مربوط به یادداشت بالا تصویر شماره پنج سیمره ـ نمونه‌ای دیگر از بقایای منازل مسکونی @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر شماره شش سیمره ـ نمونه‌ای دیگر از بقایای منازل مسکونی @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر شماره هفت سیمره ـ تابلوی معرفی بنای موسوم به بازارچه @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر شماره هشت سیمره ـ نمایی از بنای موسوم به بازارچه @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر شماره نه سیمره ـ تابلوی معرفی بنای موسوم به خانه اربابی @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر شماره ده سیمره ـ ورودی بنای موسوم به خانه اربابی @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر شماره یازده سیمره ـ نمایی از محوطه داخلی بنای موسوم به خانه اربابی @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر شماره دوازده سیمره ـ عکس یادگاری در محوطه داخلی خانه اربابی، از چپ: آقای سعید محمودی، بنده، آقای دکتر ظُهرابی، آقای راننده @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا گزارش یک‌پارچه بازدید از چهار منطقه ایلام در قالب وُرد   @MohsenAlviri 

مربوط به یادداشت بالا گزارش یک‌پارچه بازدید از چهار منطقه ایلام در قالب پی‌دی‌اف   @MohsenAlviri 

از تأخیر در ارائه گزارش‌ها عذرخواهی می‌کنم. 🔸 ارائه مقاله در پیش‌نشست پنجمین کنگره جهانی امام رضا علیه السلام روز سه‌شنبه ۹ خرداد ۱۴۰۲ در پیش‌نشست (اجلاسیه) پنجمین کنگره جهانی امام رضا علیه السلام با عنوان "اندیشه تمدنی امام رضا علیه السلام؛ عدالت برای همه؛ ظلم به هیچکس" که قرار است سال آینده برگزار شود، مقاله‌ای با عنوان "چرایی و پیامدهای ستم‌گری و ستم‌ستیزی در سپهر آموزه‌های رضوی؛ رهیافتی تمدنی" ارائه شد که خلاصه آن چنین است: این مقاله با مقاله‌ای که هفته گذشته در ۲ خرداد ۱۴۰۲ در ایلام با عنوان "حکمرانی اسلامی مبتنی بر سیره و معارف رضوی" ارائه شد، از نظر فرارشته‌ای Metadiciplinary بودن موضوع حکمرانی و تمدن و نیز روش بررسی داده‌ها و نرم‌افزار مورد استفاده برای پژوهش، همسانی‌هایی دارد. پرسش کانونی این مقاله، این است که ستم به مثابه یک ناهنجاری فردی و اجتماعی در عرصه تمدنی، از چه ابعادی در آموزه‌های رضوی مورد توجه قرار گرفته است؟ دو منبعی که برای گزینش گزاره‌ها مورد استفاده قرار گرفته است چنین است: مسند الإمام الرضا أبى الحسن على بن موسى عليهما السلام‏ تألیف مرحوم عزيزالله عطاردى‏، و صحيفة الإمام الرضا عليه السلام‏، به تصحیح محمدمهدی نجف. مراد از رهیافت تمدنی در مرحله ویرایش گزاره‌های شناسائی شده چنین است: چیره ساختن نگاه اجتماعی، قرار دادن پدیده‌ها در کلان‌ترین مقیاس ممکن، قراردادن مضامین در پیچیده‌ترین سطح ممکن، نگاه فرایندی به مضامین در یک بازه زمانی طولانی. شناسائی و دسته‌بندی گزاره‌های مرتبط در چهار گروه کلی چرایی و عوامل ستم‌گری، پیامدهای ستم‌گری، چرایی و عوامل ستم‌گریزی و ستم‌ستیزی و پیامدهای ستم‌گریزی و ستم‌ستیزی با بهره جستن از نرم‌افزار مکس کیودا صورت گرفته است.  مقاله سپس ملاحظات روش‌شناختی و روشی خود را به این شرح بیان کرده است: نپرداختن به سیره در این مقاله، نپرداختن به مشتقات واژه‌های دارای بار معنایی نزدیک به ستم مانند: جور ـ جفا ـ تعدی در این مقاله، محدود بودن دایره اعتبار بحث به تنها ۳۸ گزاره برگرفته از دو منبع منتخب، احتمال دیدگاهی متفاوت برای شناسائی مضامین و کدگذاری، چشم پوشیدن از بررسی‌های رجالی و سنجش اعتبار روایت، دخالت ندادن جایگاه امام رضا علیه السلام در سلسله راویان در گزینش گزاره‌ها. یافته‌های این بررسی نشان می‌دهد که امام رضا علیه السلام در باره چرایی و عوامل ستم‌گری (با ده فراوانی) به هشت موضوع خداناباوری، خوار شمردن و خوار نگاه داشتن عادلان، کمک به ستم‌گران، مقدم داشتن منافع جناحی، خود حق‌پنداری، ستم کردن به اجزای به هم‌پیوسته یک رهبری عادلانه، فریفته شدن به آرایه‌های این جهانی، و بی‌نظمی اجتماعی ناشی از نبود حکومت اشاره کرده‌اند. در باره پیامدهای ستم‌گری (با هفده فراوانی) نیز امام رضا علیه السلام به پنج موضوع به این شرح اشاره کرده‌اند: ویران شدن دل ستم‌گران (وجه روانشناختی)، دور ماندن همیشگی از شایستگی رهبری جامعه، دگرگونگی سنت‌ها و سرمایه‌های هدایت‌گر و تمدن‌ساز برای بشریت، سوق دادن ناتوانان به سوی نابودی، و نرهیدن از پیامدهای ستم در صورت اصرار بر ادامه آن. در همین زمینه امام علیه السلام پیامدهای فردی و اخروی ستم کردن به پیشوایان برگزیده تمدن‌ساز را در هشت محور و جمعا دوازده بار برشمرده‌اند.  از سخنان امام رضا علیه السلام در باره چرایی و عوامل ستم‌گریزی و ستم‌ستیزی (با ده فراوانی)، نیز این شش موضوع برداشت می‌شود: خداباوری و خداگونگی، ایمان به خدا، ولایت انسان‌های برگزیده بر مؤمنان، حکیم بودن و حکمت‌بنیاد بودن رفتارها، دوری جستن از گناهان بزرگ به عنوان مصداقی از اسلام‌باوری، پاس‌داشت برخی ارزش‌های اجتماعی. در باره پیامدهای ستم‌گریزی و ستم‌ستیزی (با یک فراوانی) نیز در این گزاره‌های منتخب تنها به همراهی با پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام در روز قیامت اشاره شده است. جمع‌بندی و سخن پایانی مقاله نیز چینن بود: بررسی ۳۸ مضمون پایه برگرفته از ۲۶ روایت برگزیده امام رضا علیه السلام در بردارنده مشتقات مصدر ظ ـ ل ـ م در دو کتاب مسند الامام رضا علیه السلام و صحیفه الامام الرضا علیه السلام با رویکردی تمدنی و گونه‌شناسی آن‌ها در چهار محور فراگیر، نشان‌دهنده آن است که می‌توان از منظر الهیات تمدن به فربهی آموزه‌های رضوی به عنوان بخشی از منابع اسلامی، برای تبیین مفهومی و سازکار تحقق شعار تمدنی "عدالت برای همه؛ ظلم به هیچ‌کس" باور پیدا کرد. روشن است که این بررسی باید با واکاوی همه روایات منقول از آن حضرت و نیز سیره آن امام همام تکمیل شود و سپس هر یک از محورهای به دست آمده تبیین و تحلیل و شاخص‌گذاری شود. فایل صوتی و تصاویر این نشست هنوز در دسترس قرار نگرفته است. ۲ تیر ۱۴۰۲       @MohsenAlviri 

🔹 حضور در برنامه تلویزیونی فصل روح‌الله با موضوع "امام خمینی (ره) و روحانیت با تکیه بر منشور روحانیت" دوشنبه ۱۵ خرداد ۱۴۰۲، با حضور در سومین بخش از برنامه فصل روح‌الله که ساعت ۲۱ تا ۲۲:۱۵ از شبکه چهارم رسانه ملی پخش شد، بحثی در باره امام خمینی (ره) و روحانیت با تأکید بر منشور روحانیت ارائه شد. در این مصاحبه، پس از یادکرد مرحوم دکتر مسعود دیانی که برای رواج فرهنگ گفت‌وگو بسیار کوشید، ابتدا به جایگاه و اهمیت منشور روحانیت در قالب این مؤلفه‌ها اشاره شد: نگاشته شدن منشور در ماه‌های آخر حیات امام که نشان دهنده آخرین مواضع ایشان است، مکتوب بودن منشور (در برابر شفاهی بودن) که نشان‌دهنده دقت بالای آن است، در مقام بیان بودن امام در منشور (در برابر پرداختن حاشیه‌ای به یک موضوع) که نشان‌دهنده ارزش بالای منشور برای استناد به آن است، و سرانجام مسأله‌محور بودن منشور (در برابر کلی و انتزاعی بودن) که نشان‌دهنده کاربردی بودن منشور است. در بخشی دیگر از برنامه، نقش‌های هفت‌گانه روحانیت به استناد مقدمه زیبای منشور این گونه برشمرده شد: حمل امانت الهی، فعالیت علمی برای تبیین دین، درک معنویت و عرفان، هدایت و وعظ و خطابه، مجاهدت تا مرز شهادت، مقاومت در برابر حملات و انحرافات و کجروی‌ها و تکیه‌گاه محرومان بودن. البته پیروزی انقلاب اسلامی تغییراتی در این نقش‌ها ایجاد کرده و به ویژه پاره‌ای مصادیق جدید برای آن‌ها ایجاد کرده است، مانند تبلیغ دینی خارج از کشور یا تصدی منصب امامت جمعه یا تصدی منصب نمایندگی ولی فقیه در سازمان‌های مختلف، ولی این نقش‌های اصلی که ریشه در آموزه‌های اسلامی دارد، همچنان پا بر جاست. امام خمینی در این منشور تحجرگرایان و مقدس‌نمایان را به عنوان یک جریان فکری خاص در حوزه‌های علمیه با ویژگی‌هایی این چنین یاد کرده است: مار خوش و خط و خال، مروج اسلام امریکایی، دشمنی با رسول الله، حرام شمردن همه چیز، خون دل دادن به انقلابیون، حماقت در معاشرت با مردم، کفر شمردن فراگیری زبان خارجی و فلسفه و عرفان، ضربه زدن به اسلام و مانند آن. این گفت‌وگو با بحث در باره پایان‌یافته نبودن جریان تحجرگرای مقدس‌مآب و دوباره جان گرفتن آن‌ها حتی در نقاب انقلابی‌گری، معطوف به این جمله امام ادامه یافت: "طلاب جوان بدانند که پرونده تفکر این گروه همچنان باز است و شیوه مقدس‌مآبی و دین‌فروشی عوض شده است". سپس یکی از چالش‌های کنونی حوزه‌ها یعنی به انزوا کشیده شدن تعداد زیادی از صاحبان اندیشه به دلیل فشار عده‌ای تریبون‌دار که هیچ کس جز خود را برنمی‌تابند، تحت عنوان سکولاریسم تحمیلی تبیین شد و نیز به نمونه‌های کلی و بدون ذکر نام از خروج نهادهای حوزه‌ای از رسالت‌ها و نقش‌های اصلی خود اشاره و به این بهانه، این سخن از امام خمینی نیز در نقد جریان‌هایی که کار اصلی خود را انگ زدن به این و آن قرار داده‌اند، خوانده شد: "خلاصه، اختلاف به هر شکلى کوبنده است. وقتى نیروهاى مؤمن به انقلاب حتى به اسم فقه سنتى و فقه پویا به مرز جبهه‏‌بندى برسند، آغاز باز شدن راه استفاده‌ی دشمنان خواهد بود. جبهه‌بندى نهایتاً معارضه پیش می‌آورد. هر جناح براى حذف و طرد طرف مقابل خود واژه و شعارى انتخاب مى‏کند، یکى متهم به طرفدارى از سرمایه‏‌دارى و دیگرى متهم به التقاطى می‌شود که من براى حفظ اعتدال جناح‌ها همیشه تذکرات تلخ و شیرینى داده‏‌ام، چرا که همه را فرزندان و عزیزان خود می‌دانم البته هیچ‏گاه نگران مباحثات تند طلبگى در فروع و اصول فقه نبوده‏‌ام ولى نگران تقابل و تعارض جناح‌هاى مؤمن به انقلابم که مبادا منتهى به تقویت جناح رفاه طلب بی‌درد و نق‏‌بزن گردد." این برنامه به صورت کامل در آرشیوهای شبکه چهار سیما در دسترس است: https://tv4.ir/episodeinfo/381197   و   https://telewebion.com/episode/0x6e0a5ad یادآور می‌شود نقدگونه‌ای بدون ذکر نام نویسنده، در باره سکولاریسم تحمیلی حوزه‌ها که در این برنامه به آن اشاره شده است، در کانال ایتایی روزنه منتشر شده که دوستان می‌توانند به آن مراجعه و در باره آن داوری کنند و اگر در پرتو مطالعه آن نقدگونه، با پرسش‌هایی واقعی در باره مباحث مطرح شده در این مصاحبه روبرو شدند می‌توانند آن را با صاحب این قلم مطرح سازند.  ۳ تیر ۱۴۰۲       @MohsenAlviri 

🔸 مقدمه بر کتاب "نقش اجتماعی فقیهان شیعی در ایران و عراق سده‌های هفتم و هشتم هجری" ماه گذشته کتاب "نقش اجتماعی فقیهان شیعی در ایران و عراق سده‌های هفتم و هشتم هجری" به قلم سرکار خانم دکتر مهدیه مهدوی کنی از سوی دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی منتشر شد (سال نشر کتاب در فهرست فیپا ۱۴۰۱ است.). این اثر، رساله دکتری خانم دکتر مهدوی کنی در همان دانشگاه مذاهب اسلامی است که اینک در جامه کتاب به جامعه علمی کشور پیشکش شده است. پیش از این در یادداشت دو قسمتی مورخ ۱۵ مهر ۱۳۹۸ در باره رساله و جلسه دفاعیه آن نکاتی قلمی شده بود و اینک در مقدمه‌ای بر این کتاب هم از صفحه ۱۳ تا صفحه ۱۷ که ناشر به سلیقه خود نام آن را پیشگفتار گذشته است، به اهمیت و افق‌گشایی آن اشارتی رفته است. نیازی به تکرار مفاد مقدمه در این جا نیست و ضمن آرزوی توفیق هر چه بیشتر برای مؤلف محترم، توجه دوستان را به متن کامل مقدمه که به پیوست در دسترس است، جلب می‌کنم. ۴ تیر ۱۴۰۲       @MohsenAlviri 

مربوط به یادداشت بالا تصویر روی جلد کتاب  @MohsenAlviri 

مربوط به یادداشت بالا متن کامل مقدمه بر کتاب در قالب وُرد @MohsenAlviri 

مربوط به یادداشت بالا متن کامل مقدمه بر کتاب در قالب پی‌دی‌اف @MohsenAlviri 

🔹 دبیری نشست علمی "رهیافت‌های روش‌شناختی بر پایه کتاب خانه‌های تاریخ" یکی از ابتکارات خوب دانشگاه باقر العلوم علیه السلام جواز اختصاص دو جلسه از کلاس‌های درس‌های مقطع دکتری و یک جلسه از کلاس‌های درس‌های مقطع کارشناسی ارشد به حضور صاحب‌نظران برای ارائه سمینار در موضوع مرتبط با آن درس است. در همین چارچوب، روز شنبه ۲۷ خرداد ۱۴۰۲ در آخرین هفته درسی نیم‌سال جاری، آقای دکتر بهزاد کریمی دانشیار گروه ایران‌شناسی و تاریخ دانشگاه میبد و مترجم کتاب "خانه‌های تاریخ؛ خوانشی انتقادی از تاریخ و نظریه در سده‌ی بیستم" (نوشته آنا گرین و کاتلین تروپ، تهران: نشر مرکز، ۱۴۰۰) به دعوت گروه تاریخ دانشگاه باقر العلوم علیه السلام به صورت مجازی در کلاس درس "روش‌های تحقیق پیشرفته در تاریخ" حضور یافت.  در ابتدای این نشست، مدیر گروه تاریخ دانشگاه به عنوان دبیر جلسه، ضمن توضیح در باره اهمیت این نشست و پیوند آن با مباحث مطرح شده در کلاس در این نیم‌سال تحصیلی، به معرفی آقای دکتر بهزاد کریمی و آثار ایشان پرداخت. سپس آقای دکتر کریمی در ابتدای سخن خود توضیح داد که کتاب "خانه‌های تاریخ" در حقیقت به معرفی مهمترین مباحث معرفتی و روش‌شناختی در فاصله سیطره تجربه‌گرایی و ظهور پست مدرنیسم پرداخته است. وی با تأکید بر این که ما همچنان میراث‌بر تجربه‌گرایی آن گونه که رانکه پایه‌گذاری کرد هستیم افزود که باید توجه داشته باشیم تجربه‌گرایی همچنان فراگیرترین و نافذترین مکتب تاریخ‌نگاری است و ارزیابی آثار علمی تاریخی همچنان بر پایه معیارها و ضوابط تجربه‌گرایی صورت می‌گیرد. تجربه‌گرایی در عرصه‌های فکری و عقیدتی و فرهنگی به دلیل مادی نبودن موضوع پژوهش، کارایی لازم را ندارد و همین امر زمینه‌ساز پیدایش گرایش‌ها و رویکردهای جدیدی در حوزه تاریخ‌نگاری شده است. آقای دکتر بهزاد کریمی در ادامه به بیان ملاحظات روش‌شناختی فصول دوازده‌گانه کتاب با تأکید بر مسائل و فضای ایران پرداخت و در پایان نیز به پرسشهای شرکت‌کنندگان حضوری و مجازی پاسخ داد. فایل صوتی این نشست علمی از سوی اداره پژوهش دانشگاه باقر العلوم علیه السلام در اختیار علاقمندان قرار می‌گیرد.  ۱۰ تیر ۱۴۰۲       @MohsenAlviri 

مربوط به یادداشت بالا تصویر مربوط به نشست علمی "رهیافت‌های روش‌شناختی بر پایه کتاب خانه‌های تاریخ" @MohsenAlviri 

🔸 انتشار یادداشت به مناسبت دهمین سالگرد آغاز به کار پایگاه دین‌پژوهی دین آنلاین به مناسبت دهمین سالگرد تأسیس پایگاه دین‌پژوهی دین آنلاین، یادداشتی با عنوان "پگاه بر خط؛ به بهانه دهمین سالگرد آغاز به کار پایگاه دین‌پژوهی دین آنلاین" در تاریخ ۱ تیر ۱۴۰۲ در این پایگاه و به نشانی زیر منتشر شد: https://www.dinonline.com/41463/%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D9%86%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D9%87-%D9%BE%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87/ متن این یادداشت چنین است: ... فَبَادِرُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِ تَصْوِيحِ نَبْتِهِ وَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُشْغَلُوا بِأَنْفُسِكُمْ عَنْ مُسْتَثَارِ الْعِلْمِ مِنْ عِنْدِ أَهْلِهِ (خطبه ۱۰۵) ... پس به سوی دانش بشتابید پیش از آن که گیاه آن بخشکد (گیاه آن را بخشکانید) و پیش از آن که به جای پرداختن به سرچشمه‌های فوران دانش نزد اهلش؛ سرگرم خویش شوید. سال‌ها پیش که هنوز گستره و گسترش فضای مجازی نشریات کاغذی را به حاشیه نرانده بود، نشریه‌ای با قطع و طرح و نثر و مضمونی متفاوت از سوی دفتر تبلیغات اسلامی منتشر می‌شد که "پگاه حوزه" بود؛ هم به نام و هم در مرام. این دوهفته نامه که از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۰ (با ۳۱۹ شماره) منتشر ‌شد، بسان دیده‌بانی امین و کاردان دشت اندیشه‌ها و رویدادهای جهان اسلام را می‌پایید و طرفه‌ها و تحفه‌هایی همسو با آرمان‌های بلند حوزه‌های علمیه برای دین‌پژوهان برمی‌چید. با چشم پوشیدن از جامه پاره‌ای سرمقاله‌های ناسازگار با قامت رعنای نشریه، بیشتر نوشته‌ها، یادداشت‌ها و پرونده‌های "پگاه حوزه" به راستی خواندنی و شایسته اندیشیدن بود. این رسالت در سطحی محدودتر از سوی ماهنامه خبری "اخبار شیعیان" با انتشار حدود یک صد شماره از آذر ۱۳۸۴ تا شماره ۹۶ ـ ۹۷ آبان و آذر ۱۳۹۲ با محور قرار دادن جهان شیعی دنبال شد.  اکنون در سال‌روز آغاز فعالیت‌های پایگاه دین‌پژوهی دین آنلاین با نگاهی منصفانه به ده سال فعالیت این پایگاه، یاد و خاطره پگاه در ذهن زنده می‌شود؛ گویی آن پگاه در این پایگاه زنده بودن خود را تداوم بخشیده است. دین آنلاین به گواه کارهای گونه‌گون خود و کوشش برای آگاهی یافتن دین‌پژوهان از آن چه در جهان اندیشه و فرهنگ می‌گذرد، با پاس داشتن آرمان‌های دین‌ورزان و فرو نغلتیدن به حاشیه‌بازی‌ها و حاشیه‌سازی‌های سیاست‌زدگی توانسته است پنجره‌ای نوآورانه به روی صبح بگشاید، برای ذهن‌های بسته افق‌گشایی کند، راهی به سوی شناخت اندیشه‌ها و اندیشوران باز کند، جریان‌های فکری جهان اسلام را به بوته ارزیابی بکشاند، فضایی برای نشر آثار قلم پژوهشگران جوان بگشاید، برای فرهنگ گفت‌وگو فرهنگ‌سازی کند، و این همه که خدای را بر آن سپاس، این پایگاه را به پگاهی بر خط تبدیل کرده که نقش آن را در زدودن تاریکی ناآگاهی از دین‌پژوهان نمی‌توان نادیده گرفت. ای کاش این پایگاه دو بخش دیگر به نقشه خود بیافزاید: نخست بخش ویژه رویدادها برای بازتاب دادن مهمترین رویدادهای فکری و فرهنگی جهان اسلام که می‌تواند یا شایسته است موضوع یک درنگ علمی قرار گیرد؛ و دیگری بخش ویژه شیعه‌پژوهی برای بازتاب دادن یکجا و یک‌پارچه مجموعه مطالبی که به اندیشه تشیع یا زیست شیعیان پیوند دارد.  پایگاه دین آنلاین بدان پایه از ارزش و فربهی و استواری هست که بتوان مجموعه فعالیت‌های آن را پاسخی به فراخوان حضرت امیر علیه السلام در خطبه ۱۰۵ شمرد که آغاز سخن بدان آراسته شد. ابن ابی الحدید (ج ۷، ص ۱۶۹) بر خلاف بسیاری از شارحان و مترجمان نهج‌البلاغه، "نبت علم" و "مستثار علم" را شخص خود امیرالمؤمنین علیه السلام می‌داند، ولی این برداشت منافاتی با آن ندارد که شتافتن به سوی دانش و آگاهی به صورت عمومی را هم از این سخن گهربار برداشت کرد. برای همه دست اندرکاران دین آنلاین بهترین‌ها را آرزو دارم. ___ ۱۱ تیر ۱۴۰۲       @MohsenAlviri 

🔹 دیداری آسمانی روی زمین با آقای شیخ شعبانی، پدر سه شهید روز جمعه ۹ تیر ۱۴۰۲ توفیقی دست داد که به مناسبت درگذشت بانو حسن‌زاده (۲۱ خرداد ۱۴۰۲) و برای عرض تسلیت، به دیدار همسر وی جناب آقای محسن شیخ‌شعبانی مشرف باشم و باشیم. این خانواده سه شهید تقدیم اسلام و انقلاب اسلامی و ایران اسلامی کرده است: شهید حسین شیخ‌شعبانی (شهادت در سال ۱۳۶۱)، حسن شیخ‌شعبانی (شهادت در سال ۱۳۶۵) و مهدی شیخ‌شعبانی (شهادت در سال ۱۳۶۵). سخن گفتن از تقدیم سه شهید از یک خانواده بر زبان آسان است اما درک رنج‌ها و بغض‌ها و اشک‌ها و دل‌تنگی‌های این خانواده‌ها برای غفلت‌زده‌هایی چون صاحب این قلم میسور نیست. آقای شیخ‌شعبانی و همسر مرحومشان از نمازگزاران ثابت مسجد ثامن الائمه علیه السلام (در خیابان شهید دادمان تهران) بودند و در مدتی حدود یک دهه که پیش از هجرت به قم به عنوان امام جماعت ظهر و یا خطیب برخی مناسبت‌های دینی این مسجد انجام وظیفه می‌کردم، یکی از توفیقات بنده مصاحبت با این شخصیت انقلابی و پرشور و متشرع بود. اکنون آقای شیخ‌شعبانی در غم فراق همسر همراه و مهربانش جامه سیاه بر تن دارد. آقای شیخ شعبانی عزیز در این دیدار ناگفته‌هایی درس‌آموز و احترام‌برانگیز از رعایت مسائل شرعی، پرهیز از شنیدن غیبت، تقید به شیردهی فرزندان با وضو، پنهان کردن کارهای خیر و روحیه تعبد همسرشان بیان کردند. آقای شیخ‌شعبانی با فروتنی و با اندوه می‌گفت فرزندان شهیدم به این دلیل که من نتوانسته بودم به خوبی از مادرشان پذیرایی و پرستاری و نگهدای کنم او را به نزد خود برده‌اند و در پاسخ به ایشان، همسرم گفت که این مادر که حدود چهار دهه دلتنگ سه فرزند برومندش بوده اکنون به اشتیاق دیدار آنها از این دیار خاکی کوچیده است.  آقای شیخ‌شعبانی خود نیز نمونه یک انسان فهیم متدین دردمند نکته‌بین است و این حقیر بارها در برخی از عرایضم در باره نگاه نکته‌سنج مردم به رفتار روحانیان، بدون ذکر نام به خاطراتی از ایشان استناد کرده‌ام.  خداوند در این ایام نورانی بین عید اضحی و عید الله الاکبر، روح آن مادر اسوه نستوه را که اکنون همراه فرزندانش بر سر سفره رزق معنوی الهی متنعم و مُکرَّم است، شاد و به آقای شیخ‌شعبانی طول عمر با عزت ارزانی و ما را به دین خود نسبت به این خانواده‌ها آگاه کناد. امیدی به این که بسیاری از متولیان امور خود را از قید خودخواهی‌های سیاسی و جناحی و اقتصادی برهانند و آن گونه که شایسته است در مسیر آرمان‌های شهیدان گام بردارند، نیست، با این وجود، این وظیفه بزرگ از دوش هیچ یک از ما هم برداشته نیست. ۱۲ تیر ۱۴۰۲ @MohsenAlviri 

مربوط به یادداشت بالا در محضر و منزل آقای شیخ‌شعبانی، پدر سه شهید. @MohsenAlviri 

🔸 ارائه سخنرانی با عنوان "از هست تاریخی تا شناخت تاریخی؛ درنگی از منظر فلسفه تاریخ در نامه‌های امیرالمؤمنین علیه السلام" صبح چهارشنبه ۱۴ تیر ۱۴۰۲ به دعوت مرکز تحقیقات امام علی علیه السلام وابسته به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و به مناسبت عید غدیر، یک سخنرانی با عنوان "از هست تاریخی تا شناخت تاریخی؛ درنگی از منظر فلسفه تاریخ در نامه‌های امیرالمؤمنین علیه السلام" به صورت مجازی ارائه شد. دبیری این جلسه بر عهده آقای دکتر مالک شجاعی جشوقانی بود که به صورت حضوری همراه با تنی چند از اعضای محترم هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نشست را همراهی و اداره کردند.  این بحث با این پرسش که آیا از گزاره‌های مندرج در نامه‌های نهج‌البلاغه می‌توان راهی به سوی مباحث نظری تاریخ یافت، آغاز و با این استدلال که دغدغه کانونی این بحث الهیات تاریخ است، توضیح داده شد که قرار است از متن دینی به مباحث فلسفه تاریخی گریز زده شود، نه این که از منظر فلسفه تاریخ به متن دینی نگریسته شود. در ادامه به این موضوع پرداخته شد که فلسفه تاریخ دو شاخه اصلی فلسفه نظری تاریخ و فلسفه انتقادی تاریخ دارد. موضوع فلسفه نظری تاریخ، "هست تاریخی" است و موضوع فلسفه انتقادی تاریخ، "شناخت تاریخی". هست تاریخی واژه‌ای فراگیرتر از نوع انسان، رویداد، امر واقع، ماده تاریخ، جوهره تاریخ و ساختار است که دیگران به عنوان موضوع فلسفه نظری تاریخ پیشنهاد کرده‌اند. در این نگاه، شناخت تاریخی نیز موضوع تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری و حتی آموزش تاریخ است.  در ادامه سخن، به استناد عبارات برگزیده‌ای از نامه‌های اول، ششم، نهم، بیست و هشتم، سی و یکم و شصت و نهم نهج‌البلاغه، به این دلالت‌ها در زمینه مسائل فلسفه نظری تاریخ با محوریت هست تاریخی و شناخت تاریخی اشاره شد: اصالت داشتن عینیت تاریخی، ممکن بودن عینیت تاریخی، اعم بودن رویداد تاریخی از فرد و ساختار، جایگاه عقل در فهم تاریخ، آسیب‌پذیر بودن شناخت تاریخی، نقش منفی کشش‌های نفسانی در ادراک تاریخی، پیوند تاریخ و جغرافیا، جایگاه زنده نگاه داشتن یاد رویدادهای تاریخی، لایه‌های فهم تاریخ: آگاهی، درک وجدانی، تذکر و نظر، تعمیم‌پذیری در تاریخ، زمان تاریخی، رابطه فرد و جامعه، اهمیت شواهد عینی تاریخی، مسأله گزینش در مقام کاربست تاریخ، مسأله حق و باطل، مسأله وحدت امر تاریخی، و مسأله دهر و زنده‌پنداری عالم طبیعت. جمع‌بندی بحث نیز این بود که امکان سخن گفتن از یک پارادایم الهیاتی برای دانش تاریخ و فلسفه تاریخ با این بررسی کوتاه تقویت می‌شود.   در پایان به پرسش‌های حاضران در باره ابژکتیویتی و سابژکتیویتی مسائل تاریخی در نگاه امیرالمؤمنین علیه السلام، نوع زبان متون دینی در بیان مباحث تاریخی، امکان‌‎پذیر بودن یا نبودن تعمیم دست یافتن علی علیه السلام به عینیت تاریخی به افراد غیرمعصوم، مراد از درک وجدانی تاریخ و پیشینی یا پسینی بودن آن پاسخ داده شد.  فایل صوتی این نشست قرار است از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در دسترس قرار گیرد. ۱۴ تیر ۱۴۰۲       @MohsenAlviri 

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ 🔹 انتشار مقاله "مباحث اجتماعی در اشعار حضرت ابوطالب علیه السلام" در شماره اول ویژه‌نامه پیوستِ هفته‌نامه افق حوزه، با عنوان "ابوطالب علیه السلام؛ ویژه‌نامه تبیین ابعاد شخصیتی بزرگ حامی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، الگوی تمام‌عیار مقاومت؛ حضرت ابوطالب علیه السلام" که تاریخ انتشار فروردین ۱۴۰۲ (رمضان المبارک ۱۴۴۴؛ آوریل ۲۰۲۳) را روی جلد خود دارد، مقاله‌ای با عنوان "مباحث اجتماعی در اشعار حضرت ابوطالب علیه السلام" (در صفحه ۷۰ تا ۷۷) منتشر شده است.  بخش نخست این مقاله به جایگاه حضرت ابوطالب و منزلت وی اختصاص دارد و سپس به دو روایت از دیوان ابوطالب و چاپ‌ها و شرح‌های مختلف آن اشاره شده است. بخش بعدی مقاله، اهمیت این دیوان و دلالت‌های آن را مورد توجه قرار داده و سپس به کوتاهی در باره مفهوم تاریخ اجتماعی توضیحاتی آمده است. بر پایه این مقدمات، هفت بیت منتخب از این دیوان و دلالت‌های آن برای زیست اجتماعیِ آن روزگار به تفصیل بیشتری بررسی شده است. جمع‌بندی مقاله دربردارنده این سه نکته است: اهمیت دیوان ابوطالب از نظر تاریخ اجتماعی افزون بر اهمیت بلاغی، اعتقادی، ارزشی و دفاع آن از خط حقانیت؛ توجه دادن به چگونگی بهره بردن ابوطالب از مسائل اجتماعی با تأکید بر روابط خویشاوندی و قبیلگی علاوه بر استدلال عقلی و دینی برای دفاع از پیامبر صلی الله علیه و آله؛ ضرورت تشویق آن دسته از پژوهشگران تاریخ که دغدغه شعائری ندارند به مطالعه متون دینی از طریق برجسته ساختن ابعاد غیرفضائلیِ منابعی مانند دیوان ابوطالب علیه السلام.  متن کامل این مقاله در قالبی پی‌دی‌اف به پیوست در دسترس است.  ۱۶ تیر ۱۴۰۲ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن کامل مقاله "مباحث اجتماعی در اشعار حضرت ابوطالب علیه السلام" @MohsenAlviri