#مقاله راه‌های شناسایی و کشف افزوده‌های واقع بر متون احادیث ✍ مجتبی پورموسی ✍ استاد محمدکاظم رحمان‌ستایش چکیده «حدیث» به‌عنوان حکایتگر سنت، ازجمله مهم‌ترین منابع اصلی استنباط احکام و معارف اسلامی است. برخی از احادیث، در فرایند نقل‌وانتقالِ تُراث حدیثی تا عصر حاضر دچار عللی، ازجمله زیاده‌های واقع بر متن شده‌اند. تعداد این متون، اندک است؛ اما پژوهشگر در فرایند اعتباریابی و نیز فهم و ورود حدیث به چرخهٔ حجیت و عمل، ناگزیر از شناسایی این موارد است. این نوشتار در پیِ پاسخ به این سؤال است که راه‌های شناسایی و کشف افزوده‌های واقع بر احادیث چیست؟ نوشتار حاضر به‌روش توصیفی‌تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع مکتوب و اسناد موجود، به شناساندن راه‌های اساسی شناسایی و کشف افزوده‌های واقع بر متون احادیث اقدام کرده است. ازجمله راه‌های شناسایی و کشف افزوده‌های واقع بر روایات عبارت‌اند از: بهره‌گیری از نسخ خطی، تحلیل متن پژوهانه، بهره‌گیری از دانش تخریج و مصدریابی روایت، توجه به نقش راوی در فرایند انتقال تُراث حدیثی. کلیدواژه‌ها: افزوده‌نگاری؛ راه‌های شناسایی افزوده؛ متن‌پژوهی؛ اعتبارسنجی حدیث؛ حدیث‌مدرج @HadithSciences

مقاله: اعتبارسنجی و مسیریابی ثبت و انتقال حدیث تردد به روش فهرستی ✍️جمال الدین حیدری فطرت ✍️احسان پوردوانی چکیده: مجموعه احادیث «تردّد خداوند» را که دربردارندۀ حدیث قدسی: «مَا تَرَدَّدْتُ فِی شَیْ‏ءٍ أَنَا فَاعِلُهُ کَتَرَدُّدِی فِی مَوْتِ عَبْدِیَ الْمُؤْمِنِ» است، می‌توان از نمونه‌های بارز مشکل‌الحدیث دانست که قرن‌هاست موردبحث و گفتگوی محدثان، فقیهان، متکلمان، فیلسوفان، عرفا و مفسران شیعه و سنی قرار گرفته است. نوشتار پیش رو در پی آن است که اعتبارسنجی مجموعه احادیث «تردّد» را، بر پایه نظام اعتبارسنجی قدماییِ «کتاب‌محور» واکاود. هدف از اجرای این فرایند، نه فقط پی بردن به اعتبار این مجموعه از احادیث، بلکه افزون بر آن، ردیابی ورود این روایات به اولین مصادر حدیثی شیعه و جریان آن در منابع بعدی است. گردآوری مصادر اولیه دربردارنده این حدیث، می‌تواند باور نهفته در آن را به عنوان یک اندیشۀ پذیرفته‌شده و فراگیر در میان امامیه مطرح ‌کند. از این رو برای دستیابی به این دو مهم، یعنی: شناسایی راویان اول و نیز کشف اولین کتب حدیثی دربردارندۀ حدیث تردد، با تحلیل اسناد این حدیث ارزشمند و مشهور در منابع حدیثی موجود، به ردیابی آن در مصادر حدیثی اولیه و در نتیجه، اثبات اعتبار و استحکام آن دست‌یافتیم. واژه‌های کلیدی: تردّد خداوند، ما تردّدتُ، مشکل الحدیث، اعتبارسنجی حدیث، روش فهرستی، شهرت کتاب. @HadithSciences