🎙بشنوید درس گفتار #درمان_وسواس 🔹 استاد ابوالحسن #مهدوی 🗓: تیر 1398 👤: دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان ✨: تک جلسه @safir14 دریافت مطلب :🔻🔻🔻 https://eitaa.com/MaharatAfzaye_TollabeNabe/471 🔺🔺🔺

📣سلسله نشست علمی و آموزشی اخلاق کاربردی برگزار میشود ✍️به همت اداره کل امور تهذیبی و پرورشی حوزه های علمیه خواهران سلسله نشست علمی و آموزشی اخلاق کاربردی با عنوان آموزش اخلاق اداری و سازمانی به صورت هفتگی برگزار شد در همین راستا و با هدف بهره برداری مطلوب از مباحث ارائه شده فایل صوتی این نشست هر هفته در سایت معاونت فرهنگی تبلیغی حوزه های علمیه خواهران جهت دسترسی عمومی بارگزاری شده است. لینک دریافت ده فایل صوتی🔰🔰🔰 lish.ir/1lMP 🔺🔺🔺

🔰🔰🔰

✍️#سر_صدف ارائه مطالب (نوشتاری) دوره سر صدف (دوره غیرحضوری «سرّ صدف» ویژه بانوان طلبه ) اگر میخواهید به فایلها دسترسی داشته باشید روی لینک زیر کلیک بفرمایید 🔰🔰🔰 🔻🔻🔻 https://eitaa.com/MaharatAfzaye_TollabeNabe/476

✍️#سر_صدف کل مطالب جلسات سیاست گذاری فرهنگی در باب حجاب.pdf 🔻🔻🔻 https://eitaa.com/MaharatAfzaye_TollabeNabe/477

✍️#سر_صدف کل مطالب جلسات «قرآن و مسئله حجاب».pdf 🔻🔻🔻 https://eitaa.com/MaharatAfzaye_TollabeNabe/478

✍️#سر_صدف کل مطالب جلسات «پرسش های نو در مطالعات اسلامی حجاب».pdf 🔻🔻🔻 https://eitaa.com/MaharatAfzaye_TollabeNabe/479

✨به استحضار عزیزانی که در دوره غیرحضوری «سرّ صدف» ویژه بانوان طلبه ثبت‌نام نموده اند می رساند : 📣فایلهای صوتی-تصویری درس های: 📎«مسئله شناسی حجاب در بین روشنفکران معاصر ایرانی» و 📎«مرور پژوهش های حجاب از منظر روانشناسی جنسیت» حجم بالایی داشت لذا پیشنهاد می شود مستقیما به سامانه آموزش مجازی مرکز تحقیقات زن و خانواده به آدرس زیر مراجعه فرمایید. 🔻🔻🔻 https://lms.wrc.ir 🔺🔺🔺

📜 فقه المکاسب - جلسه ششم/ پیاده فوری 📂موضوع جلسه: تعریف پول ⚡️چهارشنبه ۱۸ محرم الحرام ۱۴۴۱ هجری قمری- مسجد امام حسن عسگری علیه السلام - قم #فقه_المکاسب #فقه_هدایت #اقتصاد_مقاومتی @olgou4

📹 #موشن_گرافیک | نامه توحیدی 📜 ماجرای نامه‌ی امام خمینی(ره) به #گورباچف برای دعوت به اسلام و جلوگیری از فروپاشی شوروی

#اطلاعيه مرکز زبان حوزه علمیه امام کاظم ع تحت اشراف آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته برگزار میکند. 🔰 دوره پنجم آموزش #غيرحضوری(مجازی_آفلاین) #انگلیسی و #عربی 🔰 ♦️صد در صد تضمینی ♦️برگشت پول در صورت عدم موفقیت در پایان دوره ♦️جذب به عنوان استاد در آخر دوره ✅ شرايط و مزايا : -🖌 اساتید مبلغ بین‌المللی و فارغ التحصیل از اروپا -📜 اعطای گواهی پایان دوره -📲 بدون نیاز به کامپیوتر فقط با موبایل -📇 آموزش از مبتدی -🖌 استاد به صورت خصوصی همراه با شما -📽 به همراه فیلمها و کارتونهای آموزشی زبان اصلی و گروههای چت برای مکالمه -📚 دوره فشرده یکساله کل دوره ۱۲ ترم هر ترم یکماه -💳 #تخفيف ويژه طلاب هر ترم فقط ۴۰ هزار تومان - 💽کلاس‌‌ها به صورت #آفلاین (ضبط شده صوتی) برگزار می‌گردد لذا هر زمان که بخواهید می‌توانید به کلاسها گوش کنید - ۲ جلسه اول #رایگان - استثنا این ترم ۱۰ روز کلاسها برای اربعین تعطیل می باشد. ➖⏳ مهلت ثبت نام : تا ۶ مهر برای ثبت‌نام و اطلاعات بیشتر به آی دی زیر (مسئول ثبت نام) در ایتا پیام دهید:👇👇👇 📩 Eitaa.com/adminzaban شماره تماس ۰۲۵۳۷۱۰۸۱۴۰ ساعت ۱۰ تا۱۹ کانال مرکز زبان حوزه علمیه امام کاظم علیه السلام در ایتا @zemamkazem

📚 تازه‌های نشر •┈┈••✾••┈┈• 🔻از سوی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران؛ «فرهنگنامه فاطمی» منتشر شد hawzahnews.com/news/864734 🔻مأموریت اصلی حرکت پیاده روی اربعین از نگاه مقام معظم رهبری منتشر شد hawzahnews.com/news/864701 🔻فراخوان ارسال اثر به جایزه ادبی جلال آل‌احمد منتشر شد hawzahnews.com/news/864657 🔻چهار اثر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به زبان بوسنیایی ترجمه شد hawzahnews.com/news/864224 🔻خط حزب‌الله ۲۰۲ | این هنوز آغاز کار است + دانلود hawzahnews.com/news/864548 🔻خاطرات مسئول حفاظت آیت‌الله خامنه‌ای در دوران ریاست جمهوری منتشر شد http://hawzahnews.com/news/864478 🔻معرفی کتاب؛ تفسیر نسیم وحی؛ تفسیری با سبک نو و قلمی روان hawzahnews.com/news/863990 🔻ماجرای انفجار برج‌های دوقلو از زبان فرمانده انتحاری‌ hawzahnews.com/news/863916 🔻به‌نشر«گوشه شِشُم عاشقی» را برای نوجوانان به چاپ می رساند hawzahnews.com/news/863914 🔻پرفروش‌ترین‌های کودک و نوجوان تابستانه کتاب 98 hawzahnews.com/news/863911 🔻روایتی از زندگی حضرت زینب(س) در برنامه «یار مهربان» hawzahnews.com/news/863919 🔻شرحی بر روایت امام رضا(ع) به ریان‌بن‌شبیب منتشر شد hawzahnews.com/news/863764 🔻معرفی کتاب؛ پژوهش؛ سلاح شیعیان در برابر انحراف عزادارای سیدالشهدا(ع) hawzahnews.com/news/863767 🔻کتاب «تاریخ روابط اسلام و مسیحیت» ترجمه شد hawzahnews.com/news/863357 🔻انتشار کتاب «قرآن و امام حسین(ع)»؛ تأملی بر آیات مربوط به اهل‌بیت(ع) hawzahnews.com/news/862975 🔻کتاب «رجال کاربردی» منتشر شد hawzahnews.com/news/862270 🔻کتاب «فتوا پیرامون تروریسم» منتشر شد hawzahnews.com/news/861863 🔻کتابچه‌ی تبلیغی "فَاستقِم" منتشر شد + دانلود hawzahnews.com/news/862564 🔻کتاب «آداب الحرمین» به‌روزرسانی می‌شود hawzahnews.com/news/864206 🔻نامزدهای سومین دوره‌ کتاب سال عاشورا معرفی شدند hawzahnews.com/news/864213 🔻درسنامه‌های علوم قرآن و حدیث رونمایی شد hawzahnews.com/news/864486 🔻روایت اربعین کتاب می‌شود hawzahnews.com/news/864342 🔻تازه‌های نشر؛ «صاحب‌دل»؛ عرض ارادت شاعران فارسی‌زبان به محضر پیامبر(ص) hawzahnews.com/news/864084 @HawzahNews| خبرگزاری‌حوزه

«خوش به حال شهدا...» کلیپی به مناسبت هفته دفاع مقدس با مداحی سید رضا نریمانی 🎞 فیلم و کلیپ: @BisimchiMedia

🔉 #شرح_صوتی 💢 بررسی حدیث «انما یحلل الکلام و یحرم الکلام»، (مقدمه و توثیق سند روایت بر اساس مبنای تراکم ظنون) 🔰 استاد علی فرحانی #فقه #مکاسب #معاطات #درس_استاد #اصاله_اللزوم @amoozesh_figh 📝 #شرح_متنی 👇👇

📝 #شرح_متنی 💢بررسی روایت «انما یحلل الکلام و یحرم الکلام» ✅مقدمه: آشنایی با ارزش و جایگاه این روایت 🔸پس از اینکه جناب شیخ ادله مورد بحث در مسئله لزوم معاطات را جمع بندی کردند، به بررسی روایتی می پردازند که در بحث معاطات بسیار اثر گذار است و اگر این روایت قابل استفاده در این بحث باشد، دیگر نیازی به استفاده از اجماع و شهرت و ... نیست. چون این روایت صراحت دارد در اینکه حتما در معامله باید صیغه وجود داشته باشد. 🔸آن بخشی از روایت که محل بحث واقع شده است این است که حضرت فرموده اند:«انما یحلل الکلام و یحرم الکلام». «انما» ادات حصر است و متن این روایت شبیه به نص است. همچنین در ابواب مختلفه فقه، مصادیق این روایت را داریم. مثل اینکه حضرت فرموده است که «انما یکون الطلاق ان یقول الزوج انتِ طالق». پس ضابطه ای که در این روایت وجود دارد به صورت کلی مهم است و می توان موارد جزئیه زیادی هم در فقه برای آن پیدا کرد. لذا با توجه به این توضیح، عده ای از فقها مفاد این روایت را قبول کرده اند و بر این اساس نوبت به بحث هایی که سابقا در مورد معاطات انجام شد، نمی رسد. کسانی که نخواسته اند به مفاد این روایت گردن بگذارند و آن را قبول کنند، خواسته اند که روایت را از جهت سند مخدوش کنند و آن را کنار بگذارند. چون در نگاه اولیه! ظهور روایت مشکل ندارد و واضح است و مثل نص است. 🔸جناب شیخ در مورد این روایت بحث سندی نکرده ولی بحث دلالی کرده است. شیخ می خواهد در مقام دلالت این روایت بر مقصود، تردید ایجاد کند و این کار مشکلی است چون تعبیر روایت تعبیر محکم و بدون تردید است. 🔸برخی از محشین، گفته اند که اگر این روایت درست بشود، جایی برای سایر ادله باقی نمی ماند. غایت الامر روایت ضعیف است و قابل فتوا نیست اما در مدلول روایت هیچ گونه تردیدی وجود ندارد. عجب از شیخ است که صدور دلالت را قبول کرده است و از دلالت آن بحث کرده است با وجود اینکه این روایت نص در مدلول خود است و هیچ تردیدی در آن وجود ندارد. 🔸برخی از فقها از این روایت استفاده کرده اند که چون در معاطات، کلام وجود ندارد، پس صحیح نیست در نتیجه معاطات افاده اباحه تصرف نمی کند. برخی گفتند بیع بودن معاطات، بدیهی است چون موضوع ادله امضاء بیع عرفی است و معاطات از نظر عرف بیع است. پس ملکیت ایجاد می شود. اما دلیل «انما یحلل الکلام و...» مربوط به ایجاب و الزام است و نتیجه این روایت در مورد معاطات این است که چون در معاطات کلام وجود ندارد، لزوم ندارد و معامله معاطاتی جائز است. 🔸قوله:"كما صنعه في الرياض" قبلا گفتیم که از بعد از محقق کرکی عمده فقها قائل به ملکیت جائزه شدند. سید صاحب ریاض هم قائل به ملکیت جائزه است و این گونه به این روایت استدلال کرده است. 🔸قوله:"و هو قوله عليه السلام: «إنّما يحلّل الكلام و يحرّم الكلام»" هر چند این روایت دارای صدر و ذیل است و این عبارت، فقره ای از اصل روایت است، اما همین عبارت همانند یک قاعده شده است. همانند استصحاب که در ضمن بحث وضو از یک قاعده ای بحث شده است به نام «لا تنقض الیقین بالشک». 🔸جناب شیخ می فرماید که برای فهم مراد از این روایت باید تمام روایت را بیان کنیم. این روایت از ابن ابی عمیر از یحیی بن الحجاج از خالد بن الحجاج یا ابن نجیج (که این تعبیر در نسخه کافی آمده است) است. این روایت را مرحوم کلینی در باب «بیع ما لیس عنده» از کتاب کافی و همچنین شیخ طوسی در باب «النقد و النسیئه» از کتاب تهذیب ذکر کرده اند. در آینده بیان خواهیم کرد که وجود این روایت در هر کدام از این دو باب، معنای متفاوتی را به روایت می دهد. 🔸قبلا بیان کرده ایم که تبویب روایات هم بر اساس اجتهاد محدثین و صاحب کتب است و امکان دارد که همین تبویب سبب بشود که پیش فرضی را در ذهن مخاطب در فهم حدیث ایجاد کند. این روایت را اگر مستقل از اینکه در کدام باب است، بخوانیم، با بحث «النقد و النسیئه» سازگارتر است. اما اگر به عنوان روایتی در باب «بیع ما لیس عنده» بخوانیم، معنای متفاوتی پیدا خواهد کرد. ابتدا روایت را با توجه به هر دو باب خواهیم خواند، سپس به سراغ احتمالاتی که شیخ در فقره اخیر این روایت داده است، می رویم. دلیل اینکه شیخ (ره) روایت را کامل بیان کرده است، این است که ممکن است که صدر روایت، قرینه بر فهم درست معنای ذیل روایت باشد. ذیل روایت را اگر با این نگاه ببینیم که روایت در باب نقد و نسیئه است، یک معنا دارد و اگر با این نگاه ببینیم که در باب بیع ما لیس عنده است، معنای دیگری خواهد داشت و اگر ذیل روایت را مستقل از صدر روایت نگاه کنیم، معنای متفاتی پیدا خواهد کرد. همه این احتمالات را باید بررسی کنیم و شاید در نهایت، این احتمالات سبب اجمال روایت بشود. 🔸ابتدا اجمالا معنای روایت را بیان می کنیم. متن روایت این است: "قال: «قلت لأبي عبد اللّه عليه السلام: الرجل يجيئني و يقول: اشتر لي هذا الثوب و أُربحك كذا و كذا. فقال: أ ليس إن شاء أخذ و إن شاء ترك؟ قلت: بلى. قال: لا بأس، إنّما يحلّل الكلام و يحرّم الكلام." راوی میگوید که من به حضرت گفتم مردی پیش من آمد و به من گفت که این لباس را از من بخر و فلان مقدار هم سود می بری. حضرت گفت که آیا اینگونه است که اگر بخواهد انجام می دهد و اگر نخواهد انجام نمی دهد؟ گفتم: بله. همینطور است. حضرت فرمود: اشکال ندارد. فقط کلام است که تحلیل می کند و تحریم می کند. 🔸فقره «اربحک کذا و کذا» در متن روایت در واقع شرط است. او می گوید که اگر این را از من بخری، سود خوبی هم به تو می دهم. در ذیل روایت «المومنون عند شروطهم» بحثی وجود دارد که مراد از شرط چیست؟ آیا منحصر در شرطی است که در ضمن صیغه بیاید یا اینکه معاهدات و توافقات سابق بر صیغه را هم شامل می شود؟ به توافقات سابق بر صیغه اصطلاحا «شرط مبنی علیه العقد» یا «الشرط البنائی» می گویند. غالب توافقاتی که در مراسم بله برون و قبل از صیغه نکاح انجام می شود، از این دسته از شروط است. اگر قائل بشویم که عنوان شرط شامل شرط بنائی هم می شود، آنگاه طبق روایت «المومنون عند شروطهم» لازم الاتباع است. چه اینکه آن شرط در ضمن صیغه هم ذکر شود و چه ذکر نشود. اما اگر کسی بگوید که عنوان شرط در روایت، شامل شرط بنائی نمی شود، برای وجوب اتباع، باید حتما در ضمن صیغه ذکر شود. علی ایّ حال، این که گفته است: «اربحک کذا و کذا» شرط بنائی است. امروزه هم این شرط متداول است. مثلا می گوید که فلان شئ را بخر من تو راضی می کنم. حتما سود خواهی برد. 🔸حضرت به خاطر همین شرط از او سوال کرد که آیا او مجبور است که به این شرط عمل کند و یا اینکه مختار است که انجام بدهد یا انجام ندهد؟ او پاسخ داد که می تواند انجام ندهد. حضرت هم گفت پس اشکال ندارد. چون «انما یحلل الکلام و یحرم الکلام» به این معنا که شرط حتما باید در ضمن صیغه ذکر شود. تا بعدا حجت و متبع بشود. پس این روایت از روایاتی است که برای نفی حجیت شرط بنائی به کار می آید. با این توضیح مشخص می شود که یکی از دلائل ضعف این روایت این است که فقها در نفی و یا اثبات شرط بنائی از این روایت استفاده نکرده اند. در حالی که اگر این روایت حجت می بود، با آن می توانستند بر مسئله شرط بنائی استدلال کنند. ✅بررسی سند روایت و توثیق آن با مبنای تراکم ظنون قبل از ورود در مفاد روایت و بیان احتمالات مختلف، مقداری در مورد سند آن بحث می کنیم تا مشخص شود که چرا شیخ در مورد سند آن بحث نکرده است و کأنّ سند را پذیرفته اند. 🔸این روایت هم در تهذیب آمده است و هم در کافی. در برخی از نسخ کافی، «یحیی بن حجاج عن ابن نجیح» آمده است. در تهذیب «یحیی بن حجاج عن خالد بن حجاج» آمده است. با توجه به این مطلب، هیچ کدام از نسخی که این روایت را نقل کرده اند، نسبت به «خالد بن حجاج» یا «ابن نجیح» با تردید نقل نکرده اند. اما ظاهر عبارت شیخ این است که هم کافی و هم تهذیب، بخش‌ آخر سند را با تردید نقل کرده اند. حتی در وسائل هم با تردید نقل نشده است. بلکه سند کافی و سند تهذیب را جداگانه بیان کرده است. 🔸درست است که از یک دوره ای به بعد، برخی از حدیث شناس ها، گفته اند که این دو روایت، در واقع یک روایت است اما آخرین روای آن مردّد است. این مطلب استنباط حدیث شناسان بوده است نه اینکه در کافی و تهذیب با تردید نقل شده است. این مطلب را به این دلیل بیان کردیم که ما روایات زیادی داریم که متن روایت واحد است اما با چند سند نقل شده است و کسی نگفته است که این روایات، یک روایت هستند و روای آن ها مردّد است اما در مورد روایت محل بحث، چنین چیزی گفته اند. تاثیر تعدد سند هم در این است که اگر یکی از اسناد دارای مشکل بود، سبب نمی شود که روایت به کلی از دست برود. بلکه از سایر اسناد می توان استفاده کرد. اما اگر یک روایت باشد که سند مردّد است، آنگاه کار مشکل می شود. 🔸اگر فرض کنیم که این روایت، یک روایت بوده است و سند آن دارای ابهام و تردید است، این سوال به وجود می آید که شاید این مسئله به خاطر سهو و اشتباه ناسخین راویت بوده است. آن موقع بحث می کنیم که کدام سند اقدم است؟ خالد بن حجاج یا ابن نجیج؟ آنگاه می گوییم که کلینی نسبت به شیخ طوسی اقدم است، پس سند «ابن نجیح» معتبرتر است. اما اگر بر فرض در نسخی از کافی هم «خالد بن حجاج» نوشته شده باشد و در نسخی از تهذیب هم «ابن نجیح» نوشته شده باشد، معلوم می شود که سند صحیح، «خالد بن حجاج» بوده است و برخی از نساخین کافی سهواً «ابن نجیح» نوشته اند. 🔸اما ظاهر این است که از روز اول، تردید در این دو روایت وجود نداشته و در کافی و تهذیب بدون تردید نقل شده است. چه اینکه بگوییم دلیل اینکه در برخی از نسخ کافی به جای «ابن نجیح»، «خالد» آمده است، اشکال و سهو برخی از نساخین کافی بوده است یا اینکه بگوییم از روز اول در کافی، «ابن نجیح» بوده است. نهایتا اگر از ابتدا در کافی «ابن نجیح» بوده است، برای این روایت، دو سند مستقل وجود دارد. 🔸سوال دیگری در این بحث وجود دارد و آن این است که چون شیخ متأخر از کلینی است و معمولا با دو واسطه از کلینی نقل حدیث می کند، این حدیثی را که شیخ در تهذیب نقل کرده است، آیا از آن احادیثی است که شیخ با واسطه از کلینی نقل می کند؟ چون روایات زیادی در تهذیب و استببصار وجود دارد که شیخ با واسطه از کلینی نقل می کند. مثلا عمده روایاتی که شیخ از علی بن ابراهیم نقل می کند از کانال کلینی می گذرد. چون تفسیر علی بن ابراهیم با یک واسطه و یا مستقیم به کلینی رسیده است و شیخ با یک یا دو واسطه از کلینی از علی بن ابراهیم نقل کرده است. جواب این سوال این است که این روایت از روایاتی که شیخ از طریق کلینی نقل می کند، نیست. چون درست است که شیخ روایات زیادی را از مشایخ حدیث قبل از خودش همانند کلینی و صدوق نقل می کند، اما خود ایشان هم طرق مستقلی به صاحبان اصول دارد و اسناد خود را به اصول، در مشیخه تهذیب هم ذکر کرده است. اتفاقا شیخ این روایت را از اصل حسین بن سعید اهوازی نقل کرده است و سند شیخ هم به حسین بن سعید معتبر است و هیچ مشکلی ندارد. 🔸با این توضیح، بر فرض که از روز اول هم کلینی از «ابن نجیح» نقل کرده باشد، شیخ از او نقل نکرده است و سند او مستقل است. سند روایت شیخ و کلینی در وسائل در باب۸ از ابواب احکام عقود حدیث۴ (۲۳۱۱۴) (ج۱۸ص۵۰) این چنین آمده است: 🔹سند کلینی: رَوَاهُ الْكُلَيْنِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ (صاحب تفسیر و معتبر و ثقه و از اجلّاء اصحاب است) عَنْ أَبِيهِ (ابراهیم بن هاشم. در مورد ایشان توثیق لفظی وجود ندارد. اما در مورد ایشان مدح وجود دارد. در علم حدیث، کسانی که تعبد به قول رجالیین دارند و به تصریح به «ثقه» نیاز دارند، در مورد ابراهیم بن هاشم که توثیق ندارد، در روایاتی که ایشان در سند آمده، اگر سایر فقها به آن روایت عمل کرده باشند، می گویند که روایت حسنه است و قابل عمل است در غیر اینصورت آن روایت را معتبر نمی دانند. اما حق در مسئله تبعا للاساتید به تبع محقق بروجردی این است که در عالم حدیث کسانی را داشته ایم که آنقدر بزرگ بوده اند که کلمه «ثقه» برای آنها کم بوده است. مثل اینکه شما بخواهید برای آیت الله العظمی بهجت بگویید که ایشان ثقه است. این عنوان نه تنها تایید نیست بلکه جسارت به ایشان است. ابراهیم بن هاشم هم در زمان خودش چنین شخصیتی بوده است. از بزرگان اصحاب امام جوادع، امام هادی ع و امام حسن عسکری ع بوده است و از فقها بوده است و تعابیری هم چون ثقه را در مورد او بکار نمی برده اند و مدح هایی هم که در مورد او وجود دارد، به همین دلیل بوده است که با القابی او را مدح کرده اند اما جسارت بوده است که بخواهند در مورد او عنوان «ثقه» را بکار ببرند. در مورد زراره آمده است که ایشان از اصحاب اجماع است. یعنی از فقهای اصحاب است و صاحب اصل است. بعدا در آثار متاخرین به او «ثقه» گفته اند و الا در مورد امثال زراره چنین آمده است که «اجمعت العصابه علی تصحیح ما یصح عن هولاء السته». البته این تعبیر (قاعده اصحاب اجماع) چند جور تفسیر شده است. اگر به توضیحاتی که در بالا بیان شد، توجه شود، معنای این قاعده مشخص است و تردیدی در آن وجود ندارد. "تصحیح ما یصح" به این معناست که این ها فقیه امت بوده اند و می دانند که چه می گویند. اگر مثلا زراره مطلبی را به هر معصومی نسبت داد، حجت است و نیازی به سند ندارد. تصحیح ما یصح به این معنا نیست که زراره از هر کس که نقل حدیث کند، آن شخص ثقه است.) عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْر (ابن ابی عمیر از اصحاب اجماع و از اجلّاء است) عَنْ يَحْيَى بْنِ الْحَجَّاجِ (ایشان هم توثیق شده است. هم نجاشی او را توثیق کرده است و هم شیخ طوسی) عَنْ ابن نجیح‏. 🔹سند شیخ طوسی: محمد بن حسن باسناده الی حسین بن سعید (شیخ در مشیخه تهذیب، سند خودش را تا صاحبان اصول بیان می کند و در متن کتاب فقط صاحب اصل را بیان می کند. سه نفر اهوازی بوده اند که در طبقه خودشان مرکز نشر حدیث به ما بعد بوده اند. حسین بن سعید و حسن بن سعید و علی بن مهزیار. این سه نفر از اکابر حدیث بوده اند و اصول آنها اصول مهم و معتبری است. شیخ طوسی در این روایت سندش را مستقیم تا حسین بن سعید برده است و کلینی و علی بن ابراهیم در سند او نیستند.) عن ابن ابی عمیر عن یحیی بن حجاج عن خالد بن حجاج. 🔸پس سند شیخ با سند کلینی، متفاوت است. بله، اگر کسی مقداری دقت کند، شاید به خاطر وسائط و به خاطر کلماتی که در روایت آمده است، احتمال قوی بدهد که این دو روایت، یک روایت هستند. کما اینکه این احتمال داده شده است. احتمال داده شود که نفر آخر سند بین «خالد» و «ابن نجیح» مردد است. لذا باید برویم نسخ اولیه کافی را بررسی کنیم و ببینیم که کدام یک از این دو نفر ذکر شده است. دیده اند که در نسخ اولیه هم «خالد» آمده است. و «ابن نجیح» از یک دوره ای به بعد به خاطر استنساخ وارد در سند شده است. اگر این احتمالات و تحقیقات برای کسی مورث اطمینان بشود، مشکلی ندارد، اما اگر اطمینان ایجاد نشود، باید بگوییم که دو سند مستقل برای این روایت وجود دارد. نمی توانیم به خاطر برخی از قرائن دست از لفظ صریح سند برداریم. 🔸پس اینکه در متن مکاسب بین «خالد» و «ابن نجیح»، «أو» آمده است و با تردید بیان شده است به خاطر ادغامی بوده است که شیخ انصاری بین این دو سند انجام داده است اما در اسناد حدیثی در سند تردید وجود ندارد. 🔸حال می خواهیم ببینیم که شیخ چگونه می تواند این روایت را معتبر بداند؟ با توجه به توضیحات فوق بر فرض که این راویت، دو سند دارد، اگر یکی از اسناد این روایت معتبر بشود، کفایت می کند. 🔸درباره اعتبار سند این روایت، دو دیدگاه وجود دارد. یک دیدگاه را مرحوم مروج و دیگران بیان کرده اند و گفته اند که سند کافی معتبر نیست اما سند تهذیب معتبر است. به عبارت دیگر گفته اند سندی که به «ابن نجیح» ختم می شود معتبر نیست اما سندی که به «خالد بن حجاج» ختم می شود، معتبر است. دلیل عدم اعتبار سند «ابن نجیح» این است که این شخص «مجهول» است. «مهمل» به کسی می گویند که نامش در کتب رجالی موجود است اما توثیق و یا تضعیف نشده است. اما «مجهول» کسی است که اصلا نامش در کتب رجالی وجود ندارد. البته شاید اگر با امکانات نرم افزاری امروز، جستجو شود، بتوان نامی از او پیدا کرد. اما بالاخره این شخص یا مجهول است و یا مهمل و بالاخره توثیق نشده است. در صورتی که این شخص توثیق نشود، اعتبار روایت دچار مشکل می شود. در حالی که روات موجود در سند تهذیب همه توثیق شده اند و سند، معتبر است. 🔸اما در دیدگاه دوم، مرحوم آیت الله تبریزی در ارشاد بیان کرده است که هیچ کدام از این دو سند، معتبر نیست. روایت با هر دو سند، ضعیف است. وجه عدم اعتبار سند کافی را در نگاه اول بیان کردیم که مشکل به خاطر مهمل بودن «ابن نجیح» است. گروه دوم، وجه اشکال سند تهذیب را نیز نفر آخر سند (خالد بن حجاج) می دانند. مرحوم آیت الله تبریزی می گوید که خالد بن حجاج هم معتبر نیست. 🔸یکی از وجوه اشکال در سند تهذیب این است که شیخ طوسی در کتاب رجال خود، نام «خالد بن حجاج» را بیان کرده است، اما او را توثیق نکرده است. در نتیجه «خالد بن حجاج» مهمل است. برقی هم نام «خالد» را در اصحاب امام صادق ع ذکر کرده است اما او را توثیق نکرده است. مرحوم نجاشی ذیل نام «یحیی بن حجاج» گفته است که «یحیی بن حجاج بغدادی ثقه و اخوه خالد». مرحوم مروج از این عبارت چنین برداشت کرده است که مراد نجاشی این است که «اخوه خالد ثقه ایضا». لذا در دیدگاه مرحوم مروج دوران بین سکوت شیخ و برقی و توثیق نجاشی است. و توثیق نجاشی مقدم است.پس می توان گفت که وثاقت «خالد» توسط نجاشی تأیید شده است، لذا سند معتبر است. 🔸اما برداشت مرحوم مروج می تواند صحیح نباشد. چون در عبارت نجاشی این احتمال وجود دارد که ایشان فقط خواسته است نسب شناسی کند و بگوید که «خالد» برادر «یحیی» است. در اینصورت نجاشی هم تصریحی به وثاقت «خالد» ندارد و عبارت ایشان هم در قوه عبارت شیخ و برقی است. در نتیجه اگر عبارات در مورد «خالد» همین مقدار باشد، حق با مرحوم تبریزی است. در نتیجه برای اعتبار سند این روایت، باید بتوانیم «خالد بن حجاج» را توثیق کنیم و در غیر اینصورت، روایت معتبر نمی شود. 🔸دلیل اهمیت این روایت و اینکه روی آن تمرکز کرده ایم این است که تعبیر «انما یحلل الکلام و یحرم الکلام» که تعبیر مهمی است، فقط در این روایت وجود دارد. لذا اگر این روایت معتبر بشود، فواید و آثار زیادی خواهد داشت. لذا شیخ هم که معمولا روایات را کامل و با ذکر سند، بیان نمی کند، این روایت را کامل بیان کرده است و مورد بررسی قرار داده است. 🔸حق در مسئله این است که با مبنای شیخ در تراکم ظنون، این روایت می تواند معتبر شود. تراکم ظنون، هم بحث رجال این روایت (خالد بن حجاج) را درست می کند و هم اصل اعتبار این روایت را. 🔸از جهت اعتبار اصل این روایت بر فرض که مرسله هم باشد، این روایت از زمان ابن عقیل و ابن جنید تا امروز در ابواب مختلف، مورد فتوا بوده است. ابن عقیل و ابن جنید اقدم از همه هستند و حتی کتب ایشان امروز موجود نیست و فتاوای ایشان را علامه حلی در مختلف نقل کرده است و از ضمن عبارات کتاب مختلف می توان دیدگاه ایشان را بدست آورد. علامه در مختلف برخی از عبارات ایشان را نقل کرده است و دلیل قولشان را «انما یحلل ...» بیان کرده است. پس روایت در همان اعصار اولیه مورد استفاده بوده است. 🔸یکی از کتب قواعد فقهیه به نام «العناوین الفقهیه» نوشته میرزا عبدالفتاح مراغی از شاگردان مرحوم بحرالعلوم است. ایشان در مورد این روایت بیان می دارد که «الخبر المشهور السابق (إنما يحلل الكلام و يحرم الكلام الدال على حصر السبب باللفظ ... و المناقشة سندا مدفوعة بالانجبار (ج۲ص۸۸)» از این عبارت بر می آید که ایشان هم مثل مرحوم تبریزی قائل است که سندهای این روایت قابل اصلاح نیستند. با این تفاوت که شاید مرحوم تبریزی مثل محقق خوئی شهرت را حجت ندانند اما ایشان مثل سایر شاگردان مکتب بحرالعلوم و صاحب جواهر و شیخ و ... هستند که شهرت را نافذ می دانند و با انجبار، سند را معتبر می کنند. همچنین در مستند الشیعه مرحوم نراقی، اعتبار این روایت تأیید شده است و ایشان می گوید که این روایت «کالصحیح» است. ایشان می فرماید: «و بعض الظواهر، كالصحيح: الرجل يجيئني فيقول: اشتر هذا الثوب و أربحك كذا و كذا ...(ج۱۴ص۲۵۶)». مرحوم ملامحمد تقی مجلسی هم در روضه المتقین در مورد این روایت می فرماید: «و في الحسن كالصحيح، عن خالد بن الحجاج (أو ابن نجيح) قال: قلت:لأبي عبد الله ع الرجل يجي‌ء فيقول: اشتر هذا الثوب و أربحك كذا و كذا ... (ج۷ص۲۴۱)». این تعبیر از ملامحمدتقی مجلسی که می فرماید «فی الحسن ...» برای تصحیح اعتبار روایت کافی هم مناسب است. چون عنوان «حسن» را به اعتبار وجود «ابراهیم بن هاشم» در سند بیان کرده است. ملامحمدتقی مجلسی، ابراهیم بن هاشم را ثقه نمی داند، لذا حدیث رفع را هم که نقل می کند، عنوان «حسنه» را برای آن بکار می برد. این نشان می دهد که مشکل مرحوم مجلسی در این حدیث با ابراهیم بن هاشم بوده است و بقیه روات موجود در سند را معتبر می داند. پس اعتبار اصل روایت قابل مشکل ندارد. 🔸اما در مورد وثاقت خالد بن حجاج، عبارتی که از نجاشی در مورد خالد بیان شد، ادامه دارد. نجاشی گفته است که «یحیی بن حجاج بغدادی ثقه و اخوه خالد» و سپس سند سماع خودش را به اصل "خالد" نقل کرده است. «۱۲۰۴- يحيى بن الحجاج الكرخي‌بغدادي، ثقة و أخوه خالد. روى عن أبي عبد الله ع. له كتاب. أخبرنا أحمد بن علي قال: حدثنا أبو القاسم الحسن بن عثمان بن علي بن الحسن بن محمد البغدادي السباك، و أبو بكر محمد بن أحمد بن محمد بن إدريس البغدادي الخازن قالا: حدثنا عمرو بن سعيد بن برد بن أيوب الفزاري ببغداد قال: حدثنا أبي سعيد قال: حدثنا محمد بن سليمان قال: حدثنا يحيى بن الحجاج بكتابه.(ص۴۴۵)» 🔸معمولا دأب نجاشی و خصوصا کشّی این است که وقتی می خواهند با صاحبان اصول کار کنند، در مورد آنها نمی گویند که «فلان ثقه». بلکه می گویند: «له کتاب ...» و بعد سند خودشان را به کتاب او بیان می کنند و این تعبیر در لسان آنها قائم مقام توثیق است. چون صاحبان اصول، ولو اینکه همانند امثال زراره در درجه اول فقاهت نبوده اند، اما جزء اکابر فقهای همان دوره بوده اند. اصول اربعمائه را بزرگان حدیث و بزرگان فقه که در زمان ائمه بوده اند، جمع کرده اند. قبلا هم در توثیق روایت «الناس مسلطون» نکاتی در مورد سماع بیان کردیم که وقتی کسی در سلسله سماع باشد، همین، دلالت بر اعتبار وی می کند. نجاشی در پایان عبارت آورده است که: « قال: حدثنا يحيى بن الحجاج بكتابه» و مراد از «بکتابه»، «کتاب خالد»‌است. و دلیل اینکه سند خود را به «خالد» در ضمن «یحیی» آورده است این است که سند نجاشی به «خالد» از طریق «یحیی» است. 🔸پس همین که نجاشی سند سماع خود را به کتاب خالد بیان کرده است دال بر وثاقت ایشان است و ارزشش از تعبیر «ثقه» نیز بالاتر است. چون برخی از تعابیر «ثقه»، احتمال دارد که عن حدسٍ باشد. چون گاهاً بین مثلا شیخ طوسی یا نجاشی که شخصی را توثیق کرده اند، بیش از ۲۰۰سال فاصله وجود دارد. و برخی به همین دلیل به توثیق های رجالیین به دلیل حدسی بودن آنها، اشکال دارند. اما وقتی در سند سماع وجود داشته باشد، توثیق و اعتبار آن شخص، حدسی نخواهد بود. 🔸در اعتبار «خالد» علاوه بر مطلبی که از نجاشی بیان شد، در برخی از روایات «عبدالله بن مسکان» مستقیما از «خالد» نقل حدیث کرده است. «عبدالله بن مسکان» از اصحاب اجماع است. اگر ایشان از خالد نقل حدیث کرده باشد، با هر کدام از تفاسیر اصحاب اجماع را که قبول کنیم، حداقل این است که شیخ بلاواسطه اصحاب اجماع توثیق می شود. اگر «عبدالله بن مسکان» از «خالد» حدیثی را نقل کرده باشد، «خالد» توثیق می شود. ان قلت که در سند روایت «انما یحلل...» ابن ابی عمیر هم وجود دارد و ایشان هم از اصحاب اجماع است. اما چرا وثاقت خالد را با ابن ابی عمیر بیان نکردید؟ جواب این است که ابن ابی عمیر با دو واسطه از خالد نقل کرده است و بنا بر برخی از تفاسیر از قاعده اصحاب اجماع، نقل با دو واسطه سبب توثیق نیست. 🔸همچنین «خالد بن حجاج» تعدای شاگرد اصلی داشته است. یکی از آنها برادرش «یحیی بن حجاج» و دیگری «محمد بن حکیم» و... بوده اند. هم صفوان بن یحیی و هم ابن ابی عمیر، احادیث زیادی را از این شاگردان خالد نقل کرده اند. پس اصحاب اجماع موجود در طبقه بعد هم از شاگردان خالد، احادیثی نقل کرده اند و احادیث خالد را تلقی به قبول کرده اند. 🔸از مجموع این قرائن، بدست می آید که این روایت قابل فتواست و نمی توان آن را منکر شد. لذا شیخ هم در این بحث اصراری به بحث سندی این روایت ندارد. پس اگر نخواهیم به این روایت فتوا بدهیم، از طریق خدشه در سند نمی توان آن را کنار گذاشت. @amoozesh_figh

✳️ آغاز هفته دفاع مقدس و ایام بزگداشت حماسه های رزمندگان اسلام در هشت سال جنگ تحمیلی و نبرد حق علیه باطل را گرامی میداریم. #دفاع_مقدس 🆔 @ahmad_aabedi

💠 به مناسبت هفته دفاع مقدس 📢 نوای حاج صادق آهنگران: با نوای کاروان، بار بندید همرهان این قافله عزم کرب و بلا دارد 🆔 @ahmad_aabedi

📹 نسخه ویدئویی گفتگو‌ی دبیرکل حزب‌الله لبنان با نشریه "مسیر" وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب، از امشب به مدت پنج شب، ساعت۲۰ از شبکه سه سیما و ساعت ۱۸:۳۰ از شبکه مستند پخش خواهد شد. 💻 @Khamenei_ir