⚪️ معیار تعریف مادی و مجرد؛ بررسی دیدگاه ها(۶) 🔰 مکان برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۴۰۹_۴۱۰ تعریف و معیار دیگری که برای موجودات مادی بیان شده است، مکان است که بر اساس آن، هر موجودی که مکان داشته باشد، مادی و عنصری است و هر موجودی که مکان نداشته باشد، مجرد است. 🔹بررسی مکان، فضایی است که جسم اشغال می کند، از این رو مکان، مخصوص اجسام است. با این توصیف، جسم مجرد مثالی نیز همانند جسم مادی و عنصری چون جسم است، فضا اشغال می کند و مکان دارد؛ اما باید توجه داشت اگر جسمی مادی باشد، مکانش هم مادی است و اگر جسمی مثالی باشد، مکان مثالی خواهد داشت؛ نظیر اجسامی که انسان ها در رؤیا مشاهده می کنند که آن اجسام دارای مکان هستند و یا انسان متصوری که بر روی صندلی نشسته است . در نتیجه این ویژگی هم نمی تواند یکی از ویژگی های مخصوص برای موجودات مادی و عنصری تلقی شود. #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ معیار تعریف مادی و مجرد؛ دیدگاه برگزیده 🔰 محسوس به حس ظاهر برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۴۱۰_۴۱۴ استاد فیاضی با تحلیل و بررسی دقیق مسأله، معیاری ارائه کرده اند که البته از ظاهر عبارات برخی دیگر از اندیشمندان نیز استفاده می شود. بر اساس این تعریف، موجود مادی، موجودی محسوس به حس ظاهر است؛ خواه محسوس بالفعل باشد یا محسوس بالقوه، خواه محسوس اول باشد یا محسوس ثانی. افزون بر آن، هر موجودی که چنین جسم محسوسی وابسته باشد و نتواند مستقل از موجود شود، مادی خواهد بود؛ نظیر صور حال در جسم، أعراض و نقطه که مستقل از جسم موضوع نیستند. 🔹تبیین قیود 1⃣قید اول (محسوس به حس ظاهر) هر چیزی که به وسیله حواس پنجگانه انسان یعنی باصره، سامعه، لامسه، ذائقه، شامه ادراک شود محسوس به حس ظاهر است و مادی و عنصری است . با این قید، اموری همچون شادی، غم، درد، و... که از سوی حواس باطنی ادراک می شوند، مادی نخواهد بود. 2⃣قید دوم( محسوس بالفعل و بالقوه) ماده محسوس بالفعل است؛ یعنی به صورت بالفعل از سوی حواس ظاهری قابل درک است؛ اما انرژی، محسوس بالقوه است، نه بالفعل زیرا انرژی تنها پس از تراکم و ماده شدن می تواند محسوس بالفعل شود . به هر حال، از آنجا که ماده و انرژی، محسوس به حس ظاهر هستند، موجود مادی خواهند بود نه مجرد اگر چه یکی از آنها محسوس بالفعل است و دیگری محسوس بالقوه. قید «محسوس بالقوه» افزون بر انرژی شامل اجنه هم می شود؛ زیرا اجنه نیز از آتش هستند و قابلیت ادراک با حس ظاهر را دارند؛ و لو آنکه به صورت بالفعل برای برخی افراد از طریق حواس ظاهری ادراک نمی شوند. 3⃣قید سوم (محسوس اول و ثانی ) مقصود از محسوس اول، محسوسی است که بالذات مورد احساس واقع می شود . چنین محسوسی همان کیفیات محسوس است؛ زیرا از میان مقولات، جوهر، کم و تمام مقولات نسبی، بالذات قابل احساس نیستند و در بین کیفیات نیز صرفا کیف محسوس است که جزء محسوسات به شمار می رود. مثلاً امتداد که خود قابل احساس نیست ولی با ادراک رنگ که کیف محسوس است و به صورت بالذات حس میشود ، امتداد نیز درک می شود. #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ تجرد یا مادیت نفس؛ بیان دیدگاه‌ها برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۵۱۶_۵۱۸ در بحث تجرد یا مادیت نفس دیدگاه های مختلفی وجود دارد که مهمترین آنها از این قرار است : 1⃣مادی‌گرایان: مادیت همه نفوس به اعتقاد مادی‌گرایان، همه نفوس اعم از نفس نباتی، حیوانی و انسانی مادی هستند. گروهی از متکلمان نیز به مادیت نفوس معتقد هستند. 2⃣مشائیان: مادیت نفس نباتی و حیوانی و تجرد نفس انسانی نفوس نباتی و حیوانی و نیز قوای نباتی و حیوانی، هم در هنگام حدوث و هم در بقا مادی هستند و نفس انسانی و قوای آن نیز هم در هنگام حدوث و هم در بقا مجرد می باشند. 3⃣صدرالمتألهین: مادیت نفس نباتی و تجرد نفس حیوانی و انسانی در بقا به اعتقاد مرحوم ملا صدرا، نفس نباتی و قوای آن هم در حدوث و هم در بقا مادی هستند و هیچ‌گاه به مرتبه تجرد نمی رسند، اما نفس حیوانی و انسانی و قوای آنها هر چند همچون نفس نباتی و قوای آن‌ها در ابتدای حدوث، مادی هستند، در ادامه وجود یعنی در بقا به مرتبه‌ای از تجرد می رسند. 4⃣استاد فیاضی: مادیت نفس نباتی و تجرد نفس انسانی در حدوث و بقا به اعتقاد استاد فیاضی، نفس نباتی و قوای آن در حدوث و بقا مادی هستند و نفس انسانی و قوای آن در حدوث و بقا مجرد می باشند. #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ تجرد یا مادیت نفس؛ بیان دیدگاه‌ استاد فیاضی برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۵۱۸_۵۱۹ 🔸نفس نباتی از نظر استاد ،فیاضی نفس نباتی و قوای آن که مبدأ تغذیه، رشد و تولید مثل هستند، هم در هنگام حدوث و هم در بقا مادی هستند و هیچ گاه به درجه تجرد نمی رسند خواه نفس و قوای نباتی موجود در نباتات باشد یا نفس و قوای نباتی موجود در حیوانات و انسانها. 🔸نفس انسانی اما نفس انسانی یا همان نفس حیوانی ناطق و قوای آن که وظیفه ادراک، حرکت ارادی و تعقل را به عهده دارند هم در هنگام حدوث و هم در بقا مجردند و چنین نیست که در ابتدا مادی بوده و سپس به مرتبه تجرد برسند، بلکه از ابتدا مجرد خلق شده و تا انتها نیز مجرد باقی میمانند. البته ممکن است برخی انسانها از مرتبه تجرد مثالی به مرتبه تجرد عقلی برسند، اما هیچ گاه مادی نبوده اند، آن طور که ملاصدرا اعتقاد داشت. 🔸نفس حیوانی تذکر این نکته لازم است که تجرد یا مادیت نفس حیوانی و قوای آن در حيوانات برای ما ثابت نشده و ما تاکنون استدلالی که بتواند تجرد یا مادیت نفس و قوای حیوانی را ثابت کند نیافتیم؛از این رو،استاد فیاضی مسئله تجرد یا مادیت نفس حیوانی و قوای آن را مسکوت گذاشته‌اند. البته ما قوای حیوانی در وجود انسان که به عین وجود نفس انسانی موجودند را مجرد میدانیم ولی ادله ای که تجرد آنها را ثابت میکنند فقط ناظر به قوای حیوانی در انسانها هستند، نه ناظر به نفس و قوای حیوانی در حیوانات. 🔹در نتیجه از نظر استاد فیاضی: 1⃣ نفس نباتی و قوای آن در حدوث و بقا مادی هستند، خواه نفس و قوای نباتی موجود در نباتات باشد یا نفس و قوای نباتی موجود در حیوانات و انسانها. 2⃣ نفس حیوانی و قوای آن: درباره تجرد یا مادیت آنها نظر دقیقی نداریم، اما قوای حیوانی در انسان مجردند. 3⃣ نفس انسانی و قوای آن در حدوث و بقا مجردند. #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

📜نشست تخصصی موضوع: تقابل واحد و کثیر 👤 ارائه حضرت آیت‌الله غلامرضا فیاضی حفظه الله 🗓 چهارشنبه ۱۴۰۱/۱۰/۲۸ ساعت: ۱۹:۱۵ 🏢 قم، خیابان 19 دی، کوچه 10، فرعی اول سمت چپ، مجمع عالی حکمت اسلامی 🔷 حضور مجازی👇 🌐 https://b2n.ir/g.falsafe 🔸کانال نشر آثار آیت الله فیاضی 🆔@Fayazi_ir

🔈 بخشی از جلسه ۴۸۵ خارج اسفار جلد۲ 🔰سوال : با توجه به اینکه ملاک حضرت عالی برای اشیای مادی محسوس به حس ظاهر است، چگونه روح انسانی را مجرد می دانید درحالی در برخی موارد مطرح شده که شخصی دیده است که روح فردی از بدنش خارج شده است؟ تاریخ:۱۴۰۱/۰۹/۲۲ #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ تجرد یا مادیت علم؛ بیان دیدگاه‌ها برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص۴۲۴_۴۲۶ درباره این مسئله که علم مجرد است یا مادی چهار دیدگاه مطرح است 1⃣ تجرد علم به اعتقاد بسیاری از فیلسوفان همه اقسام علم مجرد است خواه علم حصولی باشد یا حضوری، و علم حصولی نیز خواه علم عقلی باشد یا حسی،خیالی و و همی. 2⃣ ماديت علم بر اساس دیدگاه برخی از فیلسوفان غربی همه اقسام علم یا ادراک مادی است نه مجرد. از نظر آنها ادراک از سنخ امور فیزیکی است که در همین عالم محقق است نه امری فراتر از آن . 3⃣ تجرد علم عقلی و مادیتِ علم حسی خیالی و و همی به اعتقاد مشهور مشائیان علم اقسامی دارد که در میان آنها تنها علم عقلی که ادراک کلیات است مجرد است و سایر اقسام علم یعنی علم حسى، علم خیالی و علم وهمی مادی هستند. 4⃣دیدگاه استاد فیاضی تجرد و مادیت علم از منظر استاد فیاضی، مطلق علوم اعم از علم حصولی و حضوری و علم حصولی نیز اعم از علم ،حسی ،خیالی وهمی و عقلی میتوانند مجرد یا مادی باشند. به اعتقاد ایشان همان گونه که وجود به مادی و مجرد تقسیم میشود علم نیز به مادی و مجرد قابل تقسیم است و ادله عقلی ای که دیگران بر تجرد همه اقسام علم اقامه کردند تمام نیستند؛ بلکه در مقابل ادله نقلی فراوانی بر این دلالت دارد که هرموجودی اعم از مجرد و مادی دارای علم است؛ به همین دلیل علم نیز میتواند مجرد یا مادی باشد. بر پایه این ادله علم و عالم هم میتوانند مجرد باشند و هم مادی البته بر این مدعا (علم همه موجودات) ادله عقلی نیز اقامه شده که به نظر درست نیستند؛ از این رو مستمسک ما در اثبات این مدعا فقط ادله نقلی است . #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ ادله نقلی عالم بودن همه موجودات برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص ۴۲۶_۴۳۳ 1⃣تسبیح همه موجودات آیات و روایات فراوانی بر تسبیح همه موجودات دلالت دارند نظیر: «تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَكِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا» «كل شيء يسبح بحمده.» واژه تسبیح مصدر باب تفعیل از ماده سَبّح یسَبِّحُ است که در لغت به معنای تسبیح قولی تعریف شده است . تسبیح قولی به معنای آن است که متکلم با گفتن سبحان الله یا هر قول دیگری که به معنای تسبیح باشد، خداوند را از همه نقص‌ها منزه بداند. از آیات و روایات به دست می آید همه موجودات دارای تسبیح قولی و کلامی خداوند هستند. روشن است که چنین تسبیحی مستلزم علم موجودات به خداوند است؛ بنابراین تسبیح موجودات مستلزم وجود علم و شعور در آنها است. 2⃣قنوت همه موجودات در قرآن کریم به قنوت همه موجودات در برابر خداوند اشاره شده است . «وَقَالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا ۗ سُبْحَانَهُ ۖ بَلْ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ كُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ» واژه قنوت در لغت به معنای اطاعت در برابر عصیان است . بر اساس آیه شریفه همه موجودات همواره در حال قنوت و اطاعت خاضعانه خداوند هستند . با توجه به این معنا می توان گفت قنوت موجودات، ملازم با علم و شعور در آنها است؛ چرا که اولا: معنای لغوی قنوت، اطاعت در برابر عصیان است و اطاعت و عصیان نیز در جایی مطرح می شوند که مطیع و یا عاصی، علم به فعل داشته باشد. ثانیا: در عبارت «كُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ» از قنوت همه موجودات با لفظ قانتون که جمع سالم و مخصوص عقلا است تعبیر شده است که بر علم و شعور همه موجودات دلالت دارد. بنابراین، بر اساس ظاهر آیه، چون همه موجودات در حال قنوت خداوند هستند، پس علم به خداوند نیز دارند. 3⃣سخن گفتن همه موجودات «وَيَوْمَ يُحْشَرُ أَعْدَاءُ اللَّهِ إِلَى النَّارِ فَهُمْ يُوزَعُونَ حَتَّىٰ إِذَا مَا جَاءُوهَا شَهِدَ عَلَيْهِمْ سَمْعُهُمْ وَأَبْصَارُهُمْ وَجُلُودُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ وَقَالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَيْنَا ۖ قَالُوا أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنْطَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَهُوَ خَلَقَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ وَمَا كُنْتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَنْ يَشْهَدَ عَلَيْكُمْ سَمْعُكُمْ وَلَا أَبْصَارُكُمْ وَلَا جُلُودُكُمْ وَلَٰكِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ اللَّهَ لَا يَعْلَمُ كَثِيرًا مِمَّا تَعْمَلُونَ» بسیاری از روایات نیز بر سخن گفتن کوه ها ، سنگ ها درختان، خورشید و زمین با معصومین اشاره دارند. با توجه به آیات و روایات بیان شده، می توان تصدیق کرد همه موجودات نطق دارند و سخن می گویند . نطق به معنای اظهار امری درونی به وسیله تکلم است . بر اساس ادله نقلی، هر موجودی می تواند تکلم کند و ما فی الضمیر خود را بیان دارد. این معنا از نطق قطعا با علم و شعور در ناطق همراه است زیرا اظهار امر درونی جز با علم میسر نیست. 4⃣خوف همه موجودات «یا من کل شیء خائف منه» روشن است که خوف موجودات، مستلزم علم و شعور در آنهاست زیرا حالت خوف هنگامی محقق می شود که خائف از آن چیزی که بدان خوف دارد، درکی داشته باشد چرا که در غیر این صورت، خوف در او محقق نمی شود. بنابراین، خوف موجودات نیز با علم و شعور آنها همراه است . 5⃣ حمد همه موجودات در برخی از روایات آمده است که خداوند از ناحیه همه موجودات مورد حمد و ستایش قرار می گیرد ؛ مانند این روایت امام حسین علیه السلام فرمود : «ما خلق الله من شیء إلا و له تسبیح یحمد به ربه » روشن است حمد موجودات، مستلزم علم و شعور آنها به ممدوح یعنی خداوند است؛ چرا که بدون علم به خداوند، حمد کردن معنای محصلی نخواهد داشت. از این رو،حمد موجودات نیز با علم آنها همراه است. #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool

⚪️ برهان وجودی برگرفته از 📜نگاهی نو به فلسفه اسلامی ص ۴۳۶ براهین وجودی : براهینی که از مفهوم خداوند، وجود خارجی آن را اثبات می کنند. 🔷 به عقیده استاد فیاضی بهتر آن است که برهان وجودی را برهان مفهومی بنامیم؛ زیرا حد وسط در آن مفهوم و تصور خداست. میدانیم تصور خدا امر مشترکی میان خداباوران و ملحدان است؛ چراکه هر دو گروه در اینکه تصوری از خدا ،دارند اختلاف ،ندارند منتها یک گروه معتقد است آن متصور (خداوند) وجود دارد و گروه دیگر اعتقادی به وجود آن متصور ندارد ،بنابراین مفهوم خداوند و تصور او چیزی است که همه گروهها به آن اذعان دارند؛ به همین دلیل استدلالی که از طریق مفهوم وجود خارجی او را اثبات میکند از اهمیت ویژه ای برخوردار است . #مکتب_فلسفی_استاد_فیاضی #استاد_فیاضی #فلسفه #آیت_الله_فیاضی ◀️مکتب فلسفی استاد فیاضی 🆔 @FayaziPhilosophicalSchool