غلبه انباشت سبک زندگی بر رویداد جشن غدیر
🔸 در «پویاییشناسی سیستمها» (۱) مفهومی کلیدی وجود دارد به نام «انباشت» (۲) که بدون توجه به این مفهوم نمیتوان درک درستی از وضعیت یک سیستم خصوصا یک سیستم اجتماعی داشت.
🔸 رویداد جشن عید غدیر موسوم به «مهمونی ده کیلومتری» که با اقتباس از مراسم پیادهروی اربعین در تهران و چندین شهر بزرگ دیگر برگزار میشود، ایده بسیار خلاقانهای است که میتواند به برجسته کردن عید غدیر در تقویم ایران شیعی کمک کند. گرچه قطعا رابطه معناداری بین استقبال مردم از این رویداد و دینداری آنها وجود دارد اما چیزی که میتواند به «غافلگیری استراتژیک» نظام منجر شود دقیقا از همین نقطه آغاز میشود.
🔸 یکی از معانی واژه «دین» عبارت است از «راه و روش زندگی» یا به اصطلاح امروزی #سبک_زندگی. در واقع مسلمان بودن ـ نه مؤمن بودن ـ یعنی تسلیم دین اسلام شدن و پیاده کردن احکام و شریعت این دین ـ که مناسک دین را میسازند ـ در زندگی. بنابراین اگر سبک زندگی مردم منطبق با شریعت اسلام باشد این مردم دیندار هستند. در واقع دین، سبک زندگی میسازد و البته از طرف دیگر این سبک زندگی است که دین میسازد.
🔸 حال اگر خوشخیالی و ساده اندیشی را کنار بگذاریم و میزان استقبال مردم از رویداد جشن غدیر را به دینداری مردم ربط ندهیم باید ببینیم چه چیزهایی امروز سبک زندگی مردم جامعه ما را میسازد؟ و زیرنظامهای نظام جمهوری اسلامی از جمله نظام آموزش و پرورش، نظام آموزش عالی، نظام اقتصادی، نظام فرهنگی و ... چه نقشی در ساختن سبک زندگی مردم ما دارند؟ آیا امروز شریعت است که سبک زندگی مردم را میسازد یا مواردی از قبیل شبکههای اجتماعی، فیلم و سریال، معماری، بازار محصولاتی که پیوست فرهنگی دارند از جمله پوشاک و ... .
🔸 یکی از ویژگیهای برجسته امیرالمؤمنین(ع) مقام #معرفت_توحیدی ایشان است (۳)، حال اگر رویداد جشن غدیر هر ساله با بهترین کیفیت هم برگزار شود کمکی به معرفت مردم نمیکند چرا که نظام جمهوری اسلامی در زیرنظام آموزش عالی، معرفت جوانان خود را با «دانشهای ذاتا مسموم» (۴) مخدوش میکند. بنابراین تا وقتی معرفت مردم غیرتوحیدی باشد نمیتوان انتظار داشت که با انجام مناسک دینی، آن جامعه، اسلامی شود چرا که مناسک به خودی خود به ایمان و اعتقادات افراد کمکی نخواهد کرد.
🔸 به مفهوم #انباشت برمیگردیم. در قرآن و متون دینی به واژه #ذکر توجه بسیاری شده و به مؤمنین توصیه میشود که اهل ذکر باشند. ذکر در متون دینی یعنی دائم به یاد خدا بودن و از یاد خدا غافل نشدن. در واقع عنصر مداومت که در مفهوم ذکر وجود دارد باعث میشود که یک نوع از رفتار در وجود انسان انباشته و به مرور تبدیل به بخشی از شخصیت فرد شود. سبک زندگی نیز اینگونه عمل میکند. در واقع انباشته شدن مداوم مؤلفههایی که سبک زندگی افراد را شکل میدهند تبدیل به ملکات اخلاقی و رفتاری فرد میشوند و در این صورت این سبک زندگی است که بر مناسک موردی فرد مسلمان غلبه دارد و شخصیت وی را شکل میدهد. چه بسیار افرادی که در طول عمر خود بارها به سفرهای زیارتی از جمله حج، کربلا، مشهد و ... رفتهاند اما پس از چند روز حال و هوای معنوی خود را از دست داده و سرگرم روزمرگیهای قبل از سفر میشوند. دلیل این بازگشت به زندگی روزمره، این است که این حالات معنوی در فرد انباشته نمیشود و لذا مغلوب سبک زندگی خواهد شد. بنابراین رویدادهایی از جمله جشن غدیر در تقابل با هجمه سنگین سبک زندگی مغلوب خواهد بود.
_________________
1. System dynamics
2. Stock
۳. بیانات امام خامنهای در دیدار با مردم ایلام در تاریخ 1393/2/23
۴. بیانات امام خامنهای در دیدار طلاب و اساتید حوزه علمیه قم در تاریخ 1389/7/29
@Ebrahim_Nowrouzi