#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #ادله_نفی_حجیت_سیره #تمهید 🖋 عمده ادله ای که در نفی حجیت سیره عقلائیه ذکر می شود، در راستای اثبات دو ادعای ذیل است: ✅ 1. سیره عقلائیه به خودی خود و فی نفسه، مقتضی حجیت را ندارد. این ادعا در مباحث گذشته مورد بررسی قرار گرفت. ✅ 2. سیره عقلائیه اگر چه مقتضی حجیت را دارد، ولی مانعی در مقابل تاثیر این مقتضی وجود دارد که عبارت است از: «ورود ردع از جانب شارع». ✅ در این فصل، محل نزاع در زمینه بررسی ادعای دوم است. 🔅 بنابراین لازم است اهم آن چه که ممکن است در مقام استدلال بر اثبات ردع عام یا ردع خاص بیان شود را بررسی نماییم. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #ادله_نفی_حجیت_سیره #دلیل ۱ 🖋 دلیل ۱: ادله ناهیه از عمل به غیر علم 🔴 تقریب ۱: ردع شارع از سیره های عقلائیه به وسیله آیات قرآن کریم در آیاتی که در ذیل خواهد آمد، شارع از تبعیت غیر علم، ردع کرده است. بنابراین، این آیات کریمه، ردع از تمام سیره هایی است که بر عمل به غیر علم قائم است؛ مانند سیره عقلائیه بر عمل به خبر ثقه و ... از سیره های عقلائیه ای که ظنی است. 🔆 «وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَٰئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا» 🔅 ﻭ ﺍﺯ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﻠﻢ ﻧﺪﺍﺭﻱ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻣﻜﻦ؛ ﺯﻳﺮﺍ ﮔﻮﺵ ﻭ ﭼﺸﻢ ﻭ ﺩﻝ ﻣﻮﺭﺩِ ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﻧﺪ. (اسراء: ۳۶) 🔆 «وَمَا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا». 🔅 ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻫﻴﭻ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﻴﺴﺖ. [ﺁﻧﺎﻥ] ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﮔﻤﺎﻥ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ، ﻭ ﺑﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﮔﻤﺎﻥ [ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ] ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺣﻖ، ﻫﻴﭻ ﺳﻮﺩﻱ ﻧﻤﻰ ﺩﻫﺪ.(نجم: ٢٨) 🔵 اشکال ۱: نهی در این آیات شریفه، ناظر به تبعیت غیر علم در اصول اعتقادی است، زیرا: ✅ اولا: سیاق و قبل و بعد این آیات، شاهد است که در مجموع، بحث در امور اعتقادی است. (قرینه خارجیه) ✅ ثانیا: تعلیلی که در این آیات ذکر شده است (یعنی عبارت «ان الظن لا یغنی من الحق شیئا»)، دلیل است بر این که غیر ظن، انسان را به واقع و حق نمی رساند. در حالی که می دانیم در علم فقه، به دنبال کشف از وظیفه ظاهری و حکم ظاهری در زمان غیبت کبری هستیم؛ بر خلاف اصول دین که در آن، به دنبال رسیدن به واقع و حقیقت امور هستیم. بنابراین، از اساس، این آیات، شامل ردع از سیره های عقلائیه (که مساله ای فقهی است)، نمی شود. (قرینه داخلیه) 🔵 اشکال ۲: اشکال قبلی، فقط نسبت به آیاتی وارد است که سیاق آن، مختص به امور اعتقادی باشد، یا تعلیل مذکور، در آن وارد شده باشد. ولی از آن جایی که برخی از آیات فراوانی که در این زمینه وارد شده است، سیاق مذکور را ندارند، و برخی دیگر، تعلیل مذکور را ندارند، لذا اشکال دیگری که عام تر است، مطرح می شود. اشکال اساسی و عام آن است که چنان چه گذشت، اگر در نهایت، در آیه ای، هم سیاق آن، شامل مباحث فقهی شود، و هم تعلیل مذکور را نداشته باشد، نهایت آن است که به صورت عام یا مطلق، از سیره های عقلائیه ای که ظنی است، نهی شده است. و این گونه نهی های عام و مطلق، فقط شامل سیره های غیر راسخ می شود، زیرا چنان چه گذشت، گاهی سیره های شدید الرسوخ در اذهان عقلاء، به منزله قرینه لبیه متصله، عمل نموده و مانع از انعقاد ظهور آیات و روایات، نسبت به مورد خویش می شوند. 🔴 تقریب ۲: عدم انعقاد ظهور حال شارع در امضای سیره. سیره عقلائیه، به شرطی حجیت دارد که ظهور حال شارع در امضای آن باشد؛ در حالی که این آیات کریمه، مانع از انعقاد ظهور حال شارع در امضای سیره عقلائیه ای که شارع نسبت به آن ها، سکوت نموده است، می شود. 🔵 اشکال: از اشکالاتی که بر تقریب ۱ ذکر شد، اشکال این تقریب هم روشن می شود؛ زیرا با وجود این اشکالات، مانعیتی از انعقاد ظهور حال شارع، وجود ندارد. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #ادله_نفی_حجیت_سیره #دلیل ۲ 🖋 دلیل ۲: ادله ناهیه از قول به غیر علم 🔴 تقریب استدلال: در تعداد زیادی از آیات و روایات، نهی شده است از این که قول به غیر علم از انسان، صادر شود. به عنوان نمونه موارد ذیل را می توان ذکر کرد: 🔆 «قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَالْإِثْمَ وَالْبَغْيَ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَأَن تُشْرِكُوا بِاللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَأَن تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ». 🔅 ﺑﮕﻮ: ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭم ﻓﻘﻂ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺯﺷﺖ ﺭﺍ ﭼﻪ ﺁﺷﻜﺎﺭﺵ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﭼﻪ ﭘﻨﻬﺎﻧﺶ، ﻭ ﮔﻨﺎﻩ ﻭ ﺳﺘﻢ ﻧﺎﺣﻖ ﺭﺍ، ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﺑﺮ ﺣﻘّﺎﻧﻴّﺖ ﺁﻥ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﻧﺎﺯﻝ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺷﺮﻳﻚ ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﺪ، ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻣﻮﺭﻱ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﻧﺎﺩﺍﻧﻲ ﻭ ﺟﻬﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﻫﻴﺪ، ﺣﺮﺍم ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. (اعراف: ٣٣) 🔆 روی عن الامام الصادق (علیه السلام): «ایاک عن خصلتین تهلک فیه الرجال ان تدین بشئ من رایک او تفتی الناس بغیر علم. (وسائل الشریعه: ۲۷، ۲۹) 🔵 اشکال ۱: استدلال مذکور تمام نیست، زیرا سیره ای که قائم بر عمل به خبر ثقه است، حجیت به معنای منجزیت و معذریت را اثبات می نماید. بنابراین، این ادله، می گویند إخبار از این که واقع نیز همان است، حرام است؛ در حالی که چنان چه گذشت، سیره عقلائیه (و نیز سایر ادله فقهی و اصولی)، به دنبال اثبات حکم ظاهری در زمان غیبت کبری هستند، نه این که واقع و لوح محفوظ نیز همین است. 🔵 اشکال ۲: چنین اطلاقات و عموماتی، نمی توانند سیره های عقلائیه شدید الرسوخ در اذهان عقلاء را که به منزله قرینه لبیه متصله هستند، ردع نماید؛ زیرا از اساس، از شمولیت این عمومات و اطلاقات نسبت مورد سیره، جلوگیری می کند. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #ادله_نفی_حجیت_سیره #دلیل ۳ 🖋 دلیل ۳: ادله ناهیه از تکلف به مواردی که مسکوت نهاده شده است. 🔴 تقریب استدلال: در تعداد زیادی از روایات، نهی شده است از این که انسان، در مواردی که مسکوت نهاده شده است، تکلیف سازی کند. 🔵 اشکال ۱: استدلال مذکور تمام نیست، زیرا مراد از سکوت در این روایات، سکوت و عدم جعل حکم الزامی در عالم ثبوت است (نه عالم اثبات)، یعنی مواردی که از اساس، هیچ حکم الزامی جعل نشده باشد. بنابراین، این روایات، اجنبی از محل نزاع ما هستند، زیرا چنان چه در ابتدای مباحث و در مقام تعریف اصطلاحات و مفاهیم گذشت، بحث در این است که با کمک سیره عقلائیه، از جعل حکم مماثل یا مناسب توسط شارع حکیم، کشف نماییم. 🔅 در نهایت اگر شک کنیم که آیا مراد این روایات، سکوت ثبوتی است فقط، یا شامل سکوت اثباتی هم می شود، این احادیث مجمل می‌شوند و نتیجه نهایی آن، ردع از سیره های عقلائیه، نخواهد بود. 📌 تکمله: هر سه دلیل مذکور، برای ردع از سیره های مستحدثه نیز قابل استفاده است، و البته اشکالات مذکور نیز، بر آن ها در فرض سیره مستحدثه نیز وارد است. 🔆 نتیجه نهایی: هیچ کدام از ادله نفی حجیت سیره عقلائیه، اعم از سیره معاصر معصوم علیه السلام و سیره مستحدثه، تمام نیست. ادامه دارد... 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945

#اصول_فقه #سیره_عقلائیه #ادله_نفی_حجیت_سیره 💠 تمهید، دلیل ۱، دلیل ۲. 📚 کانال پژوهش های اصولی https://eitaa.com/joinchat/1772093454C44c5b95945