⚡️به بهانه هجدهم دسامبر، روز جهانی «حرف ضاد»! و چالش‌های این حرف در جهان اسلام! ➣ @ALFAWAIDU @ALFAWAIDU ✍به قلم: سید علي بطحائي 🔹نام دیگر زبان عربی در عُرف بین المللی «#لغة_الضاد» یا "zad language" است که همه ساله در تقویم جهانی ١٨ دسامبر به همین مناسبت آن را پاس می دارند. 🔸زبان شناسان تصریح کرده اند که زبان عربی از چه ظرفیت بالا، انعطاف پذیری و سازگاری خیره کننده ای برخوردار است و این به دلیل گرامر و قوانین منعطف زبانی نهفته در آن زبان است. 🔹ابواب متعدد زبان عربی (ثلاثی مجرد و ثلاثی مزید و…) همچون کارگاه تولیدی و پردازش گر قالب ها و واژگان متعدد به شمار می‌رود و نو به نو؛ واژه های جدید می زایند. 🔸#ارنست_رِنان (Ernest Renan) مستشرق، متخصص زبان های سامی و لغت شناس فرانسوی و نویسنده کتاب تاریخ ادبیات در #ایران درباره جایگاه زبان عربی می نویسد: «زبان عربی بی مهابا و ناگهان در اوج پختگی و زیبایی رخ می نماید. این شگفت انگیزترین زبان تاریخ بشریت است. این لغت نه کودکی دارد و نه سالخوردگی و مانند جوانی شاداب هر روز رخی تازه می نمایاند.» 🔹 معنای واژه عربی هم به معنای «زبان مردم عرب» است و هم به معنای «#فصیح و روشن». بنابراین عربی هایی که در کلام وحی آمده است (#لِسَانًا_عَرَبِیًّا) را بهتر است به معنای شفاف و روشن ترجمه کنیم و آنها را وصف زبان عربی بدانیم؛ نه اسم زبان قرآن. 🔸مسأله اینجاست که علت اینکه زبان عربی را «زبان ضاد» گفته اند و ۱۸ دسامبر را به نام لغت ضاد نام‌گذاری کرده‌اند چیست؟ به دلیل آنکه عربی تنها زبانی است که تلفظ حرف «ضاد» با گویش متفاوت دارد و تلفظ آن برای غیر اعراب‌ بسیار ثقیل است. 🔹این اصطلاح در قرن دوم و آغاز قرن سوم رایج شد. هنگامی که لغویون در آن دوران متوجه صعوبت تلفظ این حرف توسط غیر اعراب شدند این اصطلاح را به کار بردند و #سیبویه متوفی (م ۱۸۰ ق) نخستین کسی بود که به این مسأله پی برد و در آثار خود به آن اشاره کرد. 🔸کتاب دقیق «#الفرق بین الضاد و الظاء» نوشته صاحب بن عَبّاد (م٣٨٠ ق) نیز در همین راستای چالش های تاریخی #ایرانیان برای تلفظ ضاد نوشته شده است. 🔹در حقیقت حرف «#ضاد» با گسترش اسلام در جوامع غیر عرب به حاشیه سازترین واژه زبان عربی تبدیل شد. نومسلمانان قادر به تلفظ صحیح آن نبودند و هنوز هم حتی برخی مسلمانان عرب در آفریقا با تلفظ آن مشکل جدی دارند. از همان زمان تلفظ آن را با «#ظاء» و «ز» اشتباه می‌گرفتند؛ به دلیل اینکه مخرج دهانی هر دو بسیار نزدیک به هم هستند. امروزه حتی در شامات هم برخی «#ضاد» را «#دال» تلفظ می‌کنند. 🔸 از همان سده‌های نخست اسلامی پای این اختلاف به مذاهب فقهی باز شد و فقها «فتاوایِ متضاد ِضادی» دادند و هنوز هم بحث هایی فقهی  در برخی کتب فقهی موجود است. علّت این اهتمام هم وجود این حرف در سوره #حمد است که امر وجوبی بر قرائت آن در نمازهای پنجگانه وجود دارد. این حرف در دو واژه «#المغضوب» «#الضالین» در این سوره وجود دارد که اگر به شکل صحیح تلفظ نشوند، معنای مطلوب را بجا نمی‌ آورد. 🔹 فقهای جهان اسلام در برابر دشواری تلفظ این حرف در بلاد اسلامی غیر عربی و حتی در میان برخی مردمان عرب فتوا دادند که اگر نمازگزار در تلفظ این حرف اشتباه کند، نمازش صحیح است و استدلال به این آیه می‌کنند که «لا یُکلّفُ اللّه نفساً الا وُسعَها» (خداوند هیچ کسی را جز به اندازه توانایی‌اش تکلیف نمی‌کند) 🔸 هنوز هم عده‌ ای از فقهای جهان اسلام پیش‌نمازی امامی که حرف ضاد را درست تلفظ نمی کند را صحیح نمی‌دانند. ✳️ لسان الفوائد (کانال فرهنگي_آموزشي) در تلگرام، ایتا ، سروش و روبيكا : ➣ @ALFAWAIDU @ALFAWAIDU