مکعب روبیک
#بازیواخلاق
برای آشنایی با مکعب روبیک اینجا را بخوانید.
1. چند روز پیش سیدعلی، پسر ۱۰ سالهام، از من خواست مکعب روبیک را حل کنم. من که اصلاً حوصله حل آن را نداشتم و امواج اشتیاق را در چشمانش دیدم، گفتم: باشه!
کمی که با توجه به دستورالعملها جلو رفتم، بیحوصلگی و تنبلی ضربهکاری را فرود آورد و به فکر راه سومی افتادم.(میانبر)
سیدعلی را دنبال کاری (نخود سیاه) فرستادم و در چشم به هم زدنی تکههای مکعب را جدا کرده و شروع به سر هم کردن آنها کردم. آخرین تکه را داشتم جا میزدم که سیدعلی سر رسید.
متوجه شد که چه حربهای زدم و گفت: "نه بابا نه! اینجوری نمیخواستم."
به ناچار دست به دامان فلسفه شدم. "تو میخواستی هر طرف یک رنگ باشد و حالا اینطور شده، چه فرقی میکند با چرخواندن باشد یا جدا کردن و سرهم کردن"
او جوابی نداشت ولی همچنان اظهار نارضایتی میکرد. به گمانم فیل درونش یا همان طبیعتش رضایت نمیداد. نا گفته نماند من هم احساس میکردم دارم تقلّب میکنم.😓 گویی فیلِ درونِ من هم راضی نبود.
اما چرا؟ چرا ما آدمها اینطوری هستیم؟
2. یکی از آزمایشهای فکری که #نوزیک به مباحث انسانشناسی هدیه کرد، "ماشین تجربه، ماشین تبدیل و ماشین نتیجه" بود.
فرض کنید دستگاهی وجود دارد که با خوابیدن در آن و وصل شدن اتصالاتی به مغزتان چیزهایی را که دوست دارید تجربه کنید را برای شما محقق میکند البته تا وقتی در دستگاه دراز کشیدید مانند: قهرمان شدن، معروف شدن، لذت خوردن غذاهای لذیذ و یا خواندن یک رمان دلچسب. این ماشین تجربه است.
ماشین تبدیل شما را به کسی که میخواهید بدل میکند؛ یک دانشمند و یا فقیه، یک معمار و مهندس حرفهای، یک عارف کامل، یک انسان با اراده قوی، یک انسان مهربان و شجاع و معقول و خلاصه همهچیز تمام.
ماشین نتیجه، نتیجه دلخواهتان را به بار میآورد؛ رفتارتان درست و بجا باشد، محبوب باشید، مشهور شوید، قدرت اقتصادی و اجتماعی بیابید و... شوید.
به اعتقاد او انسانها طالب زندگی در این دستگاهها نیستند. اما چرا؟
3. اشکالی که خود نوزیک به این سبک زندگی میگیرد را اینگونه بیان میکند: "آزاردهندهترین مسئله در مورد آنها این است که به جای ما دستگاهها زندگی میکنند".به گفته سقراط زندگی نیآزموده ارزش زیستن ندارد. زندگی که در آن برای رسیدن به هدف تلاش و آزمایش نکنی ارزش ندارد
اشکال دیگر مسئله تقلّب است. گویی ما آدمها از سر ناچاری تقلّب میکنیم و الا دلِمان به آن رضا نمیدهد. هیچکدام از ما عمیقاً تمایل به ساختن ماشینهای متقلّب نداریم.
نکته دیگر علاقه به آزمون و خطا است. انسانی را فرض کنید کلاً همه کارهایش درست و تمییز و حساب شده است و همه چیز بر وفق مرادش است. فارغ از امکان این آدم من گمان میکنم حوصلهام در چنین زندگی سر میرود. اشتباه، خطا، شکست، حماقت و تجربه ناکامی یکی از عوامل ازدیاد شیرینی موفقیت است، به نظرم باید ممنونِ خطاها و اشتباهاتمان باشیم و خیلی از بودنشان رنج نبریم.
نکته دیگر علاقه به رقابت است. با ساخت انبوه ماشینهای سهگانه نوزیک بساط رقابت و تلاش برای جلو زدن و پیروزی از عالم برچیده میشود و اگر بساط رقابت کنار رود زندگی بیمزه و بیمعنا میشود.
۴. آیا بهشت تحقق ماشینهای سهگانه نوزیک است؟ آیا اشکالات بالا به بهشت وارد است؟ بررسی این سوال بماند تا وقت دگر. فقط اگر این اشکالات به تصور ما از بهشت وارد بود یا تصورمان از بهشت را باید تغییر دهیم یا انسانشناسیمان را.
🖋سیدمحمدباقر میرصانع
کانال #آسمان_دیگر
🆔https://eitaa.com/AnotherSky