#فقه_اقتصادی ۶۳ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۱ (ربا، خبیث ترین درآمدها) #گفتار ۵ (ربا شناسی) #انواع_ربا #ربای_قرضی #ارکان #رکن۳ #نکات 💠 نکته ۱: ربای قرضی زمانی اتفاق می افتد که زیاده به نفع قرض دهنده شرط شود؛ بنابراین اگر زیاده به نفع قرض گیرنده شرط شود، ربا نمی باشد. ✅ مثال: 1⃣ قرض دهنده با نیت احسان و جهت ترغیب فردی برای انجام فعالیت اقتصادی، به وی مبلغی را قرض دهد و شرط شود که موقع پس گرفتن، مقداری کمتر از آنچه قرض داده است، پس بگیرد. 2⃣ فردی که مقداری کالای فاسد شدنی دارد (و الان نیازی به آن ندارد و امکان نگهداری آن را نیز ندارد) این کالا را به کسی قرض می دهد و برای این که قرض گیرنده رغبت به گرفتن آن داشته باشد، شرط می شود که در زمان پس گرفتن، مقداری کمتر از آن چه قرض داده شده است، پس داده شود. @feghtesad_ir

#فقه_اقتصادی ۶۴ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۱ (ربا، خبیث ترین درآمدها) #گفتار ۵ (ربا شناسی) #انواع_ربا #ربای_قرضی #ارکان #رکن۳ #نکات 💠 نکته ۲: حرمت شرط زیاده به نفع شخص ثالث. اگر در عقد قرض، زیاده به نفع هیچکدام از قرض دهنده و قرض گیرنده شرط نشود، بلکه به نفع شخص ثالث شرط گردد، ربا و حرام است مطلقا؛ یعنی فرقی ندارد که قرض دهنده از نفع ثالث، منتفع شود یا خیر. ✅ مثال: 1⃣ ده میلیون تومان به شما قرض می دهم به شرط این که مشکل سربازی پسرم را حل کنی. 2⃣ نهاد فرهنگی دانشگاه، مبلغی را نزد بانک، قرض بگذارد به شرط آن که بانک از محل منابع خود، به دانشجویانی که از سوی نهاد معرفی خواهند شد، وام قرض الحسنه بدهد. @feghtesad_ir

#فقه_اقتصادی ۶۶ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۱ (ربا، خبیث ترین درآمدها) #گفتار ۵ (ربا شناسی) #انواع_ربا #ربای_قرضی #ارکان #رکن۳ #نکات 💠 نکته ۴: حرمت تکلیفی و حرمت وضعی ربا. از نظر شرعی اگر در عقد قرض، شرط ربا و زیاده شود، در مورد حرمت وضعی و تکلیفی ربا و عقد قرض، بین مراجع معظم تقلید اختلاف نظر وجود دارد. ✅ نظر حضرت امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه) و رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی)، در این باره چنین است: "عقد قرض به شرط زیاده، از نظر وضعی صحیح است، امام حرمت تکلیفی دارد؛ ولی شرط ربا و زیاده، هم حرمت تکلیفی دارد و هم حرمت وضعی". ✅ در استفتائی از رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) آمده است: "آیا معاملات بانک های جمهوری اسلامی ایران محکوم به صحت هستند؟ خرید مسکن و غیره با پولی که از این بانک ها گرفته می شود، چه حکمی دارد؟ غسل کردن و نماز خواندن در خانه ای که با این قبیل پول ها خریداری شده، چه حکمی دارد؟ و آیا گرفتن سود در برابر سپرده هایی که مردم در بانک می گذارند، حلال است؟ ". پاسخ: "به طور کلی معاملات بانکی که بانک ها بر اساس قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و مورد تایید شورای محترم نگهبان انجام می دهند، اشکال ندارد و محکوم به صحت است و سود حاصل از به کار گیری سرمایه بر اساس یکی از عقود صحیح اسلامی، شرعا حلال است؛ لذا در صورتی که گرفتن پول از بانک برای خرید مسکن و مانند آن تحت عنوان یکی از آن عقود باشد، بدون اشکال است؛ ولی اگر به صورت قرض ربوی باشد، هر چند گرفتن آن از نظر حکم تکلیفی حرام است، ولی اصل قرض از نظر حکم وضعی صحیح است و آن مال، ملک قرض گیرنده می شود و جایز است در آن و در هر چیزی که با آن می خرد، تصرف نماید". 📚 اجوبه الاستفتائات، مساله ۱۹۲۲. @feghtesad_ir

#فقه_اقتصادی ۶۷ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۱ (ربا، خبیث ترین درآمدها) #گفتار ۵ (ربا شناسی) #انواع_ربا #ربای_جاهلی #تعریف 💠 تعریف ربا در مهلت دین (ربای جاهلی): زیاده ای است که برای تاخیر در پرداخت بدهی یا تمدید مدت آن اخذ می گردد. ✅ وجه تسمیه: مطابق آن چه در منابع تاریخی آمده است، در زمان قبل از اسلام (که به عصر جاهلیت معروف است)، رایج ترین نوع ربا، همین نوع بوده است. 🟢 ابن زید می گوید: ربای جاهلی به دو برابر کردن بود. وقتی طلبکار طلب خود را می خواست، اگر بدهکار قادر به پرداخت بدهی نبود، باید سال بعد دو برابر می پرداخت و اگر سال بعد هم نمی توانست، برای سال بعدی نیز دو برابر می شد؛ یعنی اگر صد درهم بدهکار بود، و نمی توانست بپردازد، سال بعد دویست درهم و سال دوم چهارصد درهم و سال سوم هشتصد درهم می شد. 📚 طبری، ابن جریر، جامع البیان، ج ۴، ص ۵۹. 📚 رشید رضا، محمد، المنار، ج ۴، ص ۱۲۳. @feghtesad_ir

#فقه_اقتصادی ۶۸ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۱ (ربا، خبیث ترین درآمدها) #گفتار ۵ (ربا شناسی) #انواع_ربا #ربای_جاهلی #جریمه_تاخیر 💠 تفاوت ربای جاهلی و جریمه تاخیر: بانک ها بر اساس نظر شورای نگهبان قانون اساسی از مشتریانی که بدهی خود ناشی از تسهیلات دریافتی را به موقع پرداخت نمی کنند، جریمه تاخیر اخذ می نمایند. این امر با تایید شورای نگهبان در مورخ ۱۳۶۱/۱/۲۸ مبنای عملکرد نظام بانکی شد. در تحلیل فقهی دیدگاه شورای نگهبان که دریافت جریمه را به صورت شرط ضمن عقد و وجه التزام، مجاز می دانند، گفته شده است: مطابق قاعده "المومنون عند شروطهم"، اگر بانک با مشتری قرارداد صحیح و لازمی را منعقد نماید، و در ضمن آن، شرطی مقرر کند که: اولا: مخالف مقتضای عقد نباشد؛ ثانیا: مخالف کتاب و سنت نباشد؛ ثالثا: مورد توافق طرفین باشد؛ این شرط صحیح و مانند خود عقد، لازم الوفاء است. بر اساس این استدلال، وقتی که مشتری بانک، اقساط خود را با تاخیر می پردازد و از او جریمه دریافت می گردد: ✅ اگر معنای جریمه این باشد که مشتری می تواند با پرداخت جریمه، اقساط را با تاخیر واریز نماید، این دقیقا ربایجاهلی است. ✅ اما اگر منظور بانک، کنترل مشتری باشد و بر اساس شرطی که در قرارداد می آورد، به مشتری بگوید: من در وام یا تسهیلاتی که به شما داده ام، به حد کافی شود مطلوبم را در نظر گرفته ام و بیش از آن نمی خواهم، فقط باید به طور مرتب، اقساط آن را بپردازید تا بتوانم مدیریت مالی داشته باشم و اگر به موقع نپردازید، برای تنبیه شما و عبرت سایر مشتریان، مجبورم این مقدار جریمه بگیرم و مشتری نیز این شرط را بپذیرد و امضا نماید، در این صورت، اخذ جریمه ایرادی ندارد. 🔴 در مقابل، عده دیگری از فقها، شرط فوق را دست کم از جهت این که مخالف کتاب و سنت است، قبول ندارند و بر این نظر هستند که جریمه تاخیر، تفاوتی با ربای جاهلی ندارد (حضرات آیات عظام امام، بهجت، سیستانی، وحید، صافی و تبریزی رضوان الله تعالی علیهم). 🟢 البته مقلدین مراجع معظم فوق الذکر نیز می توانند تسهیلات بانکی دریافت نمایند، ولی باید زمان پرداخت اقساط را طوری مدیریت نمایند که بتوانند به موقع اقساط را بپردازند تا مجبور به پرداخت جریمه نشوند. @feghtesad_ir

#فقه_اقتصادی ۶۹ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۱ (ربا، خبیث ترین درآمدها) #گفتار ۵ (ربا شناسی) #نکات 💠 نکته ۱: مستثنیات حرمت ربا عبارتند از: 1⃣ ربا بین پدر و فرزندان. 2⃣ ربا بین زن و شوهر 3⃣ ربا گرفتن از کافر حربی. 4⃣ قرض گرفتن ربوی در حالا اضطرار؛ توجه به ۴ نکته در این باره ضروری است: ✅ ۱. هر ضرورتی را نمی توان اضطرار نامید، بلکه اضطرار شرعی تعریف خاص دارد. ✅ ۲. مضطر فقط و فقط به میزان رفع حالت اضطرار، حق دارد که قرض ربوی بگیرد. ✅ ۳. در حالت اضطرار، گناه ربا فقط از مضطر برداشته می شود، ولی گناه ربا از ربا دهنده برداشته نمی شود. ✅ ۴. برای این که قبح و پلیدی قصد ربا شکسته نشود، مضطر پرداخت مبلغ اضافی را قصد نکند، هر چند بداند که از او خواهند گرفت. @feghtesad_ir

#فقه_اقتصادی ۷۰ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۱ (ربا، خبیث ترین درآمدها) #گفتار ۵ (ربا شناسی) #نکات 💠 نکته ۱: اشتغال در موسسات ربوی: هر کاری که به صورتی در عقد قرض ربوی یا در انجام و تکمیل آن و یا در تحصیل و دریافت ربا از قرض گیرنده دخیل باشد، شرعا حرام است و انجام دهنده آن کار، مستحق دریافت اجرت نیست. 📚 اجوبه الاستفتائات، سوال ۷۰۶. @feghtesad_ir

#فقه_اقتصادی ۷۱ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۲ (سایر کسب های حرام) #گفتار ۱ (رشوه) #مفهوم 💠 مفهوم رشوه رشوه مالی است که به مامور رسمی یا غیر رسمی دولتی یا بلدی به منظور انجام کاری از کارهای اداری یا قضایی داده می شود و لو این که آن کار مربوط به شغل گیرنده مال نباشد، خواه مستقیما آن‌مال را دریافت نماید، یا به واسطه شخص دیگری آن را بگیرد؛ هم چنین فرقی نمی کند که گیرنده رشوه، توانایی انجام کاری که برای آن رشوه گرفته است را داشته باشد یا خیر؛ و فرقی نمی کند کاری که برای رشوه دهنده انجام می دهد، حق او باشد یا نباشد. @feghtesad_ir

#فقه_اقتصادی ۷۲ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۲ (سایر کسب های حرام) #گفتار ۱ (رشوه) #تعریف 💠 مطابق قانون، رشوه چنین تعریف می شود: هر یک از مستخدمین و مامورین دولتی، اعم از قضایی و اداری یا شورا ها یا شهرداری ها یا نهاد های انقلابی و به طور کلی قوای سه گانه و هم چنین نیروهای مسلح یا شرکت های دولتی یا سازمان های دولتی وابسته به دولت، و یا مامورین به خدمات عمومی، خواه رسمی یا غیر رسمی، برای انجام دادن یا انجام ندادن امری که مربوط به سازمان های مزبور می باشد، وجه یا مال یا سند پرداخت وجه یا تسلیم مالی را مستقیما با غیر مستقیم قبول نماید، در حکم مرتشی است؛ اعم از این که امر مذکور، مربوط به وظیفه آن ها بوده یا آن که مربوط به مامور دیگری در آن سازمان باشد، خواه آن کار را انجام داده یا نداده و انجام آن بر طبق حقانیت و وظیفه بوده یا نبوده باشد و یا آن که در انجام یا عدم انجام آن موثر بوده یا نبوده باشد... . 📚 جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمونولوژی حقوق، ص ۳۳۵. @feghtesad_ir

#فقه_اقتصادی ۷۳ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۲ (سایر کسب های حرام) #گفتار ۱ (رشوه) #حکم 💠 حرمت رشوه، فی الجمله از واضحات دین اسلام است که شیعه و سنی به آن معتقد است. ✅ سوال: پرداخت رشوه برای گرفتن حق، با توجه به این که گاهی برای دیگران مشکل ایجاد می کند، چه حکمی دارد؟ ✅ جواب: پرداخت رشوه و گرفتن آن جایز نیست، هر چند باعث ایجاد مشکل و زحمت برای دیگران نشود، چه رسد به موردی که بدون استحقاق باشد و باعث ایجاد مزاحمت برای دیگران شود. 📚 اجوبه الاستفتائات، مساله۱۲۴۷. @feghtesad_ir

#فقه_اقتصادی ۷۴ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۲ (سایر کسب های حرام) #گفتار ۱ (رشوه) #حکم #باب_قضاوت 💠 رشوه به قاضی به یکی از صورت های زیر است: 1⃣ رشوه برای صدور حکم به نفع راشی، چه حکم به حق باشد و چه به باطل؛ مثلا راشی می گوید: "من نمی دانم این خانه ملک کیست، ولی میخواهم شما طوری حکم کنی که ملک من بشود". 2⃣ رشوه برای صدور حکم حق؛ مثلا راشی به قاضی پول می دهد تا هر چه حق است، حکم کند؛ اگر چه به ضرر او باشد. 3⃣ رشوه برای صدور حکم باطل؛ مانند آن که راشی به قاضی می گوید: "این پول را بگیر و حکم باطل را صادر کن"؛ حکمی که هم قاضی می داند باطل است و هم راشی. 🟢 رشوه در هر سه صورت، هم بر راشی و هم بر مرتشی، حرام است و قاضی در صورت گرفتن رشوه، از عدالت خارج می شود. @feghtesad_ir

#فقه_اقتصادی ۷۵ #بخش ۱ (احکام کسب های حرام) #فصل ۲ (سایر کسب های حرام) #گفتار ۲ (کم فروشی) #بیان_قرآنی 💠 مطففین، ۱و۲و۳: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ وَإِذَا كَالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ. وای به حال کم فروشان؛ آنان که چون به کیل (یا وزن) چیزی از مردم بستانند تمام بستانند؛ و چون چیزی بدهند در کیل و وزن به مردم کم دهند. 💠 هود، ۸۵: وَيَا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ ۖ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ. ای قوم، در سنجش وزن و کیل اجناس عدالت کنید و آن را تمام دهید و به مردم کم نفروشید و در زمین به فساد برنخیزید. 💠 شعراء، ۱۸۱و۱۸۲و۱۸۳: أَوْفُوا الْكَيْلَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِينَ وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ. حق پیمانه را ادا کنید (و کم فروشی نکنید)، و دیگران را به خسارت نیفکنید! و با ترازوی صحیح وزن کنید! و حق مردم را کم نگذارید، و در زمین تلاش برای فساد نکنید! @feghtesad_ir