مربوط به یادداشت بالا یادداشت مرحوم آیت‌الله رئیسی در حاشیه قرارداد حق‌التدریس شهریور ۱۳۹۰ در مدرسه مروی: "بسمه تعالی. توفیق حضور در مدرسه برای اینجانب مغتنم است. حق التدریس را به طلاب نیازمند پرداخت فرمایید. با تقدیم احترام و تشکر. رئیسی" @MohsenAlviri

🔹 انتشار مقاله "گونه‌شناسی تحلیلی جریان اصلاح در مصر در قرن نوزدهم" مقاله "گونه‌شناسی تحلیلی جریان اصلاح در مصر در قرن نوزدهم" به صورت مشترک به قلم آقای دکتر علی الهی‌تبار (نویسنده مسؤول) همراه با نام بنده در صفحات ۱۳۶ تا ۱۵۳ شماره ۲۸ فصلنامه مطالعات تاریخی جهان اسلام (زمستان ۱۴۰۲) منتشر شده است. چکیده این مقاله چنین است: فهم یک اندیشه در قالب جریان و تحلیل گونه‌های آن ضرورتی شناخته شده در تاریخ اندیشه است که تبار گونه‌ را هویدا می‌سازد و درک بهتری فراروی پژوهشگران حوزه اندیشه می‌گذارد. در این میان مصر به عنوان یکی از مهم‌ترین کانون‌های تاریخ اندیشه معاصر مسلمین، همواره نقشی محوری به خود اختصاص داده است. در میان پژوهش‌های صورت گرفته به زبان فارسی کمتر به شناخت و گونه‌‌بندی تحلیلی جریان‌های فکری- اجتماعی مصر پرداخته شده است. از این رو پرسش اصلی این تحقیق ماهیت، چرایی و چگونگی جریان‌های فکری مصر در قرن نوزدهم است. روش تحقیق این مقاله توصیفی- تحلیلی است. دستاورد این پژوهش نشان می‌دهد می‌توان در قرن نوزدهم سه جریان پیوسته را شناسایی کرد که همگی به تدریج در سیر تاریخی خویش پس از اصلاح ساختاری به اصلاح در اندیشه یا اجتهاد می‌رسند. در واقع اصلاح دغدغه اصلاح ظاهر و ساختارگرایانه‌ به مرور عمق فکری و ایدئولوژیک پیدا می‌کند. متن کامل مقاله به پیوست در دسترس است. ۸ خرداد ۱۴۰۳ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا مقاله "گونه‌شناسی تحلیلی جریان اصلاح در مصر در قرن نوزدهم" @MohsenAlviri

دومین روز همایش بین‌المللی "خانواده مقاوم؛ چالش‌های اخلاقی در جهان متحول" فردا پنجشنبه ۱۰ خرداد ۱۴۰۳ در تالار آیت‌الله شرعی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران برگزار خواهد شد. @MohsenAlviri

📢 نشست علمی «ما و مدرنیته» با ارائه: 🔹سرکار خانم دکتر زینب تاجیک «انگاره تعلیم و تربیت و تأثیر آن بر چگونگی رویارویی با مدارس دخترانه جدید» 🔹سرکار خانم دکتر فضه خاتمی نیا «ترجمه‌نشده‌های زیست اجتماعی زن مسلمان و چالش رویارویی با مدرنیته» 🔹جناب آقای دکتر محسن الویری «تاریخ اجتماعی و رویارویی با مدرنیته؛ از چارچوب مفهومی تا روش» 🔸زمان: پنجشنبه ۲۵ خرداد ۱۴۰۳، ساعت ۱۰ 🔸مکان: دانشگاه باقرالعلوم(ع)، سالن جلسات علامه طباطبایی @MohsenAlviri

دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام با همکاری مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری برگزارمی‌کند: 📌 نـشـسـت مـلــت ابـراهـیــم ▫️گردهمایی پنجم از سلسله گردهمایی‌های اصحاب علوم انسانی و اجتماعی در یادبود شهدای پرواز اردیبهشت 👥️ با حضور اساتید محترم: ▫️دکتر سید احسان رفیعی علوی ▫️دکتر محسن الویری ▫️دکتر ابوالفضل بابایی ▫️دکتر شمس الله مریجی ▫️دکتر سید احسان رئیس‌الساداتی (رئیسی) ▫️دکتر وحید سهیلی ▫️دکتر علیرضا مؤمن ▫️دکتر علی‌اصغر اسلامی تنها ▫️دکتر زهرا روح‌اللهی امیری و... 🗓 تاریخ برگزاری: شنبه ۲۶ خردادماه 🕰 زمان: ساعت ۹:۳۰ 📍مکان: دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام، طبقه سوم، سالن جلسات‌ شهیدبهشتی @MohsenAlviri

🔸 انتشار مقاله "التاريخ المقدس ومكانته في تطور تدوين التاريخ في الحوزات العلمية في القرن الماضي" مقاله "التاریخ المقدس و مکانته فی تطور تدوین التاریخ فی الحوزات العلمیة فی القرن الماضی" در شماره دوم سال سوم دوفصلنامة التاریخ و الحضارة الاسلامیة؛ الرؤیة المعاصرة (شماره پیاپی ۷، تابستان و پاییز ۱۴۴۵ ق./ ۲۰۲۳ م.، صص ۹ ـ ۲۸) منتشر شده است. چکیده این مقاله چنین است: التاريخ المقدس هو فرع من فروع تدوين التاريخ يتم اختيار موضوعه بناءً على المفاهيم الدينية وتعاليم الكتب السماوية أو فيما يتعلق بها، ومن خلال مراجعة التفسيرات المختلفة له يمكن اعتباره تاريخ الهداية الإنسانية المبني على الدين ولوازمه وملحقاته. إن التاريخ الشائع في الحوزات العلمية مع التركيز على الحوزة العلمية في قم خلال المائة عام الأخيرة هو مصداق واضح للتاريخ المقدس، ولكن في العقود الثلاثة الأخيرة كانت هناك رغبة وإمكانية للتعامل مع فروع التاريخ الأخرى في الحوزة العلمية. ومن خلال سرد خصائص التاريخ المقدس في الحوزات العلمية وتنوع الكتابات التي تندرج تحته، فإن هذا المقال يلقي نظرة على عوامل ونتائج التعامل مع فروع التاريخ الأخرى في الحوزات العلمية في العقود الأخيرة، ويبين أن الجهود المتزايدة التي يبذلها أنصار التاريخ المقدس لإعادة الحوزة إلى نطاق التاريخ المقدس، بكل قيمته وفائدته، لها عواقب مثيرة للقلق. متن کامل مقاله به پیوست در دسترس است. ۱ تیر ۱۴۰۳ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن کامل مقاله "التاريخ المقدس ومكانته في تطور تدوين التاريخ في الحوزات العلمية في القرن الماضي" @MohsenAlviri

🔻 اکران و تحلیل و بررسی فیلم #مصائب_مسیح در #سینما_اندیشه با حضور #حجت‌الاسلام_دکتر_الویری عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) 🎙از سلسله نشست های اکران و تحلیل و بررسی و ایده پردازی #تولید_فیلم از دیدگاه اندیشه اسلامی 🔹مضمون فیلم: مسیحیت ⏰زمان: پنجشنبه ۷ تیرماه اکران: ساعت ۱۰ صبح تحلیل و بررسی فیلم: بعد از نماز ظهر و عصر 🏢 محل اکران: قم، خیابان شهدا(صفائیه)، نبش کوچه ۱۷، معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه، سالن نمایش @MohsenAlviri

سال‌روز رویداد بزرگ مباهله گرامی باد. 🔹 به بهانه دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ـ بخش اول إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (حجرات ـ ۱۰) بر پایه آموزه‌های دینی مؤمن بودن و در جبهه حق بودن به مفهوم بری بودن از هر اشتباه و خطا نیست، و چه بسیارند کسانی که به عنوان یک مسلمان پیرو مکتب اهل بیت علیهم السلام مرتکب خطاها یا گناهانی کوچک و بزرگ از عرصه شناخت تا رفتار می‌شوند. نصیحت، خیرخواهی نسبت به یکدیگر، کمک فکری، تبیین، موعظه، ارشاد و مانند آن که جایگاهی بلند در آموزه‌های اخلاقی اسلامی دارد، همگی بر این پیش‌فرض استوار است که چه بسا یک مؤمن معتقد هم دچار اشتباه شود و لذا نیازمند راهنمایی و خیرخواهی و مانند آن است. پیش‌فرض آیه شریفه دهم سوره مبارکه حجرات هم که مخاطبان خود را به آشتی دادن برادران دینی فرا می‌خواند، همین است که چه بسا دو برادر یا دو جریان که هر دو موصوف به ایمان هستند، هر دو و یا یکی از آن دو، سخن یا رفتار نادرستی داشته باشد که موجب اختلاف و درگیری منجر به کشتن یکدیگر (حجرات، ۹) در جامعه دینی شود. یعنی حتی خطاهایی تا این اندازه بزرگ هم موجب بیرون رانده شدن از دایره ایمان نیست. از یاد نبریم که مؤمن دور از هر خطا و کاستی در عرصه شناخت و رفتار، امام معصوم علیه السلام است. همین تحلیل در باره ارزش‌های ثانویه مانند انقلابی بودن صدق می‌کند. این گونه نیست که فرد یا جریانی صرفا به دلیل رفتاری که ما آن را انقلابی نمی‌دانیم و یا حتی به دلیل ارتکاب یک خطا از دایره انقلابی بودن بیرون گذاشته شود. وقتی در باره ایمان که بنیادی‌ترین معیار سنجش و ارزیابی انسان‌هاست قرآن می‌گوید به دشمنی که در میدان جنگ اظهار اسلام کرد نگویید که مؤمن نیستی (نساء، ۹۴)، به طریق اولی در سلب ارزش‌هایی مانند انقلابی بودن از کسانی که خود را در جبهه انقلاب می‌دانند و پیشینه آنها هم گواه این ادعاست، باید احتیاط کرد. یکی از چالش‌های اخلاقی در عرصه انتخابات که اکنون به فراوانی دیده می‌شود، مطلق‌نگری‌هایی زیر پوشش دین است که با آموزه‌های دینی سازگار به نظر نمی‌رسد. خودحق‌پنداری به گونه‌ای که خود را حق مطلق و جانب دیگر را شر مطلق بدانیم، آشکارا بر خلاف آموزه های دینی است، همان گونه که یافتن یک خطا یا کاستی موهوم یا واقعی در طرف مقابل و آن را بهانه‌ای برای بیرون نهادن او از دایره ارزش‌ها قرار دادن ناسازگار با آموزه‌های دینی است. هیچ یک از دو نامزد راه یافته به دور دوم انتخابات و جبهه پشتیبان آنها، خیر مطلق نیست و هیچ کدام هم شر مطلق نیست، هر دو ممکن است خطاهایی داشته باشند؛ حال اگر یک جریان به نام دین و به بهانه این خطاها خود را خیر مطلق و طرف مقابل خود را شر مطلق بداند بر خلاف آموزه‌های دینی رفتار کرده است. به همین ترتیب، این تلقی که عده‌ای خود را جبهه انقلاب به صورت مطلق بدانند و طرف مقابل خود را که از قضا پیشینه‌ای درخشان‌تر در بذل جان و مال در راه انقلاب دارد، خارج از جبهه انقلاب بشمرند، سخنی قابل دفاع نیست. بر این پایه، یکی از معیارهای داوری در باره دو نامزد همین است که ببینیم آن‌ها تا چه اندازه با وجود احتمال خطا در طرف مقابل از متهم ساختن آن‌ها به خروج از دایره ارزش‌های دینی و انقلابی پرهیز می‌کنند. ۱۱ تیر ۱۴۰۳ @MohsenAlviri

🔸 به بهانه دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ـ بخش دوم: رأی پاک؛ رأی ناپاک وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ ... (اعراف، ۹۶) اگر مردمان آبادی‌های ایمان می‌آوردند و پروا داشتند، برکاتی از آسمان و زمین بر آن‌ها می‌گشودیم ... برکت به مفهوم بازدهی بیش از حد متعارف و یا کارکردی فراتر از حد انتظار یکی از مهمترین آموزه‌های دینی است که در دنیای پیشامدرن با زندگی مردم در هم آمیخته بود و اکنون به نظر می‌رسد یکی از بیگانه‌ترین مفاهیم حتی در بین دین‌داران است. در منابع دینی ما، رفتارهایی مانند ایمان همراه با عمل صالح (آیه ۹۶ سوره مبارکه اعراف)، و یا عدالت‌ورزی (بالعدل تتضاعف البرکات) مایه برکت و در برابر آن رفتارهایی مانند گناه و خیانت و تکذیب پیامبران موجب کاهش و یا از بین رفتن برکت است. چیستی و عوامل ایجاد کننده و تضعیف کننده برکت به راستی شایسته بازخوانی از ابعاد مختلف است. برکت دادن خدا و برکت یافتن کارها و سرمایه‌ها امری ماورائی است و عقل جزءنگر حساب‌گر بشری از درک چرایی و فرایند آن ناتوان است؛ این که چرا و چگونه ایمان و پرواپیشگی موجب فرو ریختن برکت از آسمان می‌شود بر ما پوشیده است ولی تجربه همگی ما نشان می‌دهد که این سخن سخنی گزاف نیست و به یقین شواهدی برای آن در تجربه زیسته خود سراغ داریم. دور از ذهن نیست که گفته شود چه بسا یکی از عوامل به نتیجه نرسیدن طرح‌های ترویج ارزش‌های اخلاقی در دهه‌های گذشته، با وجود خوب بودن برنامه‌ها، آمیختگی اقدامات اجرایی آن با انواع رفتارهایی است که به هر دلیل مورد تأیید شرع نبوده و در نتیجه اجرای این طرح‌ها برکت‌زدا بوده است. رأی دادن در انتخابات، یک ابزار برای تحقق یک هدف مقدس یعنی مشارکت در سرنوشت و برگزیدن یک خدمتگزار برای مردم در چارچوب نظام اسلامی است. اگر این ابزار با حرام آمیخته شود برکت آن در معرض تهدید قرار می‌گیرد و اگر پاکیزه و منزه باشد برکت خواهد یافت. آمیختگی با حرام در اموری مختلف مصداق می‌یابد، مانند استفاده از امکانات دولتی و عمومی برای تبلیغ نامزد موردنظر خود، توزیع ناعادلانه امکانات عمومی برای تبلیغات نامزدها، سوق دادن رأی مردم به یک نامزد با تطمیع و فریب، کوشش برای تخریب شخصیت رقیب با تهمت و دروغ، و پرداختن به امور شخصی غیرمرتبط با صلاحیت فرد. از بین رفتن برکت هم می‌تواند مصادیق مختلفی داشته باشد؛ همچون: متقاعد نشدن مخاطب، بروز عوامل بیرونی بر باددهنده کوشش انتخاباتی، شکننده بودن همراهی مخاطب، و حتی ناموفق شدن و یا ناکام ماندن فرد منتخب. سزاوار است خود و طرفداران نامزدها را در معرض این پرسش قرار دهیم که در مقام تبلیغ مردم و کشاندن آن‌ها به پای صندوق رأی و به ویژه برای متمایل ساختن آن‌ها به یک نامزد و یا دلسردکردن آن‌ها نسبت به یک نامزد دیگر، کنش انتخابی ما تا چه اندازه برکت‌زا و یا برکت‌زداست؟ طلبه یا غیرطلبه‌ای که پای در فعالیت انتخاباتی گذاشته است و مشتاق است به نتیجه مطلوب برسد صرف نظر از مسؤول بودن نسبت به سخن و رفتار خود در پیشگاه خداوند متعال، سزاست مدام این پرسش را از خود داشته باشد که آیا به راستی خود را دور از انواع گناهان زبانی و آلودگی‌های مالی نگاه داشته است یا نه؟ آیا کنش تبلیغی انتخاباتی او برکت‌زا و یا برکت‌زداست؟ و اگر در تحلیلی صادقانه دریافت که رفتار او آمیخته با حرام است، انتظار نداشته باشد که به نتیجه مطلوب برسد. این گونه افراد حتی اگر در کوتاه مدت، به آن چه می‌خواهند دست یابند، دست تقدیر الهی در زمانی دیگر جزای کژاندیشی و کژرفتاری آن‌ها را خواهد داد و چه تجربیات عبرت‌آموزی در این باره وجود دارد! یکی دیگر از شاخصه‌های ارزیابی دو نامزد و تصمیم‌گیری برای برتر نهادن یکی از آن‌ها بر دیگری، همین است که ببینیم رفتار انتخاباتی آن‌ها تا چه اندازه برکت‌زا و یا برکت‌زداست و رأی پاک و حلال و پاکیزه نزد کدام یک از آن‌ها بیشتر است؟ ۱۲ تیر ۱۴۰۳ @MohsenAlviri

🔹 به بهانه دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ـ بخش سوم: آغاز اصلاح اجتماعی در مقیاس خرد وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ (شعراء، ۲۱۴)  و خویشاوندان نزدیک خود را بیم و هشدار ده... بر پایه روایتی که تفسیر فرات کوفی ذیل آیه ۲۱۴ سوره مبارکه شعراء آورده و نیز همسو با برداشت برخی از مفسران معاصر، فرمان بازتاب یافته در این آیه، در مرحله پایان دعوت محدود پیامبر صلی الله علیه و آله و در آستانه دعوت گسترده آن حضرت، از آن رو صادر شد که اصلاح اجتماعی نمی‌تواند یک‌باره و در سطح گسترده چهره بندد و مصلحان اجتماعی دین‌باور باید ابتدا آن چه را دنبال می‌کنند در مقیاسی خرد (در این جا خویشاوندان نزدیک) تجربه کنند و در حد توان آن را تحقق بخشند و سپس گستره آن را فراخی بخشند و بر پایه تجربیات به چنگ آمده، اصلاح در مقیاس‌های بزرگ را پی بگیرند. تجربه موفق در مقیاس خرد، سازکار اصلاح اجتماعی در مقیاس‌های بزرگتر را از ابعاد مختلف، بسیار آسان‌تر می‌کند. به عنوان مثال، تردیدی نیست که اگر در چهل و پنج سال گذشته این توانایی را داشتیم که یک شهرک کوچک را به عنوان نمونه‌ای از آرمان‌شهری که شعار آن را می‌دهیم بسازیم اکنون آن تجربه موفق خود زبان گویایی برای فراخواندن گسترده مردم به سوی نیکی‌ها و خوبی‌ها بود و نیازی به هزینه کردن زیاد برای این کار نبود، زیرا مردم خود به دنبال همسان‌سازی زیست خود با آن الگوی پیاده شده در آن شهرک بر می آمدند.  با این مقدمه، می‌توان گفت یکی دیگر از معیارهای داوری در باره دو نامزد ریاست جمهوری امکان‌پذیری برنامه‌های آن‌ها از منظری است که از این آیه شریفه برداشت می‌شود. برنامه‌ای که قرار است در مقیاس ملی اجرا شود، ابتدا باید در سطح خرد و در سطح یک استان یا دست کم یک شهر و یا حتی یک روستا و یا لااقل یک محله و یا یک مجتمع مسکونی تجربه شده و کارآمدی و اثربخشی آن اثبات شده باشد. عرصه عمومی کشور عرصه آزمون و خطا نیست و آزمون و خطاهایی از این دست هزینه‌های جبران‌ناپذیر بر جامعه تحمیل می‌کند. برنامه‌ریزی‌های دور از واقعیت هر چقدر هم ادعا شود که دقیق است، مادام که پشت‌گرم به تجربه موفق اجرا در سطح خرد نباشد، تنها یک شعار زیباست که به راحتی نمی‌توان چشم امید به اجرای موفق آن در سطح ملی داشت. برنامه‌های فاقد پشتوانه آزمایش شدن در سطح خرد، تفاوتی چشمگیر با همه حرف‌های خوب کتاب‌ها و قوانین و سیاست‌ها و سخنرانی‌ها ندارد و همان گونه که زیبایی این سخنان چه بسا فاصله‌ای دراز با وضعیت عینی جامعه داشته باشد، این برنامه‌های به ظاهر زیبا هم در مرحله اجرا چه بسا همان فاصله را با آن چه در عمل محقق می‌شود، بیابد.   دوباره تأکید می‌نماید میزان پشت‌گرمی شعارهای انتخاباتی به تجربه اجرایی چه در داخل کشور و چه در خارج کشور یک معیار داوری و یک شاخص کمک‌کننده به تصمیم انتخاباتی ما در روز ۱۵ تیر ۱۴۰۳ است. ۱۳ تیر ۱۴۰۳   @MohsenAlviri

🔸 به بهانه دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ـ بخش چهارم: پیروی از گمان وَمَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا (نجم، ۲۹) و آنان به این آگاهی ندارند، از چیزی جز گمان خویش پیروی نمی‌کنند، و گمان هیچ‌گاه [ ما ] از دست یافتن به حقیقت بی‌نیاز نمی‌کند. انسان غیرمعصوم نمی‌تواند همه رفتارهای خود را همواره بر آگاهی کامل و یقین مبتنی سازد و چه بسا در مواردی ظن خویش را راهنمای عمل قرار دهد. در مباحث روش‌شناختی به دست آوردن احکام شرعی از متون اصلی دینی، حجم گسترده‌ای از مطالب همراه با باریک‌بینی‌هایی خیره‌کننده در باره گمان‌های معتبر و چگونگی معیار قرار دادن آن برای رفتارهای دینی وجود دارد. مرحوم علامه طباطبائی ذیل این آیه شریفه و بر پایه استناد به دیگر تفاسیر و فرهنگ‌ واژگان قرآنی، گمان نکوهیده شده در این آیه را همسان توهم و یا دربردارنده توهم شمرده است. از این نوع گمان‌های وهم‌آلود باید پرهیز کرد. یکی از چالش‌های جدی در ایام انتخابات و حکمرانی دولت نهم و دهم در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ مبنا قرار گرفتن و دامن زده شدن به اندیشه‌‌ها یا شِبه‌اندیشه‌هایی بود که ظاهر دینی داشت ولی هیچ یک از عالمان شناخته شده دینی که مرجعیت فکری و دینی متدینان را بر عهده داشتند آن‌ها را به رسمیت نمی‌شناختند. در آن سال‌ها کوششی سازمان‌یافته برای تغییر مرجعیت فکری سنتی شیعیان اثنی‌عشری صورت بست که سوگمندانه به صورت نسبی به ثمر نشست. زمانی دراز طول کشید و هزینه‌های بسیاری تحمیل شد تا عالمانی که دل به شکفتگی فرهنگ اسلامی در آن دوره بسته بودند پی ببرند که نهال امیدشان را در خاکی آلوده نشانده‌اند. افسوس که هنوز فضایی برای نقد روشمند آن دوره و آن دور برداشتن‌ها فراهم نیامده است. یکی از مهم‌ترین آموزه‌های دینی دگرگون شده در آن روزگار، آموزه بلند و حرکت‌آفرین و جامعه‌ساز و امیدبخش مهدویت بود که تراز آن تا تولی‌گری و تصدی‌گری پرداخت یارانه‌های مردم فرو کاسته شد. صاحبان آن اندیشه یا شبه‌اندیشه همراه با یکی دو جریان فکری همسو با خود که در سال‌های گذشته در سایه نشسته و خود را فربه‌تر کرده‌اند و به یُمن پشتیبانی‌های گوناگون توانسته‌اند آثار قلمی گوناگونی هم منتشر کنند و دسترسی خود به تریبون‌های عمومی را هم گسترش بخشند، اکنون خیز برداشته‌اند که بار دیگر آفتابی شوند. اگر در آن دوره، برای ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف زمان تعیین می‌کردند، اکنون خود را آماده می‌کنند که این گمان وهم‌آلود را مطرح کنند که حضرت مهدی علیه السلام ظهور کرده است ولی هنوز تصمیم به قیام نگرفته است. این نوع اندیشه‌ها و شِبه‌اندیشه‌ها اگر برساخته‌ای عامدانه نباشد، در بهترین صورت و خوش‌بینانه‌ترین حالت، به این دلیل که پشتوانه تأیید علمای برجسته دین‌شناس را با خود همراه ندارد، مصداقی از توهم مهدویت‌شناسی به شمار می‌رود که باید از آن پرهیز کرد؛ هر چند در فضای رواج تفکرات آخرالزمانی در سطح جهانی، احتمال برساخته بودن آن را هم باید با دقت و احتیاط سنجید. اگر اکنون بر خلاف فضای بسیار سنگین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲، با آزادی بیشتری می‌توان زبان به نقد تفکر دینی حاکم در آن سال‌ها گشود، و اگر بپذیریم آن تلقی از آموزه‌های دینی به ویژه مهدویت رهزن بوده است، آن گاه می‌توانیم بگوییم یکی از معیارهای داوری در باره دو نامزد ریاست جمهوری، میزان دوری یا نزدیکی آن‌ها به فکر دینی دولت نهم و دهم است. یکی از نامزدها همکار نزدیک و همراه رئیس دولت نهم و دهم و اصولا برآمده از دامن آن دولت است. این جریان هیچ‌گاه از اندیشه و رفتار رئیس دولت نهم ودهم تبری نجسته است. خطر این نگرش‌ها فراتر از سطح منازعات سیاسی و حتی فراتر از سطح ملی است و بنیان‌های فکری انقلاب بزرگ اسلامی و بلکه فراتر از آن، کیان مکتب اهل بیت علیهم السلام را نشانه رفته است. صدای پای بازگشت احتمالی آن‌ها، باید هشداری برای جامعه دینی به ویژه مراجع بزرگوار و عالمان دین‌شناس باشد و نیز معیاری برای تصمیم انتخاباتی ما در روز جمعه ۱۵ تیر ۱۴۰۳. ۱۳ تیر ۱۴۰۳ @MohsenAlviri

🔹 به بهانه دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ـ بخش پنجم و پایانی: انتخاب اصلح وَلا تَقفُ ما لَيسَ لَكَ بِهِ عِلمٌ إِنَّ السَّمعَ وَالبَصَرَ وَالفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنهُ مَسئولًا (اسراء، ۳۶) و پیروی مکن از آن چه بدان آگاهی نداری، همانا گوش و چشم و دل، همگی آن‌ها باید در باره آن پاسخگو باشند. تا ساعاتی دیگر زمان تعیین شده برای تبلیغات انتخاباتی به پایان می‌رسد و تا دو روز آینده رئیس جمهور جدید نیز از سوی مردم نیز برگزیده خواهد شد. در این میان، انتخاب ما همچون همه دیگر کنش‌هایمان رفتاری است که بر پایه انبوهی از گزاره‌های دینی باید نسبت به آن در پیشگاه خداوند و در آن سرا پاسخگو باشیم. از همین رو قرآن به صراحت ما را از پیروی کردن از چیزی که بدان آگاهی نداریم برحذر داشته است. ولی از سوی دیگر، اگر هر یک از ما برای شناخت اصلح صادقانه کوشیده باشد و بدون حب و بغض و پیش‌داوری و منفعت‌خواهی‌های ناحق به یک انتخاب رسیده باشد، با آرامش خاطر و بدون واهمه از طعنه‌ها و سرزنش‌ها و القای گناه از سوی طرفداران نامزد رقیب می‌تواند رأی خود را به صندوق بیاندازد و امید پاداش الهی هم داشته باشد. بر پایه چهار یادداشتی که پیش از این در همین باره منتشر شد، به باور بنده انتخاب آقای دکتر مسعود پزشکیان در برابر نامزد رقیب وی، انتخاب اصلح است. اصلح دانستن آقای پزشکیان به هیچ روی به معنای نبود نقطه ضعف در او و اندیشه‌ و سلوک او و اطرافیان او نیست همان گونه که قطعا به معنی نبود نقطه قوت در اندیشه و سلوک نامزد رقیب و اطرافیان او هم نیست، همان‌گونه که در یادداشت نخست ذکر شد، هیچ یک از دو نامزد خیر مطلق و یا شر مطلق نیست، از این رو اصلح شمردن آقای پزشکیان به این معناست که اگر مجموع نقاط ضعف و قوت و دستاوردها و تهدیدها این دو نامزد را در کفه ترازوی سنجش شایستگی بگذاریم، در نگاهی کلی و در معدل کلی کفه ترازو به سود آقای پزشکیان سنگینی می‌کند. منطق دفاع بنده از آقای دکتر پزشکیان دقیقا همان منطق دفاع از آقای مهندس میرحسین موسوی در برابر نامزد رقیب او در سال ۱۳۸۸ است، که بیش از آن که رأی به یک نامزد باشد رأی "نه به نامزد رقیب" بود. همان گونه که شناخت و تحلیل از نامزد رقیب آقای مهندس موسوی در آن دوره، برخاسته از شینده‌ها از این و آن نبود بلکه ریشه در شناخت مستقیم داشت، اکنون هم صرف‌نظر از همه آن چه در رسانه‌های گفته می‌شود تحلیل من از نامزد رقیب آقای دکتر پزشکیان ریشه در شناخت مستقیم دارد. همان گونه که استدلال اصلی بنده در آن دوره این بود که این فرد، فرد نظام نیست و نمی‌توان به او امید بست، اکنون هم روح استدلال و استنتاج بنده بی کم و کاست همان است. همان گونه که آن زمان تحلیل بنده این بود که کژی‌های احتمالی آقای میرحسین را می‌توان فریاد زد ولی کژی‌های طرف مقابل را که پوشش ارزش‌های دینی و انقلابی دارد، نمی‌شود فریاد زد، اکنون هم دقیقا به همان ترتیب بر این باورم اگر کاستی‌ها و کژی‌هایی در دولت آقای پزشکیان به چشم آید می‌توان آن را فریاد کشید ولی برعکس در برابر کاستی‌های و کژی‌های دولت رقیب تنها می‌توان خون دل خورد. همان گونه که آن زمان بارها و بارها گفته شد که یکی از اصلی‌ترین اشکال‌های این جریان مدعی ولایت‌پذیری، غیرباورمندی به ولایت فقیه به عنوان جوهره نظام اسلامی است، اکنون نیز همین احساس خطر وجود دارد؛ طرفه آن که این بار، حتی ارجاع ظاهری به منویات رهبری و شعار به سود ایشان در سخنان و گردهمایی‌های این مدعیان ولایت‎‌پذیری به چشم نمی‌خورد. یادداشتی که در سال ۱۳۹۲ با اطلاع و اذن مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی اعلی الله مقامه در نقد نوع تفکر آقای جلیلی و برخی از اطرافیان ایشان با نام "متدینان بی دین و چند خاطره از آیت‌الله مهدوی کنی" نوشته بودم و در خبر آنلاین منتشر شده بود (هنوز هم در دسترس است)، ادامه همان نگرانی‌ها بود. طبعا در صورت انتخاب آقای پزشکیان از سوی مردم، نگرانی‌هایی پدید خواهد آمد، مانند هنجارشکنی‌های احتمالی برآمده از شکفتن بغض فروخفته کسانی که در پانزده سال گذشته احساس ستم داشته‌اند، تداوم عدم پای‌بندی به ظواهر شریعت که در دولت سیزدهم در بدترین حالت پس از پیروزی انقلاب اسلامی درآمده است، افزایش طمع‌ورزی دشمنان قسم‌خورده ما به کشور عزیزمان و دیگر نگرانی‌هایی از این دست، ولی همان گونه که ذکر شد اگر مجموعه این نگرانی‌ها با مجموعه نگرانی‌های برآمده از رأی آوردن نامزد رقیب سنجیده شود، به حکم خرد باید آقای پزشکیان را برتر نهاد. انتخاب ما هر چه که باشد، بین خوب و خوب‌تر، بین بد و بدتر و یا بین خوب و بد، یک انتخاب در بین گزینه‌هایی است که شورای نگهبان برایمان مشخص ساخته است و طبعا اعضای محترم آن شورا هم در عقاب و ثواب تصمیم ما شریک هستند. ۱۴ تیر ۱۴۰۳ @MohsenAlviri

بیانیه جمعی از فضلا، استادان و پژوهشگران حوزه علمیه قم در رابطه با مرحله دوم چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری @MohsenAlviri

۱۵ تیر ۱۴۰۳ @MohsenAlviri

فرا رسیدن دهه اول محرم دهه حزن آل محمد صلی الله علیه و آله تسلیت باد... ◾️ نتیجه انتخابات و الهیات تغییرات اجتماعی ـ بخش نخست از دو قسمت چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران با وجود کوشش بسیار بیگانگان و ناهمدلان برای کاستن انگیزه مردم، با حضور غیرتمندانه تقریبا نیمی از واجدان شرایط و با کمترین شکایت نامزدها در باره سلامت آن به پایان رسید. خدای بزرگ را باید برای این پیروزی ملی سپاس گزارد. آن چه در پنج یادداشت پیش از برگزاری انتخابات در این کانال نشر یافت بیان و زبان الهیاتی داشت، اکنون نیز با وجود عدم تمایل قلبی و حَسب امر یکی از استادان که بردن فرمان او برایم فرض است، چند نکته را از منظر الهیات تغییرات اجتماعی تقدیم مخاطبان گرامی می‌کنم. در باره تغییرات اجتماعی که یکی از مهمترین مباحث دانش جامعه‌شناسی و سطحی از آن موضوع دانش فلسفه نظری تاریخ است، انبوهی از آیات قران و روایات وجود دارد. بازخوانی این بحث علمی با دخالت دادن مضامین و رویکرد برگرفته از متون دینی خوانشی نو به دست می‌دهد که می‌توانیم آن را "الهیات تغییرات اجتماعی بنامیم. شش نکته‌ای که ذیلا و معطوف به انتخابات اخیر به آن اشاره می‌شود، همگی از منظر الهیات تغییرات اجتماعی نوشته شده‌اند. یک. چرایی پایان یافتن زودهنگام دولت سیزدهم و جا به جا شدن آن با دولتی نو با رویکردی متفاوت ـ برخی علاقمندان به دولت سیزدهم که نگاهی یک سره مثبت به آن دارند، پایان یافتن نا به هنگام آن را به دلیل ناشکری نسبت به آن می‌دانند. این باور ریشه در آیات و روایاتی دارد که به نقش شکر در تداوم و زیادت نعمت و نقش عدم شکر در زوال نعمت پرداخته است. ولی نگاه‌های متفاوت دیگری هم در باره چرایی جا به جایی مردمان و یا از دست رفتن نعمت‌ها قابل برداشت است، مانند نادیده گرفتن دین، بد استفاده کردن از یک نعمت، نادیده گرفتن حق الله در یک نعمت، نادیده گرفتن حق الناس، دل شکستن و ستم ورزیدن، ناصواب بودن فرایندها، اراده الهی برای بر هم زدن پاره‌ای برنامه‌ریزی‌های پنهان، آزمون الهی و مسائلی از این دست. روشن است که نباید انتظار داشت در کشف چرایی تغییر اجتماعی غیرقابل پیش‌بینی اخیر در کشورمان، همه به یک تحلیل و برداشت برسند، ولی می‌توان انتظار داشت در قالب نشست‌ها و هم‌اندیشی‌ها دین‌پژوهان این امکان را بیابند که در باره همه احتمالات سخن بگویند و ابعاد آن را بکاوند. یافته‌های این نگاه دینی بی‌تردید افق‌هایی تازه برای تحلیل‌های معطوف به تغییرات اجتماعی خواهد گشود. دو. ارزیابی نقش روحانیان و نهاد روحانیت در ایجاد تغییرات اجتماعی ـ نقش و وظایف عالمان دینی به روشنی در آموزه‌های دینی بیان شده است. در انتخابات اخیر هم روحانیان شاخص و هم طلبه‌ها و هم نهادهای رسمی مانند مدیریت حوزه‌های علمیه، جامعه مدرسین، جامعه روحانیت مبارز تهران برای تشویق مردم به مشارکت و یا در دفاع از نامزد مورد نظر خود کنش‌گری داشتند. گونه‌شناسی این کنش‌ها از نظر هدف، ابزار، عرصه و کنشگران یک اقدام بسیار لازم است و مهمتر از آن ارزیابی این کنش‌گری‌ها و سنجش واقعی و بدون سوگیری میزان ثمربخشی آن به ویژه با توجه به میزان هزینه‌کرد سرمایه اجتماعی است. برای چندمین بار در تجربه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در کشورمان، منتخب مردم با نامزد مورد تبلیغ نهادهای رسمی تفاوت داشت و این امر و سیر تحول آن شایسته تحلیل و ریشه‌یابی است. ای کاش حوزه علمیه قم یکی از مراکز پژوهشی اجتماعی خود را ملزم به این پژوهش کند و بی این که نیازی به انتشار عمومی یافته‌های این پژوهش باشد، آن را در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌های خود دخالت دهد. چه بسا چنین پژوهشی مسؤولان حوزه را به این نتیجه برساند که تجدیدنظرهایی در باره عرصه فعالیت تبلیغی خود داشته باشند.  سه. جایگاه نقد و نقدپذیری در کامیابی مدیریت تغییر اجتماعی ـ فرهنگ نقد و نقدپذیری یکی از عوامل شتاب‌دهنده و سالم نگاه‌دارنده حرکات اجتماعی از جمله مدیریت تغییر اجتماعی است. محاسبه، امر به معروف و نهی از منکر، موعظه و مفاهیم مشابه آن از جمله آموزه‌های دینی مربوط به نقد خود از سوی خود و نقد خود از سوی دیگری و نقد دیگری از سوی خود است. جایگاه دقیق نقد در مدیریت تغییرات اجتماعی چیست؟ آیا بی‌توجهی و یا کم‌توجهی به این امر، یکی از عوامل ناکارآمدی نسبی فعالیت‌های با رویکرد دینی نیست؟ به نظر می‌رسد در انتخابات اخیر فرهنگ نقد و نقدپذیری تقریبا به صورت کامل غائب بود و سزاوار است امکان و شرایط لازم برای ارزیابی انتقادی کنش‌ها و کنش‌گران عرصه انتخابات از منظر آموزه‌های دینی فراهم آید.  (ادامه دارد...) ۱۶ تیر ۱۴۰۳   @MohsenAlviri

◾️ نتیجه انتخابات و الهیات تغییرات اجتماعی ـ بخش دوم از دو قسمت ادامه فرسته پیشین چهار. اخلاقیات تغییرات اجتماعی ـ بی‌تردید یکی از بنیادی‌ترین آموزه‌های اسلامی در باره تغییرات اجتماعی مسأله اخلاقیات است، تا آن جا که به مصداق آیه ۱۵۹ سوره مبارکه آل عمران حتی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نیز اگر با مردم ترش‌رویی و درشتی کند مردم از گرد او پراکنده خواهند شد. انتخابات یک فرایند برای ایجاد تغییرات اجتماعی است و در انتخابات اخیر پرسش‌ها و نگرانی‌های زیادی در باره میزان اخلاقی بودن کنش‌ها وجود داشت. آیا اخلاقی بودن یا نبودن رفتار کنش‌گران در این امور از نظر آموزه‌های اسلامی در ثمربخشی فرایندها مؤثر است یا نه؟ اگر رفتار نامزدها و ستاد و هواداران آن‌ها از این منظر و غیرجانبدارانه سنجیده شود، چه نمره‌ای به هر یک از آن‌ها می‌توان داد؟ ادامه یافتن بداخلاقی‌های ایام رقابت در دوران رفاقت پساانتخابات که سوگمندانه نمونه‌هایی تکان‌دهنده از آن صبح امروز به چشم خورد، تا چه اندازه موجه است؟ روشن است که در پایان رقابت بین دو یا چند فرد و جریان، همگی به صورت کامل به خواسته خود نمی‌رسند، اخلاقیات مرحله رقابت و پیروزی کامل یا نسبی و شکست در آموزه‌های دینی چیست؟ حجم هجمه‌ها و بدخلقی‌ها و تندی‌ها و بی‌احترامی‌هایی که صاحب این قلم به دلیل پنج یادداشت منتشر شده در همین کانال در دو سه روز گذشته از سوی دوستان حوزه علمیه که باید نماد اخلاق و هدایت فروتنانه باشند دریافت کرد، بسیار بیشتر از نقدهای منطقی و جدی و عالمانه بود. به نظر می‌رسد مطالعه و پژوهش در باره اخلاقیات تغییرات اجتماعی و پای‌بندی به یافته‌های آن، چه بسا تحولی بسیار بزرگ در کنش‌های اجتماعی به ویژه کنش انتخاباتی جامعه دینداران و دینداران جامعه ما پدید آورد. پنج. جایگاه واقعی مردم در تغییرات اجتماعی ـ قانون (سنت) های اجتماعی، رهبران و مردم سه رکن هر تغییر اجتماعی هستند. این که به راستی نقش مردم در این تغییرات چیست با وجود این که بیش از اندازه در باره آن صحبت شده است همچنان برای برخی از متدینان مبهم و یا حتی خالی از محل اعراب است. با وجود نگاه بلند میزان بودن رأی ملت، صبح امروز در چندین یادداشت، رأی‌دهندگان به رئیس جمهور منتخب با اهانت‌هایی مانند بنده شکم و دنیا بودن و نادان بودن نواخته شدند. آیا حضور مردم جنبه ابزاری دارد و یا موضوعیت دارد؟ و آیا دوگانه باورهای دینی و گرایش مردم یک دوگانه برساخته است و یا واقعی است و باید همیشه یا گاه از یکی در برابر دیگری چشم پوشید؟ ارزش و جایگاه افکار عمومی نسبت به رفتار رهبران بزرگ و میانی دینی هم نکته دیگری است که همین جا باید به آن اشاره کرد. آیا متدینان باید تنها به وظیفه خود عمل کنند و کاری به برداشت مردم از رفتار آن‌ها نداشته باشند و یا باید به افکار عمومی هم احترام گذاشت و آن را به عنوان یک مؤلفه موثر در تصمیم‌گیری‌ها مد نظر قرار داد؟ این موضوع نیز از جمله موضوعاتی است که با توجه به تجربه انتخابات اخیر از منظر الهیات تغییرات اجتماعی شایسته بررسی است. شش. کاربست دانش دینی در مدیریت تغییرات اجتماعی ـ تغییرات اجتماعی متأثر از اندیشه‌های راهبران آن سمت و سو و رنگ و بو می‌یابد. ولی شاخص روشن و مورد وفاقی برای کاربست آموزه‌های دینی در راهبری و مدیریت تغییرات اجتماعی در دست نیست. در انتخابات اخیر همچون تجربه همه انتخابات‌ها در دهه‌های اخیر بر اساس برخی برداشت‌ها از آیات و روایات تعابیری مانند جبهه حق و جبهه کفر و باطل، نفاق، تحجر، تشرع و مانند آن به فراوانی به گوش می‌خورد و همچنین تعداد زیادی از شخصیت‌های دینی و سیاسی صدر اسلام به فعالان سیاسی امروز تطبیق داده می‌شدند. افزون بر این، گاه نتیجه انتخابات با تعجیل یا تأخیر ظهور امام زمان سلام الله علیه و یا بقای اسلام و زوال اسلام به نتیجه انتخابات پیوند داده می‌شد. به راستی شاخص و مرجع سنجش میزان درستی این انتسابات به دین چیست؟ مرز ظنیات و ذوقیات و شبه‌علم‌ها با علم دینی در این گونه موارد را چه کسی باید انتخاب کند؟ آیا این مسؤولیت بر دوش نهادهای رسمی مرجعیت و مدیریت حوزه‌های علمیه هست یا نه؟ آیا هر آن چه نخبگان دینی در این باره بگویند شایسته پیروی است؟ آیا امکان عوام‌زدگی نخبگان دینی هم وجود دارد یا نه؟ اصولا در این‌گونه موارد باید چه کرد؟ این موضوع نیز از جمله موضوعاتی است که بر اساس تجربه انتخابات اخیر جای مطالعه و پژوهش جدی در باره آن خالی است. ۱۶ تیر ۱۴۰۳   @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن کامل الهیات تغییرات اجتماعی در قالب وُرد  @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن کامل الهیات تغییرات اجتماعی در قالب پی‌دی‌اف  @MohsenAlviri

السلام علیک یا اباعبدالله  ◾️برگزاری نشست بررسی و تحلیل فیلم مصائب مسیح پنجشنبه ۷ تیر ۱۴۰۳ نهمین نشست سینمای اندیشه از سلسله نشست‌های تحلیل، بررسی و ایده‌پردازی تولید فیلم ازدیدگاه اندیشه اسلامی از سوی معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد. در این نشست پس از نمایش فیلم مصائب مسیح به کارگردانی مل گیبسون ساخته شده در سال ۲۰۰۴ در امریکا، مطالبی به مثابه بررسی مفهومی این فیلم و الهام‌بخشی‌های آن برای اندیشه‌ورزان اسلامی بیان شد. گزارشی از این نشست گویی از سوی روابط عمومی معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی و با مسؤولیت خود آن‌ها به نشانی  https://eshragh.ir/p=17199  منتشر شده و همان گزارش از سوی خبرگزاری رسا به نشانی https://rasanews.ir/003Bww و نیز خبرگزاری حوزه به این نشانی https://hawzahnews.com/xcWpP   باز نشر شده است.  محور مباحث مطرح شده در این نشست چنین است: تفاوت مباحث ارائه شده در این نشست با نقد فیلم به مفهوم متعارف، موضوع اصلی فیلم و مهمترین ویژگی‌های آن و جایگاه آن در فیلم‌های سینمایی مربوط به عیسی مسیح علی نبینا و آله و علیه الصلاه و السلام در دهه‌های اخیر، دقیق نبودن ترجمه نام فیلم در زبان فارسی و ملاحظات تاریخی و معرفت‌شناختی و دینی آن، چشم نظاره‌گر همه‌بین و جایگاه آن در این فیلم، بازتاب چهار آموزه مهم دینی و اندیشگی در فیلم: عیسی علیه السلام فدیه گناهان بشر، تقسیم تاریخ بشر به دو مرحله پیشاعیسی و پساعیسی در چشم‌انداز مسیحی فلسفه تاریخ، رمزآمیختگی حقیقت، و رابطه نهاد دین و نهاد قدرت سیاسی در آیین یهود. بخش دوم مباحث ارائه شده به الهام‌بخشی‌های فیلم برای ایده‌پردازی تولید فیلم از دیدگاه اندیشه اسلامی اختصاص داشت که در آن، به این نکات اشاره شد: محورهای اندیشگی چهارگانه پیش از منظر اسلامی، ضرورت ساختن فیلم دینی از سوی باورمندان یک دین، ظرفیت ساعات آخر زندگی شخصیت‌های بزرگ اسلامی برای ساختن فیلم دینی و ظرفیت‌های کلامی، اخلاقی و تاریخی آن، و سرانجام ظرفیت بسیار بالای رویدادهای تاریخ اسلام به مثابه روایت تقریبا آماده برای تبدیل شدن به فیلمنامه و ساخت فیلم دینی. قرار است متن مکتوب و ویراسته این نشست از سوی معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی تهیه و در دسترس قرار گیرد.  ۱۹ تیر ۱۴۰۳   @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا پوستر گزارش برگزاری نشست بررسی و تحلیل فیلم مصائب مسیح به همراه لینک گزارش کامل آن https://eshragh.ir/p=17199 @MohsenAlviri