قم در دوران سه #پادشاه قاجار
🔹️لرد کرزن سیاستمدار انگلیسی در سفرنامه خود می‌نویسد: فتحعلی‌شاه در ایام جوانی #نذر کرده بود که اگر به سلطنت برسد اولاً از قم #مالیات نگیرد. ثانیاً آن را آباد کند و پس از جلوس به شرط دوم وفا کرد و با آن‌که به امساک شهرت داشت در کمال سخاوت در #تعمیر و تزیین شهر قم کوشید.
🔸️گنبد حضرت معصومه(س) را با خشت‌های مسین زراندود تزیین نمود و یک بیمارستان [مدرسه #دارالشفا] و یک آموزشگاه #روحانی و یک #مهمان‌سرا در شهر قم باز کرد و برای خویش #مقبره‌ای ساخت. قبر فتحعلی شاه و دو پسر و نواده‌اش محمد شاه در جوار مرقد حضرت معصومه(س) است.
🔸در زمان محمدشاه دوباره خرابی به قم راه یافته است. در جغرافیایی به نام «#جهان‌نما» که در زمان این پادشاه نوشته شده قم را شهری #مخروبه و از عمارت عاری معرفی کرده و جمعیت آن را ۲۵ هزار تن نوشته است.
🔸️در زمان ناصرالدین‌شاه گاهی از اوقات قم تیول زنان و شاهزاده‌ها بوده است و #عوارض سنگین از مردم دریافت می‌کرده‌اند. از نوشته دکتر فوریه که اواخر سلطنت ناصرالدین شاه به قم رفته و عکس‌هایی از قم منتشر کرده چنین برمی‌آید که در آن زمان قم بارو و برج و #دروازه باعظمت و مجللی داشته است و آن شهر در وسط باغ‌ها و سبزه‌زارها واقع و عرض #رودخانه قم فوق‌العاده زیاد بوده است.
🔸️در همین زمان است که یکی از زیباترین بناها در قم شد و آن صحن نو و ایوان آینه حضرت معصومه(س) است که ساختمان آن را میرزا ابراهیم امین السلطان شروع کرد و پسرش میرزاعلی اصغرخان #اتابک به انجام رسانید.
