تصویر شماره چهل و سه ـ ورودی محوطه بیرونی مرقد سلمان فارسی از طرف داخل محوطه
@MohsenAlviri
تصویر شماره پنجاه ـ تصویر انتقال پیکر حذیفه بن الیمان و عبدالله بن جابر بن عبدالله انصاری از حاشیه دجله به کنار مرقد سلمان با نظارت مرحوم آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی در سال ۱۳۵۰ ق. / ۱۹۳۱ م. . بقایای کاخ کسری در انتهای تصویر دیده می‌شود.
@MohsenAlviri
تصویر شماره پنجاه و دو ـ ضریح مرقد عبدالله بن جابر بن عبدالله انصاری و مرقد طاهر بن امام باقر علیه السلام که پیکر ایشان هم از خیابان الرشید بغداد و در پی توسعه این خیابان به جوار قبر عبدالله بن جابر نزدیک قبر سلمان منتقل شده است.
@MohsenAlviri
تصویر شماره پنجاه و سه ـ نمای کلی طاق کسری از خیابان منتهی به آن از داخل اتومبیل
@MohsenAlviri
تصویر شماره پنجاه و هشت ـ نمونه‌ای از ترَک‌های طاق کسری در جانب شرقی آن
@MohsenAlviri
تصویر شماره شصت و یک ـ نمایی از قسمت پشت طاق کسری از زاویه غربی
@MohsenAlviri
تصویر شماره شصت و دو ـ تابلوی توضیحات تعمیر طاق کسری. این تعمیرات با محوریت دانشگاه پنسیلوانیا و مشارکت سه نهاد دیگر زیر نظر وزارت فرهنگ و گردشگری و آثار باستانی عراق صورت می‌گیرد.
@MohsenAlviri
🔹 مصاحبه کوتاه با خبرگزاری فرانس ۲۴ در باره هم‌زمانی نوروز و ماه مبارک رمضان
چند روز پیش مصاحبه تلفنی کوتاهی با شبکه فرانس ۲۴ در باره هم‌زمان نوروز و ماه مبارک رمضان انجام شد. به گزارش خبرگزاری شبستان (به نشانی: http://shabestan.ir/mobile/detail/news/1258327) این شبکه تلویزیونی فرانسوی گزارشی ویژه‌ای در باره هم‌زمانی مناسبت ملی نوروز و مناسبت دینی ماه رمضان منتشر و در آن به بخش‌هایی از مصاحبه به صورت زیر اشاره کرده است:
فرانس ۲۴ در گزارش خود به نقل از محسن الویری، روحانی شیعه و تاریخ‌نگار نوشت: شکی نیست که نوروز یک جشن ملی است که قبل از اسلام وجود داشته است. اما با هیچ یک از آموزه‌های اسلام مغایرتی ندارد. الویری می گوید: نوروز به حفظ طبیعت توجه دارد و خواستار رفع اختلاف بین مردم و احترام به سالمندان و دیدار اقوام است. این‌ها ارزش‌هایی است که اسلام به آن سفارش کرده و به آن علاقه‌مند است. در این گزارش آمده است: مردم ایران امسال سنت‌های نوروزی را با آیین‌های ماه مبارک رمضان که سوم فروردین ۱۴۰۲ آغاز می‌شود، تلفیق می‌کنند و از طلوع صبح تا غروب از خوردن و آشامیدن پرهیز می‌کنند. این جشن نوروزی ۱۲ روز پس از سال نو در روز «سیزده بدر» و یا «روز طبیعت» پایان می یابد، اما امسال روز طبیعت با انتظار زمان افطار و گردهم آمدن روزه‌دار در فضای سبز به پایان می رسد. در این گزارش آمده است: در فقه شیعی آمده است که اگر مومنان از شهری که در آن سکونت دارند، مسافت معینی را طی کنند، مسافر محسوب می شوند و ممکن (و با این روش می‌توانند) روزه نگیرند.
۲۹ اسفند ۱۴۰۱
@MohsenAlviri
شیرینی یاد خدا در بهاران طبیعت و قرآن ارزانی روزه‌داران باد.
🔸 درنگی در باره نماز شکرانه روز ششم ماه مبارک رمضان
دو روز پیش، یکی از دانشجویان عزیز پرسشی را با اندکی ویرایش به این صورت مطرح کردند: چرا شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان در باره اعمال روز ششم ماه مبارک رمضان به نقل از سید توصیه به دو رکعت نماز شکرانه به مناسبت سالگرد ولایت عهدی امام رضا علیه السلام کرده است؟ مگر ولایت عهدی امام رضا علیه السلام که به اصرار مأمون و علی رغم میل امام صورت گرفت شکرانه دارد؟
پاسخی که تقدیم این دانشجوی عزیز شد، نیز با اندکی ویرایش چنین است:
متن عبارت سید (بن طاووس) در کتاب اقبال الاعمال (نام کامل کتاب چنین است: الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة) چنین است:
و روي أنّه يصلّي يوم السّادس من شهر رمضان ركعتين، كلّ ركعة بالحمد مرّة و بسورة الإخلاص خمسا و عشرين مرّة، لأجل ما ظهر من حقوق مولانا الرّضا عليه السلام فيه. (ج ۱، صص ۲۶۳ ـ ۲۶۴).
یعنی:
و روایت شده است که در روز ششم ماه رمضان دو رکعت نماز خوانده شود، در هر رکعت یک بار سوره حمد و بیست و پنج بار سوره توحید، این نماز به خاطر آن چه از حقوق سرور ما امام رضا علیه السلام در این روز آشکار شد خوانده می‌شود.
همان گونه که ملاحظه می‌شود سید بن طاووس بدون کاربرد کلمه شکرگزاری، وجه این دو رکعت نماز را آشکار شدن حقوق امام رضا علیه السلام در این روز که سالگرد اعلام ولایت عهدی آن حضرت است، شمرده است. ایشان همچنان بدون ذکر سند و به صورت مجهول بیان کرده‌اند که چنین نمازی روایت شده است، بی این که مشخص شود ذیل عبارت یعنی "لأجل ما ظهر ..." هم بخشی از این روایت است یا تعلیل خود ایشان است که به دنبال روایت آن را ذکر کرده‌اند. برای توضیح در باره وجه شکرگزاری در چنین روزی، اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد تفاوت گفتمان حاکم بر سیره‌پژوهی و فهم سیره معصومان علیهم السلام در دهه‌های اخیر با گفتمان‌های رایج در این زمینه در دوران گذشته است، محدود کردن وجه سیاسی رفتار ائمه به ظلم‌ستیزی و همه رفتار و سیره آن‌ها را در پرتو مبارزه با حاکمان ظالم تفسیر کردن نگاه رایج در دوران معاصر و به ویژه نگاه متأثر از فرهنگ انقلاب اسلامی است، ولی علمای پیشین الزاما این گونه نمی‌نگریستند، بنا بر این نباید انتظار داشت که علمای پیشین همچون غالب سیره‌پژوهان معاصر نگاهی یکسره سلبی به فرایند ولایت‌عهدی داشته باشند. گره‌گشایی از نقاط مبهم این نکته را باید به فرصتی دیگر وانهاد.
با این وجود، حتی در چارچوب نگاه معاصر به سیره معصومان علیهم السلام، باید توجه داشت که تأکید سید بن طاووس به آشکار شدن حقوق (پنهان‌مانده) امام رضا علیهم السلام در این روز است و نه ابراز خرسندی برای برگزیده شدن امام علیه السلام به عنوان ولی‌عهد مأمون. بین این دو تفاوتی آشکار وجود دارد. آشکار شدن حقوق نادیده گرفته شده امام رضا علیه السلام در پرتو پذیرش ولایت‌عهدی اجباری از سوی ایشان در کوتاه مدت، دست کم به سه صورت گرفت:
• ستودن امام و بیان فضائل ایشان از سوی شاعران و سخنوران در همان مجلس اعلام ولایت عهدی.
• فراهم آمدن زمینه برای شاعرانی مانند دعبل خزاعی که برای تقدیم سروده زیبای خود تا مرو به دیدن امام آمد
• تغییر شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی و امکان‌پذیر شدن بیان مدائح اهل بیت علیهم السلام در گستره امت اسلامی
افزون بر این و در نگاهی بلند مدت، پیامدهای بسیار بزرگ حضور امام رضا علیه السلام در مرو برای گسترش تشیع در ایران و دنباله‌های آن نیز که به نوبه خود به آشکار شدن حقوق ائمه علیهم السلام انجامید، به عنوان یکی دیگر از برکات این رویداد مهم، باید در همین‌جا مد نظر قرار گیرد.
بنا بر این، اقدام مأمون با هر انگیزه‌ای صورت گرفته باشد یک عقب‌نشینی برای عباسیان و یک گام به جلو و یک پیروزی برای اهل بیت علیهم السلام بود و مقدمه‌ای برای نشر هر چه بیشتر فضائل اهل بیت علیهم السلام به ویژه در ایران شد و این شایسته شکر است. امام رضا علیه السلام نیز به جای ستیز آشکار با مأمون، ولایت عهدی را هر چند با اکراه پذیرفتند و این امر نیز سرآغاز برکاتی شد که آن هم شایسته شکر است.
۶ فروردین ۱۴۰۲
@MohsenAlviri
🔹 مراسم چهلمین روز درگذشت مرحوم دکتر بیوک علیزاده ـ بخش نخست از سه قسمت
عصر روز پنجشنبه ۱۰ فروردین ۱۴۰۲ مراسم چهلمین روز درگذشت مرحوم دکتر بیوک علیزاده در صحن شرقی مرقد مطهر امام خمینی رحمة الله علیه برگزار شد. گزارش ویراسته صحبت ارائه شده در این مراسم چنین است:
در چهلمین روز درگذشت استاد گرامی و دوست قدیم و قرین دیرین جناب آقای دکتر بیوک علیزاده مراتب اندوه خود و دوستان و آشنایان و خویشاوندان حاضر در مجلس را تقدیم خانواده محترم و عزادار آقای دکتر علیزاده می‌نمایم و متقابلا سپاس این خانواده معزز و گرامی را تقدیم حاضران فرهیخته به مناسبت حضور تسلابخش‌شان می‌کنم.
دشواری سخن گفتن در چنین محفلی تنها ریشه در سطح فرهیختگی مخاطبان و سختی انتخاب موضوعی متناسب با فضا و اقتضاءات ماه مبارک رمضان و نیازهای زمانه و جایگاه علمی برجسته مرحوم دکتر علیزاده ندارد، بلکه فراتر از آن ریشه در این رنج جانکاه و قصه پرغصه پرکشیدن دوستانی دارد که چندین دهه از راه دور یا نزدیک با غم و شادی آن‌ها همراه بوده‌ایم و اینک تو مانده‌ایم و آن‌ها رفته‌اند و ناباورانه باید در محفل بزرگداشت آن‌ها سخن بگوییم.
واژه چهل و یک سال که فاصله آغاز آشنایی بنده با مرحوم دکتر علیزاده و چند تن دیگر از درگذشتگان ورودی سال ۱۳۶۱ دانشگاه امام صادق علیه السلام تا کنون است، یک قید زمان چند کلمه‌ای است ولی یک دنیا خاطره و درس و پند و اندرز و هشدار با خود همراه دارد.
امیر المؤمنین علی علیه السلام در بخشی از حکمت پرحکمت ۱۴۷ نهج البلاغه خطاب به کمیل بن زیاد می‌فرمایند:
... یَا کُمَیْلُ هَلَکَ خُزَّانُ الْأَمْوَالِ وَ هُمْ أَحْیَاءٌ وَ الْعُلَمَاءُ بَاقُونَ مَا بَقِیَ الدَّهْرُ، أَعْیَانُهُمْ مَفْقُودَةٌ وَ أَمْثَالُهُمْ فِی الْقُلُوب مَوْجُودَةٌ.
ای کمیل ! نگاه‌دارندگان دارایی‌ها در همان حال که زنده هستند نابودند و صاحبان دانایی تا هر زمان که روزگار هست، هستند، بدن‌های آن‌ها ناپیدا می‌شود ولی (نمونه‌ای) مانند آن‌ها در دل‌ها همچنان هست.
در باره ارزش علم و علم‌ورزی و علم‌آموزی در متون و منابع و نیز در فرهنگ اسلامی ما بسیار سخن رفته است. امیر المؤمنین در این عبارات خطاب به کمیل که از یاران ویژه و فهیم و رازدار حضرت بود، به مقایسه‌ای بین دارایی و دانایی پرداخته است و صاحبان دارایی راکدی را که در خدمت آرمان‌های نیک نیست، مردمانی مرده و نابودشده حتی در زمان زنده بودنشان می‌شمرند و در برابر آن، صاحبان دانش را تا هر زمان که روزگار هست، جاودان و ماندگار می‌خوانند با این توضیح و یا حتی تعلیل و تبیین که پیکر و جسم دانایان و دانشمندان از مقابل دیدگان ما پنهان می‌شود و دیگر در بین ما نیست ولی مثل و مانند آن‌ها در دل‌ها همچنان هست.
کلمه "امثال" را مترجمان فارسی نهج البلاغه به معنی نشانه‌ها (مانند مرحوم شهیدی) و یاد (مانند مرحوم دشتی) و چهره ( آیت الله مکارم) گرفته‌اند؛ ولی برداشت ابن ابی الحدید ذیل این حکمت که در شرح او حکمت ۱۴۳ است، برداشت دقیق‌تری به نظر می‌رسد او امثال را به معنای لغوی آن گرفته و مراد و مصداق از آن را "آثارهم و ما دونوه من العلم" (ج ۱۸، ص ۳۵۰) دانسته است. آثار باقی مانده از یک دانشمند مانندترین پدیده به صاحب آن آثار است. و مراد از این آثار، جسمِ دفتر و کتاب نیست، بلکه مضمون و محتوای آن‌هاست که جای آن‌ها هم در دل است...
البته ابن ابی الحدید یک برداشت محتمل دیگر را هم به عنوان باطن این کلام حضرت ذکر می‌کند و آن حیات روحی دانشمندان پس از مرگ در ساحت قدس الهی است. در این نگاه، واژه قلوب هم استعاره برای حظیرة القدوس (حظیره القدس به معنای مکان ملاقات خدا و گاه به معنای بهشت) است. شرح و نقد این برداشت دوم ابن ابی الحدید خارج از حیطه تخصصی گوینده و خارج از حوصله این مجلس است.
این زنده بودن جاودانه اهل علم در بیان امیر المؤمنین علی علیه السلام که یادآور زنده بودن همیشگی شهیدان است، گواه مهمی برای منزلت بالای عالمان در اندیشه و فرهنگ اسلامی ماست و بر پایه این بیان حضرت، آقای دکتر بیوک علیزاده در قالب آثاری که از خود باقی گذاشته است، از مصادیق علمای باقی ما بقی الدهر هستند.
۱۱ فروردین ۱۴۰۲
@MohsenAlviri
🔹 مراسم چهلمین روز درگذشت مرحوم دکتر بیوک علیزاده ـ بخش دوم از سه قسمت
ذکر این نکته نیز شایسته است که آقای دکتر بیوک علیزاده برخاسته از خطه ادب‌خیز و عالم‌خیز آذربایجان بود. نام منطقه هشترود به عنوان یک آبادی بین مراغه و میانج‌رود (میانه کنونی) و یا یکی از توابع مراغه در منابع تاریخی و جغرافیایی دوره اسلامی آمده است. حمد الله مستوفی هشترود را به عنوان تابعی از مراغه که مالیات سالانه مشخصی دارد معرفی کرده و زبان ساکنان این منطقه را پهلوی معرب دانسته است. (نزهة القلوب، ص ۸۷) خواجه نصیر الدین طوسی رصدخانه مراغه در این منطقه که پایتخت ایلخانان بود، بنا نهاد و این امر هم ریشه در قابلیت‌های رصد و زمینه‌های اجتماعی مناسب منطقه داشت و هم به نوبه خود به عاملی برای رونق بیشتر علمی این منطقه تبدیل شد.
گرایش این منطقه حنفی‌نشین به مکتب اهل بیت علیهم السلام از همان زمان شدت گرفت. علامه حلی نوشتن کتاب الرساله السعدیه خود را در اردبیل به پایان برده است و شبستری سراینده گلشن راز و قطب الدین شیرازی صاحب درة التاج پس از جدا شدن از خواجه نصیر، ساکن تبریز بوده‌اند. فخر المحققین که کتاب الالفین علامه را تنظیم کرده است، در جایی از کثره المعاند و کثره العدوان و تواتر الکذب و البهتان شکایت می‌کند و اظهار می‌دارد که "اوجب ذلک لی جلاء عن الاوطان و الهرب الی اراضی آذربایجان" (الالفین، صص ۱۲۵ ـ ۱۲۷)
برآمدن صفویه از آذربایجان و ریشه داشتن آن‌ها در شهر اردبیل تأثیر به سزایی در نهادینه شدن تشیع در این منطقه داشت و از آن پس این منطقه نه تنها مأمن و ملجأ بزرگان تشیع بلکه به یکی از مراکز تربیت عالمان و مجاهدان شد و در دوران معاصر نیز در کنار عالمان بزرگ برخاسته از این منطقه نام مجاهدان بزرگ و شهیدان غرورآفرینی مانند شهیدان باکری بر افتخارات منطقه افزوده است. به گونه‌ای که نمی‌توان از تاریخ تشیع سخن گفت و از این منطقه یاد نکرد. آقای دکتر علیزاده این پشتوانه تاریخی و اجتماعی را هم داشت و گلی بود که در چنین بوستانی روییده بود.
آقای دکتر علیزاده افزون بر تحصیلات کوتاه طلبگی در یکی از مدارس علمیه، زندگی علمی اصلی خود را در دانشگاه امام صادق علیه السلام گذراند و کانون اصلی خدمت علمی او نیز همین دانشگاه بود. بر آگاهان پوشیده نیست که ورودی‌های سال‌های نخست دانشگاه در شمار نخبه‌ترین سرمایه‌های این مرز و بوم بودند و جز استثناءهایی مانند صاحب این گفتار اغلب آن‌ها در هر جایگاه علمی و اداری و سیاسی و فرهنگی که هستند، با همه تنوع سلیقه‌های سیاسی بسیار خوش درخشیده‌اند.
مشی تربیتی علمی ویژه مرحوم آیت الله مهدوی کنی بنیان‌گذار وارسته و فرزانه دانشگاه برای در هم نیامیختن علم و فضای علمی با سیاستزدگیها و سیاست‌بازی‌های روزمزه ظرفیتی بی‌بدیل پدید آورده بود که افزون بر خوش‌نامی دانشگاه تربیت یک نسل به معنای واقعی انقلابی و با سواد و دردآشنا و شیفته امام و انقلاب از ثمرات آن بود.
بنده در جایگاه داوری در باره وضعیت کنونی دانشگاه امام صادق علیه السلام نیستم، اما اگر دانشگاه همچنان بر آن مدار اصلی و پیشین خود قرار دارد که توفیق روزافزون آن آرزو و خواسته همه ماست و اگر از آن مدار خارج شده است، بازگشت به آن مسیر آرزو و خواسته همه ماست.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام در حکمت ۴۷۸ نهج‌البلاغه فرموده‌اند:
مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَى أَهْلِ الْجَهْلِ أَنْ يَتَعَلَّمُوا، حَتَّى أَخَذَ عَلَى أَهْلِ الْعِلْمِ أَنْ يُعَلِّمُوا
خداوند از اهل نادانی عهد نگرفته است که دانش بیاموزند مگر این که (پیش از آن) از اهل دانایی عهد گرفته است که آموزش دهند.
در نگاه آن حضرت، وظیفه فراگیرندگان علم با وظیفه آموزش‌دهندگان همراه است و این نگاه این امتداد و دلالت اجتماعی را دارد که مادام که زمینه و نیازی برای علم‌آموزی در جامعه هست، وظیفه عالمان برای نقش‌آفرینی هم تداوم دارد. آقای دکتر علیزاده به گواه همه مشاهدات و شواهد بر پایه این میثاق الهی تا آن جا که توان داشت دمی از آموزش دیگران چه در عرصه انتقال علم و آموزش و چه در عرصه تولید علم و پژوهش در عرصه فلسفه و عرفان نظری دست نکشید.
۱۱ فروردین ۱۴۰۲
@MohsenAlviri