#حکمت #نظام_کنشگر_جهان و #ابتلا به #مصائب ساختار نظام‌مند جهان، در سه بعد نظام فاعلی، غایی و داخلی از انسجام، ارتباط و هماهنگی برآمده از علم و حکمت خبر می‌دهد.(جوادی آملی، 1386، 21-22) از لوازم این نظام، حاکمیت سنّت‌ها و قوانین ثابت الهی بر آن است که جهان طبیعت و انسان هر دو را در زیر چتر خود گرفته است. (انفال: 38، فاطر: 43) و جدایی کامل میان قوانین اخلاقی حاکم بر جامعه بشری و قوانین حاکم بر طبیعت ممکن نیست. (نصر، 1385، 99-98) و برخی تسبیح گوی بودن هرچه در آسمان و زمین است.(حشر: 1) را وجه اشتراک انسان و طبیعت و پیوند همه‌ی آفریدگان دانسته‌اند. (ایتن، 1384، 231 و 242) کنشگر بودن نظام آفرینش، جلوه‌ای از اسما و صفات خدای متعال است، چنان‌که فیض کاشانی در تفسیر آیه: «وَ اللَّهُ سَرِيعُ الْحِسابِ» گفته ‌است: «خدا بنده را در دنیا، در هر آن و هر لحظه مورد محاسبه قرار می‌دهد، سپس او را در برابر عملش، در هر حرکت و سکونی، پاداش می‌دهد. و طاعات او را با توفیقات و معصیت‌های او را با خذلان‌ها مکافات می‌دهد. از این رو خوبی، خوبی را می‌کِشد و بدی، به بدی فرا می‌خواند. و هر که خود را در دنیا مورد حسابرسی قرار دهد، این معنا را می‌شناسد و برای همین در روایت وارد شده است که به حساب خود برسید قبل از آن که به حسابتان برسند. (فیض کاشانی، تفسير صافي، ج‏1، ص 238) بر این اساس، آموزه‌های حدیثی در موضوع مورد بحث، کاربردی و اصلاح کننده‌ی رفتار و سبب تهذیب نفس انسان است، امّا زمانی کارایی کامل خواهد داشت و به اصلاح رفتار می‌انجامد که در پی شناخت آن، محاسبه نفس مستمر وجود داشته باشد. #حسین_صفره