تاملی دربارۀ پشت‌صحنه‌های تبلیغ یادداشتی از دکتر قائمی‌نیک 1. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار 21/4/1402 با مبلغان و طلاب حوزه‌های علمیۀ سراسر کشور، فرازهای مختلفی داشت، اما اشارۀ ایشان به «پشت‌صحنه‌های تبلیغ» و پرداختن به لوازم این پشت‌صحنه‌ها از یادگیری ابزارهای همچون اینترنت و هوش مصنوعی تا «شیوه‌های باورپذیر کردن پیام« با بهره‌گیری از شاخه‌های مختلف علوم انسانی، مفید نکات متعددی دربارۀ ضرورت تحول در روند تبلیغی حوزه‌های علمیه بود. 2. در سال‌های گذشته حوزه‌های علمیه در فرایند یادگیری ابزارهای نوظهور ارتباطی از جمله اینترنت و حتی اخیراً هوش مصنوعی یا حتی آموزش زبان‌های خارجی، اقدامات موثری انجام داده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد تاکیدات مکرر معظم‌له دربارۀ شیوه‌های باورپذیرکردنِ پیام» مخصوصاً از حیث پیچیدگی‌های علوم انسانی و اجتماعی، کمتر مورد توجه مبلغین قرار گرفته است. این موضوع مخصوصاً از حیث ارتباط دستاوردهای علوم انسانی اسلامی (یا هر عنوانی که در ذیل آن تلاش می‌شوند، علوم انسانی موجود غربی در تعامل با اقتضائات اسلامی و بومی مورد بازخوانی قرار گیرد)، احتمالاً گرفتار نقصان‌هایی است. 3. حوزه‌های علمیۀ کشور و دیگر نهادهای دانشگاهی یا پژوهشگاهی که تعلق خاطری به ایدۀ علوم انسانی اسلامی دارند، در یکی دو دهۀ اخیر، دستاوردهای مهمی داشته‌اند؛ اما انتقال این دستاوردهای به مبلغین و جریان تبلیغی کشور، گویا به درستی انجام نمی‌شود. اگر بپذیریم که مطابق نظریات ارتباطات، بایستی میان فرستندۀ پیام، محتوای پیام و گیرندۀ پیام، سنختی برقرار باشد، می‌توان از بیانات معظم له در این دیدار اینطور برداشت که بیان معارف دینی در جهان امروز نیازمند فناوری آنها متناسب با اقتضائات جهان امروز است. «گاهی اوقات ما از برخی اقشار (اشاره به اهالی سینما) توقع زیادی داریم؛ حال آنکه در تهیه معارف و خوراک فکری لازم برای آنها کوتاهی کرده‌ایم». شاید به همین جهت است که ایشان، در بیان ماموریت‌های سه گانۀ کانون عظیم حوزوی، به تناسب میان محتوای تولید شدۀ دینی با اقتضائات تبلیغی و ارتباطی معاصر، تاکید داشتند: «تهیه و تولید مواد تبلیغاتی به‌روز و نوآورانه، تنظیم شیوه‌های پیشرفته و اثرگذار تبلیغاتی و تربیت موثر به معنای حقیقی کلمه». 4. اگر بخواهیم مقدمات فوق را به زبانی خلاصه بیان کنیم، گویا بایستی معارف دینی به زبان و زمان معاصر مهیا شوند. با این‌حال فهم «زبان» معاصر به‌معنای یادگیری زبان انگلیسی یا آلمانی یا فرانسوی نیست، بلکه «تبلیغ موثر» از حیث زبانی، زمانی انجام می‌شود که زبان معارف دینی بتواند تبدیل به زبان حکمت و معرفت حقیقی شود و فطرت انسان‌ها تاثیرگذار باشد. از این حیث، ابونصر فارابی، در بحث از علم‌اللسان و در مواجهۀ زبان عربی و زبان یونانی، کوشید تا زبانِ عربی را تبدیل به زبانی جهانی سازد و از خلال این جهانی‌شدنِ زبان، معارف اسلامی و وحیانی قابلیت انتقال به جهان‌های دیگر را پیدا کردند. 5. به این معنا به‌نظر می‌رسد بیانات امروز مقام معظم رهبری، فصل نوینی از ضرورتِ توجه به مبانی تبلیغ و ارتباطات میان فرهنگی را پیش کشیده است. «نباید خود را در دفاع محصور کرد بلکه باید با دیدن درست واقعیات جهانی و روایت درست آنها، مبانی جبهه دشمن را آماج تبلیغات قرار داد». اینکه ایشان، توجه به مبانی دشمن را در ضمن فعالیت تبلیغی مدنظر قرار داده‌اند، بی‌تردید نشانگر آن است که مبلغ، صرفاً نبایستی به ذکر چند آیۀ و روایت به زبان انگلیسی یا آلمانی یا فرانسوی برای مردم کشورهای دیگر یا ذکر روایات در شبکه‌های مجازی بپردازد، بلکه شاید بایستی به ارتقاء سطح زبانی معارف دینی متناسب با شرایط امروز توجه کرد. از این جهت، شاید زمان آن رسیده باشد که در امر تبلیغ دین، حداقل به میزانی که به ارسال مبلغ و آموختن ابزارهای اولیه تبلیغی همت گماشته می‌شود، به فهم مبانی تبلیغی جبهۀ دشمن توجه کنیم. گویا گام مهم و موثر تبلیغ، بیش از آنکه در موضعِ رساندنِ پیام و تخاطب باشد، بایستی در تهیۀ و فراوریِ اصل پیام در موضع فرستندۀ پیام صورت گیرد. @Habibollah_Babai

«به بهانه دیدار امروز رهبری با طلاب» 🔹 خدارا شاکرم که بعد از سال ها، بار دیگر دیدار مقام معظم رهبری نصیبم شد. 🔸 حاشیه خاصی وجود نداشت غیر از چند مورد غیر جدی؛ _ چند طلبه با کارت دیگری آمده بودند که این، نزد حراست دفتر خیلی صورت خوشی نداشت اما قطعا علاقه به دیدار باعث شده بود اینکار را بکنند. _ برخی کارت ویژه داشتند و بدون صف و گرما وارد می شدند. به این، علیرغم اینکه توجیه دارد اما حس خوبی نداشتم. برخی افراد مشهور هم عادی وارد شدند. _ یک نفر آخر جلسه دو درخواست داشت و بلند شد و فریاد زد؛ یکی آمدن آقا به قم که ظاهراً اجابت نشد. دوم، دریافت انگشتر که آقا قبول کردند. _ مداحی بسیار خوبی ابتدای جلسه در حضور آقا انجام شد که جمعیت هم بخوبی اشک ریختند و عزاداری کردند. شعر، هم اهل بیتی بود و هم انقلابی (اشاره به فلسطین و قدس و انقلاب ) _ گزارش ۲۰ دقیقه ای آیت الله اعرافی بسیار فرمال و مانند گزارش های عامی بود که ظاهراً همه چیز خوب است. از شأن حوزه گفتند و اینکه حوزه حتی از نظر کمی! هم ارتقاء داشته. این آخری تعجب همه اطرافیان من را برانگیخت. _ حدودا فکر کنم چهار بار ما را گشتند که واقعا هر بار جدی تر از دفعه قبل بود. _ هیچ طلبه ای صحبت نکرد. (این، خود بحث مفصل می طلبد) 🔹 موضوع اصلی فرمایشات آقا لزوم قراردادن تبلیغ به عنوان اولویت اول حوزه ها بود. پیرامون چرایی این اولویت نکاتی فرمودند که به خاطر امکان رجوع به متن از آن می گذرم. 🔸 آنچه مرا واداشت تا در باب سخنان آقا بنویسم، نه تکرار مکررات بلکه اشاره به این نکته بود که من یک وسعت معنایی برای «تبلیغ» در سخنان امروز دیدم. وسعت معنایی ای که اگر نادیده گرفته شود، دستاویز خوبی خواهد بود برای انتقاد از بسیاری از نهاد های حوزوی. 🔸مقام‌معظم رهبری منبر را به عنوان یک قالب سنتی و مهم تبلیغ ذکر کردند اما در کنار آن تحقیق (پژوهش) را نیز با ذکر مثال های فراوانی از کتب علما به عنوان قالب تبلیغی معرفی کردند. به عنوان مثال کتاب کاملا پژوهشی «اصول فلسفه و روش رئالیسم» علامه طباطبایی را یک کنش تبلیغی برای پاسخ به مارکسیسم ذکر فرمودند. 🔹 این تبیین در کنار دیگر فرمایشات آقا نشان می دهد، تبلیغ دایره وسیعی دارد. یعنی هر کنشی که خلاءی در دین را رفع کند، کنش تبلیغی ست. لذا اعزام مبلغ برای تصحیح قرائت نماز یک پیرمرد در روستا تبلیغ است، نگارش کتاب فلسفی و کلامی در یک‌ پژوهشگاه برای پاسخ به اندیشه های باطل نیز تبلیغ است. 🔸 اتفاقا تأکید حضرت آقا مبنی بر مقابله با ریشه های فکری، اهمیت تبلیغ پژوهش محور را بیشتر نمایان می کند. واضح است که پژوهش باید ناظر به خلأ دینی بوده و ترجیحا نتایجش امتداد اجتماعی پیدا کند. @ahmad_olyaei

❓📝 ۱۰ سئوال برای گفتگو و تبادل‌نظر پیرامون فرمان تشکیل کانون‌های تخصصی تبلیغ 🖌محمدرضا بهمنی ✅ مقام معظم رهبری در دیدار ۲۱تیرماه با طلاب و حوزویان: «اگر ما بخواهیم به قدر ظرفیّت یا نزدیک به اندازه‌ی مورد نیاز ظرفیّت، عناصرِ تبلیغیِ با این خصوصیّات داشته باشیم، احتیاج داریم به کانونهای عظیم حوزوی. در حوزه، کانونهایی باید به وجود بیاید فقط برای همین: برای تربیت مبلّغ؛ و پشتوانه‌ی فکری و تحقیقی و علمی هم داشته باشد» دیدار طلاب و حوزویان با مقام معظم رهبری، ویژگی مهمی داشت و آن این که بر یک مسئله بسیار مهم در قلمرو رسالت حوزه و روحانیت متمرکز بود. به گونه‌ای که ضمن تبیین الزامات تبلیغ معارف اسلامی در دنیای امروز، بر یک مطالبه و فرمان منتهی شد. و آن؛ فرمان تشکیل کانون‌های تخصصی تبلیغ. از آنجا که این مسئله‌پردازی و راه‌حل جویی در دستورکار حوزه‌های علمیه قرار خواهد گرفت، به نظرم رسید، سئوالاتی را صرفا برای تبادل نظر در محیط‌های خبرگانی و مدیریتی مطرح نمایم. 🔍 الف) سئوالاتی در آسیب‌شناسی وضع موجود ۱. چرا مراکز متعدد آموزشی، پژوهشی و تبلیغی حوزوی، نتوانستند به نیازهای عصری تبلیغ معارف اسلامی پاسخگویی مناسب داشته باشند؟ ۲. مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه (برادران) با دارا بودن بیش از ۵۸۰ مدرسه و ۱۱۹مرکز آموزشی تخصصی، می‌بایست چه نقشی در تربیت مبلغ داشته باشد که کوتاهی کرده است؟ ۳. موج رسمیت‌بخشی به مراکز علمی و فرهنگی حوزوی چه تاثیری در افول امر تبلیغ داشته است؟ ۴. معاونت تبلیغ حوزه‌های علمیه، چه پاسخی برای ناکافی بودن فعالیت‌هایش در حوزه تربیت تبلیغ دارد؟ 💡 ب) سئوالاتی ناظر به طراحی کانون‌ها ۵. ساختارها و سازمان‌های فعلی با مأموریت تبلیغ اسلامی (دفتر تبلیغات اسلامی، معاونت تبلیغ حوزه‌های علمیه و ...) چه نسبتی با کانون‌ها خواهند داشت. فعالیت‌های تبلیغی آنها باید منحل شوند یا در فعالیت‌های خود تجدیدنظر جدی داشته باشند؟ ۶. ماهیت کانون‌های تخصصی تبلیغ، کدام یک از موارد زیر باید باشد: الف) مشابه کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد که یک ستاد راهبری دارند و به نوعی مردم‌نهاد هستند. ب) مشابه مراکز نوآوری و استارتاپ‌ها که توسط معاونت علمی تنظیم‌گری می‌شوند ولی کاملا مستقل در محصول و خدمت هستند. ج) مشابه موسسات فرهنگی و هنری، که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجوز می‌گیرند. د) طراحی جدید نیاز دارد. ۷. با توجه به وجود دستگاه‌های برون‌حوزوی مانند مرکز رسیدگی به امور مساجد و سازمان تبلیغات اسلامی و دستگاه‌های مشابه، کنش‌گری آنها در تشکیل کانون‌های چگونه خواهد بود ؟ ۸. با توجه به ویژگی‌‌هایی که مقام معظم رهبری در تبیین نیازهای امروز برای تبلیغ برشمردند، آیا کلیت کانون‌ها در واقع نیازمند طراحی یک «زیست بوم نوین تبلیغ» است که باید به اقتضای تحولات اجتماعی ایران و جهان و تحولات فناورانه باشد یا تنها ایجاد سلول‌های حوزوی آموزش‌محور خواهد بود؟ ۹. جایگاه سرفصل‌هایی مانند روانشناسی تبلیغ و جامعه‌شناسی تبلیغ در طراحی کانون‌های تخصصی تبلیغ چیست؟ ۱۰. امتداد بین‌المللی کانون‌ها یا حداقل رویکرد بین‌المللی آن‌ها، مستلزم رعایت چه الزاماتی در طراحی آنهاست؟ پیش‌بینی می‌شود که دستگاه‌های دارای مأموریت در امر تبلیغ، در این فرآیند، در موضع تدافعی قرار بگیرند. اما امید می‌رود این گونه نشود. @Habibollah_Babai

@Habibollah_Babai

@Habibollah_Babai

📚 تبلیغ و مسئله روش در حوزه‌های علمیه (یادداشت دوم ناظر به ایجاد کانون‌های تخصصی تبلیغ) 🖌محمدرضا بهمنی ۱. اگر تبلیغ اسلام را کنش، سامانه یا سازوکاری بدانیم که از یک سو به منابع و معارف غنی اسلام مرتبط است و از سوی دیگر به زندگی انسان‌ها، آنگاه امر تبلیغ را باید یک امر انضمامی و عینی دانست و نه صرفا ذهنی و ارسال پیام. ۲. امر‌ عینی که به زندگی انسان‌ها مرتبط باشد را تنها با بیان و گفتار نمی‌توان سامان بخشید. بلکه برآیند گفتار و رفتار است که می‌تواند کنش یا سامانه تبلیغ را تعالی ببخشد. ۳. فراتر از گفتار و رفتار مبلغان اسلامی، دستگاه متولی تبلیغ دین، باید توانایی تولید و ارائه مدل و سبک زندگی در ساحت‌های متنوع زیست فردی، خانوادگی و اجتماعی را در خود ایجاد کند. تا در پاسخ به نیازهای عصری و نسلی زندگی جوامع بشری (با اولویت جوامع اسلامی) پاسخ رفتاری و اجرایی داشته باشد و به گفتار و سخنرانی بسنده نکند. ۴. مدل‌سازی مبتنی بر معارف و مبانی اسلامی، دستگاه خاص خود را نیاز دارد. نه حوزه به تنهایی توانایی تولید چنین مدلی را دارد و نه دانشگاه. این دقیقاً همان هدف‌گذاری وحدت حوزه و دانشگاه است که بیش از چهار دهه در دستورکار این دو نهاد قرار گرفته است. باید اذعان کرد و پذیرفت که متاسفانه این هدف با نقطه تحقق فاصله زیادی دارد. ۵. مهمترین خلاء در فعالیت هدفمند حوزه و دانشگاه برای مدل‌سازی زیست مومنانه، خلاء روشی است. این خلاء هم در روش پژوهش و آموزش وجود دارد و هم در روش‌های تبلیغی. ۶. اگرچه مدل‌سازی برای سبک زندگی مومنانه فردی و تا حدودی اجتماعی در پیشینه حوزه‌های علمیه قابل مشاهده است. اما می‌توان گفت حوزه در توسعه روش و مدل‌سازی مبتنی بر فقه و تحول در آن، برای عصر حاضر، دچار تأخیر و افول شده است. ۷. تنها راه جبران این عقب‌ماندگی، اتخاذ رویکرد تمدنی در آموزش، پژوهش و تبلیغ حوزه‌های علمیه است. #کانون_های_تخصصی_تبلیغ #تحول_حوزه #دفتر_تبلیغات_اسلامی #مرکز_مدیریت_حوزه_های_علمیه #روش_تبلیغ #رویکرد_تمدنی https://www.instagram.com/p/CusVr1goagT/?igshid=MTc4MmM1YmI2Ng== @Habibollah_Babai

📌سلسله جلسات هفتگی امت واحده ▫️فصل تمدن اسلامی ▪️جلسه دوم : حوزه تمدن ساز با حضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر بابایی ⏰دوشنبه ۲۶ تیر، ساعت: ۱۷:۳۰ 🏠قم_میدان روح الله_حسینیه هنر_طبقه دوم_دفتر امت واحده @Habibollah_Babai @iuuu_Qom

❗️هشداری در باب لایحه حجاب بنده طرفدار رویکرد کیفری با دو ویژگی تدریجی (از تخلف به جرم) و تفکیک شده (مردم عادی و گروه‌های خاص) در لایحه حجاب هستم امّا در تدوین لایحه دو خطر جدی را احساس می کنم: اول این که همان تفکری که سال گذشته کشور را تا لبه پرتگاه کشاند دوباره بر لایحه تاثیرگذاری جدی داشته باشد دوم این که در ارزیابی تاثیر اجتماعی لایحه تنها به تاثیرات مثبت توجه شود و تاثیرات منفی لحاظ نگردد هر دو هم ناشی از دو مشکل ریشه ای است: اول این که با ذهن‌هایی مواجهیم که متوجه پیچیدگی‌های امر اجتماعی امروز نیست، همانطور که قصدی در عبرت گرفتن از حوادث سال گذشته ندارد. و دوم این که کلاً در تصمیم‌گیری‌ها خیلی خوشبین هستیم و به پیامدهای منفی احتمالی آن‌ها توجه نمی‌کنیم. @majiddehghan

در بارۀ «تبلیغ تهاجمی» 1.تبلیغ تهاجمی، صرفا پاسخ‌های دفاعی و متکلمانه نیست، بلکه ایجاد تردیدهای محققانه در گفتمان نواستعماری غرب (و غرب‌زدگی در ایران) و تشکیک در موج ایمان‌زدایی از انسان امروز است. 2.تبلیغی تهاجمی در طرح عمل تهاجمی متکی بر قرآن (خواندن‌های مکرر و معطوف به مسئله‌های انضمامی) و روایات است. در این تبلیغ، نواندیشی و ابتکارعمل، نه از رسانه‌ها بلکه از شبکه مضامین و معارف دینی و وحیانی استخراج می شود. (ببینید پشتوانه‌های قرآنی مواضع سیاسی و فرهنگی رهبر معظم انقلاب را). 3.زبان تبلیغ تهاجمی، زبان «غیر» است. در تهاجم به گفتمان‌های ضد، باید با زبان و منطقی سخن گفت که دیگری‌های ما آن را فهم کنند، بتوانند آن را تعقل کنند، و آنگاه شاید آن را بپذیرند. از این رو در تبلیغ تهاجمی باید دیگری‌ها را شناخت، منابع فکری‌شان را دانست، روش فکری‌شان را فهم کرد، و سپس به فکر تهاجم بود. 4.تبلیغ تهاجمی، صرفا به مسئله‌های اکنون و امروز ایران و دنیای اسلام نمی‌پردازد، بلکه در این میان، به مسئله‌هایی می‌پردازد که سرنوشت ما را در آینده متأثر خواهند کرد. بدین جهت تبلیغ تهاجمی، تبیینی از وضعیت امروز خود، نه فقط از رهگذر نگاه به گذشته، بلکه از مسیر توجه به آینده است. 5.تبلیغ تهاجمی، نه فقط گفتن گفته‌های دیگران، بلکه تأسیس افکار نو، خلق معانی تازه، ارائۀ تبیین‌های جدید، و احیانا طرح نظریات نوین (و لو احیانا خطا) است. از این رو، تبلیغ تهاجمی بیش از آنکه به کمّیت در نوشتن و گفتنِ گفته‌ها بیاندیشد به کشف تازه‌ها و به کیفیّت در بیان و نیز به تفاوت در «کلمه‌» فکر می کند. 6.تبلیغ تهاجمی تبلیغی سریع و بهنگام است. تعویق در تبلیغ و تأخیر در بیان، عملا فرایند بلاغ مبین را به اختلال می‌کشاند که نمونه های آن را می‌توان در واکنش های دیرهنگام نهادهای مسئول در حوزه‌های علمیه و نهادهای تبلیغی در موضوع کرونا و نیز در حوادث بعد از مهسا امینی آشکارا دید. یکی از اقتضائات تبلیغ تهاجمی، مهارت اختصارنویسی و تحلیل‌های توئیتی می تواند باشد که باید صنف روحانیت آن را بداند و از اطناب ممل و حشو و تطویل به شدت بپرهیزد. 7. تبلیغ تهاجمی صرفا گفتن تهاجمی نیست، بلکه شنیدن تهاجمی و فعال، اصرار بر شنیدن، «حسن الاستماع» و «استماعی صادقانه و متواضعانه» هم هست. خوب شنیدن و گوش خوب داشتن در زمینه‌سازی برای بیان درست، پاسخی منطقی، و تغییر مسیرهای خطا در گفتگو بسیار تعیین‌کننده است. 8. و نکتۀ اخر اینکه، آفت تبلیغ تهاجمی، بدخلقی و بددهنی، داوری‌های نابجا، و شتابزدگی در دسته‌بندی‌هاست که برخی از رفقای مبلغ و عجول بدان مبتلا هستند و برای آن قصد قربت می کنند. @Habibollah_Babai

♦️ پنجمین پیش‌نشست همایش «الهیات خدمت» با موضوع: 👈 «راهبردها و تجارب ارائۀ مراقبت معنوی» ◀️ارائه: حجت‌الاسلام احسان ایزدی‌پور مدیر واحد مراقبت معنوی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ◀️دبیر نشست: دکتر سیدروح‌الله موسوی‌زاده ☑️روز: پنج‌شنبه 1402/4/29 🕧ساعت: ۱۰ الی ۱۲ لینک حضور در جلسه: 🌐 dte.bz/ethicsconf ⬅️پژوهشگاه را در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir/ @Habibollah_Babai

@Habibollah_Babai

@Habibollah_Babai