ویژگی های دنیا
1. فانی و ناپایدار بودن دنیا
ویژگی: دنیا ماهیتی گذرا و موقتی دارد و نباید بهعنوان هدف نهایی مورد توجه قرار گیرد.
قرآن کریم:
«وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ»
(زندگی دنیا چیزی جز کالای فریب نیست) (سوره آلعمران، آیه 185).
نهجالبلاغه (خطبه 220):
«الدُّنْیَا دَارُ مَمَرٍّ لَا دَارُ مَقَرٍّ»
(دنیا محل عبور است، نه جای اقامت).
کتاب اخلاقی: ملا مهدی نراقی در جامعالسعادات بیان میکند که دنیا همچون سایهای است که در حال حرکت است و به سرعت از دست میرود.
2. فریبندگی و گمراهکنندگی دنیا
ویژگی: دنیا با ظواهر زیبا انسان را فریب میدهد و او را از هدف اصلی بازمیدارد.
امام علی (ع):
«الدُّنْیَا تَغُرُّ وَ تَضُرُّ وَ تَمُرُّ»
(دنیا فریب میدهد، زیان میرساند و میگذرد) (نهجالبلاغه، حکمت 131).
پیامبر اکرم (ص):
«حُبُّ الدُّنْیَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَةٍ»
(دوستی دنیا سرچشمه همه گناهان است) (مستدرک الوسائل، ج 11، ص 188).
ملا احمد نراقی: در معراجالسعاده دنیا را به زنی زیبا تشبیه میکند که باطن او پر از آفت است.
3. دنیا بهعنوان مزرعه آخرت
ویژگی: دنیا عرصهای برای کشت و کار است که نتیجه آن در آخرت مشخص میشود.
امام علی (ع):
«إِنَّمَا الدُّنْیَا مَزْرَعَةُ الْآخِرَةِ»
(دنیا کشتزار آخرت است) (نهجالبلاغه، حکمت 131).
کتاب اخلاقی: در اخلاق ناصری خواجه نصیرالدین طوسی بیان میکند که انسان باید دنیا را برای اعمال صالح غنیمت بشمارد و از غفلت بپرهیزد.
4. آزمون و ابتلا در دنیا
ویژگی: دنیا محل آزمایش انسان است تا میزان بندگی و صداقت او در برابر خداوند مشخص شود.
قرآن کریم:
«إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَی الْأَرْضِ زِینَةً لَهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»
(ما آنچه را بر زمین است زینت آن قرار دادیم تا آنان را بیازماییم که کدامشان بهتر عمل میکنند) (سوره کهف، آیه 7).
امام صادق (ع):
«إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ الدُّنْیَا دَارَ بَلَاءٍ وَ جَعَلَ الْآخِرَةَ دَارَ عُقْبَی»
(خداوند دنیا را محل بلا و آخرت را محل بازگشت قرار داده است) (بحارالانوار، ج 73، ص 109).
5. حقیقت پست و ناچیز دنیا
ویژگی: دنیا در برابر ارزشهای ابدی و الهی بسیار کوچک و بیارزش است.
امام علی (ع):
«لَوْ کَانَتِ الدُّنْیَا تُعْدَلُ عِنْدَ اللَّهِ جَنَاحَ بَعُوضَةٍ مَا سَقَى کَافِراً مِنْهَا شَرْبَةَ مَاءٍ»
(اگر دنیا نزد خداوند به اندازه بال مگسی ارزش داشت، جرعهای آب به کافر نمیداد) (نهجالبلاغه، حکمت 455).
ملا احمد نراقی: در معراجالسعاده مینویسد که دنیا با تمام زرق و برقش، جز گردوغبار چیزی نیست.
6. دو وجهه دنیا: ممدوح و مذموم
ویژگی: دنیا از دو منظر قابل ارزیابی است؛ اگر انسان را به خداوند نزدیک کند ممدوح، و اگر او را از خداوند دور کند مذموم است.
امام صادق (ع):
«الدُّنْیَا مَدْحُوبَةٌ مَنْ أَخَذَ مِنْهَا أَکْثَرَ مِمَّا یَکْفِیهِ أَهْلَکَتْهُ»
(دنیا با هرکس بیش از نیازش همراه شود، او را هلاک میکند) (اصول کافی، ج 2، ص 138).
کتاب اخلاقی: ملا مهدی نراقی در جامعالسعادات این دو وجهه را توضیح داده و میگوید دنیا ابزاری برای نیل به کمال است، اما دلبستگی به آن انسان را از مسیر حق بازمیدارد.
7. زینتهای دنیا و خطر دلبستگی به آنها
ویژگی: زینتهای دنیا مانند مال، فرزند، و جاه، از آزمایشهای بزرگ برای انسان هستند.
قرآن کریم:
«زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِینَ وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنطَرَةِ...»
(برای مردم محبت خواستنیها [ی دنیوی] از زنان و فرزندان و اموال انباشته آراسته شده است...) (سوره آلعمران، آیه 14).
امام علی (ع):
«الدُّنْیَا کَالْحَیَّةِ لَیِّنٌ مَسُّهَا وَ السُّمُّ النَّاقِعُ فِی جَوْفِهَا»
(دنیا مانند ماری است که لمس آن نرم است، اما درون آن زهر کشندهای نهفته است) (نهجالبلاغه، حکمت 119).
8. فقر و غنا در دنیا
ویژگی: غنای واقعی در دل کندن از دنیا و رضایت به آن چیزی است که خداوند مقدر کرده است.
امام علی (ع):
«مَنْ أَیْقَنَ بِالْخَلَفِ جَادَ بِالْعَطِیَّةِ»
(هرکس به جبران الهی یقین کند، در بخشش سخاوتمند خواهد شد) (نهجالبلاغه، حکمت 22).
المپیک ۱۹۴۸ اعلام موجودیت اسرائیل
جام جهانی ۱۹۸۲ محاصره بیروت
جام جهانی ۲۰۰۶ جنگ ۳۳روزه
جام جهانی ۲۰۱۰ حمله به کاروان آزادی
جام جهانی ۲۰۱۴ حمله داعش به عراق
المپیک ۲۰۲۴ ترور اسماعیل هنیه
من نام لم ینم عنه
قَدْ جَاءَكُمْ بَصَائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ ۖ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ عَمِيَ فَعَلَيْهَا ۚ وَمَا أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ
در مجمع البيان مىگويد: كلمه "بصيرة" به معناى بينه و دلالتى است كه به وسيله آن هر چيز آن طور كه هست ديده شود، و كلمه "بصائر" جمع آن است. بعضى از مفسرين ديگر گفتهاند كه كلمه "بصيرة" نسبت به قلب به منزله بينايى نسبت به چشم سر است،
پیام ها
1- با نزول قرآن، راه عذرى بر هيچ كس باقى نمانده است. «قَدْ جاءَكُمْ بَصائِرُ»
2- مردم در انتخاب راه، آزادند. فَمَنْ أَبْصَرَ ... وَ مَنْ عَمِيَ
3- آگاه كردن مردم، از شئون ربوبيّت الهى است. «بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ»
4- سود ايمان و زيان كفر مردم، به خودشان برمىگردد نه خدا. فَلِنَفْسِهِ ... فَعَلَيْها
5- كيفر گروهى از مردم، نشانهى باطل بودن تعاليم انبيا نيست، بلكه نشانهى كوردلى خود آنان است. «وَ مَنْ عَمِيَ»
6- وظيفهى پيامبر، ابلاغ است نه اجبار. «ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ»
❣رهگذر باشید❣
#دنیا
حکمت ۳۵ نهج البلاغه:
«کُونُوا فِی الدُّنْیَا کَأَنَّکُمْ غُرَبَاءُ، أَوْ کَعَابِرِی سَبِیلٍ، وَدَعُوا النَّاسَ مِنْ أَهْلِ الدُّنْیَا یُوغِلُونَ فِی غُرُورِهَا، وَیُکْفِیکُمْ مِنْهَا مَا بَلَّغَکُمْ إِلَی الآخِرَةِ.»
ترجمه:
در دنیا چونان غریبان یا رهگذران باشید و مردم دنیا را به حال خود واگذارید تا در دنیاپرستی و فریب آن فرو روند. از دنیا تنها به اندازهای که شما را به آخرت برساند، بهرهمند شوید.
✅1. دنیا و جایگاه انسان در آن
امام علی (ع) در این حکمت به نکتهای اساسی درباره نگرش به دنیا اشاره میکنند:
✅1⃣موقت بودن دنیا: انسان باید دنیا را محل گذر بداند، نه جایگاه دائمی.
عبارت «کَأَنَّکُمْ غُرَبَاءُ أَوْ کَعَابِرِی سَبِیلٍ» تأکید بر این دارد که انسان همانند غریبه یا رهگذری است که دلبستگی به دنیا ندارد و تنها برای مدتی در آن توقف میکند.
آیه مرتبط: «وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ» (آل عمران: 185).
✅2⃣رویکرد زاهدانه به دنیا: زهد به معنای دوری از دلبستگی به دنیا، در این کلام دیده میشود.
💟2. چگونگی تعامل با دنیاطلبان
واگذاری اهل دنیا به حال خود:
امام میفرمایند که دنیاپرستان را به حال خود واگذارید تا در فریب دنیا غرق شوند.
این نکته نشاندهنده عدم نیاز به درگیر شدن با طمعها و کشمکشهای دنیوی است.
✴️3. ضرورت استفاده بهینه از دنیا
بهرهمندی محدود از دنیا:
امام تأکید میکنند که انسان باید از دنیا فقط به اندازه نیاز و به میزانی که برای آخرتش کافی است، استفاده کند: «وَیُکْفِیکُمْ مِنْهَا مَا بَلَّغَکُمْ إِلَی الآخِرَةِ».
این جمله بر اعتدال در استفاده از نعمتهای دنیوی تأکید دارد.
💠تحلیل موضوعی حکمت 35
🔅الف) زهد و غریبهبودن در دنیا
❗️مفهوم زهد:
زهد در اینجا به معنای بیاعتنایی به دنیا و درک موقتیبودن آن است. انسان باید همانند یک غریبه که در سرزمینی بیگانه است، به دنیا نگاه کند.
❗️غریبه و رهگذر:
غریبه کسی است که دلبستگی عاطفی و فکری به مکان ندارد.
رهگذر نیز کسی است که تنها از مسیری عبور میکند و مقصدی مشخص در پیش دارد.
🔅ب) دنیاپرستی و پیامدهای آن
❗️فریب دنیا:
امام علی (ع) به غرور و فریب دنیا اشاره دارند که مردم را به خود مشغول میسازد و آنها را از آخرت غافل میکند.
❗️نتیجه دنیاپرستی:
دنیاپرستی باعث میشود انسان از مسیر صحیح زندگی و هدف نهایی خلقت منحرف شود.
🔅ج) استفاده محدود و هدفمند از دنیا
❗️معیار بهرهمندی از دنیا:
بهرهمندی از دنیا باید به گونهای باشد که موجب تقویت ایمان و عمل صالح برای آخرت شود.
❗️پرهیز از اسراف:
استفاده بیش از حد از دنیا میتواند انسان را گرفتار طمع و دلبستگی کند.
پیامهای تربیتی حکمت 35
نگرش موقتی به دنیا: دنیا جایگاه ماندگاری نیست، بلکه گذرگاهی برای رسیدن به آخرت است.
❗️دوری از دلبستگی: انسان باید از دنیا به اندازه نیاز بهره ببرد و از زیادهخواهی پرهیز کند.
❗️عدم الفت با دنیاطلبان: افراد دنیاپرست را به حال خود رها کنید تا در امور دنیوی غرق شوند.
❗️استفاده هدفمند از دنیا: دنیا وسیلهای برای رسیدن به سعادت آخرت است و نباید هدف نهایی زندگی باشد.
منابع قرآنی و حدیثی مرتبط
آیات مرتبط:
«وَابْتَغِ فِیمَا آتَاکَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَلَا تَنسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا...» (قصص: 77).
«إِنَّمَا مَثَلُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا کَمَاءٍ أَنْزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ...» (یونس: 24).
احادیث مرتبط:
پیامبر اکرم (ص): «کُونُوا فِی الدُّنْیَا کَأَنَّکُمْ غَرِیبٌ أَوْ عَابِرُ سَبِیلٍ.» (صحیح بخاری).
امام علی (ع): «الدُّنْیَا مَزْرَعَةُ الْآخِرَةِ.»
این حکمت، راهنمایی جامع برای داشتن یک زندگی متعادل و معطوف به آخرت است که از نگاه امام علی (ع) بسیار ارزشمند و کاربردی است.
شرح عبارت «یُوغِلُونَ فِی غُرُورِهَا»
1⃣1. معنای لغوی و تفسیری
یُوغِلُونَ:
از ریشه «وَغَلَ» به معنای فرو رفتن و در عمق چیزی وارد شدن است. این کلمه نشاندهنده شدت و غرقشدن در یک حالت یا عمل است.
🔅غُرُورِهَا:
غرور از ریشه «غَرَّ» به معنای فریب و گمراهی است. فریب دنیا به این معناست که زرق و برق آن، انسان را به اموری بیارزش سرگرم کند و از هدف اصلی بازدارد.
2⃣2. فریب دنیا در آیات قرآن
قرآن بارها به فریبندگی دنیا و نتایج آن اشاره کرده است:
🔅دنیا متاع غرور است:
«وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ» (آل عمران: 185).
دنیا، وسیلهای برای آزمایش و گذرگاه است، اما دنیاپرستان آن را هدف میپندارند.
🔅سرگرمیهای دنیا:
«وَذَرِ الَّذِینَ اتَّخَذُوا دِینَهُمْ لَعِبًا وَلَهْوًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا...» (انعام: 70).
کسانی که دین را بازیچه و زندگی دنیا را همهچیز خود قرار دادهاند، در غفلت و فریب گرفتار شدهاند.
🔅آزمایش بودن دنیا:
«إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى الْأَرْضِ زِینَةً لَهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا» (کهف: 7).
🔅زینتهای دنیا برای آزمایش انسانهاست، اما دنیاپرستان به این زینتها دل میبندند و از حقیقت غافل میشوند.
3⃣3. نگاه روایات به فریب دنیا
❗️دنیای فریبنده:
امام علی (ع) در خطبههای مختلف نهج البلاغه درباره فریبندگی دنیا هشدار دادهاند:
«الدُّنْیَا تَغُرُّ وَ تَضُرُّ وَ تَمُرُّ.»
دنیا انسان را میفریبد، آسیب میرساند و به سرعت میگذرد.
«الدُّنْیَا کَسَرَابٍ قَدْ ظَنَّهُ الظَّمْآنُ مَاءً.»
دنیا مانند سرابی است که تشنه آن را آب میپندارد.
❗️فریب مال و مقام دنیا:
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
«حُبُّ الدُّنْیَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَةٍ.»
عشق به دنیا سرچشمه همه گناهان است.
4⃣4. نشانههای غرقشدن در فریب دنیا
📍دلبستگی بیش از حد:
افرادی که به دنیا دلبستهاند، زرق و برق آن را هدف قرار میدهند و از آخرت غافل میشوند.
آیه: «زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ...» (آل عمران: 14).
دنیاپرستان به جلوههای فریبنده دنیا مانند مال، فرزند و مقام دل میبندند.
📍غرور به امکانات دنیوی:
مثال معروف در قرآن درباره غرور دنیاپرستان، داستان قارون است که ثروتش او را مغرور کرد:
«فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِی زِینَتِهِ...» (قصص: 79).
اما این فریب او را به نابودی کشاند.
5⃣5. پیامدهای فریب دنیا
♨️غفلت از آخرت:
دنیاپرستان از یاد خدا و آخرت غافل میشوند.
آیه: «یَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ» (روم: 7).
♨️تغییر ارزشها:
دنیاپرستی موجب میشود انسان به ارزشهای پوچ دنیوی توجه کند و حقیقت را نبیند.
♨️عاقبت ناگوار:
کسانی که در فریب دنیا غرق میشوند، در آخرت حسرت خواهند خورد:
آیه: «وَلَوْ تَرَى إِذِ الْمُجْرِمُونَ نَاکِسُو رُءُوسِهِمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ...» (سجده: 12).
6⃣6. پیامهای تربیتی
✏️احتیاط در استفاده از دنیا:
دنیا ابزاری است که باید به اندازه نیاز از آن استفاده کرد و از دلبستگی به آن پرهیز نمود.
✏️حفظ هدف اصلی زندگی:
انسان باید آخرت را هدف نهایی بداند و دنیا را وسیلهای برای رسیدن به آن.
✏️دوری از دنیاپرستان:
همنشینی با دنیاپرستان میتواند موجب تأثیرپذیری و غفلت از آخرت شود.
عبارت «یُوغِلُونَ فِی غُرُورِهَا» نه تنها به فریب دنیا، بلکه به ضعف و آسیبهایی که دنیاپرستی به انسان وارد میکند، اشاره دارد و راهبردی اساسی برای زندگی سالم و معطوف به آخرت ارائه میدهد.
نحوه برخورد با مال دنیا
عبارت «یَکفِیکُم مِنهَا مَا بَلَّغَکُم إِلَی الآخِرَةِ» که بخشی از حکمتهای نهجالبلاغه است، به موضوع اساسی استفاده معتدل و هوشمندانه از دنیا اشاره دارد. این عبارت نشان میدهد که دنیا ابزاری است برای گذر به سوی آخرت و نباید هدف نهایی باشد. حال براساس آیات قرآن و روایات، بررسی میکنیم که چگونه میتوان از دنیا برای دستیابی به آخرت و بهشت بهره برد:
1⃣1. نگاه ابزارگونه به دنیا
دنیا از نگاه قرآن و روایات، یک ابزار برای آزمایش و مسیر عبور به سوی آخرت است:
آیه:
«وَابْتَغِ فِیمَا آتَاکَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَلَا تَنسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا» (قصص: 77).
خداوند میفرماید که نعمات دنیا را وسیلهای برای آخرت قرار ده، اما سهم مشروع خود را از دنیا فراموش نکن.
مولوی:
این جهان همچون درختست ای کرام
ما بر آن میوه های نیم خام
2⃣2. قناعت و سادهزیستی
برای رسیدن به آخرت باید از دنیا به اندازهای استفاده کرد که انسان را به آرامش، سلامت و توانمندی برای انجام وظایف الهی برساند:
روایت از امام علی (ع):
«القناعةُ مالٌ لایَنفَدُ.»
قناعت سرمایهای است که تمامشدنی نیست.
پیامبر اکرم (ص):
«از دنیا بهره ببرید، ولی دل به آن نبندید.»
قناعت باعث میشود انسان اسیر تجملات و زیادهخواهی نشود و بتواند تمرکز خود را بر عبادت و معنویت حفظ کند.
3⃣3. کار و تلاش برای کسب روزی حلال
در آموزههای اسلامی، تلاش برای کسب روزی حلال، خود عبادت محسوب میشود:
آیه:
«فَامْشُوا فِی مَنَاکِبِهَا وَکُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَإِلَیْهِ النُّشُورُ» (ملک: 15).
دنیا را مکانی برای کار و تلاش بدانید، اما همیشه به یاد آخرت باشید.
حدیث از امام صادق (ع):
«طلبُ الحلالِ فریضةٌ بعد الفریضة.»
تلاش برای روزی حلال، واجبی پس از واجبات دینی است.
4⃣4. انفاق و کمک به دیگران
مال و امکانات دنیا باید در جهت رفع نیاز دیگران و انجام کارهای خیر مصرف شود:
آیه:
«مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا...» (بقره: 245).
انفاق و کمک به دیگران در راه خدا، بهرهای برای آخرت انسان است.
روایت:
امام علی (ع): «ثروتی که در راه خدا خرج شود، توشهای برای آخرت خواهد بود.»
5⃣5. بهرهگیری از دنیا برای عبادت و بندگی
دنیا فرصتی برای تقرب به خداوند است و استفاده صحیح از آن، باعث رشد معنوی میشود:
آیه:
«وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ» (ذاریات: 56).
هدف از خلقت، بندگی خداوند است و دنیا زمینهای برای این بندگی است.
امام علی (ع):
«الدنیا مَزرعةُ الآخرة.»
دنیا کشتزار آخرت است.
2⃣6. یاد مرگ و آخرت
یاد مرگ به انسان کمک میکند که دنیا را هدف نبیند و از آن برای آخرت بهره ببرد:
آیه:
«کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ...» (آل عمران: 185).
دنیا زودگذر است و تنها آخرت باقی میماند.
روایت:
پیامبر اکرم (ص): «یاد مرگ، دل را زنده میکند و انسان را از فریب دنیا باز میدارد.»
7⃣7. عمل صالح و تلاش برای اهداف الهی
عمل صالح در دنیا، سرمایهای برای آخرت است:
آیه:
«مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً...» (نحل: 97).
عمل صالح زندگی پاکیزهای در دنیا و پاداشی در آخرت به همراه دارد.
حدیث از امام علی (ع):
«کُن فی الدنیا کأنّک غریب أو عابر سبیل.»
در دنیا مانند مسافری باش که در راه رسیدن به مقصد است.
💟جمعبندی نهایی
راه استفاده از دنیا برای رسیدن به آخرت در گرو این است که:
دنیا را وسیلهای برای انجام وظایف الهی بدانیم.
قناعت کنیم و از اسراف و زیادهخواهی بپرهیزیم.
تلاش برای کسب روزی حلال و انفاق در راه خدا را سرلوحه قرار دهیم.
همواره یاد مرگ و آخرت را در دل زنده نگه داریم.
این نگاه باعث میشود که «یَکفِیکُم مِنهَا مَا بَلَّغَکُم إِلَی الآخِرَةِ» به معنای واقعی تحقق یابد و دنیا به پلی برای رسیدن به سعادت اخروی تبدیل شود.
دنیا در نگاه عرفانی: ابزار عبور
عرفا دنیا را آینهای از حقایق الهی میدانند، اما معتقدند که دلبستگی به دنیا انسان را از حقیقت بازمیدارد:
ابن عربی در فصوص الحکم:
دنیا به معنای "پایینترین مرحله وجود" است که باید از آن عبور کرد. انسان سالک باید دنیا را مانند مرکبی برای رسیدن به مقصد بداند، نه اقامتگاهی برای توقف.
مولوی در مثنوی معنوی:
این جهان کوه است و فعل ما ندا
سوی ما آید نداها را صدا
مولوی تأکید دارد که اعمال انسان در دنیا مانند انعکاس صدا، نتیجهای اخروی خواهد داشت. بنابراین، دنیا فرصتی برای تهذیب و آمادگی برای آخرت است.
2. قناعت و ترک دلبستگی
قناعت یکی از اصول مهم عرفانی برای بهرهبرداری صحیح از دنیا است. عرفا معتقدند بهرهمندی محدود از دنیا، باعث تمرکز بیشتر بر حقتعالی میشود:
شیخ ابوسعید ابوالخیر:
«هرکه به دنیا دل بندد، او را هیچ بهرهای از آخرت نیست.»
مولوی:
عشقهایی کز پی رنگی بود
عشق نبود، عاقبت ننگی بود
این بیت تأکید میکند که دلبستگی به دنیا (که مولوی آن را "رنگ" میخواند)، مانعی برای عشق حقیقی است که همان محبت به خداوند است.
3. زهد و بیاعتنایی به دنیا
در عرفان، زهد به معنای استفاده از دنیا به اندازهای است که انسان را به مقصد الهی برساند:
امام خمینی (ره):
در شرح چهل حدیث میگوید: دنیا به خودی خود نکوهیده نیست، بلکه دلبستگی به آن است که انسان را از مسیر الهی منحرف میکند.
حدیث از امام علی (ع):
«الزهدُ کلّه بین کلمتین من القرآن: لکیلا تأسوا علی ما فاتکم ولا تفرحوا بما آتاکم.»
زهد یعنی نه به دنیا دل ببندی، نه از دست دادن آن تو را اندوهگین کند.
4. دنیا به عنوان میدان سلوک
دنیا در متون عرفانی به عنوان میدان عمل و زمینه آزمون الهی مطرح میشود:
سهروردی در عوارف المعارف:
دنیا صحنهای است که سالک در آن با رعایت شریعت و مجاهدت نفس، برای وصال حق آماده میشود.
علامه طباطبایی در المیزان:
«دنیا دار تزکیه است؛ یعنی جایی که انسان باید نفس خود را تطهیر کرده و از خاک به افلاک حرکت کند.»
5. مرگاندیشی و یاد آخرت
عرفا یاد مرگ را کلید عبور از دنیا و رسیدن به آخرت میدانند:
مولوی:
مرگ اگر مرد است گو نزد من آی
تا در آغوشش بگیرم زین سپس
مولوی مرگ را پلی میداند که انسان را از تعلقات دنیوی آزاد کرده و به وصال حق میرساند.
محییالدین ابن عربی:
«مرگ، قطع علاقه از ماسویالله است و کسی که پیش از مرگ جسمانی به مرگ ارادی برسد، از دنیا به آخرت عبور کرده است.»
6. دنیا به عنوان آینه حق
در عرفان، دنیا نه تنها نکوهیده نیست، بلکه آینهای است که جمال الهی را منعکس میکند، به شرطی که انسان در آن گرفتار نشود:
مولوی:
این جهان همچون درخت است ای کرام
ما بر او چون میوههای نیمخام
دنیا محل رشد است، اما دلبستگی به آن مانند میوهای است که از درخت نمیافتد و پوسیده میشود.
7. عمل صالح: ابزار گذر از دنیا
عمل صالح، راهکار عرفانی برای تبدیل دنیا به آخرت است. عرفا بر این باورند که هر عمل خالص، اثری جاودان در آخرت دارد:
آیه قرآن:
«وَابْتَغِ فِیمَا آتَاکَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ...» (قصص: 77).
ابن عطاالله اسکندری:
«عمل خالص در دنیا، پلی است که تو را به دریای بیکران آخرت میرساند.»
جمعبندی: راهبرد عرفانی برای تحقق «یَکفِیکُم مِنهَا مَا بَلَّغَکُم إِلَی الآخِرَةِ»
دنیا را ابزار و نه هدف بدانیم.
از امکانات دنیا به اندازه رفع نیازهای ضروری بهره ببریم.
دلبستگی به دنیا را با زهد و قناعت کنار بگذاریم.
اعمال خود را خالصانه و در جهت حقتعالی انجام دهیم.
یاد مرگ و آخرت را همواره در دل زنده نگه داریم.
به این ترتیب، دنیا نه تنها مانع سالک نمیشود، بلکه او را به حق نزدیکتر میکند و وسیلهای برای رسیدن به بهشت برین و مقام قرب الهی میشود.
❣️عوامل نجات از مشکلات❣️
عوامل نجات از مشکلات از منظر قرآن کریم و صحیفه سجادیه
در قرآن کریم و صحیفه سجادیه، اصول و راهکارهای بسیاری برای نجات از مشکلات و سختیها ارائه شده است.
💠1. عوامل معنوی
💠1️⃣1.1. ایمان و توکل
قرآن کریم:
«وَمَن یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ» (سوره طلاق، آیه 3)
این آیه بر این نکته تأکید دارد که توکل بر خداوند، کفایتکننده انسان در مشکلات است.
«إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا... لَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ» (سوره احقاف، آیه 13)
ایمان به خدا و استقامت، انسان را از ترس و اندوه نجات میدهد.
صحیفه سجادیه:
دعای پنجم:
«فَإِلیکَ أَرْفَعُ أَیدِیَ فِی الدُّعَاءِ، و أَستَکفِیکَ حَاجَتِی بِالتَّوکُّلِ عَلَیکَ...»
ترجمه: به سوی تو دست به دعا بلند میکنم و نیازم را با توکل بر تو از تو میطلبم.
دعای سیام:
«یا مَن أَرجُوهُ لِکُلِّ خَیرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِندَ کُلِّ شَرٍّ...»
ترجمه: ای کسی که به او برای هر خیر امید دارم و از خشم او در هر شری ایمنم.
💠2️⃣1.2. توبه و استغفار
قرآن کریم:
«فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّارًا * یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکُم مِّدْرَارًا...» (سوره نوح، آیات 10-12)
استغفار موجب برکات مادی و رفع مشکلات است.
صحیفه سجادیه:
دعای شانزدهم:
«رَبِّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ مِنْ مَظْلُومٍ ظُلِمَ بِحَضْرَتِی فَلَمْ أَنْصُرْهُ...»
ترجمه: پروردگارا، از گناهانی که در آنها کوتاهی کردهام و از گناهانی که عذرخواهی آنها سخت است، به درگاه تو پوزش میطلبم.
دعای سیویکم (دعای توبه):
«إِلَهِی أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِکَ بَاباً إِلَى عَفْوِکَ...»
ترجمه: خدایا، تو برای بندگانت درِ عفو و بخشایش را گشودهای و نام آن را توبه نهادهای.
💠3️⃣1.3. دعا و ارتباط با خدا
قرآن کریم:
«وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ...» (سوره بقره، آیه 186)
خداوند نزدیک و پاسخگوی دعای بندگان است.
صحیفه سجادیه:
دعای هفتم (رفع سختیها):
«یَا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکَارِهِ، وَیَا مَنْ یُفْثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدَائِدِ...»
ترجمه: ای کسی که گرههای دشواریها به دست او باز میشود و شدت سختیها با او برطرف میگردد.
دعای بیستم (مکارم الاخلاق):
«وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ دَعَاکَ فَأَجَبْتَهُ...»
ترجمه: و ما را از کسانی قرار بده که تو را بخوانند و تو دعایشان را اجابت کنی.
💟2. عوامل اخلاقی و رفتاری
💟1️⃣2.1. صبر و شکیبایی
قرآن کریم:
«إِنَّمَا یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَیْرِ حِسَابٍ» (سوره زمر، آیه 10)
خداوند پاداش بیپایان به صابران وعده داده است.
صحیفه سجادیه:
دعای چهلوهفتم (روز عرفه):
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ صَبَرَ وَرَضِیَ...»
ترجمه: خدایا، ما را از کسانی قرار ده که در برابر مشکلات صبر کنند و به قضای تو راضی باشند.
💟2️⃣2.2. عفو و گذشت
قرآن کریم:
«فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاصْفَحْ...» (سوره مائده، آیه 13)
عفو و گذشت برای تقویت روابط انسانی توصیه شده است.
صحیفه سجادیه:
دعای چهاردهم:
«وَ أَلبِسنِی زِینَةَ المُتَّقِینَ... بِالعَفوِ عَمَّن ظَلَمَنِی...»
ترجمه: و مرا به زینت متقین آراسته کن... با عفو از کسی که به من ستم کرده است.
✅3. عوامل اجتماعی
✅1️⃣3.1. کمک به دیگران
قرآن کریم:
«وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ...» (سوره حشر، آیه 9)
ایثار و کمک به دیگران حتی در شرایط سخت.
صحیفه سجادیه:
دعای چهلوچهارم (وداع ماه رمضان):
«اللَّهُمَّ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ نُوَاسِیَ مَنْ قَتَّرْتَ عَلَیْهِ...»
ترجمه: خدایا، ما را توفیق بده که در این ماه به کسانی که در سختی هستند کمک کنیم.
✅2️⃣3.2. رعایت حقوق الهی و بندگان
قرآن کریم:
«إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَن تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا...» (سوره نساء، آیه 58)
رعایت امانت و حقوق دیگران، لازمه زندگی اجتماعی.
صحیفه سجادیه:
دعای بیستم:
«اللَّهُمَّ وَفِّقْنَا فِی إِقَامَةِ حُقُوقِکَ...»
ترجمه: خدایا، ما را در ادای حقوق خود و بندگانت یاری فرما.
امام سجاد: من زهد فی الدنیا اثبت الله الحکمه فی قلبه
ابوحمزه: اخرج حب الدنیا من قلبی و اجمع بینی و بین المصطفی
داستانهای تورات
تورات و سایر بخشهای عهد عتیق شامل داستانها، قوانین، و روایتهایی هستند که برخی از آنها از نظر معنایی و مفهومی بسیار عمیق و اخلاقیاند و برخی دیگر ممکن است از دیدگاه امروزی عجیب یا متفاوت به نظر برسند. در ادامه چند نمونه از این روایتها و مضامین غیرمعمول یا شگفتانگیز در تورات آورده شده است:
1. گناه آدم و حوا (پیدایش 3):
داستان معروف خوردن میوه ممنوعه توسط آدم و حوا در باغ عدن، که به سقوط انسان تعبیر شده است، از مفاهیم اساسی در یهودیت و مسیحیت است. این داستان شامل گفتگوی حوا با مار (که بهصورت استعاری شیطان تفسیر میشود) و مجازات خداوند برای آنهاست.
2. طوفان نوح و کشتی عظیم (پیدایش 6-9):
در این داستان، خداوند به دلیل فساد و شرارت بشر، تصمیم به نابودی زمین میگیرد و تنها نوح و خانوادهاش را از طریق ساخت کشتی عظیمی نجات میدهد. این روایت، شامل بارش باران چهل شبانهروز و آب گرفتگی کل زمین است که در نگاه امروزی به لحاظ علمی و تاریخی مورد بحث قرار میگیرد.
3. خدایان مصر و بلایای دهگانه (خروج 7-12):
داستان بلایای دهگانه که خداوند برای آزاد کردن بنیاسرائیل از مصر بر مصریان نازل میکند، از جمله خون شدن رود نیل، بارش ملخ و مرگ نخستزادگان مصری، تصویری قدرتمند از عدالت و قدرت خداوند ارائه میدهد. این بلایا بهعنوان مقابله با خدایان مصر نیز تعبیر شده است.
4. شکافتن دریای سرخ توسط موسی (خروج 14):
یکی از معجزات بزرگ تورات این است که موسی با عصای خود دریای سرخ را میشکافد تا بنیاسرائیل از دست فرعون فرار کنند. این اتفاق در یهودیت بهعنوان نمادی از رهایی و آزادی شناخته میشود.
5. داستان سدوم و عموره (پیدایش 19):
در این روایت، شهرهای سدوم و عموره به دلیل فساد اخلاقی و گناهان ساکنانشان نابود میشوند. تنها لوط و خانوادهاش نجات مییابند، اما همسر لوط به دلیل نافرمانی (نگاه به پشت سر) به ستونی از نمک تبدیل میشود.
6. گوساله طلایی و خشم موسی (خروج 32):
هنگامی که موسی برای دریافت ده فرمان به کوه سینا میرود، قوم بنیاسرائیل به عبادت گوسالهای طلایی روی میآورند. موسی با دیدن این صحنه، لوحهای ده فرمان را میشکند و گوساله طلایی را نابود میکند.
7. کشتی گرفتن یعقوب با خدا (پیدایش 32):
همانطور که اشاره شد، داستان کشتی گرفتن یعقوب با مردی ناشناس که در برخی تفاسیر نماینده خدا یا فرشتهای الهی است، یکی از داستانهای رمزآلود و مهم تورات است.
8. داستان بلعم و الاغ سخنگو (اعداد 22):
در این داستان، بلعم، یک پیامبر غیربنیاسرائیلی، توسط پادشاهی به نام بالاق مأمور میشود تا بنیاسرائیل را نفرین کند. در مسیر، الاغ او بهصورت معجزهآسا به سخن درمیآید و از او انتقاد میکند که چرا به خواست خدا بیاعتنایی کرده است.
9. قربانی کردن اسحاق توسط ابراهیم (پیدایش 22):
خداوند ابراهیم را به آزمون سختی دعوت میکند و از او میخواهد پسرش اسحاق را قربانی کند. در لحظه آخر، فرشتهای از جانب خدا میآید و قربانی شدن اسحاق متوقف میشود. این داستان نمادی از ایمان مطلق به خداست.
10. قتل هابیل توسط قابیل (پیدایش 4):
داستان نخستین قتل در تاریخ بشر، جایی که قابیل از روی حسادت به برادرش هابیل او را میکشد. این داستان در مورد حسادت، خشم و عواقب گناه، آموزههای اخلاقی مهمی ارائه میدهد.
11. عقوبت گناهکاران در زمان موسی (اعداد 16):
روایتی در مورد سرکشی قورح و گروهی از بنیاسرائیل علیه موسی و هارون وجود دارد. زمین بهطور معجزهآسا شکافته میشود و آنان را میبلعد. این داستان بیانگر عدالت و قدرت خداوند است.
❣بصیرت❣
✅ بصیرت یعنی تشخیص حق از حق نما
چنانکه کنارگذاشتن کسی که سالها با انقلای بود و همراه حرکت خیلی سخت تر از مبارزه با باطل است.
کنار گذاشتن ایت الله منتظری سخت تر از بیرون کردن شاه بود.
وقتی امام در فرانسه بود احتمال اخراجش پیش امد. برخی رفتند با قذافی صحبت کردند او استقبال کرد که امام برود لیبی. وقتی به امام گفتند فرمود کار به اونجا نمیکشه ولی شما دل به قذافی نبندید.
شاه میخواست با یک دختر ایتالیایی ازدواج کند. گفتند فتوای ایت الله بروجردی برخلاف دیگران عدم حرمت است. رفتند از ایشان دستخط بگیرند او نمیخواست کشور پست احنبی بیفتد. نوشت: فتوای مشهور علما حرمت است.
✅ تشخیص اولویت ها
لودادن علت عمل نکردن موشکهای عراق به خاطر دستکاری توسط افسران پایگاه شعیبیه که راضی به جنگ نبودند در یک سخنرانی عمومی و اعدام بیش از ۷۰افسر پایگاه توسط صدام، در زمان سرتیپ ستاری که قضیه را در شورای امنیت گفته بود.
دشمن میخاهد شما در جهل باشید.
ملت جاهل و شایعه پذیر محکومپبخ شکست است.
جریان نامه مجهول الهویه معاویه در میان سپاه علی که معاویه میخاهد مسیر آب را عوض کند همه غرق میشوید
لذا اب را از دست دادند
سخنان نمایندگان معاویه پس از دیدار با امام حسن
❣️زیارت غدیریه❣️
منقول از امام هادی
✅محدث قمی نوشته است که: «کمتر حدیثی به قوت سند این زیارتنامه میرسد.
السَّلامُ عَلَيْكَ يَا دِينَ اللَهِ الْقَوِيمَ وَ صِرَاطَهُ الْمُسْتَقِيمَ
✅محور اصلی زیارت غدیریه، اصل تولی و تبری و محتوای اصلی آن بیان فضائل امام علی(ع) است.[۷] مهمترین بخشهای این فضیلتها عبارتند از:
1️⃣فضیلتهای قرآنی: در این زیارت بیش از ۳۰ آیه آمده است که بیان فضایل امیرالمؤمنین(ع) است؛ نظیر آیه لیله المبیت، آیه تبلیغ، آیه ولایت و ...[۸]
2️⃣فضیلتهای حدیثی: در زیارت غدیریه به بیان فضایلی که پشتوانه روایی در منابع حدیثی شیعه و اهل سنت دارد، اشاره شده است. مانند امیرالمؤمنین، سید الوصیین، وارث علم النّبیین، ولیِّ ربّ العالمین، امینالله فی ارضه، سفیرالله فی خلقه، الحجّة البالغة علی عباده، دینالله القویم، صراط مستقیم، نبأ عظیم، اوّل من آمن بالله، سید المسلمین، یعسوب المؤمنین، امام المتقین، قائد الغرّ المحجّلین، امام المتقین، اوّل من صدّق بما انزل الله علی نبیه و... [۹]
3️⃣فضیلتهای تاریخی:
أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَه وَ صَدَّقَ بِمَا أُنْزِلَ عَلَى نَبِيِّهِ
این زیارت، مطالبی از رشادتهای تاریخی امام علی(ع) و فداکاریهای آن حضرت در راه دین اسلام را بیان کرده است. از جمله: جنگ بدر، احزاب، اُحد، جنگ حُنین، صفّین، جمل، نهروان و... امام هادی(ع)
بخشی از این فضایل را مستند به کلام امیرامؤمنین علی بن ابی طالب (ع) کرده است مانند: ادعای امام علی(ع) که عزت خویش را در پرتو حمایت مردم ندانسته و از متفرق شدنشان هراسی نداشته است.[۱۰]
و مانندحدیث منزلت
در این زیارت همچنین به ماجرای فدک، بیزاری از دشمنان ولایت و برائت از قاتلان امام حسین(ع) و شهادت عمّار، شهادت حضرت علی(ع) و شهادت سیدالشّهدا اشاره شده است. [۱۲]
4️⃣۴. مشابهت امتحانات امیرالمؤمنین با امتحانات سایر انبیاء مشابهت ماجرای لیلة المبیت با ماجرای ذبح اسماعیل وآمادگی او برای ذبح شدن به فرمان الهی و نزول آیه لیلة المبیت در شأن آن حضرت.
أَشْبَهْتَ فِي الْبَيَاتِ عَلَى الْفِرَاشِ الذَّبِيحَ عَلَيْهِ السَّلامُ إِذْ أَجَبْتَ كَمَا أَجَابَ وَ أَطَعْتَ كَمَا أَطَاعَ إِسْمَاعِيلُ صَابِرا مُحْتَسِبا
مشابهت ماجرای قرآن برسرنیزه ها در جنگ صفین با ماجرای تنهایی هارون در هنگام حضور موسی در طور میقات و گوسالهپرستی بنیاسرائیل.
أَشْبَهَتْ مِحْنَةَ هَارُونَ إِذْ أَمَّرَهُ مُوسَى عَلَى قَوْمِهِ فَتَفَرَّقُوا عَنْهُ