شیخ زین‌العابدین مازندرانی و شکل‌گیری خوجه‌های اثناعشری به مناسبت 16 ذی‌القعده سالگرد درگذشت این مرجع تقلید در اوایل دهۀ ۱۸۷۰ گروهی از این خوجه‌ها که در زمرۀ مخالفان آقاخان بودند، برای زیارت رهسپار کربلا شدند و در نجف با یکی از مجتهدان بزرگ آن زمان، شیخ زین‌العابدین مازندرانی، دیدار کردند. هنگامی که آنان خود را شیعه معرفی کردند توجه شیخ جلب شد. اما هنگامی که آیت‌الله مازندرانی از احکام و اعمال مذهبی آن‌ها پرسش کرد، پاسخ دادند که نماز نمی‌خوانند، روزه نمی‌گیرند و دیگر عبادت‌ها را نیز به جا نمی‌آورند. آنان در پاسخ مجتهد بزرگ نجف درباره تشرف به حج یادآور شدند که زیارت ائمۀ اطهار را بر سفر حج مقدم می‌شمارند.این سخنان موجب نارضایتی آیت‌الله مازندرانی شد. آنان از شیخ خواستند یکی از روحانیان را برای تعلیم مذهبی به هند بفرستد. آیت‌الله مازندرانی درخواست آنان را پذیرفت و یکی از شاگردان هندی خود را به نام ملاقادر حسین همراه آنان به بمبئی فرستاد. تعلیمات مذهبی ملاقادر حسین کم‌کم باعث شد گروهی از خوجه‌های آقاخانی در زمرۀ یاران ثابت وی درآیند و مذهب اثناعشری را بپذیرند. بدین ترتیب جماعت خوجه‌ها به دو گروه اکثریت (پیروان آقاخان) و اقلیت (اثناعشری) تبدیل شد. به نقل از کتاب شیعیان خوجۀ اثناعشری در گسترۀ جهان، نوشتۀ امیربهرام عرب‌احدی، ص 18-19 #مازندرانی #خوجه #آقاخان @YusufiGharawi