از تعبیرِ "مِن بیوتِکم" میشود فهمید که پدر میتواند از منزل فرزندش بدون اجازه، غذا بخورد. مخصوصا پدرِ داماد که حقّ ولایت دارد بر عروس و فرزندانَش.
❓اما اینکه آیا فقط خوردن طعام، مُجاز است؟ یا میتوان این حکم را تسرّی داد به موارد عمومیِ دیگر مثلِ استفاده از حمام و سرویس و... ؟
☝️اینجا دو نظر است و هر فرد باید طبقِ نظر مرجعِ تقلیدَش عمل کند. امّا آن‌چه مشخص است این است که استفاده از وسائلی که عُرفا اختصاصی است، مُجاز نیست.
✋ خلاصه آن‌که ورودِ به حریم خصوصی باید با إذن و اجازه باشد. اما وقتی إذنِ ورود داده شد، دیگر برای غذا خوردن، نیاز به کسبِ اجازه نیست. حکمِ اول، تامین کننده عفت و امنیتِ اخلاقی است و حکمِ دوم زمینه سازِ صمیمیت و برادری.
🗣 حال که خانه، خانه ی خودتان است، حال که خانه نامبُردگان با خانه خودتان فرقی ندارد و مومنین برادرند، هنگامِ ورود به یکی از آن خانه ها، به یکدیگر سلام کنید: "فإذا دَخلتُم بیوتاً فَسلِّموا علی انفُسِکم". سلام گفتن و اینکه خود را مشمولِ سلامت و امنیت می بینید، تحیتی مبارک و پاکیزه از جانبِ خداست.
🔔 "کذالکَ یُبَیِّنُ اللهُ لَکُم الآیاتِ لعلّکُم تَعقلونَ". همه مطالبِ گفته شده در آیات، احکامِ الهی است که برای شما روشن و آشکار بیان میشود؛ به این امید که به کار بسته شود.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه61
#خاتمه
#اصل6
@TqNoor