✡ فرانسیس بیکن و انجمن سلطنتی (٣)
1⃣ مهمترین رسالهی #فرانسیس_بیکن در عرصهٔ اندیشهٔ سیاسی #آتلانتیس_نو است. او در این رساله، جزیرهای بهنام «بن سالم» را توصیف میکند که پادشاه آن فردی بهنام #سلیمان است. در این سرزمینِ خیالی نهادی مرکب از خردمندان و دانشمندان وجود دارد که #خانه_سلیمان نامیده میشود. در خانه سلیمان برای تمامی رشتههای علوم آزمایشگاهها و مدارسی وجود دارد و دانشمندان به کار مشغولاند. در این سرزمین باغهای پهناوری است که تمامی انواع حیوانات در آن نگهداری میشود و خانهها انباشته از انواع شگفتیهای طبیعت و آثار هنری است. گروهی خاص از این خردمندان بهطور دائم به سیاحت و جهانگردی مشغولاند و تمامی یافتههای خود در سایر نقاط جهان را به خانه سلیمان منتقل میکنند.
2⃣ در واقع، این جامعهٔ آرمانی لرد بیکن تلفیقی است از افسانهی یونانی #آتلانتیس و #اسطورههای_یهودی با آرزوهای دور و دراز مهاجمان ماوراء بحار آن عصر. (برای تصرف مستعمرات.)
3⃣ منظور بیکن هر چه بود، داستان او بر نخبگان بریتانیای نیمهٔ دوم سدهٔ ١٧ تأثیر فراوان بر جای نهاد و آرمانی قابل تحقق را فراروی اندیشهپردازان سیاسی، دولتمردان و ماجراجویان قرار داد. رؤیای بیکن دال بر حضور نهاد خردمندان در کنار مدیران سیاسی و ادارهی امور بر شالودهٔ دانش و تجربهٔ ایشان، در حوالی نیمهٔ سدهٔ ١٧ به تأسیس #انجمن_سلطنتی انجامید. اسقف اسپرات، نخستین مورّخ انجمن سلطنتی، آرمان این نهاد را چنین توصیف کرده است:
👈 دربارهٔ آنچه به اعضای بنیانگذار انجمن بازمیگردد باید متذکر شد که آنان آزادانه مردانی متعلق به ادیان، کشورها و مشاغل مختلف را برگزیدهاند... زیرا آشکارا اعتراف میکنند که در پی تأسیس یک فلسفهٔ انگلیسی، اسکاتی، ایرلندی، لهستانی یا پروتستان نیستند، بلکه در پی تأسیس یک فلسفه بشری هستند.
4⃣ این آرمان را چندان بشر دوستانه نباید پنداشت زیرا مدعیان آن نهتنها بومیان آمریکا و سیاهان آفریقا بلکه حتی وارثان تمدنهای کهن و نامدار شرقی را در زمرهٔ «بشر» نمیپنداشتند. این کلام نغز در سرلوحهٔ منظومهای بلند جای دارد که بند بند آن با خون هزاران انسان بومی آمریکا و آفریقا و مشرق زمین نگاشته شده؛ و بر زبان کسانی جاری است که خود طراحان و کارگردانان این فاجعه بودند نه منتقدان آن. و تنها این نیست. این سخن در سرآغاز دورانی جای دارد که جزایر بریتانیا را به صحنهٔ کشتارهای موحش و گستردهی کاتولیکها و جاکوبیتها بدل ساخت. اسقف اسپرات مورّخ انجمنی است که کمی بعد برخی از اعضای نامدار آن، بهویژه #اسحاق_نیوتون، مبارزهای شدید را علیه تلاش جیمز دوم برای ورود کاتولیکها به حوزه علمیه کمبریج آغاز کردند.
✍ استاد عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود