✨﴾﷽﴿✨ 🔹ادامه ترجمه و شرح خطبه (۱۳)🔹 🔺سرزنش اهل بصره 🔹سپس به ششمين توصيف اشاره کرده و مى فرمايد: «آب شما شور و تلخ است» (وَمَاؤُکُمْ زُعاق). معلوم است چنين آبى که علاوه بر تلخى و شورى، به خاطر مجاورت ساحل دريا آلودگيهاى زيادى نيز دارد; براى سلامتى جسمانى زيانبار و با توجّه به رابطه روح و جسم، در روح و فکر انسان نيز موثّر است. بنابراين مذمّت از آب آنها در واقع نوعى مذمّت از اخلاق آنان است. سپس به سراغ هفتمين توصيف رفته، مى فرمايد: «آن کس که در ميان شما اقامت گزيند در دام گناه گرفتار آيد (چرا که يا وسوسه هاى نفس شيطانى او را به شرکت در گناه دعوت مى کند و يا حداقل در برابر گناه شما سکوت مى کند)» (وَالْمُقيمُ بَيْنَ اَظْهُرِکُمْ(5) مُرْتَهَن بِذَنْبِهِ). «و آن کس که از شما دورى گزيند و رخت بربندد و به جاى ديگر رود رحمت خدا را دريابد (چرا که از محيط ظلم و گناه و فساد که در انتظار عذاب الهى است رهايى يافت)» «وَالشّاخِص(6) عَنْکُمْ مُتَدارَک بِرَحْمَة مِنْ رَبِّهِ). اين سخن اشاره اى است به آنچه در روايات ديگر آمده است از جمله در حديثى که مرحوم «کلينى» در کافى از «ابوالحسن امام هادى»(عليه السلام) نقل مى کند آمده است که حضرت به يکى از ياران خود به نام «جعفرى» فرمود چرا تو را نزد «عبدالرحمن بن يعقوب» ديدم (عبدالرحمن بن يعقوب يکى از منحرفان عقيدتى بود)؟ او عرض مى کند: «عبدالرحمن» دايى من است. فرمود: مگر نمى دانى که او درباره خداوند سخن بسيار بدى مى گويد و او را به صفات مخلوقات توصيف مى کند در حالى که چنين نيست; سپس فرمود: يا نزد او باش و ما را ترک کن يا با ما بنشين و او را ترک نما! «جعفرى» مى گويد: او هرچه مى خواهد بگويد، وقتى من با او هم عقيده نباشم چه گناهى بر من است؟ حضرت فرمود: «اَما تَخافُ اَنْ تُنَزِّلَ بِهِ نِقْمَةً فَتُصيبَکُمْ جَميعاً; آيا نمى ترسى که بلايى بر او نازل شود و همه شما را در بر بگيرد»؟(7) به همين دليل هنگامى که فساد ـ مخصوصاً فساد عقيدتى ـ محيطى را فرا گيرد و مؤمنان نتوانند با آن مقابله کنند و بيم آلودگى آنان برود بايد از آن محيط هجرت کنند و فلسفه هجرت مسلمانان در آغاز اسلام نيز، درست همين معنا بود. تعبير به «مُرْتَهَن بِذَنْبَِهِ; در گرو گناه خويش است» اشاره به اين است که گناه انسان را اسير خود مى سازد و گويى به گروگان مى گيرد و رها نمى کند همان گونه که در قرآن مجيد آمده است: «کُلُّ نَفْس بِما کَسَبَتْ رَهينَة; هر انسانى در گرو اعمال خويش است».(8) 🔹به هر حال اين جمله دليل روشنى است بر تأثير محيط بر اخلاق انسانها، يا بايد محيط آلوده را پاک کرد و يا از آن هجرت نمود. 🔹سپس امام(عليه السلام) به يکى از مجازاتهاى دنيوى مردم بصره اشاره فرموده، مى فرمايد: «گويا مى بينم تنها کنگره هاى مسجدتان همچون سينه کشتى روى آب نمايان است و خداوند عذاب را از بالا و پايين بر شهر شما فرستاده و همه آن و کسانى که در آن بوده اند زير آب غرق شده اند» (کَاَنّي بِمَسْجِدِکُمْ کَجُؤجُؤِ سَفينَة قَدْ بَعَثَ اللهُ عَلَيْها الْعَذابَ مِنْ فَوْقِها وَ مِنْ تَحْتِها، وَ غَرِقَ مَنْ في ضِمْنِها). 🔹اين سخن اشاره به طوفان شديدى است که آن شهر را در خود فرو مى برد از بالا سيلاب فرو مى ريزد و از زمين آب مى جوشد همچون «طوفان نوح» همه جا را فرا مى گيرد تنها چيزى که از شهر باقى مى ماند، سقف بلند مسجد آن است. تشبيه به «جُؤ جُؤ سَفينَة; سينه کشتى» ممکن است اشاره به مناره ها و کنگره هاى بالاى ديوار مسجد باشد که شکل نيم دايره دارد و شبيه سينه کشتى است و قابل توجّه اين که در ذيل همين خطبه در روايت ديگرى که بعداً خواهد آمد مى خوانيم: «ما يُرى مِنْها اِلاّ شُرَفُ الْمَسْجِدِ; تنها کنگره هاى مسجد به چشم مى خورد». 🔹در اين که آيا اين پيشگويى چه زمانى تحقّق يافته است، شارحان نهج البلاغه بحثهاى فراوانى دارند. «ابن ابى الحديد» مى گويد که اين پيشگويى دوبار تحقّق يافت و تمام بصره در زير آب غرق شد; يکى در زمان «قادر بالله»(9) و ديگرى در زمان «قائم بامرالله»(10) (که هر دو از خلفاى بنى عباس بودند) صورت گرفت; تمام «بصره» غرق شد و تنها قسمتى از «مسجد جامع» آن از آب بيرون بود مانند سينه پرنده همان گونه که اميرمؤمنان على(عليه السلام) خبر داد. 🔺امواج عظيمى از درياى فارس برخاست(11) و سيلابى نيز از کوه هاى اطراف سرازير شد و تمام خانه ها و آنچه را در آنها بود در کام خود فرو برد و بسيارى از اهل بصره هلاک شدند. اخبار اين دو حادثه نزد اهل بصره معروف است و هر نسلى از نسل قبل آن را روايت مى کند.(12) * * * 🔹نخست اين که مى گويد: «وَ في رواية وَاَيْمُ اللهِ لَتَغْرقَنَّ بَلْدَتُکُمْ حَتّى کَاَنّى اَنْظُرُ اِلى مَسْجِدِها کَجُؤجُؤِ سَفينَة اَوْ نَعامَة جاثِمَة». سپس مى گويد: «وَ في رواية کَجُؤجُؤِ طَيْر في لُجَّةِ بَحْر» @Nahjolbalaghe2

✨﴾﷽﴿✨ 🔹پرسش و پاسخ اعتقادی🔹 ❓آیا در غزوات صدر اسلام از حضور زنان در جبهه گزارش شده است؟ ✅عصر نبوی، کاملترین دورة تاریخ بشری در ظهور و بروز الگوهای رفتاری است. حضور مبارک پیامبر اکرم (ص) که مثال عینی انسان کامل است اسوه و الگویی است که قرآن آن را اسوه حسنه معرفی می­نماید.(۱) در طی ۲۳ سال تاریخ پرفراز و نشیب صدر اسلام، زنان و مردان بزرگی تربیت یافتند که هر یک در نوع خود بی نظیر بوده اند. حوادث و اتفاقاتی رخ داده است که شیوة رویارویی با آنها درس بزرگی برای امّت پیامبر در عصرهای دیگر است از جمله موضوعاتی که طرح و تبیین آن موجب الگو برداری صحیح خواهد بود و ما را در مسیر صواب هدایت خواهد کرد؛ نقش زنان در عصر نبوی است. نقشی که بدون افراط و تفریط، شعارزدگی، سطحی نگری و استفاده ابزاری شکل گرفت و موجب تربیّت زنانی بزرگ و نامدار شد. در این راستا توجّه به نقش زنان در نظام دفاعی حکومت نبوی نشانگر عمق توجّه پیامبر(ص) به توانمندی های زنان و فـراهم ساختن بستر مناسب و طبیعی جهت شکوفایی توانایی های زنان است.زن صدر اسلام، با حفظ حدودی که خداوند برای او قرار داده بود، در صحنه های مختلف اجتماعی، سیاسی و نظامی حضوری فعال داشته و به عنوان عنصری کارآمد و مفید، در دفاع از اسلام و حکومت اسلامی نقش های مهمی را ایفا می کرد. حضور زنانی مانند نُسَیبه، جراحه و ام عطیه که در بسیاری از غزوات و جنگ های پیامبر (ع) حضور داشتند و عهده دار مسئوولیت امداد بودند، راه را برای زنان امت اسلامی باز کرده که در صورت نیاز، می توانند با حضور مستقیم به عنوان پرستار و همچنین شرکت غیر مستقیم، مانند تشویق مردان برای رفتن به جبهه، فرستادن امکانات و کمک برای زرمندگان اسلام اقدام کنند.تحول و انقلاب عظیمی که دین اسلام در مردم آن زمان بوجود آورد،تنها مردان را در برنگرفت، بلکه از زنان نیز انسانهای فداکار و ایثارگر و با شهامتی ساخت که نقش بسزایی در پیروزی مسلمانان داشتند.با توجه به اینکه قوانین اسلام متناسب با ساختار وجودی مردان و زنان است، در شرایط مختلف جنگ،وظایف متفاوتی برای آنان تعیین نموده است. بیان نقش زنان در جنگهای صدر اسلام در زمان پیامبر (ص) می تواند راه گشای امت در شرکت هر چه بیشتر آنان در نبرد با استکبار جهانی باشد.نکته ی قابل توجّه این است که با بررسی روایات و متون تاریخی، به این نتیجه می رسیم که شرکت زنان درجنگ، یا به اجازه پیامبراسلام(ص) بود یا حضور زنان مورد تأیید قرار می گرفت،و موردی نمی توان یافت که پیامبر(ص) زنان را از آمدن به جبهه نهی کند و یا از نیمه راه برگرداند یا آنکه از جبهه دور کند.مطالعه جنگهایی که در زمان پیامبر گرامی اسلام رخ داده است بیانگر این است که شرکت کننده در این جنگها ،در زمینه های مختلف نقش آفرینی می کردند،و تمام این نقش آفرینی ها مورد تأیید پیامبراسلام(ص) بعنوان مبلّغ و مجری احکام ناب اسلامی نیز بوده است. که به برخی از این موارد اشاره می کنیم: ۱- معالجه مجروحان: تاریخ جنگهای صدراسلام،بیانگر و شاهد آن است که مسئولیت معالجه مجروحان جنگی به زنان واگذار می شده است. زنانی مانند نسیبه، جرّاحه و امّ عطیّه،در بسیاری از غزوات و جنگهای پیامبر اسلام(ص) حضورداشتند و عهده دار مسئولیت امداد بودند. امّ عطیّه می گوید:«من در هفت غزوه به همراه پیامبر(ص) شرکت کردم و علاوه بر انبارداری،معالجه مجروحین جنگی را نیز عهده دار بودم».(۲) در برخی روایات آمده که رسول خدا(ص) زنان را با خود به جنگ می برد،سماعه از امام باقر(ع) یاامام صادق(ع) نقل می کند که پیامبر(ص) جهت معالجه مجروحان،زنان را نیز به جنگ فرا می خواند؛ از غنایم چیزی به آنها نمی داد،لکن مبلغی به ایشان عطا می کرد.(۳) در برخی متون تاریخی آمده است که هنگام عزیمت به سوی جنگ،برخی از زنان به صورت گروهی یا فردی، خدمت پیامبر(ص)رسیدند و برای کمک به رزمندگان و معالجه مجروحان، تقاضای حضور در جنگ کردند؛پیامبر(ص) اجازه فرمودند. شرکت حضرت فاطمه(س) درجنگ احد،از همه موارد مهمتر است. آنگاه که آن حضرت به احد آمده بود، پیامبر(ص) مجروح شده بود و خون زخم صورت مبارکش بند نمی آمد، حضرت زهرا(س) به معالجه پدرگرامی پراخت. واقدی دراین باره می گوید:«فاطمه(س) چهره پیامبر(ص) را می شست وعلی(ع) با سپرخود آب می ریخت؛ ولی خون باز نمی ایستاد. حضرت فاطمه(س) قطعه حصیری را سوزانید و خاکستر آن را بر زخم پاشید تا خون بند آمد. نیزنقل شده است که با پشم سوخته آن را معالجه کرد».(۴) ۲- پرستاری بیماران: دومین مسئولیتی که زنان عهده دار آن بودند،وظیفه پرستاری از بیماران جبهه بود. پیامبر(ص)همه نیروهای کارآمد را در جبهه به کار می گرفت و زنانی چون امّ عطیّه، معاذه غفاریه،لیلای غفاریه، و امّ سنان اسلمیه را به جبهه می برد تا علاوه بر مسئولیت معالجه مجروحین، وظیفه پرستاری بیماران را نیز عهده دارباشند.(۵).....ادامه⬇️

.....⬆️ ۳_تدارکات و پشتیبانی جبهه: در جنگ احد، بسیاری از نیروهای مسلمان فرار کرده بودند و پیامبر(ص) با تنی چند از یاران نزدیک خود، در برابر هجوم دشمن مقاومت می کرد. وضعیت سختی پیش آمده بود که چهارده تن از زنان مسلمان برای یاری رزمندگان روانه جبهه احد شدند. واقدی می نویسد:«محمّد بن مسلمه، همراه زنان به جستجوی آب پرداختند. اینان چهارده نفر بودند که فاطمه (س) دختر پیامبراکرم(ص)نیز با ایشان بود.زنان آب و غذا را برپشت خویش می بردند و به درمان مجروحان می پرداختند و به آنان آب می دادند».(۶) در متون تاریخی، نام شش تن از زنان مسلمان بعنوان ساقیان رزمندگان به چشم می خورد که علاوه بر درمان مجروحان عهده دار آبرسانی و سقایت رزمندگان جبهه نیز بوده اند. اینان عبارت بودند از:امّ ایمن، امّ سلیم، امّ کثیر، ربیع دخترمعوذ، حمنه و نسیبه. عمربن خطاب درباره امّ سلیم می گوید:«وی درجنگ احد مشکهای آب را برای ما حمل می کرد».(۷) ۴- آشپزی: امّ عطیه گوید:«با رسول خدا(ص) در هفت جنگ شرکت کردم و یکی از وظایفم تهیه غذا برای رزمندگان بود».(۸) ۵- تهیه دارو: امّ ابیه گوید:«یکی از کارهای ما در جنگ خیبر تهیه دارو برای معالجه رزمندگان مجروح بود».(۹) ۶- رسانیدن مهمات به رزمندگان: امّ ابیه ضمن برشمردن فعالیتهای خود در جنگ خیبر؛ گوید:«ونناول السّهام»: یعنی تیرها را برای رزمندگان فراهم می کردیم.(۱۰) ۷- تعمیر تجهیزات آسیب دیده: امّ سنان اسلمیه یکی از زنان قهرمانی است که درجنگ خیبر حضور یافت. هنگامی که از حرکت پیامبر اسلام(ص) بسوی خیبر آگاه شد،نزد آنحضرت آمد و گفت:«ای پیامبرخدا! بسیار مایلم که در این نبرد در معیّت شما باشم تا مشکهای آسیب دیده را تعمیر و اصلاح کنم...».(۱۱) ۸- انتقال مجروحان و شهدا به پشت جبهه: ربیعه دختر معوذ بن عقراء، از زنان متعهدی است که چنین مسئولیتی را عهده دار بود.وی می گوید: «آنگاه که با رسول خدا(ص)در جنگی شرکت می جستیم به رزمندگان خدمت کرده،آنان را سیراب می کردیم و مجروحان را به مدینه انتقال می دادیم».(۱۲) بیشتنرین جنگهایی که نام برده شده و زنان در آنها نقش آفرینی کرده‌اند جنگ احد، جنگ خیبر، فتح مکه و جنگ حنین است . درپایان مناسب است به نام تعدادی از زنان فداکاری که در جبهه جنگ شرکت کرده اند اشاره کنیم: * امّ عطیّه؛ وی از زنان انصار بود وعلاقه شدیدی به شرکت در جنگ وحضور در جبهه ابراز می کرد.وی در هفت غزوه شرکت کرد. * نسیبه دختر کعب، مشهور به امّ عماره؛فداکاری نسیبه، به اندازه ای حساس و ضروری بود که پیامبر اکرم(ص) به فرزند او عماره فرمود: «امروز-جنگ احد- مقام مادر تو ازمردان جنگی والاتر است».(۱۳) * امّ ابیه؛ * امّ ایمن *حنمه دخترجحش؛وی با اینکه دایی و برادر و شوهرش در جنگ احد به شهادت رسیده بودند، خود نیز با کمال رشادت و شهامت همگام با سایر رزمندگان به مداوای مجروحان می پرداخت و به آنان آب می رساند.(۱۴) * ربیع دختر معوذ * امّ زیاد * امیّه دختر قیس * لیلای غفاریه * امّ سلیم * امّ سنان اسلمیه *معاذه غفاریه و... . @Nahjolbalaghe2

نکند شب و روزی از شما بگذرد این چهار آیه را نخوانید استاد دکتر انصاری👌🌹🌹🌹 @Nahjolbalaghe2

🔹ادامه تفسیرسوره نساءآیه(۲۴) مى فرماید: اما زنان دیگر غیر از اینها (که گفته شد،) براى شما حلال است که با اموال خود، آنان را اختیار کنید، در حالى که پاکدامن باشید و از زنا، خوددارى کنید (وَ أُحِلَّ لَکُمْ ما وَراءَ ذلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوالِکُمْ مُحْصِنینَ غَیْرَ مُسافِحینَ). بنابراین مُحْصِنینَ در آیه فوق که اشاره به حال مردان است به معنى عفیفان و غَیْرَ مُسافِحِیْنَ تأکید آن است; زیرا ماده سفاح (بر وزن کتاب) به معنى زنا مى باشد و در اصل از سفح به معنى ریزش آب و یا اعمال بیهوده و بى رویه گرفته شده است و چون قرآن، در این گونه امور، همیشه از الفاظ کنائى استفاده مى کند آن را کنایه از آمیزش نامشروع گرفته است. جمله أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوالِکُمْ اشاره به این است که: رابطه زناشوئى یا باید به ـ شکل ازدواج با پرداخت مهر باشد، و یا به شکل مالک شدن کنیز با پرداخت قیمت.(۴) ضمناً تعبیر غَیْرَ مُسافِحِیْنَ در آیه فوق، شاید اشاره به این حقیقت نیز باشد که نباید هدف شما در مسأله ازدواج، تنها هوسرانى و ارضاى غریزه جنسى باشد، بلکه این امر حیاتى براى هدف عالیترى مى باشد که غریزه نیز در خدمت آن قرار گرفته، و آن بقاى نسل انسان و نیز حفظ او از آلودگى ها است. در قسمت بعد، اشاره به مسأله ازدواج موقت و به اصطلاح متعه کرده، مى فرماید: زنانى را که متعه مى کنید، مهر آنها را به عنوان یک واجب باید بپردازید (فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَریضَةً). از جمله فوق استفاده مى شود: اصل تشریع ازدواج موقت، قبل از نزول این آیه براى مسلمانان مسلّم بوده که در این آیه نسبت به پرداخت مهر آنها توصیه مى کند. بعد از ذکر لزوم پرداخت مهر، اشاره به این مطلب مى کند: اگر طرفین عقد، با رضایت خود مقدار مهر را بعداً کم و زیاد کنند مانعى ندارد، لذا مى فرماید: و گناهى بر شما نیست در آنچه بعد از تعیین مهر با یکدیگر توافق کرده اید (بعداً مى توانید با توافق آن را کم یا زیاد کنید) (وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَریضَةِ). بر این اساس مهر یک نوع بدهکارى است که با رضایت طرفین قابل تغییر است. (در این موضوع تفاوتى میان عقد موقت و دائم نیست، اگر چه آیه همان طور که گفتیم درباره ازدواج موقت بحث مى کند). احتمال دیگرى در تفسیر آیه فوق نیز هست و آن این که: مانعى ندارد پس از انجام ازدواج موقت، طرفین درباره اضافه کردن مدت ازدواج، و همچنین مبلغ مهر با هم توافق کنند، یعنى ازدواج موقت حتى قبل از پایان مدت، قابل تمدید است، به این ترتیب که زن و مرد با هم توافق مى کنند مدت را به در برابر اضافه کردن مبلغ مشخصى به مهر افزایش دهند (در روایات اهل بیت(علیهم السلام) نیز به این تفسیر اشاره شده است).(۵) احکامى که در آیه به آن اشاره شد، احکامى است که متضمن خیر و سعادت افراد بشر است; زیرا خداوند از مصالح بندگان آگاه و در قانون گذارى خود حکیم است (إِنَّ اللّهَ کانَ عَلیماً حَکیماً). * * * نکته ها: ۱ ـ ازدواج موقت در اسلام از آنجا که موضوع ازدواج موقت از مباحث مهم تفسیرى و فقهى و اجتماعى است، لازم است از جهات ذیل مورد بررسى قرار گیرد: الف ـ قرائنى که در آیه فوق وجود دارد، دلالت آن را بر ازدواج موقت تأکید مى کند. ب ـ ازدواج موقت در عصر پیامبر(صلى الله علیه وآله) بوده و بعداً نسخ نشده است. ج ـ ضرورت اجتماعى این نوع ازدواج. د ـ پاسخ به پاره اى از اشکالات. درباره قسمت اول باید توجه داشت: اولاً ـ کلمه متعه که اِسْتَمْتَعْتُمْ از آن گرفته شده است، در اسلام به معنى ازدواج موقت است، و به اصطلاح در این باره حقیقت شرعیه مى باشد، گواه بر آن این است که این کلمه (متعه) با همین معنى در روایات پیامبر(صلى الله علیه وآله) و کلمات صحابه مکرر به کار برده شده است.(۶) ثانیاً ـ اگر این کلمه به معنى مزبور نباشد، باید به معنى لغوى آن یعنى بهره گیرى تفسیر شود، و در نتیجه معنى آیه چنین خواهد شد: اگر از زنان دائم بهره گرفتید مهر آنها را بپردازید . در حالى که مى دانیم پرداختن مهر مشروط به بهره گیرى از زنان نیست، بلکه تمام مهر بنا بر مشهور(۷) یا حداقل نیمى از مهر به مجرد عقد ازدواج دائم، واجب مى شود. ثالثاً ـ بزرگان اصحاب و تابعین (۸) مانند ابن عباس دانشمند و مفسر معروف اسلام، ابىّ بن کعب ، جابر بن عبداللّه ، عمران حصین ، سعید بن جبیر ، مجاهد ، قتاده ، سدّى و گروه زیادى از مفسران اهل تسنن و تمام مفسران اهل بیت(علیهم السلام) همگى از آیه فوق، حکم ازدواج موقت را فهمیده اند تا آنجا که فخر رازى با تمام شهرتى که در موضوع اشکال تراشى در مسائل مربوط به شیعه دارد، بعد از بحث مشروحى درباره آیه مى گوید: ما بحث نداریم که از آیه فوق، حکم جواز متعه استفاده مى شود، ما مى گوئیم: حکم مزبور بعد از مدتى نسخ شده است.

✨﴾﷽﴿✨ 🔹ترجمه و شرح حکمت (۹۰) نهج‌البلاغه🔹 ✅فقيه كامل: 🔹امام(عليه السلام) در حقيقت در اين كلام پربار خود مسئله تعادل خوف و رجا را به صورت جديدى مطرح مى كند و مى فرمايد: «فقيه و بصير در دين در حدّ كمال كسى است كه مردم را از رحمت الهى نوميد نكند و از لطف او مأيوس نسازد و از مجازات هاى او ايمن ننمايد»; (الْفَقِيهُ كُلُّ الْفَقِيهِ مَنْ لَمْ يُقَنِّطِ النَّاسَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، وَلَمْ يُؤْيِسْهُمْ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ، وَلَمْ يُؤْمِنْهُمْ مِنْ مَكْرِ اللَّهِ). منظور از «فقيه» در اين كلام حكمت آميز فقيهِ اصطلاحى يعنى عالم به احكام فرعيه دين نيست، بلكه فقيهِ به معناى لغوى و به معناى وسيع كلمه است يعنى عالم دينى و «كُلُّ الْفَقيه» به معناى عالم كامل از هر جهت است. تعبيرات سه گانه اى كه امام(عليه السلام) در اين گفتار حكيمانه خود به كار برده در واقع از آيات قرآن گرفته شده است: جمله «مَنْ لَمْ يُقَنِّطِ النّاسَ مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ; كسى كه مردم را از رحمت الهى مأيوس نكند» برگرفته از اين آيه است: «(قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ); اى بندگانى كه راه اسراف به خود را درپيش گرفته ايد و مرتكب گناهان شده ايد از رحمت خداوند مأيوس نشويد، چرا كه او همه گناهان (توبه كنندگان) را به يقين او آمرزنده مهربان است».(1) و جمله «وَلَمْ یُؤیِسْهُمْ مِنْ رَحْمَةَ اللّهِ» بر گرفته از کلام یعقوب است که به فرزندان خود مى گوید: «(اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ یُوسُفَ وَأَخیهِ وَلا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُونَ); بروید و در جستجوى یوسف و برادرش باشید و از رحمت الهى مأیوس نشوید چون از رحمت الهى جز قوم کافر مأیوس نمى شوند».(2) جمله سوم بر گرفته از این آیه شریفه است که مى فرماید: «(أَفَأَمِنُوا مَکْرَ اللّهِ فَلا یَأْمَنُ مَکْرَ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ); آیا آنها از مجازات الهى خود را در امان دیدند (مکر در این گونه موارد به معناى عذاب غافلگیرانه است) و تنها جمعیت زیانکاران خود را از عذاب الهى در امان مى دانند».(3) در این که چه تفاوتى میان جمله اول و دوم است که هر دو سخن از امیدوارى به رحمت خدا مى گوید بعضى از شارحان نهج البلاغه گفته اند: جمله نخست اشاره به رحمت خدا در قیامت و جمله دوم اشاره به رحمت الهى در دنیاست. (همان گونه که در داستان یعقوب و یوسف آمده است).(4) * ✔️نكته: دو بال خوف و رجا: هميشه براى رسيدن به مقصد بايد از دو نيرو استفاده كرد: نيروى محرك و نيروى باز دارنده; به كمك نيروى محرك، حركت آغاز مى شود و هرچه قوى تر باشد سرعت بيشترى به خود مى گيرد; اما نيروى باز دارنده براى حفظ تعادل و پيشگيرى از خطرات مخصوصاً در مسيرهاى پرخطر ضرورت دارد. آنچه به طور ساده در اتومبيل ها مى بينيم در وجود پيچيده انسان نيز حاكم است. انسان براى كمال و قرب الى الله آفريده شده و انگيزه هاى لازم در درون و بيرون وجودش به وسيله انبيا و اوليا و تعليمان آسمانى آماده شده است. از سوى ديگر هواى نفس و وسوسه هاى شيطانى او را پيوسته به خود مشغول مى دارد تا از مسير منحرف گردد يا در پرتگاه سقوط كند. نيروى بازدارنده براى يپشگيرى از اين خطرات است. همه پيامبران بشير و نذير بودند و همه كسانى كه خط آنها را ادامه مى دهند نيز از اين دو امر برخوردارند. اين همان مسئله خوف و رجاست كه به عنوان دو بال براى پرواز در آسمان سعادت و قرب الى الله معرفى شده و حتى در روايات تصريح شده است كه هيچ يك از اين دو نبايد بر ديگرى فزونى يابد، زيرا اگر خوف، فزونى يابد انسان به سوى يأس كشيده مى شود و آدم مأيوس گرفتار انواع گناهان خواهد شد، زيرا فكر مى كند كار از كار گذشته و پرهيز از گناه و انجام طاعات نتيجه اى ندارد. به عكس، اگر اميد او فزونى يابد نسبت به ارتكاب گناهان بى تفاوت مى گردد. 💡در روايتى از پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى خوانيم: «لَوْ تَعْلَمُونَ قَدْرَ رَحْمَةَ اللهِ لاتَكِلْتُمْ عَلَيْها وَما عَمِلْتُمْ إلاّ قَليلاً وَلَوْ تَعْلَمُونَ قَدْرَ غَضَبِ اللّهِ لِظَنَنْتُمْ بِأنْ لا تَنْجُوا; اگر اندازه رحمت الهى را مى دانستيد چنان بر آن تكيه مى كرديد كه هيچ عمل خوبى جز به مقدار كم انجام نمى داديد و اگر اندازه غضب الهى را مى دانستيد گمان مى كرديد كه هرگز راه نجاتى براى شما نيست».(5) 💡در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که مى فرمود: پدرم مى گفت: «إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ عَبْد مُؤْمِن إِلاَّ وَفِی قَلْبِهِ نُورَانِ نُورُ خِیفَة وَنُورُ رَجَاء لَوْ وُزِنَ هَذَا لَمْ یَزِدْ عَلَى هَذَا وَلَوْ وُزِنَ هَذَا لَمْ یَزِدْ عَلَى هَذَا.....ادامه⬇️

....⬆️هیچ بنده مؤمنى نیست مگر این که در قلب او دو نور است: نور خوف و نور رجا; اگر این را وزن کنند چیزى فزون بر آن ندارد و اگر آن را وزن کنند چیزى فزون بر این ندارد».(6) در حدیث دیگرى که در غررالحکم از امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل شده است مى خوانیم: «خَفْ رَبَّکَ خَوْفاً یَشْغَلُکَ عَنْ رَجَائِهِ وَارْجُهْ رَجَاءَ مَنْ لاَ یَأْمَنُ خَوْفَهُ; چنان از پروردگارت خائف باش که تو را از رجا باز دارد و چنان به او امیدوار باش که تو را از خوف باز ندارد».(7) به همین دلیل در تمام جوانب بشرى در کنار تشویق تنبیه و در کنار تنبیه تشویق است. بر همین اساس در کلام حکمت آمیز بالا فقیه واقعى و کامل کسى شمرده شده که نه مردم را از رحمت خدا مأیوس دارد و نه آنها را از مجازات الهى ایمن سازد.(8) * پی نوشت: (1). زمر، آیه 53. (2). یوسف، آیه 87. (3). اعراف، آیه 99. (4). توضیح نهج البلاغه، ج 4، ص 300. (5). کنز العمال، ح 5894. (6). کافى، ج 3، ص 67، ح 1. (7). غررالحکم، ص 191، ح 3713. (8). سند گفتار حکیمانه: این کلام حکیمانه را پیش از مرحوم سیّد رضى شیخ صدوق در کتاب معانى الاخبار و ابن شعبه در تحف العقول و مرحوم کلینى در کافى آورده اند و از کتب اهل سنّت در حلیة الاولیاء نوشته ابونعیم اصفهانى ذکر شده است. (مصادر نهج البلاغه، ج 4، ص 87). در کتاب تمام نهج البلاغه، بخش اول این کلام را از کنز العمال و تاریخ مدینه دمشق نقل کرده است. (تمام نهج البلاغه، ص 311) @Nahjolbalaghe2

ادامه شرح حکمت های نهج‌البلاغه توسط استاد نظافت⬇️ حکمت (۶۷)⬇️

✅شرح صوتی حکمت (۶۷) نهج‌البلاغه توسط استاد نظافت

✨﴾﷽﴿✨ ✅ برنامه‌ روزانه کانال : 🌷شنبه‌‌‌‌ها‌و سه‌شنبه‌ها شرح 🦋خطبه ها 🌹یکشنبه‌ها و چهار‌شنبه‌هاشرح 🌴حکمتها 🌷دوشنبه‌ها و پنج‌شنبه‌ها شرح 🕊نامه ها #روزانه‌تفسیرقرآن و مطالب متنوع دیگر 🍃حکمتها، نامه ها و خطبه های نهج‌البلاغه ترجمه محمد دشتی به طور کامل قبلا در کانال بار گزاری شده و لینک‌های دسترسی به مطالب در کانال سنجاق شده اند 🌺🍃 @Nahjolbalaghe2

✨﴾﷽﴿✨ 🔹تفسیر سوره مبارکه نساء ادامه آیه(۲۴)🔹 رابعاً ـ ائمه اهل بیت(علیهم السلام) که به اسرار وحى از همه آگاه تر بودند، متفقاً آیه را به همین معنى تفسیر فرموده اند و روایات فراوانى در این زمینه نقل شده، از جمله: از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که فرمود: اَلْمُتْعَةُ نَزَلَ بِهَا الْقُرْآنُ وَ جَرَتْ بِهَا السُّنَّةُ مِنْ رَسُولِ اللّهِ: حکم متعه در قرآن نازل شده و سنت پیغمبر(صلى الله علیه وآله) بر طبق آن جارى گردیده است .(۹) و از امام باقر(علیه السلام) نقل شده که: در پاسخ سؤال ابو بصیر راجع به متعه فرمود: نَزَلَتْ فِى الْقُرْآنِ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیْضَهً...: قرآن مجید در این باره نازل شده، آنجا که مى فرماید: فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ... .(۱٠) و نیز از امام باقر(علیه السلام) نقل شده که: در پاسخ شخصى به نام عبداللّه بن عمیر لیثى در مورد متعه فرمود: أَحَلَّهَا اللّهُ فِى کِتابِهِ وَ عَلى لِسانِ نَبِیِّهِ فَهِىَ حَلالٌ اِلى یَوْمِ الْقِیامَةِ: خداوند آن را در قرآن و بر زبان پیامبرش حلال کرده است و تا روز قیامت حلال مى باشد .(۱۱) ۲ ـ آیا حکم ازدواج موقت نسخ شده است؟! اتفاق عموم علماى اسلام، بلکه ضرورت دین بر این است که: ازدواج موقت در آغاز اسلام مشروع بوده، و گفتگو درباره دلالت آیه فوق بر مشروعیت متعه هیچ گونه منافاتى با مسلّم بودن اصل حکم ندارد. حتى مسلمانان در آغاز اسلام به آن عمل کرده اند و جمله معروفى که از عمر نقل شده: مُتْعَتانِ کانَتا عَلى عَهْدِ رَسُولِ اللّهِ وَ أَنَا مُحَرِّمُهُما وَ مُعاقِبٌ عَلَیْهِما مُتْعَةُ النِّساءِ وَ مُتْعَةُ الْحَجِّ: دو متعه در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) بود که من آنها را حرام کردم و بر آنها مجازات مى کنم، متعه زنان و متعه تمتع (۱۲) (که نوع خاصى از حج است) دلیل روشنى بر وجود این حکم در عصر پیامبر(صلى الله علیه وآله) است منتها مخالفان این حکم، مدعى هستند بعداً نسخ و تحریم شده است. جالب توجه این که: روایات مورد ادعا درباره نسخ حکم مزبور، کاملاً مختلف و پریشان است. بعضى مى گویند: خود پیامبر(صلى الله علیه وآله) این حکم را نسخ کرده و بنابراین ناسخ آن، سنت و حدیث پیامبر(صلى الله علیه وآله) است. و بعضى مى گویند: ناسخ آن، آیه طلاق است: اِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ: هنگامى که زنان را طلاق دادید باید طلاق در زمان مناسب عده باشد در حالى که این آیه ارتباطى با مسأله مورد بحث ندارد; زیرا این آیه درباره طلاق بحث مى کند، در حالى که ازدواج موقت طلاق ندارد و جدائى آن به هنگام پایان مدت آن است. قدر مسلّم این است که: اصل مشروع بودن این نوع ازدواج در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) قطعى است و هیچ گونه دلیل قابل اعتمادى درباره نسخ شدن آن در دست نیست. بنابراین، طبق قانون مسلّمى که در علم اصول به ثبوت رسیده، باید حکم به بقاء این قانون کرد. جمله مشهورى که از عمر نقل شده نیز، گواه روشنى بر این حقیقت است که این حکم در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) هرگز نسخ نشده است. بدیهى است هیچ کس جز پیامبر(صلى الله علیه وآله) حق نسخ احکام را ندارد، و تنها او است که مى تواند به فرمان خدا پاره اى از احکام را نسخ کند، و بعد از رحلت پیامبر(صلى الله علیه وآله) باب نسخ به کلى مسدود مى شود، و گرنه هر کسى مى تواند به اجتهاد خود قسمتى از احکام الهى را نسخ نماید و دیگر چیزى به نام شریعت جاودان و ابدى باقى نخواهد ماند. و اصولاً اجتهاد در برابر سخنان پیامبر(صلى الله علیه وآله) اجتهاد در مقابل نص است، که فاقد هر گونه اعتبار مى باشد. جالب این که: در صحیح ترمذى که از کتب صحاح معروف اهل تسنن است و همچنین از دارقطنى چنین مى خوانیم: کسى از اهل شام از عبداللّه بن عمر درباره حج تمتع سؤال کرد، او در جواب صریحاً گفت: این کار، حلال و خوب است. مرد شامى گفت: پدر تو از این عمل نهى کرده است. عبداللّه بن عمر برآشفت و گفت: اگر پدرم از چنین کارى نهى کند و پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن را اجازه دهد، آیا سنت مقدس پیامبر(صلى الله علیه وآله) را رها کنم و از گفته پدرم پیروى کنم؟ برخیز و از نزد من دور شو!(۱۳)-(۱۴) نظیر این روایت درباره ازدواج موقت از عبداللّه بن عمر از صحیح ترمذى به همان صورت که در بالا خواندیم نقل شده است.(۱۵) و نیز از محاضرات راغب نقل شده که: یکى از مسلمانان اقدام به ازدواج موقت مى کرد از او پرسیدند: حلال بودن این کار را از چه کسى گرفتى؟ گفت: از عمر ! با تعجب گفتند: چگونه چنین چیزى ممکن است با این که عمر از آن نهى کرد و حتى تهدید به مجازات نمود؟ گفت: بسیار خوب، من هم به همین جهت مى گویم; زیرا عمر مى گفت: پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن را حلال کرده و من حرام مى کنم...

نهج البلاغه امیر المومنین امام علی (ع) .pdf

🔹ترجمه وشرح نامه(۳۱) ادامه بخش سوم🔹 در سومين دستور مى فرمايد: «و بسيار از خدا بخواه که خير و نيکى را برايت فراهم سازد»; (وَأَکْثِرِ الاِسْتِخَارَةَ). استخاره دو معنا دارد: يکى استخاره اى است که امروز در ميان مردم معمول و متعارف است، هرگاه مسأله اى بر انسان مشکل شده و با نيروى عقل خود و مشورت با اهل آن نتوانست آن را حل کند به سراغ مشورت با خدا مى رود و استخاره نوعى مشورت با پروردگار است. معناى دوم استخاره اين است که انسان در هر کارى که قدم مى گذارد از خدا طلب خير کند; يعنى خداوند را حاکم بر سرنوشت خود ببيند; در امر تجارت و زراعت و مانند آن تلاش کند ولى زبان حال و قال او اَسْتَخيرُاللهَ بِرَحْمَتِهِ باشد; يعنى خدايا خير و برکت را از رحمت تو مى خواهم. اين نوع از استخاره در روايات بسيار بر آن تأکيد شده است. از جمله در روايتى از امام صادق(عليه السلام) مى خوانيم: «مَا اسْتَخَارَ اللهَ عَزَّ وَجَلَّ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ إِلاَّ خَارَ لَهُ; هيچ بنده با ايمانى از خداوند طلب خير نمى کند مگر اينکه خداوند خير او را فراهم مى سازد».(15) امام(عليه السلام) در ادامه اين سخن براى اينکه فرزندش نسبت به اندرزها و وصاياى او اهتمام به خرج دهد مى فرمايد: «وصيتم را به خوبى درک کن و آن را سرسرى مگير»; (وَتَفَهَّمْ وَصِيَّتِي، وَلاَ تَذْهَبَنَّ عَنْکَ صَفْحاً(16)). سپس دليلى براى آن ذکر مى کند و علوم و دانش ها را ضمن آن، به سه بخش تقسيم مى نمايد و مى فرمايد: «زيرا بهترين سخن دانشى است که سودمند باشد و بدان دانشى که نفع نبخشد در آن خيرى نيست و دانشى که (زيان بار است) سزاوار فراگرفتن نيست سودى نمى بخشد»; (فَإِنَّ خَيْرَ الْقَوْلِ مَا نَفَعَ، وَاعْلَمْ أَنَّهُ لاَ خَيْرَ فِي عِلْم لاَ يَنْفَعُ، وَلاَ يُنْتَفَعُ بِعِلْم لاَ يَحِقُّ تَعَلُّمُهُ). دانش هاى مفيد، علومى است که انسان را در مسير قرب الى الله يارى مى بخشد; خواه در زمينه اعتقادات باشد يا عبادات و اخلاق و...، دنياى او را به صورت آبرومند تأمين مى کند و از فقرى که مايه کفر و روسياهى است رهايى مى بخشد. علوم بيهوده دانش هايى است که نه خير دنيا در آن است و نه خير آخرت و گاه از آن براى سرگرمى و يا تفاخر استفاده مى شود; شبيه آنچه در حديث معروف وارد شده که پيغمبر اکرم(صلى الله عليه وآله) مردى را در مسجد ديد که گروهى اطراف او را گرفته اند فرمود: اين چيست؟ عرض کردند: اين مرد علاّمه است (و دانش فراوان دارد) پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود: علاّمه چيست؟ عرض کردند: اين شخص آگاه ترين فرد به نسب هاى عرب و حوادث ايام جاهليّت و اشعار آنهاست. پيغمبر اکرم(صلى الله عليه وآله)فرمود: «ذَاکَ عِلْمٌ لاَ يَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَلاَ يَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ; اين علمى است که هر کس آن را نداند زيانى نمى کند و آن کس که آن را بداند سودى نمى برد» سپس افزود: «إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلاَثَةٌ آيَةٌ مُحْکَمَةٌ أَوْ فَرِيضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَمَا خَلاَهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ; علم تنها در سه چيز است: نشانه هاى روشن (در مسائل مربوط به خدا شناسى و مبدأ و معاد) و علم مربوط به احکام الهى و واجبات و علوم مربوط به امور اخلاقى و سنّت ها و مستحبات و غير آن اضافى است».(17) البتّه علوم و دانش هايى که به عمران و آبادى دنياى مردم کمک مى کند و آنها را از فقر و بيمارى و مشکلات ديگر رهايى مى بخشد نيز از علوم مفيدند، زيرا در واقع مقدمه اى براى آن سه گروه از علوم نافعند. قسم سوم از علوم، علوم زيان بار است; مانند علم سحر و شعبده و علوم مربوط به توليد مواد حرام مانند شراب و مواد مخدر. در دنياى امروز ما، اين علوم فراوان تر از گذشته است; علومى که تهيّه وسائل کشتار جمعى را به بشر مى آموزد مانند بمب اتم، سلاح هاى مرگبار شيميايى و امثال آن اين گونه علوم آموختن و فرا گرفتنش از نظر اسلام حرام است، چرا که به عنوان مقدّمه حرام محسوب مى شود. نکته: علوم نافع و غير نافع: شک نيست که علم و دانش نور و روشنايى است; ولى در عين حال چنين نيست که همه علوم مطلوب و مفيد باشد.همان گونه که در وصيّت نامه بالا آمده است، امام(عليه السلام) علوم را به سه گونه تقسيم مى کند: علومى که براى زندگى انسان ها نافع است، گاه جنبه معنوى دارد; مانند علم به معارف دينى و احکام و اخلاق انسانى و گاه جنبه مادى دارد; مانند تمام علومى که براى زندگى مادى انسان ها لازم است نظير علم پزشکى، کشاورزى، فنون دفاعى، صنايع سبک و سنگين و... . و مى دانيم اگر اين علوم نباشد و زندگى مادى انسان به طور معقول اداره نشود مشکلات معنوى فراوانى به دنبال خواهد داشت. به همين دليل اين علوم در اسلام به عنوان واجب کفايى معرفى شده; يعنى هر گروهى لازم است به دنبال بخشى از اين علوم برود تا همه نيازهاى مادى جامعه اسلامى تأمين گردد و اگر در يک رشته به اندازه کافى متصديانى نداشته باشد، وجوب عينى پيدا مى کند. ادامه⬇

...ادامه⬆️ مسلمانان در هر عصر و زمان به خصوص در عصر مانبايد در اين علوم از ديگران عقب بمانندا، بلکه بايد پرچم دار علم باشند همان گونه که در قرون نخستين اسلام و چند قرن بعد از آن چنين بوده است. اما علوم مضر و زيان بار، علومى است که نتيجه آن تخريب نظام اجتماعى و سلامت جامعه و برخوردارى آن از پيشرفت و تکامل است مانند علوم مربوط به سلاح هاى کشتار جمعى و توليد انواع مواد مخدر و مشروبات الکلى و امثال آن. قسم سوم علوم بيهوده است که نه فايده اى دارد نه زيانى که نمونه آن در بالا در شرح کلام امام(عليه السلام) بيان شد. *** پی نوشت: 15 . بحارالانوار ج 88، ص 224، ح 4. 16 . «صفح» در اصل به معناى جانب و روى هر چيزى است و معناى مصدرى آن روى گردانيدن و صرف نظر کردن است و از آنجا که صرف نظر کردن گاه به علت عفو و گاه به سبب قهر است، اين واژه در هر دو معنا به کار مى رود. در ضمن بايد توجّه داشت که فاعل تذهبنّ، وصيّت است و معناى جمله اين است که وصيّت من به سبب روى گرداندن و بى اعتنايى از خاطر تو نرود و معادل آن در فارسى اين است که وصيّت مرا سرسرى مگير. در بعضى از نسخ به جاى «عنک» عنها آمده در اين صورت فاعل تذهبنّ مخاطب يعنى امام حسن مجتبى(عليه السلام)است. 17 . کافى، ج 1، ص 32، ح 1.

شرح صوتی نامه ۵۳ جلسه هفتم(عهدنامه مالک اشتر)