نگاهی به تاریخ ایران باستان(۴) 🗞 در مطالعات تاریخی با تکیه بر بعضی از متون کهن می‌توان به آگاهی‌هایی از دوران اساطیری ایران باستان دست یافت. پژوهشگران معاصر با استفاده از منابع هندی، منابع اوستایی، منابع مانوی، منابع پهلوی، منابع عربی و فارسی، نگاره‌های بازمانده از عصر کهن و نوشته‌های مورخان غیر ایرانی در مورد تاریخ اساطیری ایران تحقیق کرده‌اند. بیشترین حجم آگاهی‌ها در این زمینه بر اساس گزارش شاهنامه فردوسی است. شاهنامه را باید منبع اصلی روایت‌های اساطیری و حماسی ایران به زبان فارسی به شمار آورد؛ علاوه بر آن متون زرتشتی نیز می‌تواند در این زمینه به شفافیت گزارش‌ها یاری رسانند. روایت‌های دوره‌ی اسطوره‌ای تاریخ ایران بر پایه ۳۰۰۰ سال یکبار تنظیم شده است. یعنی سه هزاره اول، سه هزاره دوم و ... 📙 نگاه کنید به: تاریخ اساطیری ایران، دکتر ژاله آموزگار، انتشارات سمت، صفحات ۶ تا ۹ و ۱۳ و ۱۴. #تاریخ @yadrooz_m

🏴 السلام علیک یا بنت رسول الله ... السلام علیک یا زوجه ولی الله ...‌ السلام علیک ایتها الصدیقه الشهیده ... مقام زهرا: کس نداند مقام زهرا را تا نداند مرام زهرا را کس نداند در اقتدا به رسول جز علی، اهتمام زهرا را کس به غیر از خدا نمی‌داند در ره دین قیام زهرا را در ره تربیت مگر بینند زادگانِ کرام زهرا را می‌ستاید به "هل اتی" یزدان داستان صیام زهرا را پای ننهاده در جهان بشنید گوش مادر، کلام زهرا را دید چشم جهان پس از میلاد جلوه صبح و شام زهرا را هان نگهدار باش ای بانو در عمل احترام زهرا را دیده بگشا و در طریق عفاف گامِ خود بین و گام زهرا را وای بر تو حلال اگر دانی با تجاهل، حرام زهرا را زهر بی‌عفتی که قاتل توست می‌کند تلخ کام زهرا را یار آنان مشو که بشکستند درِ دارالسلام زهرا را حضرت قائم از تبهکاران می‌کشد انتقام زهرا را مَلَک دوزخی اگر شنود از "نگارنده" نام زهرا را بشنود این خطاب از یزدان که رها کن غلام زهرا را شعر از: سرگرد عبدالعلی نگارنده از شعرای معاصر، متولد ۱۲۷۸ و درگذشته به سال ۱۳۴۷ شمسی. منبع: گلواژه، جلد ۱، گردآورنده محمد مطهر، دفتر نشر الهادی، صفحه ۶۲.

نگاهی به تاریخ ایران باستان(۵) ☑️ بر اساس باورهای متقدمان، دوره‌ی اساطیری ایران به چهار دوره‌ی ۳۰۰۰ ساله تقسیم شده است که دوره‌ی اول کاملاً مینوی(معنوی) و دوره‌های بعد مینوی و گیتیایی(دنیایی) است. در ۳۰۰۰ ساله‌ی سوم دوران فرمانروایان اساطیری ایران شروع می‌شود که بر اساس روایت شاهنامه کیومرث اولین فرمانروا می‌باشد. در این دوره دو سلسله‌ی فرمانروایی بزرگ یکی به نام پیشدادیان و دیگری به نام کیانیان حکومت کردند که داستان‌های آنان به صورت مفصل در شاهنامه آمده است. 📘 منبع: تاریخ اساطیری ایران، دکتر ژاله آموزگار، انتشارات سمت، صفحه‌ی ۱۳ و صفحه‌ی ۴۹ به بعد؛ همچنین: تاریخ ایران زمین، دکتر محمد جواد مشکور، انتشارات اشراقی صفحه ۹ به بعد.

نگاهی به تاریخ ایران باستان(۶) سلسله اساطیری پیشدادیان: به روایت شاهنامه تاریخ اساطیری ایران با کیومرث(گیومرث) شروع می‌شود که نخستین فرمانروای ایران است. پسر کیومرث سیامک نام دارد که اهریمن وی را از بین می‌برد؛ اما پسر سیامک، هوشنگ، بر اهریمن پیروز شده و به جای پدربزرگ به فرمانروایی می‌نشیند و از این زمان فرمانروایی سلسله ی پیشدادیان آغاز می‌شود. فرمانروایان مشهور این سلسله پس از هوشنگ، طهمورث، جمشید، ضحاک، فریدون، منوچهر و گرشاسب می‌باشند. با توجه به داستان‌های کهن، بیشتر گزارش‌هایی که از وقایع دوران پیشدادی بازگو شده، مربوط به مناطق شرق ایران، یعنی مازندران، خراسان و سیستان امروزی، است. ماجرای قیام کاوه‌‌ی آهنگر و داستان پرتاب تیر توسط آرش کمانگیر، برای تعیین مرز ایران و توران، از وقایع این دوره‌ی تاریخ اساطیری ایران می‌باشد. 📘 نگاه کنید به: تاریخ اساطیری ایران، دکتر ژاله آموزگار، انتشارات سمت، صفحات ۴۶ تا ۶۰؛ همچنین: تاریخ ایران زمین، دکتر محمد جواد مشکور، انتشارات اشراقی، صفحات ۱۰ تا ۱۲.

بسم الله الرحمن الرحیم همراه با قرآن سلام به دوستداران و قاریان قرآن ترجمه آیات ۳۶ تا ۴۰ سوره یس: ۳۶- پاک است آن [خدایی] که همه زوج‌ها را آفرید، از آنچه زمین می‌رویاند و از خودشان و آنچه نمی‌دانند. ۳۷ - و نشانه‌ای [دیگر] برایشان شب است که روز را [مانند پوست] از آن برمی‌کَنیم و به ناگاه آنان در تاریکی فرو می‌روند. ۳۸- و خورشید به سوی قرارگاه خویش روان است. این تقدیر آن مقتدر داناست. ۳۹ - و برای ماه منزل‌هایی مقرر کردیم تا [به صورت هلال] چون شاخه خشک خرما [باریک شود] و به حال قبلی بازگردد. ۴۰ - نه خورشید را سزد که به ماه رسد و نه شب پیشی گیرنده بر روز است و هر کدام در مداری شناورند. 📗 قرآن کریم(تفسیر یک جلدی مبین)، ابوالفضل بهرام‌پور، انتشارات نسیم حیات، صفحه ۴۴۲. #قرآن eitaa.com/yadrooz_m

🏴 بانوی ادب و ایثار: سوم جمادی الثانی، سالروز وفات یکی از بانوان شاخص جهان اسلام خانم فاطمه بنت حَزام بن خالد کلابی، معروف به ام البنین است. وی پس از شهادت جانسوز حضرت زهرا سلام الله علیها با معرفی عقیل برادر امام علی علیه السلام، به ازدواج ایشان درآمد و صاحب ۴ فرزند پسر گردید. بدین جهت وی را ام‌البنین نامیدند. چهار فرزند رشید این بانو در کربلا در رکاب مولا و برادرشان امام حسین علیه السلام به شهادت رسیدند که سالار آنان حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام است. گرچه از این بانو در تاریخ کمتر سخن رفته است، اما باید وی را اسوه‌ی تقوا، ادب و فداکاری دانست. درود و رحمت خدا و همه بندگان صالح او، نثار این بانوی بزرگوار و فرزندان شهیدش باد. امید که سیره و منش او الگوی بانوان محترم باشد. 📗 برای آشنایی اجمالی با زندگینامه ی این بانوی بزرگوار نگاه کنید به: منتهی الآمال، جلد ۱، حاج شیخ عباس قمی، انتشارات هجرت، صفحه ۳۵۲ و حماسه کربلا (ترجمه نفس المهموم)، حاج شیخ عباس قمی، ترجمه علامه ابوالحسن شعرانی، انتشارات قائم، آل محمد، صفحه ۲۹۰. #تاریخ eitaa.com/yadrooz_m

بسم الله الرحمن الرحیم همراه با قرآن سلام به دوستداران و قاریان قرآن ترجمه آیه ۱۱۲ سوره بقره: آری هر کس خود را [با تمام وجود] تسلیم خدا کند و نیکوکار باشد، پس پاداش او نزد پروردگارش [محفوظ] است و نه خوفی بر آنها است و نه اندوهگین شوند. 📗 قرآن کریم(تفسیر یک جلدی مبین)، ابوالفضل بهرام‌پور، انتشارات نسیم حیات، صفحه ۱۷.

بسم الله الرحمن الرحیم همراه با قرآن سلام به دوستداران و قاریان قرآن ترجمه‌ی آیات ۱۰۵ و ۱۰۶ سوره انبیا: و همانا در زبور پس از تورات نوشتیم که زمین را بندگان شایسته‌ی ما به ارث خواهند برد. به راستی در این [سخن] برای خداپرستان پیام روشنی است. طبق گفته‌ی مفسران مراد از ذکر، تورات و مراد از زبور، مجموعه‌ی مناجات‌های [حضرت] داوود پیامبر است. 📗 قرآن کریم(تفسیر یک جلدی مبین)، ابوالفضل بهرام‌پور، انتشارات نسیم حیات، صفحه ۳۳۱.

غزلی از حافظ: دولت یار روز هجران و شب فرقت یار آخر شد/ زدم این فال و گذشت اختر و کار آخر شد/ این همه ناز و تنعم که خزان می‌فرمود/ عاقبت در قدم باد بهار آخر شد/ شکر ایزد که به اقبال کله گوشه گل/ نخوت باد دی و شوکت خار آخر شد/ صبح امید که بد معتکف پرده غیب/ گو برون آی که کار شب تار آخر شد/ آن پریشانی شب‌های دراز و غم دل/ همه در سایه گیسوی نگار آخر شد/ باورم نیست ز بدعهدی ایام هنوز/ قصه غصه که در دولت یار آخر شد/ ساقیا لطف نمودی قدهت پر می باد/ که به تدبیر تو تشویش خمار آخر شد/ بعد از این نور به آفاق دهم از دل خویش/ که به خورشید رسیدیم و غبار آخر شد/ در شمار ارچه نیاورد کسی حافظ را/ شکر، کان محنت بی حد و شمار آخر شد/ ☑️ بنا به نقل بهاءالدین خرمشاهی، بیت درخشان پیش از آخر در بعضی از نسخه‌ها چون نسخه قدسی و انجوی شیرازی ذکر شده است؛ ولی در بعضی از نسخه‌ها مانند نسخه قزوینی و خانلری وجود ندارد. 📙 منبع: حافظ‌نامه، بهاءالدین خرمشاهی، جلد ۱، انتشارات علمی و فرهنگی، صفحات ۶۳۷ تا ۶۳۹.

آشنایی با تاریخ خلافت عباسیان(۱) عباسیان که از نسل عباس بن عبدالمطلب عموی پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله بودند، بیش از ۵۰۰ سال بر جهان اسلام حکومت کردند. سال تاسیس خلافت آنها ۱۳۲ هجری برابر با ۷۵۰ میلادی و سال سقوط آنان ۶۵۶ هجری برابر با ۱۲۵۸ میلادی می‌باشد. بنیانگذار خلافت عباسیان ابوالعباس عبدالله سفاح می‌باشد. عباسیان با شکست امویان، خلافت را از آنان گرفتند. از مشهورترین خلفای عباسی می‌توان به منصور، هارون، مامون، متوکل و ناصر اشاره کرد. مورخان تاریخ خلافت عباسیان را به چهار دوره یا عصر تقسیم کرده‌اند: عصر اول: دوران تثبیت و اقتدار عصر دوم: دوران نفوذ ترکان عصر سوم: دوران نفوذ آل بویه عصر چهارم: دوران نفوذ سلجوقیان مرکز حکومت عباسیان در آغاز تاسیس شهر هاشمیه در کنار شهر انبار بود. انبار در زمان ساسانیان بنا شده و مرکزی برای ذخایر و ادوات جنگی بود. در زمان خلافت منصور، جانشین سفاح، شهر بغداد ساخته و مرکز خلافت شد؛ اما از عصر معتصم تا معتمد، به مدت حدود ۵۰ سال به دلیل نفوذ بیش از حد ترکان در دستگاه خلافت و نارضایتی اعراب از آنان، پایتخت به سامرا منتقل گردید. با این وصف در آخرین سال‌های خلافت معتمد بار دیگر بغداد مرکزیت یافت و جایگاه از دست رفته خود را به دست آورد و این موقعیت تا پایان خلافت عباسی برجا ماند. خلافت عباسی در سال ۶۵۶ هجری برابر با ۱۲۵۸ میلادی به دست هولاکوخان مغول برچیده شد. نگاه کنید به: دولت عباسیان، محمد سهیل طقوش، ترجمه حجت الله جودکی، صفحه ۲۷ و تاریخ اسلام (پژوهش دانشگاه کمبریج)، انتشارات امیرکبیر، صفحه ۱۸۷ و تاریخ خلافت عباسی، سید احمدرضا خضری، انتشارات سمت، صفحه ۲۸.

نگاهی به تاریخ ایران باستان(۷) سلسله اساطیری کیانیان: دومین سلسله اساطیری ایران، کیانیان نام دارد. جنبه‌ی اساطیری و افسانه‌ای رویدادها در دوره‌ی کیانیان نسبت به دوره‌ی پیشدادیان کمتر و به واقعیت نزدیک‌تر است. سلسله کیانیان به‌طور واضح‌تری از جنگجویان ایرانی هستند که در تاریخ به عصر پهلوانی شهرت یافته‌ است. پیکار میان ایران و توران بخش بیشتر فرمانروایی این سلسله را در بر می‌گیرد. در عصر ساسانیان، شاهان کیانی را با فرمانروایان هخامنشی مطابقت داده‌اند. شاهان این سلسله همگی لقب کِی دارند. دوران فرمانروایی خاندان کیانی به دو بخش تقسیم می‌شود: الف) از عصر کیقباد تا کیخسرو ب) از عصر لهراسب تا پایان فرمانروایی کیانیان ... ☑️ لازم به ذکر است که توران از نظر موقعیت جغرافیایی، بخشی از ماوراء النهر در آسیای میانه بوده است که قومی به نام سَکا در آن زندگی می‌کرده‌اند؛ آنان در فرصت‌هایی که به دست می‌آوردند، به قلمرو دولت‌های ایرانی می‌تاختند و به غارتگری می‌پرداختند. در دوره تاریخی که بعداً به آن اشاره خواهیم کرد، جنگ‌های داریوش هخامنشی با این قوم قابل ذکر و بررسی است. 📘 منابع: تاریخ اساطیری ایران، دکتر ژاله آموزگار، انتشارات سمت، صفحه ۶۱ و تاریخ ایران زمین، دکتر محمد جواد مشکور، انتشارات اشراقی، صفحه ۳۳. #تاریخ eitaa.com/yadrooz_m

بسم الله الرحمن الرحیم همراه با قرآن سلام به دوستداران و قاریان قرآن ترجمه آیه ۱۶ سوره تغابن: پس تا می‌توانید از خدا پروا کنید و بشنوید و اطاعت کنید و انفاق نمایید که برای خودتان بهتر است، و هر که از حرص و آزِ نفس خویش نگاه داشته شود، چنین کسانی رستگار خواهند بود. 📗 قرآن کریم(تفسیر یک جلدی مبین)، ابوالفضل بهرام پور، انتشارات نسیم حیات، صفحه ۵۵۷. #قرآن eitaa.com/yadrooz_m

بسم الله الرحمن الرحیم همراه با قرآن سلام به دوستداران و قاریان قرآن ترجمه آیات ۱۸، ۱۹ و ۲۰ سوره مبارکه‌ی حشر: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! خودتان را از [عذاب] خدا حفظ کنید و هر شخصی باید بنگرد که برای فردای [رستاخیز] چه چیزی پیش فرستاده است و خودتان را از [عذاب] خدا حفظ کنید، که خدا به آنچه انجام می‌دهید آگاه است. و همچون کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند، پس [خدا] خودشان را از یادشان برد، فقط آنان نافرمانبردارند. اهل آتش و اهل بهشت مساوی نیستند، فقط اهل بهشت کامیاب‌اند. 📗 قرآن کریم، ترجمه محمدعلی رضایی، انتشارات جامع المصطفی العالمیه، صفحه ۵۴۸.

شهادت امام هادی علیه‌السلام: امام هادی علیه السلام، دهمین خورشید آسمان امامت، در سال ۲۲۰ هجری و پس از شهادت پدر بزرگوارش امام جواد علیه السلام، در حالی که ۶ ساله یا ۸ ساله بود به مقام امامت رسید. فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی امام در راستای تبیین اسلام واقعی و مبارزه با حکومت‌ ستمگر، خلافت عباسی را نسبت به ایشان حساس نمود. بدین جهت امام علیه السلام از اوایل خلافت متوکل - یعنی سال ۲۳۳ هجری - مجبور به ترک مدینه و حضور در شهر سامراء پایتخت عباسیان گردید و تحت کنترل و مراقبت شدید قرار گرفت؛ اما با وجود همه‌ی رنج‌ها و محدودیت‌ها، در مقابل اهداف پلید ستمگران ایستاد و هرگز کمترین سازشی با آنان ننمود. بدیهی است که شخصیت الهی و موقعیت اجتماعی امام و نیز مبارزه منفی و عدم همکاری ایشان با متوکل و خلفای بعدی، برای طاغوت‌های زمان هراس‌آور و غیر قابل تحمل بود. آنان پیوسته از این موضوع رنج می‌بردند و در صدد کمرنگ کردن موقعیت و جایگاه امام و در صورت توانایی، حذف وجود ارزشمند ایشان از جامعه اسلامی بودند و در نهایت نیز تنها راه را خاموش کردن نور الهی و مشعل هدایت جامعه پنداشتند و در صدد قتل امام برآمدند و بدین ترتیب امام هادی نیز مانند دیگر امامان - علیهم السلام- با مرگ طبیعی از دنیا نرفت، بلکه در زمان معتز پسر متوکل (حکومت از ۲۵۲ تا ۲۵۵ هجری) مسموم گردید و در سوم رجب سال ۲۵۴ هجری به شهادت رسید و در سامراء در خانه خویش به خاک سپرده شد. ☑️ لازم به ذکر است که بعضی از منابع شهادت امام هادی علیه السلام را در روز دوشنبه بیست و پنجم یا بیست و ششم جمادی الثانی یاد کرده‌اند. 📙 برای آشنایی بیشتر با زندگی امام هادی علیه السلام نگاه کنید به: سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، انتشارات موسسه امام صادق علیه السلام صفحه ۵۶۷ به بعد، همچنین: حیات فکری - سیاسی امامان شیعه، رسول جعفریان نشر علم صفحه ۶۱۳ به بعد.

نگاهی به تاریخ ایران باستان(۸) چهره‌های شاخص دوران اسطوره‌ای تاریخ ایران(۱): ۱- هوشنگ: وی در شاهنامه فرزند‌زاده(نوه)‌ی کیومرث است که بر دیو سیاه پیروز می‌شود و آتش را کشف می‌کند. ایرانیان جشن سَده را یادبودی از این واقعه می‌دانند که تاکنون نیز میان زرتشتیان برگزار می‌شود. ۲ - جمشید: شید در فارسی باستان به معنای درخشان آمده است و جمشید یعنی جم درخشان. در عصر جمشید آرامش و نعمت برقرار است. وی برای محافظت انسان‌ها و حیوانات از سرمای دهشتناکی که وقوع آن از سوی ایزدان به جمشید اطلاع داده شده بود، دژی مستحکم و سرسبز بنا می‌کند که در نوشته‌ها به "وَرِ جَمکَرد"(دژ ساخته جمشید) معروف است. با این وصف پس از مدتی جمشید دچار آسیب گناه می‌شود؛ در بعضی از متون باستانی آمده است که علت گناهکاری جمشید، غلبه‌ی غرور و دروغ بر وی بوده است. بدین ترتیب فَرَّه(نیروی آسمانی) از وجود او بیرون می‌رود. ایزدان و فرشتگان دست از حمایت او می‌کشند و سرانجام ضحاک(آژیدهاک) بر او پیروز می‌شود و جمشید از میان می‌رود ... ☑️ برای آشنایی بیشتر با جشن سده نگاه کنید به: لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه سده. 📙 نگاه کنید به: تاریخ اساطیری ایران، دکتر ژاله آموزگار، انتشارات سمت، صفحات ۴۷ تا ۵۱.

📖 فرازی از دعای روزانه‌ی ماه رجب که امام صادق علیه‌السلام می‌خواندند: اللهم فَاهدنی هدی المهتدین، وَ ارزُقنی اجتهاد المُجتَهدینَ، وَ لا تَجعلنی مِنَ الغافلینَ المُبعِدینَ، وَ اغفِر لی یَوم الدینِ. ☑️ خداوندا مرا به راه هدایت شدگان راهنمایی فرما، و کوشش تلاش کنندگان در طاعتت را روزیم گردان، و مرا از غافلان دور شده از رحمتت قرار مده، و در روز جزا مرا بیامرز. 📗 مفاتیح الجنان، ترجمه سید فضل الله میرشفیعی، انتشارات اسوه، صفحه ۳۱۸.

آرزو جرج جرداق مسیحی در کتاب "علی صدای عدالت انسانی": ای روزگار تو را چه می‌شد اگر تمام نیروهای خود را بسیج می‌کردی و در هر عصری و زمانی بزرگ مردی به نام علی را بدان عقل و بدان قلب و بدان زبان و بدان شمشیر به انسانیت عطا می‌کردی. شعر استاد شهریار در این باره: چه بودی اگر هر زمان چون علی یلی زادی از مادر روزگار ترازوی عدلی چنان مستقیم ستون امانی چنان استوار مکارم، همان گونه آرام بخش مواعظ، همان گونه آموزگار همان گونه از ظلم، بنیاد کن همان گونه با زخم، مرهم گذار به مغز عظیمش‌، همان عزمِ جزم به کفِّ کریمش، همان ذوالفقار همان گونه همچون قضا و قدر کماندارِ پیکارِ پروردگار که بر کَندی از سینه دوست، دِق برآوردی از جان دشمن، دَمار توضیح: یکی از معانی دق دلتنگی و ناراحتی است که در این بیت به آن اشاره شده و دمار برآوردن کنایه از نابود کردن و از بین بردن است. 📘 دیوان شهریار، جلد دوم، انتشارات نگاه، صفحه ۱۰۹۸. #ادبیات eitaa.com/yadrooz_m