🔷دین شناسی، معضل حوزه های علمیه (2) تحقق احکام الهی مفاد و مدلول صیغه امر در احکام یک مساله تحدید مدلول کلام در امر است، مثل «اوفوا بالعقود»؛ این جا این بحث پیش می آید که این مدلول سیاقی (واداشتن) می خورد به خود هیئت؟ یعنی هیئت کارش واداشتن است، به معنای این که بعث باشد یا نه اضافه بر او باید این ماده در خارج محقق بشود؟ یعنی اگر فرمودند: «اوفوا بالعقود» اضافه بر این که ما تکلیف داریم و الزام است به وفای عهد، که از هیئت فهمیده شده است، دلالت بر تحقق ماده هم می کند؟ می گوید: شما باید وفا بکنید، می گویید آن طرف مقابل وفا نکرده، قانون او را وادار می کند وفا بکند یعنی می آید در اجرا هم می کشد. همچنین در مثال های دیگر مثل: «کتب علیکم الصیام»، «اقیموا الصلوة»، بگوییم که این صلوة فقط بعث شما نیست، این باید در خارج محقق بشود، همین بحثی که حکومت باید تعزیرات بگذارد تا احکام الهی اجرا بشود. این نسبتی که بین هیئت و ماده هست، آیا فقط ناظر به این است که در شما بعث یا ایجاد داعی بکند؟ اسم ایجاد داعی را غرض ادنی گذاشتند، اما دیگر غرض اقصی ندارد؟! تحقق نماز، تحقق روزه در خارج مهم نیست! شما به طرف بگو پاشو نماز بخوان! نخواند هم نخواند یا نه «اقم الصلوة» فقط این نیست که شما ایجاد داعی بکنید، باید کاری بکنید که این صلوة در خارج هم محقق بشود. «ویل للمطففین» این نیست که بگوید شما کم فروشی نکن، نه، باید در خارج هم جامعه اسلامی این را تطبیق بکند، یکی از راه هایی که برای نظام اسلامی مطرح است همین است. این بحث اصولی است نه بحث کلامی، این تحدید دقیق مفاد صیغه افعل است مثل اقیموا الصلوة که اجرا هم در این خوابیده است. حقیقت #نظام_اسلامی هم این می شود؛ وقتی می گوید «حرّم الربا» یعنی یک نظامی پیدا شود که جلوی ربا را بگیرد، نه این که فقط ما بگوییم: حرام است ربا، اصلا «حرّم الربا» یعنی شما از ربا محرومید، شما نباید ربا بگیرید. در نظام اسلامی اضافه بر این که به مردم گفته می شود که ربا حرام است عملا هم باید نظام اجتماعی را به گونه ای تنظیم کند که از جهات مختلف نظام بانکی، نظام مالی، قرض الحسنه، که مردم از ربا محروم شوند، ربا را انجام ندهند، این یکی از وظائف است. به نظرم در نهج البلاغة این مطلب آمده که اصلا منشا حکومت اسلامی پیاده کردن احکام است نه فقط بیان احکام اسلامی. لذا در روایت توقیع هم دارد که «و اما الحوادث الواقعة فارجعوا فیها»، خوب دقت کنید، مرحوم شیخ هم تصادفاً این مطلب را دارد که امام نفرمود: «فارجعوا فی حکمها»، بلکه فرمود: «فارجعوا فیها»، یعنی در خود آن حوادث واقعه مراجعه به فقها بکنید، نه این که فقیه فقط بیاید بگوید نماز این جور است، روزه این جور است، ربا این طور است، بلکه باید این کار را هم انجام بدهد. این مطلب را با ریشه های اصولی هم از این راه که بگوییم که اصلا معنای بعث همین است، بعث این نیست که رابطه شما با این متعلق فقط ایجاد داعی در شما باشد، اضافه بر ایجاد داعی باید در این کار در خارج هم محقق بشود، حالا اگر شما انجام ندادید با یک قوتی، با یک قدرتی، با یک برنامه ریزی ای که امروز انواع برنامه ریزی می شود برای این که یک عملی انجام بگیرد، با کار های احساسی و عاطفی و إلی غیر ذلک، این اجمال بحث. 🔷درس خارج فقه استاد #سید_احمد_مددی، جلسه : 114، شنبه: 31/1/1398 https://eitaa.com/yahyayahya