محیط زیست مقوله ای فلسفه ای
«بحمدالله مجدّداً فرصتی پیش آمد برای سخن گفتن از درخت و گیاه، و از فضای سبز و محیط زیست؛ خداوند متعال گیاه را و درخت را یک عامل مهمّی در جریان زندگی بشر قرار داده است. گیاه و درخت و سبزه و آنچه از آنها ناشی میشود، در ساخت تمدّن بشری یک پایهی مهم و اساسی است؛ گیاهان و درختان، هم هوا را تصفیه میکنند، هم برای بشر غذا تولید میکنند، هم مایهی تلطیف روح و روان بشری هستند، هم نماد آبادانی و خرّمی محیط زندگی بشر محسوب میشوند، هم بسیاری از داروهای مورد نیاز انسان از گیاهان به دست میآید، بعلاوهی منافعی که در چوب و برگ و ریشه و مانند اینها وجود دارد؛ بنابراین میبینید که گیاه و درخت و سبزه یک عامل اساسی و مهمّی در زندگی بشر است.
علاوهی بر آنچه گفته شد، نگاه ما به درخت و گیاه و سبزه و محیط زیست، یک نگاه معرفتی و معنوی است، نگاه معرفت دینی است؛ این در ادبیّات ما هم کاملاً رواج دارد و آحاد مردم و متفکّرین و همهی کسانی که در زمینهی مسائل بشری حرف میزنند، در این زمینهها نظر دادهاند و حرف زدهاند:
برگ درختان سبز در نظر هوشیار
هر ورقی دفتری است معرفت کردگار
یعنی نگاه، نگاه معرفتی است. » آیت اللّه خامنه ای، ۱۵/ ۱۲ /۱۳۹۹
✅ محیط زیست در تفکر اسلامی دارای ابعاد مختلف وجودی، معرفتی، حقوقی و فناورانه است و می بایست به همه ابعاد آن نظر داشت تا رسالت #استخلاف انسان در زمین به درستی محقق شود و الا با تقلیل ابعاد مختلف به یک بعد، زمینه ظلم و تعدی به محیط زیست فراهم می شود.
✅ محیط زیست ریه حیات در زمین و بستر رشد و شکوفایی انسان و گنجینه پر از اسرار معرفت الهی و ربوبی است. محیط زیست حلقه ای از حلقه های متصل هستی وکاروان پویای حیات و زندگی است.
✅ محیط زیست به مثابه کاروان پویای پیش رونده، فقط و فقط در پرتو مفهوم #توحید و نظام حکمی و عقلانی اسلام قابل فهم و ارزش گذاری وجودی و حقیقی است.
✅طبیعیات متعالیه حکمت متعالیه و مبانی محکم فلسفی #حرکت_جوهری و #اشتداد_وجودی و #حمل_حقیقت_و_رقیقت به خوبی می تواند این ابعاد را تبیین فلسفی کند.
✅بر همین اساس، یکی از امتدادهای اجتماعی حکمت اسلامی و معارف عقلانی اسلام که در حکمت متعالیه تجلی یافته است مقوله "محیط زیست" است و علی رغم نگرش کج فهمان و تحجر اندیشان نواخباری، فلسفه توحیدی حکمت متعالیه ظرفیت فوق العاده ای در این عرصه دارد و اظهارات آن را می توان در بیانات مقام معظم رهبری و بسیاری از حکیمان معاصر اسلام مشاهده کرد.
چرخ با این اختران ، نغز و خوش و زیباستی
صورتی در زیر دارد آنچه در بالاستی
صورت زیرین اگر با نردبان معرفت
بررود بالا همان بااصل خود یکتاستی
این سخن را در نیابد هیچ فهم ظاهری
گر ابونصراستی و گر بوعلی سیناستی
سید مهدی موسوی