🔰۲۷۷- چرا در قرآن اسامی متعددی برای جان انسان اختصاص یافته است؟
🔹نامهايی که در قرآن برای معرفی نفْس مطرح شدهاند ، هر کدامشان به يک کارکرد نفْس اشاره دارند. دليل تفاوت اين تعابير، تعدد نفْس نيست؛ بلکه این تعابير از شئون مختلف نفْس پرده برمیدارد و اين تحفۀ الهی را به آدمی میشناساند.
انسان هنگامی که پا به دنيا میگذارد، نفْسی دارد که هم برای تقواورزی و هم برای فسق و فجور آماده است. «سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ أَمْراً» يعنی نفْستان شما را تسويل کرده است. تسويل کار شيطان است و هنگامی رخ میدهد که تمنّيات نفسانی انسان نزد او آراسته میگردد و از قوّه به فعل درمیآيد. به اين مرتبه از نفس، «نَفْس مُسَوِّلَة» میگويند. شيطان در اين مرحله، بر کينهها، حسدها و شهوتهای آدمی کبريت میزند و آنها را شعلهورتر میکند. در ادامه با نشانیهايی که شيطان به نفس میدهد، نفس از مرحلۀ مسوّله به مرحلۀ امّاره پا میگذارد و در اين مرحله، نفس امّاره آدمی را به سوی زشتیها و پلشتیها فرا میخواند و امر میکند. اگر آدمی با پذيرش دعوت انبيا و گوش سپردن به حقايق وحی، جان خود را به تربيت الهی آراسته کند، از مرحلۀ «نفس مُسَوِّلَة» میگذرد و به مرحلۀ «نَفْس لَوَّامَة» صعود میکند. يعنی اگر خطايی از او سر زند، «نَفْس لَوَّامَة» به ميدان میآيد و آرام و قرار را از او میگيرد و آدمی پشيمان از انجام آن کار، خودش را سرزنش میکند که چرا چنين رفتار ناشايستی از او سر زده است.
اگر آدمی به ملامتهای «نفس لَوَّامَة» پاسخ مثبت دهد، به مرحلۀ بعدی صعود میکند و در مرتبۀ «نَفْس مُلْهِمَة» از الهامات ربانی و تقوايی بهرهمند میشود. بعد از آنکه آدمی به پيامهای رحمانی پاسخ مثبت میدهد و به انجام کارهای خداپسندانه مبادرت میورزد، اندک اندک به مرتبۀ والای «نَفْس مُطْمَئِنَّة» صعود میکند. در اين مرحله اضطرابها، تلاطمها و خيالات نامربوط از وجود آدمی رخت برمیبندد و او را قرار و آرامش فرامیگيرد.
▫️کتاب مشکاة، تفسیر قرآن کریم، ج۲۲،صص. ۴۱۹-۴۱۴.
#پرسشازمشکاة
#کتاب_مشکاة_جلد22
@Hedayatnoor