سبک های #تصمیم_گیری
تصمیم گیری که فرایندی پیچیده و شامل انواع توانایی های فکری و برخورداری از اطلاعات کافی است، سبک های مختلفی دارد و افراد به شیوه های مختلف و گهگاه ثابتی در زندگی خود تصمیم هایی می گیرند. سبک های تصمیم گیری به نحو فزاینده ای با ویژگی های شخصیتی افراد مرتبط است و این ویژگی ها، شیوه نسبتاً پایداری را در تصمیم گیری فرد ایجاد می کند.
ما اکنون به این سبک ها می پردازیم و سبکی را که می تواند سودمندترین تصمیم و انتخاب را رقم زند، معرفی خواهیم کرد.
الف. سبک #احساسی
فردی که سبک تصمیم گیری اش احساسی است، مبنای انتخاب و تصمیمش آن است که احساس وی چه چیز را درست می داند. چنین فردی بر اساس هیجان های خویش تصمیم می گیرد و بر این باور است که اگر درباره کاری احساس خوبی دارم، آن تصمیم باید درست باشد و اگر احساس بدی دارم، آن تصمیم نادرست است. مداخله بیش از اندازه هیجان ها و احساس ها در فرایند تصمیم گیری و نداشتن نظام عقلانی منسجم، فرد را در تصمیم گیری دچار مشکلات فراوانی خواهد کرد.
ب. سبک #تکانشی
فرد تکانشی به سرعت تصمیم می گیرد و از حقایق ارزیابی منطقی ندارد. همه چیز در یک لحظه به وقوع می پیوندد و تصمیم مورد نظر گرفته می شود؛ اما تصمیمی که الزام پختگی و درایت لازم را ندارد، و شگفت آور نیست اگر بدانیم چنین فردی پس از اقدام، از تصمیمی که گرفته تعجب می کند.
ج- سبک #انفعالی
فرد منفعل به دلیل ویژگی های شخصیتی یا فقدان مهارت، جرئت لازم را ندارد و براساس «انتظارات» دیگران تصمیم می گیرد. فردی که در لحظه تصمیم گیری در حالت انفعال قرار گرفته، اجازه می دهد دیگران عقاید خود را بر او تحمیل کنند و برای او تصمیم بگیرند. تردیدهای کشدار، فرد را بیش از اندازه به سمت انفعال میکشاند و معمولا از لفظ «نمی دانم، هر چه شما بگویید» استفاده می کند.»
د. سبک #اجتنابی
فرد اجتنابی، به جای روبه رو شدن با مسائل و حل آنها و نشان دادن مهارت جرئت ورزی، لزوم تصمیم گیری را انکار می کند و امیدوار است همه چیز خود به خود درست شود. امروز و فردا کردن را دستمایه ای برای روبه رو نشدن با مشکل می داند و تصمیم گیری را به دلیل حفظ آسایش روانشناختی کوتاه مدت به تعویق می اندازد.
ه. سبک #عقلانی
تصمیم گیری عاقلانه بر مبنای تفکری منطقی و سالم شکل خواهد گرفت؛ تفکری که بر مبنای آن بتوان به احساسی مثبت و رفتاری منطقی و مدیریت شده دست یافت. تصمیم فرد با به کارگیری خرد و دانش و با مد نظر قرار دادن اهداف، ارزش ها، و توجه به پیامدها و خطرهای احتمالی خواهد بود. خودآگاهی و آگاهی به زمان نیز فرد را در رسیدن به چنین سبکی از تصمیم گیری یاری خواهد رساند. از رسول خدا روایت شده که فرمود:
اذا هممت بامر فتدبر عاقبته؛ فان یک رشدا فامضه و ان یک غیا فانته عنه.[1]
هرگاه قصد انجام دادن کاری را داشتی، سرانجام آن را در نظر داشته باش؛ اگر مطلوب [و در جهت رشد معنوی تو] بود، به آن اقدام کن و در غیر این صورت، از آن خودداری نما.
✍️منبع: کتاب «مهارت های زندگی»
نویسنده: سید مهدی خطیب، ص60-62
🌸